Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên – tỉnh Yên Bái (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN ĐÌNH VŨ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN
HUYỆN LỤC YÊN, TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN, 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN ĐÌNH VŨ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN
HUYỆN LỤC YÊN, TỈNH YÊN BÁI

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Phan Văn Kha

THÁI NGUYÊN, 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trƣờng
THCS vùng đặc biệt khó khăn ở huyện Lục Yên – tỉnh Yên Bái” được
thực hiện từ tháng 11 năm 2013 đến tháng 10 năm 2014.
Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
của GS.TS Phan Văn Kha. Các kết quả và số liệu đảm bảo tính khách quan,
trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận văn

Trần Đình Vũ

Xác nhận

Xác nhận

của khoa chuyên môn

của Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

GS.TS. Phan Văn Kha

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

i

/>

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới GS.TS.
Phan Văn Kha, Viện trưởng Viện khoa học giáo dục Việt Nam thầy là người
đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.
Đồng thời, em cũng xin được bày tỏ lòng cảm ơn tới Hội đồng khoa
học, các thầy, cô giáo Khoa Tâm lý Giáo dục, Phòng Quản lý Đào tạo sau đại
học thuộc Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tận tình giảng
dạy và giúp đỡ em trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Em xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Phòng GD& ĐT huyện Lục
Yên, Ban Giám hiệu Trường THCS Khánh Thiện, gia đình cùng bạn bè đã
động viên, giúp đỡ, đóng góp những ý kiến quý báu cũng như tạo mọi điều
kiện tốt nhất cho em trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song không thể tránh khỏi những hạn
chế, sai sót trong đề tài; em kính mong nhận được sự quan tâm chỉ dẫn
của các thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để kết quả nghiên cứu được
hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2014
Tác giả luận văn

Trần Đình Vũ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ii

/>

MỤC LỤC
Trang

Trang bìa phụ
Lời cam đoan ........................................................................................................i
Lời cảm ơn. ........................................................................................................ ii
Mục lục.. ............................................................................................................ iii
Danh mục các từ viết tắt.. ...................................................................................iv
Danh mục các bảng, các hình ..............................................................................v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................ 3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4
5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 5
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................ 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG THCS .................................................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu ....................................................................................... 6
1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 6
1.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 11
1.2.1. Quản lí và các chức năng quản lí ............................................................ 11
1.2.2. Quản lý giáo dục và chức năng quản lý giáo dục .................................. 14
1.2.3. Nhà trường và quản lý nhà trường ......................................................... 16

1.2.4. Tổ chuyên môn và quản lí tổ chuyên môn .............................................. 19
1.3. Cơ sở lí luận về hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS ...................... 19
1.3.1. Hoạt động tổ chuyên môn ....................................................................... 19
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iii

/>

1.3.2. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn ở trường THCS .................................. 20
1.3.3. Chức năng nhiệm vụ của tổ chuyên môn ở trường THCS ...................... 20
1.4. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS .................................... 22
1.4.1. Xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn .................................................. 22
1.4.2. Xây dựng đội ngũ tổ chức tổ chuyên môn .............................................. 23
1.4.3. Quản lý việc thực hiện chương trình của tổ chuyên môn ....................... 24
1.4.4. Quản lí công tác kiểm tra, đánh giá kết quả của tổ chuyên môn ............ 26
1.5. Các yếu tố chi phối việc quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS ... 27
Kết luận chương 1 ............................................................................................. 28
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN
MÔN
LỤC YÊN- TỈNH YÊN BÁI ........................................................................... 29
2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ................................................................ 29
2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế, xã hội của huyện Lục Yên- tỉnh Yên Bái ... 29
2.1.2. Khái quát tình hình giáo dục và đào tạo của huyện Lục Yên- tỉnh Yên Bái 29
2.1.3. Đặc điểm chính của các trường triển khai nghiên cứu đề tài .................. 32
2.2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trường THCS
vùng đặc biệt khó khăn ở huyện Lục Yên – tỉnh Yên Bái ............................... 33
2.2.1. Thực trạng về các lực lượng giáo viên, nhân viên và học sinh về vai
trò của tổ chuyên môn trong nhà trường ........................................................... 33
2.2.2. Thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường

THCS vùng đặc biệt khó khăn ở huyện Lục Yên- tỉnh Yên Bái ...................... 40
2.2.3. Thực trạng về cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện dạy và học các
trường THCS vùng đặc biệt khó khăn ở huyện Lục Yên- tỉnh Yên Bái........... 59
2.2.4. Đánh giá chung thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn các
trường THCS vùng đặc biệt khó khăn ở huyện Lục Yên- tỉnh Yên Bái về
các mặt mạnh, yếu, tìm và phân tích các nguyên nhân ..................................... 61
Kết luận chương 2 ............................................................................................. 66
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv

/>

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN
MÔN CÁC TRƢỜNG THCS VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN Ở
HUYỆN LỤC YÊN- TỈNH YÊN BÁI ........................................................... 67
3.1. Những định hướng cho việc đề xuất các biện pháp ................................... 67
3.2. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp ......................................... 68
3.2.1.Tính cấp thiết............................................................................................ 68
3.2.2. Tính đồng bộ ........................................................................................... 68
3.2.3. Tính hiệu quả........................................................................................... 69
3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ............................... 69
3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao năng lực quản lí cho tổ trưởng, tổ phó chuyên
môn trong các trường THCS vùng ĐBKK ở huyện Lục Yên- tỉnh Yên Bái .... 69
3.3.2. Biện pháp 2: Tăng cường công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp

dạy học theo hướng tích cực .......................................................................... 72
3.3.3. Biện pháp 3: Kế hoạch hóa việc tổ chức hoạt động của tố chuyên môn 75
3.3.4. Biện pháp 4: Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá việc dạy học của
giáo viên và kết quả học tập của học sinh ......................................................... 77

sinh yếu kém...................................................................................................... 80
3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cường chỉ đạo giáo dục toàn diện học sinh ............. 83
3.4. Mối quan hệ của các biện pháp .................................................................. 85
3.5. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ........ 88
Kết luận chương 3 ............................................................................................. 91
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 97
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v

/>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BGH

Ban giám hiệu

CM

Chuyên môn

CNH

Công nghiệp hóa

ĐBKK

Đặc biệt khó khăn

ĐHQGHN

Đại học quốc gia Hà Nội

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV
HĐH

Hiện đại hóa

HT

Hiệu trưởng

KHTN

Khoa học tự nhiên

KHXH

Khoa học xã hội

NQ/TƯ

Nghị quyết trương ương

NXB

Nhà xuất bản

PPDH

Phương pháp dạy học

QLGD

Quản lý giáo dục

SGK

Sách giáo khoa

SL

Số lượng

TB

Trung bình

TCM

Tổ chuyên môn

TH&THCS

Tiểu học và Trung học cơ sở

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG, CÁC HÌNH
Trang

Bảng 2.1 Số lượng lớp/ học sinh cuối học kỳ I năm học 2013-2014............... 29
Bảng 2.2 Kết quả xếp loại về hạnh kiểm ......................................................... 30

Bảng 2.3 Kết quả xếp loại về học lực .............................................................. 30
Bảng 2.4 Kết quả xếp loại về hạnh kiểm ......................................................... 31
Bảng 2.5 Kết quả xếp loại về học lực .............................................................. 31
Bảng 2.6 Đội ngũ giáo viên các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện
Lục Yên .......................................................................................... 34
Bảng 2.7 Quy mô trường lớp các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn
huyện Lục Yên ............................................................................... 36
Bảng 2.8 Kết quả xếp loại hai mặt giáo dục các trường THCS vùng đặc biệt
khó khăn huyện Lục Yên ............................................................... 38
Bảng 2.8.1 Kết quả xếp loại đạo đức học sinh ................................................. 38
Bảng 2.8.2 Kết quả xếp loại học lực học sinh : ............................................... 39
Bảng 2.9 Đội ngũ tổ chuyên môn .................................................................... 40
Bảng 2.10 Kết quả khảo sát năng lực của tổ trưởng, tổ phó chuyên môn ...... 41
Bảng 2.11 Biện pháp quản lý việc soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên .... 44
Bảng 2.12 Mức độ thực hiện biện pháp quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp
của giáo viên .................................................................................. 46
Bảng 2.13 Một số biện pháp quản lý giờ dạy ở trên lớp của Hiệu trưởng....... 48
Bảng 2.14 Biện pháp quản lý việc thực hiện chương trình .............................. 52
Bảng 2.15 Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ........................... 53
Bảng 2.16 Mức độ thực hiện biện pháp quản lý việc sử dụng đội ngũ cán bộ
giáo viên ......................................................................................... 55
Bảng 2.17 Biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ......................... 57
Bảng 2.18 Biện pháp quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh58
Bảng 2.19 Biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn................................... 62
Bảng 3.1 Kết quả đánh giá mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp (qua
164 phiếu điều tra) ......................................................................... 89
Hình 1.1 Mô hình về quản lý .......................................................................... 13
Hình 1.2 Sơ đồ các chức năng quản lý ........................................................... 14

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang sống trong thập niên đầu của thế kỷ XXI – thế kỷ mà tri
thức và kỹ năng của con người được coi là yếu tố quyết định sự phát triển xã
hội. Người ta nói “nền văn minh trí tuệ” là nền văn minh của thế kỷ XXI. Để có
được nền văn minh đó thì nền giáo dục phải đào tạo được “sản phẩm” là những
con người thông minh, trí tuệ phát triển, sáng tạo và giàu tính nhân văn cho xã
hội. Muốn đáp ứng được mục tiêu đào tạo đó thì vai trò của người thầy là vô
cùng quan trọng
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI
(Nghị q

-

ổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng

yêu cầu CNH - HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế. Đ
dục phổ thông

ối với giáo

tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất,

năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề

nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo
dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và
kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng
tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời.
c
quản lý hoạt động tổ chuyên môn giữ vai trò quan trọng và mang tính chủ đạo
vì nó tác động trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả đào tạo, là yếu tố quyết định
sự tồn tại và phát triển của nhà trường. Vấn đề đặt ra là làm thế nào tìm được
các biện pháp quản lý vừa đúng chức năng, vừa phù hợp với thực tiễn để đáp
ứng được yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục. Vì đổi mới sự
nghiệp giáo dục và đào tạo, trước hết là đổi mới công tác quản lý giáo dục, đổi
mới các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các nhà trường.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1

/>

Theo Thông tư số 12/2011/QĐ-BGD&ĐT ngày 28 tháng 3 năm 2011 của
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở,
trường trung học phổ thông và trường phổ thông nhiều cấp học (gọi tắt là Điều
lệ trường trung học), quy định ở Điều 16:
“Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác
thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường
trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học
hoặc nhóm các hoạt động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có
tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu
trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào
đầu năm học”(4)
Hoạt động dạy và học là một hoạt động đặc thù của nhà trường nó giữ vị

trí trung tâm và mang tính quyết định . Chất lượng dạy và học quyết định uy
tín của nhà trường . Do đó để có được hoạt động Dạy và học ổn định và chất
lượng điều đầu tiên người cán bộ quản lý phải thực hiện việc chỉ đạo và quản lý
hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường
Như vậy có thể nói rằng hoạt động quản lý của nhà trường thì quản lý
hoạt động chuyên môn là vô cùng quan trọng và luôn luôn đặt lên hàng đầu bởi
vì hoạt động chuyên môn tác động trực tiếp tới chất lượng dạy của giáo viên và
học tập của học sinh. Hoạt động quản lý chuyên môn trực tiếp là Hiệu trưởng
có vai trò đặc biệt quan trọng, tác động đến đội ngũ giáo viên và học sinh của
nhà trường. Chính vì lẽ đó, hiệu trưởng phải là hạt nhân chủ yếu trong việc ứng
dụng các khoa học quản lý để vận dụng linh hoạt, năng động các biện pháp
quản lý nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Hiện nay, hầu hết các trường THCS trên toàn quốc đang thực hiện đổi mới
phương pháp quản lí trong đó đặc biệt chú trọng đến công tác quản lí tổ chuyên
môn. Bởi vì, Tổ chuyên môn là một bộ phận hết sức quan trọng trong tất cả các
hoạt động của trường học nói chung và trường THCS nói riêng. Tổ chuyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2

/>

môn có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch hoạt động,
xây dựng chương trình giảng dạy bộ môn, quản lý giáo viên trong tổ một cách
cụ thể, đi sát các lớp, cập nhật tình hình chất lượng học sinh cũng như trình độ,
năng lực của giáo viên trong công tác giảng dạy và giáo dục ở nhà trường
Thực tế ở huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái hiệu trưởng các trường THCS đã
có những đổi mới nhất định về công tác quản lý hoạt động chuyên môn, song
kết quả đạt được chưa cao. Những biện pháp quản lý chuyên môn mà Hiệu

trưởng đã áp dụng vào công tác quản lý của mình hầu hết là do kinh nghiệm
bản thân hoặc kinh nghiệm của người đi trước truyền lại cho người đi sau hoặc
thông qua tự học là chính.
Do vậy việc chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn là công việc hết sức quan
trọng của nhà quản lý. Công việc này góp phần quyết định trong việc nâng cao
chất lượng giáo dục. Là một cán bộ quản lý tại một trường THCS vùng ĐBKK,
làm sao để giáo viên chúng ta dạy giỏi? Học sinh chúng ta
học tốt? trong khi cuộc sống vùng cao còn nhiều khó khăn như hiện nay.
chọn đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn

các trƣờng THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên –

tỉnh Yên Bái” với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào việc
xác định các biện pháp quản lý của nhà trường, đặc biệt là biện pháp quản lý
hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng trường THCS hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực trạng

hoạt động của tổ chuyên môn,

đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động của
tổ chuyên môn ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên –
tỉnh Yên Bái
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn
huyện Lục Yên – tỉnh Yên Bái
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3

/>

Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full