TH

BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

THӰ NGHIӊM BICOMARIN 5% POWDER TRONG ĈIӄU TRӎ
BӊNH GAN THҰN MӪ DO Edwarsiella ictaluri VÀ BӊNH
NHIӈM KHUҬN DO Aeromonas hydrophila TRÊN CÁ TRA
(Pangasianodon hypophthalmus Sauvage, 1878)

Hӑ và tên sinh viên: LÊ THӎ KIM PHѬӦNG
Ngành: NUÔI TRӖNG THӪY SҦN CHUYÊN NGÀNH NGѬ Y
Niên khóa: 2004 – 2008

Tháng 09/2008


CҦM TҤ
Chúng tôi xin chân thành cҧm ѫn:
Ba, mҽ ÿã hӛ trӧ cho tôi vӅ vұt chҩt lүn tinh thҫn ÿӇ hoàn thành nghiên cӭu này.
Ban Chӫ NhiӋm Khoa Thӫy Sҧn cùng toàn thӇ quí thҫy cô Khoa Thӫy Sҧn ÿã tұn tình
giҧng dҥy, truyӅn ÿҥt kiӃn thӭc cho tôi trong suӕt khóa hӑc.
Ĉһc biӋt vӟi lòng biӃt ѫn sâu sҳc xin gӣi ÿӃn thҫy NguyӉn Hӳu Thӏnh ÿã tұn
tình hѭӟng dүn, giúp ÿӥ tôi trong suӕt quá trình hӑc tұp và thӵc hiӋn tӕt ÿӅ tài tӕt
nghiӋp.
Ĉӗng thӡi, tôi xin gӣi lӡi cҧm ѫn ÿӃn chӏ HuǤnh Ngӑc Châu ÿã tҥo ÿiӅu kiӋn và
nhiӋt tình hѭӟng dүn ÿӇ tôi thӵc hiӋn nghiên cӭu này.
Chân thành cҧm ѫn các bҥn sinh viên Thӫy Sҧn lӟp DH04NY ÿã ÿӝng viên,
giúp ÿӥ tôi trong suӕt thӡi gian thӵc hiӋn ÿӅ tài.
Do hҥn chӃ vӅ thӡi gian cNJng nhѭ vӅ mһt kiӃn thӭc nên luұn văn này không
tránh khӓi nhӳng thiӃu xót. Chúng tôi rҩt mong ÿón nhұn nhӳng ý kiӃn ÿóng góp cӫa

quí thҫy cô và các bҥn ÿӇ luұn văn ÿѭӧc hoàn chӍnh hѫn.


TÓM TҲT
ĈӅ tài: “Thӱ nghiӋm kháng sinh bicomarin 5% powder trong ÿiӅu trӏ bӋnh
gan thұn mӫ do Edwarsiella ictaluri và bӋnh nhiӉm khuҭn do Aeromonas
hydrophila trên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus)” ÿѭӧc thӵc hiӋn tӯ ngày
01/07/2008 ÿӃn 01/09/2008 tҥi trҥi Thӵc nghiӋm Thӫy Sҧn khoa Thӫy Sҧn Trѭӡng ĈH
Nông Lâm Thành phӕ Hӗ Chí Minh.
Bicomarin có dҥng bӝt trӝn vào thӭc ăn cho cá ăn. Trong ÿó thành phҫn chính
là bicomycin benzoate, ÿѭӧc cҩu thành do sӵ kӃt hӧp giӳa bicozamycin và benzoic
acid. Bicomarin dӉ dàng hҩp thu qua ÿѭӡng tiêu hóa, sau ÿó phân tán ÿӃn các cѫ quan
khác bên trong cѫ thӇ cá. Bicomarin có tác dөng chӕng lҥi các vi khuҭn gram (-),
chҷng hҥn mӝt sӕ vi khuҭn: Escherichia coli, Salmonella, Pasteurella, Haemophilus
(Actinobacilus), Pasteurella piscicida. Tӯ ÿó, ÿӇ ӭng dөng và ÿánh giá hiӋu quҧ cӫa
kháng sinh bicomarin 5% powder, chúng tôi tiӃn hành thӱ nghiӋm ӣ ba liӅu 10, 20 và
30 mg/kg trӑng lѭӧng cѫ thӇ cá/ngày (cho ăn liên tөc trong 5 ngày) trong ÿiӅu trӏ bӋnh
gan thұn mӫ do E. ictaluri và bӋnh nhiӉm khuҭn do A. hydrophila trên cá tra ÿã ÿem
lҥi mӝt sӕ kӃt quҧ nhѭ sau:
ViӋc sӱ dөng kháng sinh bicomarin 5% powder ӣ ba liӅu 10, 20 và 30 mg/kg
trӑng lѭӧng cѫ thӇ cá/ngày trӝn vào thӭc ăn cho cá ăn liên tөc trong 5 ngày không ҧnh
hѭӣng ÿӃn khҧ năng bҳt mӗi và tiêu thө thӭc ăn cӫa cá.
Theo kӃt quҧ xӱ lý thӕng kê cho thҩy:
x Edwardsiella ictaluri
Ĉӕi vӟi các nghiӋm thӭc ӣ liӅu ĈT20 và 30 mg/kg thӇ trӑng cá/ngày cho ăn liên
tөc trong 5 ngày thì tӹ lӋ chӃt (%) thҩp hѫn so vӟi nghiӋm thӭc ĈC và ĈT10 ӣ cùng
thӡi ÿiӇm. Nhѭng khi so sánh giӳa các nghiӋm thӭc vӟi nhau thì cNJng không có ý
nghƭa vӅ mһt thӕng kê (p>0,05). Mһc dù, tӹ lӋ chӃt (%) ӣ các lô ĈT20 (4,67%) và 30
(8%) có thҩy sӵ khác biӋt trong ÿiӅu trӏ nhѭng do sӕ lѭӧng cá chӃt dao ÿӝng giӳa các
nghiӋm thӭc quá lӟn nên không có ý nghƭa vӅ mһt thӕng kê.

x Aeromonas hydrophila
Ĉӕi vӟi các nghiӋm thӭc ӣ liӅu ĈT cho ăn liên tөc trong 5 ngày thì tӹ lӋ
chӃt (%) thҩp hѫn so vӟi nghiӋm thӭc ĈC ӣ cùng thӡi ÿiӇm. Nhѭng sӵ sai khác giӳa
các nghiӋm thӭc này không có ý nghƭa vӅ mһt thӕng kê (p>0,05). Tӹ lӋ chӃt (%) ӣ lô
ĈT10 thҩp nhҩt (2,67%), cao nhҩt là ĈC (24,7%) nhѭng cNJng không có ý nghƭa vӅ mһt
thӕng kê do sӕ lѭӧng cá chӃt dao ÿӝng giӳa các nghiӋm thӭc quá lӟn.


MӨC LӨC
Trang
Trang tӵa

i

Cҧm tҥ

ii

Tóm tҳt

iii

Mөc lөc

v

Danh sách các chӳ viӃt tҳt

viii

Danh sách các hình ҧnh

ix

Danh sách các bҧng

x

Danh sách các sѫ ÿӗ và ÿӗ thӏ

xi

Chѭѫng 1. MӢ ĈҪU

1

1.1. Ĉһt Vҩn ĈӅ

1

1.2. Mөc Tiêu ĈӅ Tài

2

Chѭѫng 2. TӘNG QUAN TÀI LIӊU

3

2.1. Giӟi ThiӋu vӅ Vi Khuҭn Edwardsiella ictaluri

3

2.1.1 Lӏch sӱ bӋnh

3

2.1.2 Quá trình phát triӇn và nghiên cӭu vӅ Edwardsiella ictaluri

3

2.1.3 Ĉһc ÿiӇm sinh hóa và phân loҥi cӫa vi khuҭn Edwardsiella ictaluri

4

2.1.4 Ĉһc ÿiӇm gây bӋnh cӫa Edwardsiella ictaluri

5

2.1.5 Sӵ xâm nhұp vào cѫ thӇ

5

2.2. Giӟi ThiӋu vӅ Vi Khuҭn Aeromonas hydrophila

6

2.2.1 Giӟi thiӋu

6

2.2.2 Ĉһc ÿiӇm phân loҥi cӫa vi khuҭn Aeromonas hydrophila

7

2.2.3 Phân bӕ

7

2.2.4 TriӋu chӭng và bӋnh tích

8

2.3. Sѫ Lѭӧc vӅ Kháng Sinh

8

2.3.1 Ĉӏnh nghƭa

8

2.3.2 Phân loҥi thuӕc kháng sinh

9

2.3.3 Các cѫ chӃ tác ÿӝng cӫa kháng sinh

9

2.3.4 Nguyên tҳc sӱ dөng kháng sinh và nhӳng trѭӡng hӧp thҩt bҥi khi sӱ dөng


kháng sinh

11

2.3.5 Các ÿѭӡng cҩp thuӕc kháng sinh trong thӫy sҧn, ѭu khuyӃt ÿiӇm cӫa nó

13

2.3.6 Thuӕc bicomarin 5% powder

15

Chѭѫng 3. VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU

18

3.1. Thӡi Gian và Ĉӏa ĈiӇm

18

3.1.1 Thӡi Gian

18

3.1.2 Ĉӏa ĈiӇm

18

3.2. Vұt LiӋu và Ĉӕi Tѭӧng Nghiên Cӭu

18

3.2.1 Vұt liӋu

18

3.2.2 Ĉӕi tѭӧng

18

3.3. Dөng Cө - Hóa Chҩt

19

3.3.1 Dөng cө

19

3.3.2 Môi trѭӡng – hóa chҩt

19

3.4. Phѭѫng Pháp Nghiên Cӭu

20

3.4.1 Nӝi dung nghiên cӭu

20

3.4.2 Bӕ trí thí nghiӋm gây cҧm nhiӉm – ÿiӅu trӏ

21

3.4.3 Phѭѫng pháp thu mүu

27

3.4.4 Phân lұp và ÿӏnh danh vi khuҭn

27

3.4.5 Phѭѫng pháp trӝn thuӕc

30

3.4.6 Phѭѫng pháp xӱ lý sӕ liӋu

30

Chѭѫng 4. KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN

31

4.1. KӃt Quҧ Các ChӍ Tiêu Chҩt Lѭӧng Nѭӟc Trong Quá Trình Thí NghiӋm

31

4.1.1 pH

31

4.1.2 Hàm lѭӧng ôxy hòa tan (DO)

31

4.1.3 Ammonia (NH3)

32

4.1.4 NhiӋt ÿӝ

32

4.2. Ҧnh Hѭӣng cӫa Bicomarin 5% Powder Lên Khҧ Năng Tiêu Thө Thӭc Ăn
cӫa Cá Tra

32

4.3. KӃt Quҧ KiӇm Tra HiӋu Quҧ LiӅu ĈiӅu Trӏ Thӱ NghiӋm vӟi E. Ictaluri

33

4.3.1 Kích thѭӟc trӑng lѭӧng cá khҧo nghiӋm

33

4.3.2 KӃt quҧ kiӇm tra ký sinh trùng

34


4.3.3 KӃt quҧ ÿӃm khuҭn lҥc vi khuҭn sau khi trang ÿƭa tӯ bình tăng sinh vi khuҭn 35
4.3.4 KӃt quҧ cҧm nhiӉm

36

4.3.5 Nhӳng ghi nhұn vӅ kiӇm tra cá khӓe khi kӃt thúc thí nghiӋm

40

4.4. KӃt Quҧ KiӇm Tra HiӋu Quҧ LiӅu ĈiӅu Trӏ Thӱ NghiӋm vӟi A. hydrophila

40

4.4.1 Kích thѭӟc trӑng lѭӧng cá khҧo nghiӋm

40

4.4.2 KӃt quҧ kiӇm tra ký sinh trùng

0

4.4.3 KӃt quҧ ÿӃm khuҭn lҥc vi khuҭn sau khi trang ÿƭa tӯ bình tăng sinh vi khuҭn 41
4.4.4 KӃt quҧ cҧm nhiӉm

41

4.4.5 Nhӳng ghi nhұn vӅ kiӇm tra cá khӓe khi kӃt thúc thí nghiӋm

44

Chѭѫng 5. KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ NGHӎ

46

5.1. KӃt Luұn

46

5.2. ĈӅ Nghӏ

47

TÀI LIӊU THAM KHҦO
Tài LiӋu TiӃng ViӋt
Tài LiӋu Nѭӟc Ngoài
PHӨ LӨC


DANH SÁCH CÁC CHӲ VIӂT TҲT
A. hydrophila

: Aeromonas hydrophila

API

: Test kit for the identification of enteric bacteria

BHI

: Brain Heart Infusion.

BHIA

: Brain Heart Infusion Agar.

BKC

: Benzalkoniumchloride

CĈCN

: Cѭӡng ÿӝ cҧm nhiӉm

Cfu

: Colony forming unit.

Ctv

: Cӝng tác viên

ĈC

: Ĉӕi chӭng

ĈH

: Ĉҥi hӑc

DO

: Dissolve oxygen

ĈT

: ĈiӅu trӏ

E. ictaluri

: Edwardsiella ictaluri

IDS 14 GRN

: Indentification System with 14 biochemical reationsfor
indentification of non fastidious Gram Negative Rods.

KST

: Kí sinh trùng

NA

: Nutrient Agar.

NB

: Nutrient Broth.

NT

: NghiӋm thӭc

N

: Sӕ con cá kiӇm tra

pH

: potential hydrogenii

RS

: Rimler Shotts

TB

: Trung bình

TLCN

: Tӹ lӋ cҧm nhiӉm

TLN

: Tӹ lӋ nhiӉm

TSA

: Trypticase soy agar


DANH SÁCH CÁC BҦNG
Trang
Bҧng 3.1: Sӕ thӭ tӵ các ÿƭa giҩy sinh hóa trong giӃng

28

Bҧng 4.1: Lѭӧng thӭc ăn/con cá/ngày (gam) ӣ các nghiӋm thӭc trong thӡi gian bә
sung bicomarin 5% powder

33

Bҧng 4.2: Kích thѭӟc, trӑng lѭӧng cá trѭӟc khi thí nghiӋm

34

Bҧng 4.3: KӃt quҧ kiӇm tra sán lá mang

35

Bҧng 4.4: KӃt quҧ ÿӏnh danh vi khuҭn E. ictaluri phân lұp tӯ gan cá bӋnh

38

Bҧng 4.5: Bҧng kӃt quҧ kiӇm tra cá khi kӃt thúc thí nghiӋm

40

Bҧng 4.6: Kích thѭӟc, trӑng lѭӧng cá trѭӟc khi thí nghiӋm

40

Bҧng 4.7: KӃt quҧ kiӇm tra sán lá mang

41

Bҧng 4.8: Bҧng kӃt quҧ kiӇm tra cá khi kӃt thúc thí nghiӋm

45


DANH SÁCH CÁC HÌNH ҦNH
Trang
Hình 2.1: Con ÿѭӡng ÿi cӫa Bicomarin 5% powder khi vào cѫ thӇ

16

Hình 3.1: Bӕ trí bӇ

23

Hình 3.2: Gây bӋnh bҵng cách ngâm dung dӏch vi khuҭn vào xô chӭa cá

26

Hình 3.3: Gây bӋnh bҵng cách tiêm vào xoang bөng cá

26

Hình 4.1: Cá khӓe, cá bӋnh

34

Hình 4.2: Khuҭn lҥc E. ictaluri

36

Hình 4.3: Cá thí nghiӋm có biӇu hiӋn gan, lách, thұn bӏ mӫ sau 5 ngày ngâm vi
khuҭn E. ictaluri

37

Hình 4.4: Khuҭn lҥc E. ictaluri trên môi trѭӡng thҥch BHIA

37

Hình 4.5: Vi khuҭn E. ictaluri nhuӝm Gram (Gram âm)

38

Hình 4.6: KӃt quҧ ÿӏnh danh E.ictaluri bҵng test IDS 14 GNR

39

Hình 4.7: Khuҭn lҥc A. hydrophila

41

Hình 4.8: Cá có biӇu hiӋn xuҩt huyӃt nӝi quan, mҳt lӗi, mӡ ÿөc, thӕi vây

42

Hình 4.9: Khuҭn lҥc A. hydrophila trên môi trѭӡng thҥch (RS)

42

Hình 4.10: Vi khuҭn A. hydrophila nhuӝm Gram (Gram âm)

43

Hình 4.11: KӃt quҧ ÿӏnh danh A. hydrophila bҵng kít API 20E

43


DANH SÁCH CÁC SѪ ĈӖ VÀ ĈӖ THӎ
Trang
Sѫ ÿӗ 3.1: Các bѭӟc thӵc hiӋn thí nghiӋm

21

Sѫ ÿӗ 3.2: Bӕ trí thí nghiӋm

23

Sѫ ÿӗ 3.3: Các bѭӟc tiӃn hành trang ÿƭa

24

Sѫ ÿӗ 3.4: Cách pha vi khuҭn tӯ bình tăng sinh

25

Ĉӗ thӏ 4.1: Tӹ lӋ cá chӃt tích lNJy mӛi ngày ӣ các nghiӋm thӭc cӫa phѭѫng pháp ngâm
vi khuҭn E. ictaluri

39

Ĉӗ thӏ 4.2: Tӹ lӋ cá chӃt tích lNJy mӛi ngày ӣ các nghiӋm thӭc cӫa phѭѫng pháp tiêm vi
khuҭn A. hydrophila

44


Chѭѫng 1
MӢ ĈҪU

1.1 Ĉһt Vҩn ĈӅ
Cùng vӟi nhu cҫu gia tăng chҩt lѭӧng thӵc phҭm và ÿa dҥng hóa các mһt hàng
thӫy sҧn, nghӅ nuôi trӗng thӫy sҧn ngày càng có vӏ trí quan trӑng hѫn trong viӋc góp
phҫn cҧi thiӋn nguӗn dinh dѭӥng cho ngѭӡi dân, ÿӗng thӡi nâng cao thu nhұp và phát
triӇn kinh tӃ ÿҩt nѭӟc.
Cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) là mӝt trong nhӳng ÿӕi tѭӧng nuôi
mang lҥi giá trӏ kinh tӃ cao, ÿѭӧc xuҩt khҭu nhiӅu nhҩt trong các loài cá nѭӟc ngӑt.
Vӟi diӋn tích nuôi thâm canh không ngӯng mӣ rӝng và mұt ÿӝ nuôi ngày càng

tăng nhanh. Tuy nhiên xu hѭӟng gia tăng diӋn tích nuôi thâm canh và chӍ tұp trung vào
mӝt sӕ ÿӕi tѭӧng nuôi sӁ tҥo ra nhӳng nguy cѫ rҩt lӟn vӅ xuҩt hiӋn bӋnh dӏch. Trong
quá trình nuôi nhҵm gia tăng sҧn lѭӧng và giҧm bӟt tәn thҩt do bӋnh dӏch, ngѭӡi dân
ÿã sӱ dөng rҩt nhiӅu loҥi thӭc ăn, thuӕc, hóa chҩt và kháng sinh.
ViӋc lҥm dөng thuӕc hóa chҩt và kháng sinh quá mӭc trong phòng trӏ bӋnh ÿã
dүn ÿӃn các hiӋn tѭӧng vi khuҭn kháng, lӡn thuӕc. Ĉáng chú ý dѭ lѭӧng thuӕc kháng
sinh vѭӧt mӭc cho phép và tӗn dѭ trong sҧn phҭm thӫy sҧn, ÿã gây không ít tәn thҩt
lӟn trong viӋc xuҩt khҭu các mһt hàng thӫy sҧn vào các thӏ trѭӡng lӟn.
Vҩn ÿӅ cҫn ÿһt ra là cҫn phҧi làm gì ÿӇ giúp ngѭӡi nuôi tránh ÿѭӧc nhӳng tәn
thҩt ÿáng tiӃc do bӋnh dӏch gây ra, mà không ҧnh hѭӣng ÿӃn ngѭӡi tiêu dùng và giúp
các mһt hàng thӫy sҧn có cѫ hӝi vӳng tiӃn trên con ÿѭӡng hӝi nhұp vào thӏ trѭӡng xuҩt
nhұp khҭu.


Ĉӭng trѭӟc thӵc trҥng trên ÿòi hӓi các nhà quҧn lí, nhà nghiên cӭu, nhà nuôi
trӗng thӫy sҧn ngày càng phҧi hӧp tác phӕi hӧp nhӏp nhàng, không ngӯng tìm tòi, thӱ
nghiӋm và cân nhҳc thұn trӑng hѫn trong viӋc ÿѭa ra nhӳng phѭѫng pháp khuyӃn cáo
ÿiӅu trӏ bӋnh hӳu hiӋu nhҩt. Tӯ ÿó giúp ngѭӡi dân khӕng chӃ ÿѭӧc bӋnh dӏch tránh
ÿѭӧc tәn thҩt ӣ mӭc thҩp nhҩt, không gây ҧnh hѭӣng ÿӃn sӭc khӓe con ngѭӡi và giúp
chҩt lѭӧng sҧn phҭm thӫy sҧn ÿҥt yêu cҫu quӕc tӃ.
Vì vұy viӋc nghiên cӭu và thӱ nghiӋm ÿiӅu trӏ bӋnh thӫy sҧn bҵng kháng sinh
mӟi mang lҥi sӵ an toàn hѫn cho sҧn phҭm thӫy sҧn hiӋn ÿã và ÿang ÿѭӧc ngành Thӫy
Sҧn hӃt sӭc quan tâm.
Ĉѭӧc sӵ giúp ÿӥ cӫa Ban Chӫ NhiӋm khoa Thӫy Sҧn thuӝc trѭӡng ĈH Nông
Lâm Thành phӕ Hӗ Chí Minh và sӵ hѭӟng dүn tұn tình cӫa thҫy NguyӉn Hӳu Thӏnh,
chúng tôi ÿѭӧc thӵc hiӋn ÿӅ tài: “Thӱ nghiӋm bicomarin 5% powder trong ÿiӅu trӏ
bӋnh gan thұn mӫ do E. ictaluri và bӋnh nhiӉm khuҭn do A. hydrophila trên cá
tra (Pangasianodon hypophthalmus)”.
1.2 Mөc Tiêu ĈӅ Tài
Mөc tiêu chính cӫa ÿӅ tài nhҵm ÿánh giá khҧ năng sӱ dөng kháng sinh mӟi có

trong ÿiӅu trӏ mӝt sӕ bӋnh nhiӉm khuҭn trên cá tra nói riêng và cá nѭӟc ngӑt nói chung
ÿӇ tӯ ÿó ӭng dөng vào ÿiӅu trӏ thӵc tӃ.
Vӟi thӡi gian có hҥn nên nӝi dung ÿӅ tài chúng tôi gӗm 2 thí nghiӋm:
-

Thí nghiӋm 1: Thӱ nghiӋm liӅu ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ cӫa kháng sinh bicomarin 5%
powder trên cá tra nhiӉm khuҭn E. ictaluri.

-

Thí nghiӋm 2: Thӱ nghiӋm liӅu ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ cӫa kháng sinh bicomarin 5%
powder trên cá tra nhiӉm khuҭn A. hydrophila.


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN TÀI LIӊU

2.1 Giӟi ThiӋu vӅ Vi Khuҭn Edwardsiella Ictaluri
2.1.1 Lӏch sӱ bӋnh
Các loài vi khuҭn Edwardsiella ÿѭӧc báo cáo lҫn ÿҫu tiên vào năm 1962 bӣi
Sakazaki và ÿӗng sӵ (Plumb và ctv., 1993). Chúng là nhӳng vi khuҭn Gram âm, kích
thѭӟc nhӓ (1 x 2 – 3 μm), không sinh bào tӱ và có thӇ di ÿӝng bҵng tiêm mao.
Edwardsiella là nhӳng vi khuҭn kӏ khí không bҳt buӝc, cho phҧn ӭng catalase dѭѫng
tính, oxidase âm tính và có khҧ năng lên men ÿѭӡng glucose.
HiӋn nay có 3 loài vi khuҭn Edwardsiella gây bӋnh trên cá ÿѭӧc biӃt ÿӃn là:
E. ictaluri, E. tarda và E. hoshinae (Reger và ctv., 1993).
x

E. ictaluri là tác nhân gây bӋnh “nhiӉm trùng máu và viêm ruӝt” trên cá nѭӟc
ngӑt. Chúng có khҧ năng lây lan cao vӟi tӍ lӋ chӃt 10 – 50 % (Plumb và ctv.,

1993).

x

E. tarda là tác nhân gây bӋnh nhiӉm khuҭn huyӃt trên cá biӇn và cá nѭӟc ngӑt
vùng ôn ÿӟi ÿһc biӋt là cá da trѫn và bӝ cá chình, xuҩt hiӋn ӣ Mӻ và mӝt sӕ
nѭӟc châu Á.

x

E. hoshinae gây bӋnh trên cá vùng ôn ÿӟi.

2.1.2 Quá trình phát hiӋn và nghiên cӭu vӅ E. ictaluri
Vi khuҭn E. ictaluri ÿѭӧc báo cáo lҫn ÿҫu tiên bӣi Hawke vào năm 1979, gây
bӋnh trên cá nheo Mӻ (Ictalurus punctatus) ӣ mӝt sӕ bang thuӝc miӅn nam nѭӟc này
(Plump và ctv., 1993).


Năm 1981, Hawke và ÿӗng sӵ ÿã mô tҧ nguyên nhân và ÿӏnh danh vi khuҭn.
BӋnh ÿѭӧc gӑi là “bӋnh nhiӉm trùng huyӃt và viêm ruӝt”, còn có tên khác là “bӋnh lә
ÿҫu”.
Năm 1987, Francis – Floyd ÿã phát hiӋn vi khuҭn E. ictaluri gây bӋnh trên cá
trê (clarias bactrachus) ӣ Thailand. Trên thӃ giӟi và ViӋt Nam ÿã có nhiӅu công trình
nghiên cӭu vӅ vi khuҭn E. ictaluri và các vҩn ÿӅ có liên quan nhҵm có ÿѭӧc giҧi pháp
hӳu hiӋu trong phòng và trӏ bӋnh do vi khuҭn này gây nên.
Mӝt sӕ công trình nghiên cӭu trên thӃ giӟi vӅ E. ictaluri:
x

Năm 1981, Hawke và ÿӗng sӵ ÿã mô tҧ và ÿӏnh danh vi khuҭn E. ictaluri.

x

Năm 1983, Areechon và Plumb ÿã chӭng minh ÿѭӧc hҫu hӃt các tәn thѭѫng lӟn
do E. ictaluri là ӣ gan, thұn và lách cá.

x

Jarboe et at. (1984), Miyazaki et at. (1985) và Shotts et at. (1986) ÿã có nhӳng
nghiên cӭu vӅ mô hӑc bӋnh tích. Năm 1986, Waltmann ÿã mô tҧ ÿһc ÿiӇm sinh
lý, sinh hoá cӫa vi khuҭn này.

x

Năm 1989, Plumb và Vinitnantharat ÿã tìm thҩy ÿһc ÿiӇm kháng huyӃt thanh
trong phҥm vi loài.
Ӣ ViӋt Nam cNJng ÿã có mӝt sӕ tác giҧ nghiên cӭu vӅ vi khuҭn E. ictaluri nhѭ

Lê Thӏ Bé Năm (2002), Tӯ Thanh Dung (2004).
2.1.3 Ĉһc ÿiӇm sinh hóa và phân loҥi cӫa vi khuҭn E. ictaluri
2.1.3.1 Ĉ̿c ÿi͋m phân lo̩i vi khu̱n E. ictaluri
Ngành: Proteobacteria
Lӟp: Gammapproteobacteria
Bӝ: Enterobacteriales
Hӑ: Enterobacteriaceae
Giӕng: Edwardsiella
Loài: Edwardsiella ictaluri (Bùi Quang TӅ, 2006)


2.1.3.2 Ĉ̿c ÿi͋m sinh hoá và nuôi c̭y
E. ictaluri là thành viên cӫa nhóm vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt, hình que, Gram âm,

kích thѭӟc 1 x 2 – 3 μm. Chúng có khҧ năng di ÿӝng yӃu ӣ nhiӋt ÿӝ 25 – 30oC nhѭng
không di ÿӝng ӣ nhiӋt ÿӝ cao 37oC (Bùi Quang TӅ, 2006).
E. ictaluri cho các phҧn ӭng oxidase (-), catalase (+), indol (-), H2S (-). Chúng
có khҧ năng lên men và sinh hѫi glucose ӣ 20 – 30oC nhѭng không sinh hѫi ӣ 37oC.
E. ictaluri là loài vi khuҭn khó phát triӇn cӫa giӕng E. ictaluri. Vi khuҭn phát
triӇn chұm trong môi trѭӡng nuôi cҩy. Cҫn ÿӃn 36 – 48 giӡ, vi khuҭn mӟi phát triӇn
thành nhӳng khuҭn lҥc nhӓ trong môi trѭӡng BHIA ӣ 28 – 30oC và mӑc chұm hoһc
không mӑc ӣ nhiӋt ÿӝ 37oC (Plumb và ctv., 1993).
Có thӇ nuôi cҩy vi khuҭn trong môi trѭӡng BHIA, NA hay TSA + 5% máu. Tuy
nhiên, môi trѭӡng BHIA giúp vi khuҭn phát triӇn tӕt hѫn. Khuҭn lҥc cӫa E. ictaluri có
hình tròn nhӓ, màu trҳng ÿөc, ӣ tâm khuҭn lҥc có màu hѫi vàng, rìa có răng cѭa (Bùi
Quang TӅ, 2006).
2.1.4 Ĉһc ÿiӇm gây bӋnh cӫa E. ictaluri
BӋnh do E. ictaluri ÿѭӧc xem là bӋnh ÿáng lѭu ý nhҩt trong nghӅ nuôi cá tra và
cá basa. BӋnh lѭu hành thѭӡng xuyên trong các ao nuôi cá tra và cá basa thѭѫng phҭm.
E. ictaluri có khҧ năng tӗn tҥi rҩt lâu trong môi trѭӡng khi ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi.
Ӣ 25oC, E. ictaluri có thӇ sӕng ÿѭӧc 95 ngày trong bùn. Sau khi khӓi bӋnh, vi khuҭn
có thӇ tӗn tҥi trong cѫ thӇ cá nhiӅu tháng ӣ các cѫ quan nhѭ gan, thұn và não.
Vi khuҭn phát triӇn và gây bӋnh mҥnh nhҩt trong ÿiӅu kiӋn nhiӋt ÿӝ 20 – 28oC.
Khi nhiӋt ÿӝ môi trѭӡng lӟn hѫn 30oC, tӍ lӋ chӃt (%) giҧm. ĈiӅu này rҩt có ý nghƭa
trong viӋc phòng và trӏ bӋnh do E. ictaluri gây ra (Bùi Quang TӅ, 2006).
2.1.5 Sӵ xâm nhұp vào cѫ thӇ
Trong môi trѭӡng nѭӟc, vi khuҭn có thӇ xâm nhұp trӵc tiӃp vào cѫ thӇ cá bҵng
nhiӅu cách. Khe mNJi, mang và ruӝt là nhӳng vӏ trí có thӇ cho vi khuҭn tҩn công.
E. ictaluri xâm nhұp vào cѫ quan khӭu giác qua khe mNJi, di chuyӇn vào trong
thҫn kinh khӭu giác và sau ÿó ÿi ÿӃn não. Sӵ nhiӉm trùng bҳt ÿҫu và lan rӝng tӯ màng


não ÿӃn hӝp sӑ và vùng da trên sӑ. Nhѭ vұy tҥo thành mӝt lә lõm ӣ ÿҫu cho nên còn
gӑi là bӋnh lә ÿҫu (Bùi Quang TӅ, 2006).

Vi khuҭn có thӇ ÿi vào máu cá nhӡ sӵ hҩp thө thӭc ăn trong quá trình tiêu hoá
hoһc qua các mao mҥch ӣ mang mà kӃt quҧ dүn ÿӃn ÿӅu là sӵ nhiӉm trùng máu. Nhѭ
vұy, vi khuҭn dѭӡng nhѭ lѭu hành trong các mao mҥch ӣ các cѫ quan. Ĉây là nguyên
nhân dүn ÿӃn sӵ hoҥi tӱ và mҩt sҳc tӕ ӣ gan, thұn và lách (Bùi Quang TӅ, 2006).
2.2 Giӟi ThiӋu vӅ Vi Khuҭn Aeromonas hydrophila
2.2.1 Giӟi thiӋu
A. hydrophila là vi khuҭn hiӃu khí có trong môi trѭӡng nѭӟc, phân bӕ rӝng
trong môi trѭӡng nѭӟc ngӑt, ÿѭӧc phân lұp trên cá nhiӉm bӋnh, ÿây là vi khuҭn gây
bӋnh cѫ hӝi, khi cá bӏ stress thì sӭc ÿӅ kháng cӫa cá vӟi bӋnh yӃu hoһc do môi trѭӡng
nuôi không sҥch dүn ÿӃn cá dӉ nhiӉm bӋnh do vi khuҭn, vius, kí sinh trùng (Bùi Quang
TӅ, 2006).
Thӡi gian tӯ khi vi khuҭn xâm nhұp ÿӃn khi cá chӃt kéo dài, trong quá trình
nhiӉm bӋnh sӭc khӓe cá yӃu nên có các loài vi khuҭn khác xâm nhұp.
Mӝt sӕ nguyên nhân gây bӋnh nhiӉm trùng huyӃt trѭӟc ÿây ÿѭӧc cho là
Pseudomonas, Proteus, Aerobacteria, Achomobacter, Bacillus ÿӅu do không ÿӏnh
danh ÿѭӧc A. hydrophila. Aeromonas có ÿһc ÿiӇm gen, sinh hóa phӭc tҥp và ÿһc ÿiӇm
kháng nguyên không ÿӗng nhҩt cho nên khó ÿӏnh danh (Bùi Quang TӅ, 2006).
Aeromonas có trong quҫn thӇ vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt cӫa cá khӓe mҥnh.YӃu tӕ
stress do nhiӋt ÿӝ cao và mұt ÿӝ nuôi dày góp phҫn làm bӋnh bӝc phát, nhiӋt ÿӝ quan
trӑng ÿӕi vӟi khu vӵc có bӕn mùa rõ rӋt, mұt ÿӝ nuôi dày cá tranh ăn, trҫy xѭӟt do kéo
cá, bҳt cá, phân loҥi cӥ cá. Lúc ÿó, mҫm bӋnh dӉ dàng xâm nhұp vào cѫ thӇ.
Aeromonas gây bӋnh trên cá vùng ôn ÿӟi, nѭӟc lӧ và nѭӟc biӇn (Bùi Quang TӅ, 2006).


2.2.2 Ĉһc ÿiӇm phân loҥi A. hydrophila
Ngành: Proteobacteria
Lӟp: Gammaproteobacteria
Bӝ: Aeromonadales
Hӑ: Aeromonadaceae
Giӕng: Aeromonas

Loài: A. hydrophila (Bùi Quang TӅ, 2006)
A. hydrophila là trӵc khuҭn ngҳn, Gram (-), di ÿӝng nhӡ tiêm mao, kích thѭӟc
0,5 – 1 μm, hình que, lên men, có hoһc không có sinh hѫi. Khuҭn lҥc tròn, nhҹn, lӗi.
Cytochrome oxidase (+), ÿӅ kháng vӟi vibriostalic agent O/129, khӱ nitrate (Bùi
Quang TӅ, 2006).
2.2.3 Phân bӕ
Vi khuҭn phân bӕ trong nѭӟc ngӑt, tҫng nѭӟc và lӟp bùn bӅ mһt, vi khuҭn phát
triӇn tӕt trong các chҩt hӳu cѫ lѫ lӱng và các chҩt cһn bã (Bùi Quang TӅ, 2006).
Ӣ ViӋt Nam, cá nuôi lӗng bè và nuôi ao thѭӡng bӏ bӋnh ÿӕm ÿӓ nhѭ cá: Trҳm
cӓ, trôi, chép, mè, basa, bӕng tѭӧng, bӋnh ÿӓ chân ӣ Ӄch và bӋnh ÿӕm nâu ӣ tôm càng
xanh. Tӹ lӋ chӃt ӣ ÿӝng vұt thӫy sҧn 30 – 70%, cá giӕng 100% (Bùi Quang TӅ, 2006).
BӋnh có quanh năm tұp trung vào mùa xuân và thu (miӅn bҳc), miӅn nam là
mùa mѭa. Tuy nhiên, nhiӅu nhҩt là cuӕi xuân – ÿҫu hè khi nhiӋt ÿӝ thay ÿәi ÿӝt ngӝt
trong ngày, cá chѭa thích nghi nên bӏ stress tiӃt ra hormone hydrocortisol tӯ tuyӃn
thѭӧng thұn dүn ÿӃn viӋc tăng cѭӡng biӃn dѭӥng ÿѭӡng glucose, mùa lҥnh cá tích trӳ
dinh dѭӥng yӃu mà tăng cѭӡng biӃn dѭӥng nên cѫ thӇ yӃu dӉ bӋnh. Mӝt phҫn là do tҧo
và protozoa có mang vi khuҭn (Bùi Quang TӅ, 2006).
2.2.4 TriӋu chӭng – bӋnh tích
BiӇu hiӋn cӫa bӋnh ҧnh hѭӣng bӣi nhiӅu yӃu tӕ: Ĉӝc lӵc vi khuҭn, mӭc ÿӝ
stress cӫa cá, sӭc khӓe, khҧ năng ÿӅ kháng bӋnh. BiӇu hiӋn bên ngoài: Loét da, tѭa vây
ÿuôi, ngӵc, bөng, lѭng, loét mҳt, viêm da xuҩt huyӃt, nhiӉm khuҭn huyӃt, xuҩt huyӃt,
ÿӓ thân, ÿӓ vây (Bùi Quang TӅ, 2006).


BӋnh cҩp tính:
-

Mҳt mӡ ÿөc, lӗi, mù mӝt hoһc hai mҳt do vi khuҭn tҩn công vào thӇ vàng,

mang xuҩt huyӃt.

-

Bөng trѭӟng to do tích dӏch ӣ xoang bөng: thành mҥch máu giҧm mӥ, hàm

lѭӧng protein trong máu thҩp, áp suҩt thҭm thҩu giҧm, giӳ nѭӟc kém.
-

Gan nhҥt màu do hemoglobin chuyӇn thành hemosiderin, thұn sѭng mӅm do

cҩu trúc không chһt chӁ. Bên trong lách ÿҥi thӵc bào thӵc bào vi khuҭn.
-

Ruӝt sau sѭng ÿӓ lӗi ra ngoài hұu môn, ruӝt trӕng chӭa dӏch nhày vàng.

NhiӉm trùng toàn thân và hoҥi tӱ lan rӝng nhiӅu nӝi quan (Bùi Quang TӅ, 2006).
BӋnh mãn tính:
-

Thѭӧng bì và hҥ bì bӏ tәn thѭѫng, cѫ bên dѭӟi viêm loét, da quanh ә viêm

bӝi nhiӉm, xuҩt huyӃt ÿiӇm phúc mҥc và cѫ.
-

Nӝi quan: Không hoҥi tӱ mà chӫ yӃu sѭng to, viêm xuҩt huyӃt có ba dҥng:

Ĉӕm, tràn lan, chҧy máu dѭӟi da. Xoang bөng có chӭa nhiӅu dӏch nhӡn mùi hôi thӕi
(Bùi Quang TӅ, 2006).
2.3 Sѫ Lѭӧc vӅ Kháng Sinh
2.3.1 Ĉӏnh nghƭa
Kháng sinh là chҩt hӳu cѫ có nguӗn gӕc sinh hӑc, bán tәng hӧp hoһc tәng hӧp

có tác dөng ӭc chӃ sӵ phát triӇn hoһc giӃt vi trùng trên cѫ sӣ kӃt hӧp vӟi mӝt ÿiӇm tiӃp
nhұn (receptor) trong quá trình biӃn dѭӥng, dүn ÿӃn ngѭng trӋ quá trình sӕng cӫa vi
khuҭn bên trong cѫ thӇ, vì vұy kháng sinh thѭӡng dùng ÿӇ ÿiӅu trӏ trên cѫ thӇ ÿã bӏ
nhiӉm trùng (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.2 Phân loҥi thuӕc kháng sinh
2.3.2.1 Theo kh̫ năng di͏t khu̱n
Kháng sinh tƭnh khuҭn:


-

Nhóm tetracycline, nhóm macrolides, phenicol, làm ngѭng sӵ phát triӇn cӫa

vi khuҭn (thích hӧp ÿӕi vӟi các bӋnh có diӉn biӃn chұm, các trѭӡng hӧp phòng
bӋnh).
-

Bҥch cҫu và ÿҥi thӵc bào tham gia diӋt khuҭn có nghƭa là cѫ thӇ cùng tham

gia diӋt khuҭn cùng vӟi kháng sinh nhӡ ÿó bӋnh khó tái phát sau khi ngѭng kháng sinh
(NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
Kháng sinh sát khuҭn:
-

Nhóm quinolon, nhóm aminosides, nhóm polypeptides, nhóm betalactam,

sulfamid + trimethoprim, diӋt vi khuҭn (thích hӧp trong các bӋnh nhiӉm trùng cҩp
tính).
-

Do cѫ thӇ không tham gia chӕng bӋnh, bӋnh dӉ tái phát sau khi ngѭng kháng

sinh (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.2.2 Theo c̭u t̩o hóa h͕c (xem Phө lөc 1)
2.3.3 Các cѫ chӃ tác ÿӝng cӫa kháng sinh
2.3.3.1 Tác ÿ͡ng lên thành t͇ bào vi khu̱n
Thành tӃ bào vi khuҭn có cҩu tҥo tӯ chҩt peptidoglycan gӗm nhiӅu dây thҷng
dӑc và nhӳng ÿoҥn ngang pentapeptide. Peptidoglycan gӗm nhiӅu phân tӱ ÿѭӡng
mang amin:
-

N-acetyl-glucosamine và N-acetyl-muramic (có ӣ vi khuҭn).

-

Peptidoglycan ÿѭӧc hình thành tӯ sӵ chuyӇn ÿәi L. alanin thành D. alanin.

Sau ÿó, 2 D. alanin kӃt hӧp lҥi.
-

TiӃp ÿó, 2 D. alanin nӕi vӟi 3 acid amin khác và mӝt ÿѭӡng N – acetyl –

muramic acid tҥo pentapeptide.
-

Pentapeptide + isoprenyl phosphate di chuyӇn tӯ tӃ bào chҩt ra ngoài màng

tӃ bào. Tҥi ÿây chúng kӃt hӧp vӟi nhau thành chuӛi peptidoglycan.
Bacitracin gҳn vӟi isoprenyl phosphate tҥo phӭc hӧp. Vancomycine ngăn cҧn
sӵ di chuyӇn ÿѭӡng pentapeptide tӯ bên trong tӃ bào ra ngoài màng tӃ bào.

Giai ÿoҥn cuӕi hình thành dây ngang giӳa các dây peptidoglycan bҵng cách nӕi
D. alanin cӫa mӝt chuӛi vӟi diaminopimelic acid cӫa chuӛi kӃ cұn enzyme
transpeptidase. ȕ - lactamin ӭc chӃ giai ÿoҥn này do cҩu trúc cӫa nó giӕng D. alanin
(mӝt vӏ trí trên peptidoglycan mà enzyme gҳn vào) (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.3.2 Tác ÿ͡ng lên màng bào t˱˯ng
Màng bào tѭѫng có nhiӋm vө bao bӑc và ngăn cách dӏch tѭѫng bào vӟi vӓ tӃ
bào. Có tính thҩm chӑn lӑc, ÿiӅu hòa sӵ trao ÿәi vӟi môi trѭӡng bên ngoài.
Kháng sinh thuӝc nhóm polypeptide (colistine, polymycine) và polyens (chҩt
kháng nҩm) gҳn kӃt trên các chҩt hóa hӑc riêng biӋt làm xáo trӝn chӭc năng thҭm thҩu
khiӃn các chҩt trong bào tѭѫng nhѭ Mg2+, K+, Ca2+ thoát ra ngoài (tác ÿӝng nhѭ mӝt
chҩt tҭy loҥi cation) (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.3.3 Tác ÿ͡ng lên s͹ t͝ng hͫp protein
Nhóm aminosides bám vào tiӇu ÿѫn vӏ 30S, ngăn cҧn sӵ giҧi mã di truyӅn cӫa
ARN vұn chuyӇn.
Nhóm phenicol tѭѫng tác vӟi aminoacyl và men peptidotransferase, ngăn cҧn
các acid amin nӕi vӟi nhau thành chuӛi.
Nhóm tetracycline ӭc chӃ sӵ phóng thích các acid amin tӯ ARN vұn chuyӇn
gҳn vào tiӇu ÿѫn vӏ 50S (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.3.4 Tác ÿ͡ng lên s͹ chuy͋n hóa
Sulfamide ÿӕi kháng cҥnh tranh vӟi paba (p - aminobenzoic acid) tiӅn chҩt tәng
hӧp dihydrofolat, do cҩu trúc tѭѫng ÿӗng
Trimethoprim ӭc chӃ dihydrofolat reductase ngăn quá trình chuyӇn hóa
dihydrofolat thành tetrahydrofolat, chҩt này kӃt hӧp vӟi pteric acid hoһc glutamic tҥo
pteroylglutamic acid (PGA). PGA giӕng nhѭ coenzyme trong sӵ tәng hӧp purin và
timin là 2 base hӳu cѫ chӭa nitѫ - thành phҫn acid nhân (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.3.5 Tác ÿ͡ng lên s͹ t͝ng hͫp acid nucleic
Rifampicin ӭc chӃ men RNA polymerase.

Nhóm quinolone ӭc chӃ men DNA gyrase cҫn cho sӵ nhân ÿôi phân tӱ DNA, ӣ
liӅu cao còn ӭc chӃ RNA polymerase - ӭc chӃ sӵ tәng hӧp RNA thông tin.
Nhóm nitrofuran bám vào các base cӫa DNA làm ÿӭt ÿoҥn chuӛi xoҳn ÿôi
DNA (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.4 Nguyên tҳc sӱ dөng kháng sinh và nhӳng trѭӡng hӧp thҩt bҥi khi sӱ dөng
kháng sinh
2.3.4.1 Nguyên t̷c s͵ dͭng kháng sinh
Lӵa chӑn kháng sinh ÿúng vӟi loҥi mҫm bӋnh:
-

Căn cӭ trên các triӋu chӭng ÿiӇn hình ÿӇ ÿoán bӋnh, sau ÿó suy ra vi khuҭn

gây bӋnh. NӃu có ÿiӅu kiӋn chҭn ÿoán thì phân lұp vi khuҭn tӯ ÿó lӵa chӑn kháng sinh
thích hӧp.
-

Trѭӡng hӧp ghép nhiӅu bӋnh hoһc không có ÿӫ các bҵng chӭng ÿӇ suy ÿoán

bӋnh thì có thӇ sӱ dөng các kháng sinh phә rӝng.
Lӵa chӑn kháng sinh theo vӏ trí nhiӉm trùng:
-

Kháng sinh ÿѭӧc chӑn phҧi ÿӃn ÿѭӧc vӏ trí nhiӉm trùng mӟi có tác dөng.

Cҫn lѭu ý các ÿһc ÿiӇm hҩp thө và sӵ phân bӕ cӫa kháng sinh ÿӇ lӵa chӑn.
-

ĈiӅu trӏ nhiӉm trùng ÿѭӡng ruӝt: Ĉѭӡng uӕng chӑn kháng sinh không hҩp

thu qua ruӝt: Streptomycine, kanamycine, gentamycine, neomycine, tobramycine,
colistine hoһc kháng sinh hҩp thu qua ruӝt nhѭng có chu gan mұt ruӝt nhѭ norfloxacin,
enrofloxacin, sulfamide … Ĉѭӡng chích chӑn kháng sinh có chu kì gan mұt ruӝt nhѭ:
Ampicilline, thiamphenicol, tetracycline, enrofloxacin, norfloxacin, ofloxacin,
trimethoprim + sulfamide, …
-

ĈiӅu trӏ nhiӉm trùng ÿѭӡng hô hҩp, sinh dөc … Ĉѭӡng uӕng chӑn kháng

sinh hҩp thu qua ruӝt, ÿѭӡng chích không cҫn lӵa chӑn.
-

ĈiӅu trӏ nhiӉm trùng xoang khӟp: Ĉѭӡng uӕng chӑn kháng sinh hҩp thu qua

ruӝt và phân bӕ ÿӃn xoang khӟp: Lincomycine, erythromycine, tyamuline, tylosine,
norfloxacine, ofloxacin, ciprofloxacin, … Ĉѭӡng chích chӑn kháng sinh phân bӕ ÿӃn


xoang khӟp: Gentamycine, tobramycine, tetracycline, thiamphenicol, norfloxacin,
ofloxacin, ciprofloxacin,…
Dùng kháng sinh ÿúng liӅu lѭӧng:
-

LiӅu phòng bӋnh phҧi có tác dөng diӋt khuҭn.

-

LiӅu ÿiӅu trӏ thѭӡng cao hѫn nhiӅu lҫn so vӟi liӅu phòng bӋnh.

-

LiӅu thuӕc và cách dùng ghi rõ trên nhãn, ngѭӡi sӱ dөng nên làm theo

hѭӟng dүn không nên tӵ ý tăng hoһc giҧm liӅu.
Dùng kháng sinh ÿúng liӋu trình:
-

Thӡi gian phòng bӋnh 2 – 3 ngày/ÿӧt, thӡi gian ÿiӅu trӏ tùy loҥi bӋnh.

-

Sӕ lҫn dùng thuӕc trong ngày cNJng tuân theo qui ÿӏnh.

Tránh phӕi hӧp vӟi kháng sinh tѭѫng kӏ:
-

Chloramphenicol + penicilline

-

Trimethoprim + furazolidone

-

Trimethoprim + flumequine

-

Lincomycine + thiamphenicol hay florphenicol

-

Erythromycine + thiamphenicol hay florphenicol

-

Spiramycine + thiamphenicol hay florphenicol

-

Tiamuline vӟi monensine, narasine, salynomycine.

Không nên sӱ dөng kháng sinh cҩm (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.4.2 Nhͷng tr˱ͥng hͫp th̭t b̩i khi s͵ dͭng kháng sinh
LiӋu pháp kháng sinh ÿѭӧc coi là thҩt bҥi nӃu sau 2 – 3 ngày sӱ dөng mà không
có cҧi thiӋn lâm sàng và vi khuҭn gây bӋnh tiӃp tөc ÿѭӧc phân lұp tӯ các mүu bӋnh
phҭm.
Nguyên nhân:
-

Chӑn kháng sinh không ÿúng: Vi khuҭn không mүn cҧm vӟi kháng sinh
hoһc kháng sinh không phân bӕ ÿӃn vӏ trí nhiӉm trùng.


-

LiӅu kháng sinh quá thҩp so vӟi tình trҥng nhiӉm trùng.

Lѭu ý trѭӡng hӧp nhiӉm trùng cҩp tính thì liӅu kháng sinh phҧi cao hѫn so vӟi
các trѭӡng hӧp nhiӉm trùng nhҽ hoһc do không ÿӫ kháng sinh, nӗng ÿӝ kháng sinh

trong máu do sӕ lҫn sӱ dөng trong ngày không hӧp lí (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.5 Các ÿѭӡng cҩp thuӕc kháng sinh trong thӫy sҧn, ѭu khuyӃt ÿiӇm cӫa nó
2.3.5.1 Ĉ˱ͥng u͙ng (ÿ˱ͥng tiêu hóa) là quan tr͕ng nh̭t
Thuӕc hҩp thu qua niêm mҥc dҥ dày, ruӝt non mӟi vào trong máu và ÿi ÿӃn các
cѫ quan bên trong cѫ thӇ cá.
Các loҥi thuӕc trong thӫy sҧn thì kháng sinh là thuӕc có ÿһc tính hҩp thu khác
nhau ÿӕi vӟi tӯng loҥi ( có kháng sinh hҩp thu và không hҩp thu).
Ѭu ÿiӇm
-

TiӋn lӧi, dӉ thӵc hiӋn và an toàn nhҩt, trong quá trình cҩp thuӕc không bӏ

xáo trӝn, thѭӡng có giá thành thҩp.
KhuyӃt ÿiӇm
-

Sӵ hҩp thu phө thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕ nhѭ tình trҥng dҥ dày ruӝt, thành

phҫn thӭc ăn, tính chҩt riêng cӫa tӯng loҥi kháng sinh.
-

Ӣ ÿѭӡng cҩp này thuӕc có thӇ bӏ mҩt tác dөng do ÿӝ pH cӫa dӏch vӏ thҩp,

enzyme tiêu hóa có thӇ phá hӫy thuӕc.
-

Ĉӕi vӟi thӫy sҧn, viӋc cҩp thuӕc bҵng ÿѭӡng uӕng cҫn chú ý vӅ liӅu lѭӧng

vì có sӵ thҩt thoát lӟn thuӕc trong môi trѭӡng nѭӟc khi trӝn vào thӭc ăn.
-

Ĉѭӡng cҩp này không nên sӱ dөng ÿӕi vӟi thuӕc có mùi vӏ khó chӏu, gây

kích ӭng hoһc làm giҧm ÿӝ bҳt mӗi.
-

Ĉӕi tѭӧng cҫn trӏ không ăn hay ăn ít trong khi ÿó nhӳng con chѭa bӋnh ăn

nhiӅu, thuӕc chѭa ÿӃn 100% ÿӕi tѭӧng (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.5.2 Ĉ˱ͥng tiêm chích (r̭t ít dùng) – ÿ˱ͥng ngo̩i tiêu hóa
Thuӕc sau khi vào mҥch máu theo hӋ tuҫn hoàn ÿi vào khҳp nѫi trong cѫ thӇ và
phân bӕ ÿӃn các mô.


Thuӕc khuӃch tán thө ÿӝng tӯ mô vào máu do chênh lӋch nӗng ÿӝ, do ÿѭӡng
kính mao mҥch lӟn nên nhiӅu phân tӱ thuӕc qua ÿѭӧc.
Ѭu ÿiӇm
-

Thuӕc ÿѭӧc hҩp thu nhanh và nhanh có tác dөng.

-

Dùng ÿúng thuӕc, ÿúng liӅu hҥn chӃ ÿѭӧc nhӳng nhѭӧc ÿiӇm cӫa phѭѫng

pháp cho ăn.
KhuyӃt ÿiӇm
-

Ĉòi hӓi ÿiӅu kiӋn vô trùng, ngѭӡi cҩp thuӕc phҧi có kӻ thuұt.

-

Ĉѭӡng cҩp này ít dùng trong thӫy sҧn do không thӇ kiӇm soát tӯng cá thӇ,

khó thӵc hiӋn do cá khó bҳt.
-

Thuӕc ÿҳt tiӅn, kém an toàn và gây ÿau. Thѭӡng áp dөng trên cá bӕ mҽ ÿӕi

vӟi hormon kích thích trӭng chín và rөng (NguyӉn Nhѭ Pho, 2004).
2.3.5.3 Ĉ˱ͥng ngâm (th˱ͥng dùng)
Áp dөng trong trҥi giӕng ÿӇ xӱ lý các bӋnh nhiӉm trùng. Lѭu ý ÿӃn liӅu sӱ
dөng, nguӗn cung cҩp oxy trong thӡi gian ngâm thuӕc. Thѭӡng thӡi gian ngâm thuӕc
thay ÿәi theo liӅu dùng, liӅu càng cao thì thӡi gian càng ngҳn và ngѭӧc lҥi.
NӃu nӗng ÿӝ thuӕc ÿұm ÿһc gҩp 10 – 20 lҫn so vӟi xӱ lý môi trѭӡng thì phҧi
luôn có môi trѭӡng nѭӟc dӵ trӳ có ÿҫy ÿӫ oxy ÿӇ cҩp cӭu khi có sӵ cӕ (NguyӉn Nhѭ
Pho, 2004).
2.3.6 Thuӕc bicomarin 5% powder
Cҩu trúc hóa hӑc bicozamycin benzoate