skkn một số kinh nghiệm trong công tác làm chủ nhiệm lớp

SƠ YẾU LÍ LỊCH

- Họ và tên : Đặng Thị Hà
- Ngày tháng năm sinh: 20 / 07 / 1976
- Quê quán: La Tiến - Nguyên Hòa - Phù Cừ - Hưng Yên
- Hộ khẩu thường trú: Hồng Dương – Thanh Oai – Hà Nội
- Năm vào ngành: 1998
- Chức vụ: Giáo viên
- Đơn vị công tác: Trường THCS Hồng Dương – Thanh Oai – Hà Nội.
- Trình độ chuyên môn: Đại học Ngữ văn
- Bộ môn giảng dạy: Ngữ văn 8, Ngữ văn 6.

CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI
Gồm 3 phần:
Phần I: Mở đầu.
- Lý do chọn đề tài.
- Mục đích của đề tài.
- Đối tượng phạm vi nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu.
Phần II: Nội dung (Trọng tâm): gồm 3 chương
Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài.
Chương II: Kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn làm công tác chủ nhiệm lớp.
Chương III: Hiệu quả của đề tài.
Phần III: Kết luận.

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

1


- Những bài học kinh nghiệm rút ra.

- Ý nghĩa và khả năng ứng dụng triển khai của đề tài
- Những kiến nghị đề xuất.
- Lời kết

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn đề tài:
Thực tế nhiều năm đã có quan điểm cho rằng hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào việc xác
định và lựa chọn mục tiêu,chương trình nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục cùng
với những điều kiện, phương tiện giáo dục. Nhưng theo tôi thiết nghĩ hiệu quả của giáo dục
không chỉ phụ thuộc vào những yếu tố trên mà còn phụ thuộc rất nhiều vào người thầy, bởi
vì phải có thầy giỏi mới có trò giỏi.Trong số những người giáo viên trực tiếp giảng dạy,
giáo dục học sinh thì người giáo viên chủ nhiệm có lẽ là quan trọng hơn cả. Công tác chủ
nhiệm lớp là một công tác rất cần thiết và rất quan trọng đối với bất cứ cấp học nào, bất cứ
nền giáo dục thuộc một quốc gia nào trên thế giới, đặc biệt là đối với nền giáo dục đang
phát triển trong thời mở cửa với nền kinh tế thị trường như Việt Nam hiện nay.
Thực chất vai trò của giáo viên chủ nhiệm cũng như người làm vườn, trồng cây, tuy
không đúng hoàn toàn nhưng hoạt động của giáo viên chủ nhiệm gần như người trồng cây,
chăm sóc, vun trồng cây giống. Người làm vườn không thể cầm ngọn cây kéo lên mà phải
chăm sóc tạo điều kiện cho hạt giống nẩy mầm. Cho nên, bản thân tôi là một giáo viên chủ
nhiệm đã nhiều năm trong tôi luôn có một tâm niệm mang hết tâm huyết của mình để dạy
dỗ, giáo dục các em trở thành những con người hữu ích cho xã hội, để luôn luôn xứng
đáng với những hình ảnh đẹp mà xã hội đã tôn vinh. Cố Thủ tướng PhạmVăn Đồng đã nói:
Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý, sáng tạo nhất trong các nghề
sáng tạo.Trong thời đại mở cửa của nền kinh tế hiện nay, một số học sinh có xu hướng
đua đòi, chưng diện, luôn bị những cạm bẫy trong xã hội lôi cuốn. Nó ảnh hưởng không ít
đến việc học tập và đạo đức của học sinh. Trước thực trạng như vậy với cương vị là một
giáo viên chủ nhiệm ta phải đưa ra những biện pháp nào để giáo dục các em? Đây quả là
một câu hỏi lớn, điều băn khoăn lớn của không ít giáo viên chủ nhiệm. Xuất phát từ thực tế
tôi đã chọn đề tài: “ Một số kinh nghiệm trong công tác làm chủ nhiệm lớp ” cho sáng kiến
kinh nghiệm của mình. Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã rút ra trong suốt 14 năm làm

công tác chủ nhiệm của mình. Những kinh nghiệm này tôi đã áp dụng vào những lớp tôi
làm chủ nhiệm và nó đã mang lại hiệu quả không nhỏ cho công tác chủ nhiệm của bản
thân.
2. Mục đích:
Sáng kiến kinh nghiệm này cung cấp, bổ sung thêm những phương pháp có hiệu quả
cho các giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp, giúp giáo viên chủ nhiệm lớp nhận thức rõ

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

2


hơn vai trò, trách nhiệm của công tác chủ nhiệm lớp. Đồng thời tôi muốn qua sáng kiến
kinh nghiệm này góp phần nhỏ bé của mình làm tăng chất lượng giáo dục toàn diện cho
học sinh và làm cho công tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả cao hơn.
3.Đối tượng, phạm vi đề tài:
- Đối tượng: Là học sinh ở những lớp mà tôi đã chủ nhiệm và các lớp của đồng nghiệp
tại trường THCS Tô Hiến Thành (Ninh Hòa – Khánh Hòa), trường THCS Cự Khê ( Thanh
Oai – Hà Nội), trường THCS Hồng Dương (Thanh Oai – Hà Nội). Cụ thể lớp tôi đang chủ
nhiệm năm học 2011 – 2012 là lớp 8C trường THCS Hồng Dương.
- Phạm vi : Đề tài được thực hiện cụ thể trên công tác chủ nhiệm của bản thân tôi trong
nhiều năm liền làm giáo viên chủ nhiệm lớp ở bậc THCS – Đặc biệt là ở trường THCS
Hồng Dương (Cụ thể là lớp 7A năm học 2010- 2011 và lớp 8C năm học 2011 -2012)
4. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chủ nhiệm lớp, nghiên cứu và viết sáng kiến kinh
nghiệm này, tôi đã sử dụng một số phương pháp cơ bản sau:
- Phương pháp thực nghiệm: Kinh nghiệm được trực tiếp rút ra trong quá trình làm công
tác chủ nhiệm của mình, qua việc học hỏi của các đồng nghiệp và cũng được trực tiếp áp
dụng vào học sinh của những lớp mình chủ nhiệm – có một số biện pháp tôi đã áp dụng
vào học sinh của những lớp tôi chỉ là giáo viên giảng dạy bộ môn ( Như: Biện pháp phân

loại đối tượng học sinh, biện pháp giáo dục học sinh bằng sức mạnh tâm lí...) cũng đã
mang lại hiệu quả không nhỏ.
- Phương pháp khảo sát: khảo sát việc vận dụng những phương pháp làm công tác chủ
nhiệm lớp mà tôi đưa ra đối với lớp mình chủ nhiệm và của một số đồng nghiệp cùng
trường, khác trường.
- Phương pháp so sánh, đối chiếu: so sánh, đối chiếu kết quả chuyển biến của học sinh
khi tôi mới nhận chủ nhiệm với khi tôi đã áp dụng những phương pháp mà tôi đưa ra. Bên
cạnh đó tôi còn so sánh, đối chiếu những lớp có được sự quan tâm chú trọng của giáo viên
chủ nhiệm lớp so với các lớp chưa được giáo viên chủ nhiệm quan tâm.
- Phương pháp điều tra, thống kê: Thực hiện điều tra thái độ,cảm nhận và đánh giá của
học sinh, của cha mẹ học sinh khi tôi áp dụng những phương pháp mà tôi đề ra.
Ngoài ra, người viết còn sử dụng một số thao tác khác: nghiên cứu tài liệu, phân tích,
tổng hợp…

PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

3


CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
I Cơ sở lí luận:
1.Về vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ nhiệm lớp ở trong các nhà
trường Trung học cơ sở.
- Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng phân công chịu trách nhiệm về một lớp.
Điều lệ nhà trường ghi rõ: “Mỗi lớp có một giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng chỉ
định, chọn trong số giáo viên giảng dạy ở lớp đó”. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt
hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản lý toàn diện lớp học từ giáo dục văn hóa cho đến giáo

dục đạo đức nhân cách. Chính vì thế có thể nói giáo viên chủ nhiệm là cầu nối đa chiều
giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
- Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp học, là người góp phần không nhỏ hình
thành và nuôi dưỡng nhân cách học sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước. Nói như
Phó giáo sư – Tiến sĩ Đặng Quốc Bảo – Học viện quản lý giáo dục thì giáo viên chủ nhiệm
lớp ở trong các nhà trường là “nhà quản lý không có dấu đỏ”. Ngày nay, với sự nhận thức
ngày càng đúng đắn và sâu sắc về giáo dục, có thể coi giáo viên chủ nhiệm như một nhà
quản lý với các vai trò: Người lãnh đạo lớp học; người điều khiển lớp học; người làm công
tác phát triển lớp học; người làm công tác tổ chức lớp học; người giúp hiệu trưởng bao quát
lớp học; người giúp hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của học
sinh; người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp… Một người giáo viên chủ nhiệm giỏi sẽ
góp phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể lớp giỏi sẽ xây dựng nên một
nhà trường vững mạnh.
- Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường – gia đình và xã hội .Nếu thực hiện
thành công công tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau này trở thành thế hệ trẻ
năng động, sáng tạo và tài năng.
2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm :
Chính vì có vị trí quan trọng và vai trò to lớn trong công tác giáo dục mà nhiệm vụ
giáo viên chủ nhiệm cũng khá nặng nề và vất vả. Xin được nêu một số nhiệm vụ cơ bản
của giáo viên chủ nhiệm lớp được quy định tại khoản 1, Điều 31 của Điều lệ trường Trung
học :
+ Tìm hiểu và nắm vững tình hình học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ
chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp.
+ Cộng tác chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các giáo viên bộ
môn, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, các
tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp mình
chủ nhiệm.

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

4


+ Nhận xét đánh giá học sinh cuối kì và cuối năm học, đề nghị khen thưởng và kỉ
luật học sinh,đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn
luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm
và học bạ học sinh.
+ Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
Với vị trí vai trò và nhiệm vụ như vậy, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm cần có phẩm
chất và năng lực, không ngừng học tập tích lũy kinh nghiệm để làm công tác chủ nhiệm có
hiệu quả.
3.Ý nghĩa của những kinh nghiệm mà bản thân tôi đưa :
Cung cấp thêm những kinh nghiệm có hiệu quả cho những giáo viên làm công tác chủ
nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng và kết quả giáo dục toàn diện của nhà trường.
II. Cơ sở thực tiễn:
1. Tình hình chung về công tác chủ nhiệm của giáo viên ở trường phổ thông:
- Bức tranh toàn cảnh về công tác chủ nhiệm ở trương phổ thông nói chung, trường
Trung học cơ sở nói riêng cho thấy bên cạnh những đóng góp tích cực cho chất lượng giáo
dục cũng còn những hạn chế. Đó là nhận thức của giáo viên về ý nghĩa, vai trò của công
tác chủ nhiệm còn có nơi, có lúc chưa khách quan, toàn diện.
- Một số giáo viên được phân công làm chủ nhiệm còn chưa tâm huyết với công việc,
ngại khó ngại khổ mặc dù hiểu rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ chủ nhiệm lớp. Lại cũng có
những giáo viên mà năng lực điều hành, quản lý lớp chủ nhiệm còn hạn chế...
2.Ở trường THCS Hồng Dương:
- Trường THCS Hồng Dương từ lâu công tác chủ nhiệm lớp đã được Ban giám hiệu
nhà trường và giáo viên của trường rất quan tâm để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
cho học sinh. Song trong đội ngũ những giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp của nhà
trường vẫn có những giáo viên chưa thực sự yêu thích, tận tâm, tận tình với công việc chủ
nhiệm lớp. Còn xem nhẹ công tác chủ nhiệm lớp; nhận làm công tác chủ nhiệm còn mang
tính ép buộc vì không muốn chống đối lại sự sắp đặt của Ban giám hiệu; hoặc có những

giáo viên còn chưa tạo được uy tín với học trò, còn để học sinh có những lời nói, hành
động đùa nghịch quá trớn; còn chưa tìm ra được biện pháp đạt hiệu quả cao trong công tác
làm giáo viên chủ nhiệm lớp…Từ sự non yếu, chưa nhiệt tình trong công tác làm giáo viên
chủ nhiệm nên dẫn tới học sinh trong lớp mình chủ nhiệm có những biểu hiện chưa tốt:
Còn chểnh mảng với công việc học tập, chểnh mảng với mọi hoạt động của lớp, còn coi
việc đến trường là điều bị ép buộc, còn gây rối làm ảnh hưởng đến các bạn khác…
- Thực tế công tác chủ nhiệm lớp ở trường THCS Hồng Dương cũng cho thấy nếu lớp
nào giáo viên chủ nhiệm của lớp nhiệt tình, tâm huyết quan tâm sát sao đến học sinh thì lớp
ấy tốt hơn hẳn, đem lại thành tích cao không chỉ cho lớp trong phạm vi trường mà còn
đem lại thành tích đáng nói cho cả nhà trường ở cấp cao hơn. Ví dụ như: lớp 8D do cô

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

5


Nguyễn Thị Nhẫn làm chủ nhiệm, lớp 9A do cô Nguyễn Thu Hương làm chủ nhiệm, lớp
6C do cô Tạ Thị Hường làm chủ nhiệm năm học 2011 - 2012 …
Thực trạng trên đã khiến tôi mạnh dạn, quyết tâm làm sáng kiến kinh nghiệm để đưa
những kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong quá trình làm công tác chủ nhiệm của
mình tới các đồng nghiệp mong góp phần làm tăng hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp
trong nhà trường .
CHƯƠNG II
MỘT SỐ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN CÓ HIỆU QUẢ TRONG CÔNG TÁC
LÀM GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM.
Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp học không phải là điều dễ dàng và đơn giản, tôi thiết
nghĩ ngoài việc thực hiện đầy đủ, có chất lượng cao chức năng, nhiệm vụ của công tác chủ
nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm còn phải có “Nghệ thuật giáo dục”. Sau đây tôi xin đưa ra
một số kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được để các đồng nghiệp cùng chia sẻ:
Giáo viên chủ nhiệm là người thay thế Hiệu trưởng quản lý toàn diện tập thể học sinh

một lớp học. Người hiệu trưởng không thể quản lý, nắm chắc diễn biến của từng học sinh
trong một trường, đó là lẽ đương nhiên. Nếu không hiểu được đặc điểm, trình độ, diễn biến
trong quá trình giáo dục, tự rèn luyện của học sinh thì không thể giáo dục được các em,
không thể có sự định hướng kịp thời quá trình tự rèn luyện của học sinh. Vì lẽ đó, một
trường học bao giờ học sinh cũng được chia thành các khối nhỏ (lớp học) căn cứ vào trình
độ, đặc điểm nhận thức ở mỗi lớp phải có một giáo viên phụ trách chung - giáo viên chủ
nhiệm lớp. Sau khi nhận lớp, tôi đến văn phòng mượn hồ sơ học bạ để tiện cho việc liên hệ
với gia đình, tiện nắm bắt tình hình học sinh tôi ghi chép cẩn thận số lượng học lực và hạnh
kiểm của các em năm học 2010-2011.
Lớp tôi được phân công chủ nhiệm là lớp 8C có tổng số: 30 học sinh, kết quả năm học
2010 – 2011 đạt được cụ thể như sau:
Xếp loại
Hạnh kiểm

Học lực

Số
lượng

%

Tốt

20

66,7

Khá

7

23,3

TB

3

10

Giỏi

6

20

Khá

15

50

TB

7

23,3

Yếu

2

6,7

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

6


Kém

0

0

Đồng thời tôi hỏi thăm dò tình hình học sinh lớp mình vừa nhận chủ nhiệm qua giáo
viên chủ nhiệm cũ, các giáo viên bộ môn đã từng trực tiếp giảng dạy các em từ những năm
trước.
Đứng trước một tình trạng tập thể lớp có số lượng học sinh yếu nhiều, đạo đức không
tốt thì chúng ta sẽ làm gì, tôi suy nghĩ và đề ra một số biện pháp cụ thể để nâng cao chất
lượng về mọi mặt của lớp.
1. Giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp ngay từ đầu năm học.
Giáo viên chủ nhiệm có nội dung công tác phong phú, đa dạng, phức tạp, toàn diện
liên quan đến tất cả các mặt hoạt động của học sinh trong lớp. Vì vậy muốn đạt kết quả cao
cần phải có kế hoạch sát đúng, phù hợp.
Trên cơ sở nắm được mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường trong năm học, đặc điểm tình
hình lớp, địa phương, cơ sở vật chất của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm tiến hành xây
dựng kế hoạch giáo dục. Trong kế hoạch giáo dục phải xác định rõ ràng mục đích, chỉ tiêu
phấn đấu và các biện pháp chính. Đặc biệt chú trọng chiến lược phối hợp giữa các lực
lượng giáo dục để đạt mục đích đề ra, cần có phương hướng phát triển lớp, sự thực hiện
tuần tự hợp lí nhằm đi đến mục đích. Kế hoạch phải phát huy được mặt mạnh, khắc phục

được hạn chế của lớp. Biện pháp thực hiện cần thể hiện tính phong phú, đa dạng. Tuy nhiên
các biện pháp đề ra trong kế hoạch chỉ là “phần cứng”. Trong quá trình thực hiện cần phải
vận dụng, điều chỉnh một cách linh hoạt các biện pháp giáo dục sao cho phù hợp với tình
hình thực tế để công việc đạt hiệu quả cao.
Giáo viên chủ nhiệm lập kế hoạch chủ nhiệm cho năm học, cho từng tháng, cho từng
tuần của lớp chủ nhiệm để đảm bảo tính hệ thống, phát triển giáo dục toàn diện học sinh.
Kế hoạch chủ nhiệm lớp cần thể hiện một số nội dung sau:
- Khái quát chung về đặc điểm học sinh lớp chủ nhiệm.
- Phân loại học sinh.
- Có kế hoạch bồi dưỡng học sinh khá, giỏi phát triển năng khiếu cho các em.
- Có kế hoạch phụ đạo học sinh học kém các môn học và kế hoạch rèn luyện đạo đức
cho những học sinh có đạo đức chưa tốt.
Xây dựng chương trình hoạt động toàn diện của lớp chủ nhiệm theo từng tuần, từng
tháng, học kì, năm học, đây là nội dung chủ yếu cần được giáo viên chủ nhiệm quan tâm.
2. Tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục.
Nhà giáo dục Nga K.D Usinski từng nói: “Muốn giáo dục con người về mọi mặt thì
phải hiểu con người về mọi mặt”. Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm
phải nắm vững tâm sinh lí, nhu cầu, nguyện vọng, ước mong, khả năng trình độ của học

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

7


sinh, nắm vững hoàn cảnh sống, những tác động của gia đình, mối quan hệ xã hội, bạn bè
của học sinh. Tôi đã cố gắng tìm hiểu học sinh thông qua nhiều biện pháp. Cụ thể như sau:
- Tìm hiểu học sinh qua các tài liệu liên quan: Xem học bạ, sơ yếu lí lịch, bản tự nhận
xét của học sinh, nhận xét của giáo viên chủ nhiệm cấp Tiểu học ( Đối với học sinh lớp 6)
hoặc của giáo viên chủ nhiệm cũ, của các thầy cô giáo bộ môn đã từng giảng dạy các em.
Đây là tài liệu đáng tin cậy ban đầu giúp tôi nhận biết và phân loại học sinh.

- Tìm hiểu học sinh thông qua quan sát trực tiếp: Quan sát trực tiếp học sinh hằng ngày
trong các hoạt động trên lớp, ngoài lớp để biết hành vi thái độ học sinh. Đây là tài liệu
sống, qua đó tôi cố gắng tìm ra những nét cá tính nhất của từng em. Tôi quan sát lớp chủ
nhiệm cả trong giờ ra chơi xem em nào nghịch thái quá, em nào từ tốn, hiền lành, có khi
trên đường vào dạy lớp khác tôi cũng ghé ngang qua lớp chủ nhiệm, nếu thấy những sai
phạm của học sinh thì phải nhắc nhở ngay.
- Có thể tiến hành những thử nghiệm tìm hiểu học sinh. Đây là cách làm giúp cho người
giáo viên chủ nhiệm có thể thu được thông tin về một hay nhiều vấn đề cần làm sáng tỏ.
Những thử nghiệm này là những bài tập tình huống đã được xây dựng về một vấn đề nào
đó để học sinh có dịp bộc lộ mình. Chẳng hạn có thể đưa ra tình huống: Cô đang rất cần
một số em chiều nay tham gia trang trí lại lớp học cho đẹp mắt hơn; hoặc cho học sinh trả
lời nhanh vào phiếu in sẵn một số câu hỏi về vấn đề định tìm hiểu (ví dụ: tìm hiểu về thái
độ của học sinh đối với cha mẹ và anh chị em trong gia đình, đối với thầy cô, đối với bạn
bè bằng những câu hỏi đơn giản),... Những thử nghiệm nhỏ này có thể áp dụng linh hoạt
sao cho phù hợp với học sinh ở từng vùng dân cư. Kết quả thử nghiệm sẽ giúp giáo viên
chủ nhiệm lớp có thể nắm bắt được thêm những thông tin mới, bổ sung cho những nhận
định của mình về học sinh.
3.Chú ý công tác tổ tức lớp học.
Bước đầu tiên khi gặp lớp chủ nhiệm , bên cạnh việc nắm sĩ số , lý lịch , kết quả học
tập năm trước của các em .... công tác bầu ban cán sự lớp đóng một vai trò rất quan trọng.
Ban cán sự lớp có nhiệm vụ quản lý lớp khi giáo viên chủ nhiệm vắng mặt. Lớp có tự quản
lý tốt hay không còn tùy thuộc vào uy tín của các em trong ban cán sự lớp, đặc biệt là lớp
trưởng. Nếu trong lớp chủ nhiệm có em học sinh đã từng làm lớp trưởng thì giáo viên chủ
nhiệm có thể chọn em học sinh đó làm lớp trưởng lớp mình. Nếu lớp chủ nhiệm không có
em học sinh nào đã từng làm lớp trưởng, giáo viên chủ nhiệm có thể nhờ các em học sinh
trong lớp chọn ra một em trong số các em học sinh có học lực khá, giỏi. Khi để các em học
sinh tự chọn, các em học sinh sẽ tin tưởng bạn mình và hợp tác với mọi công tác do trường,
hay Đội có hiệu quả hơn. Sau khi đã bầu lớp trưởng, giáo viên chủ nhiệm chọn một em học
sinh học giỏi nhất lớp làm lớp phó học tập, một em học sinh nam học khá, giỏi phụ trách
công tác lớp phó lao động. Ngoài ra sau khi đã phân tổ, giáo viên chủ nhiệm nhờ các em

học sinh trong mỗi tổ chọn ra một em học sinh làm tổ trưởng, một em khác làm tổ phó. Khi
bầu ra bất cứ chức vụ nào trong lớp, nhất thiết học sinh đó phải là học sinh có học lực từ
khá trở lên và phải được sự đồng ý của tập thể lớp.
4. Giáo dục học sinh tính tự giác, thực hiện nội quy của trường, lớp.

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

8


- Sau khi nhận lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm lớp cho học sinh ôn lai quy chế của
nhà trường đối với học sinh lớp 7, 8, 9, còn đối với học sinh lớp 6 vì các em vừa mới ở
Tiểu học lên còn nhiều bỡ ngỡ chưa nắm được quy chế phải cho các em chép quy chế vào
vở sinh hoạt lớp để các em nắm và thực hiện cho đúng quy chế của nhà trường. Bên cạnh
đó sau khi đã nắm, phân loại được đối tượng học sinh giáo viên chủ nhiệm cùng với cả lớp
xây dựng một bản quy chế riêng của lớp. khi đã có đủ quy chế của trường, của lớp giáo
viên chủ nhiệm phải thường xuyên nhắc nhở, đôn đốc các em thực hiện cho nghiêm túc.
Bạn nào vi phạm thì sẽ phải nhận hình phạt mà giáo viên chủ nhiệm cùng tập thể lớp đã
xây dựng.
- Công việc này ban đầu khá vất vả, giáo viên chủ nhiệm có thể phải thường xuyên đến
lớp vào đầu buổi học, giữa các tiết và cuối buổi học.
Ví dụ: Thường vào đầu mỗi buổi học bao giờ cũng có 15 phút truy bài để học sinh
ôn lại bài, đội sao đỏ của trường đi kiểm tra việc thực hiện nề nếp và thực hiện quy chế
của học sinh từng lớp. Vậy muốn học sinh lớp mình chủ nhiệm thực hiện nề nếp, quy chế
được tốt, đều đặn thì giáo viên chủ nhiệm lớp phải có mặt trước giờ truy bài để kịp thời
nhắc nhở các em còn vi phạm. Hoặc giữa tiết 2 và tiêt 3 thường có hoạt động tập thể dục,
múa hát thì giáo viên chủ nhiệm phải có mặt tại nơi diễn ra hoạt động để kịp thời uốn nắm
các em từ những biểu hiện của hành động sai trái nhỏ. Vào cuối tiết học – Thời điểm học
sinh ra về , đây là thời điểm nhạy cảm dễ xảy ra xô xát, đánh nhau ( Đặc biệt đối với các
học sinh nam), vì thời điểm này học sinh vừa đói, vừa mệt sau một buổi học nên sẽ tranh

nhau lấy xe để ra về chính vì vậy thời điểm này rất cần sự có mặt của giáo viên chủ nhiệm
để việc lấy xe của các em tuần tự hơn, dễ dàng hơn và đặc biệt tránh được tình trạng xô
xát đánh nhau.
- Để rèn cho học sinh tính tổ chức kỷ luật, phải giúp các em nhận thức đúng vấn đề, trên
cơ sở đó các em sẽ thực hiện một cách tự giác.
5.Xây dựng và phát huy nếp tự quản của học sinh.
Việc này phải dựa vào ban cán sự lớp và Ban chấp hành chi đội. Điều quan trọng là
phải chọn được những học sinh nhiệt tình và có năng lực công tác. Song dù có năng lực tốt
thế nào thì các em vẫn đang ở lứa tuổi học trò, do đó giáo viên chủ nhiệm phải giáo dục
cho học sinh ý thức được đầy đủ vai trò, nhiệm vụ của người cán bộ lớp để các em thực sự
có trách nhiệm, và nâng cao tinh thần trách nhiệm đối với công tác được giao.
Khi xây dựng đội ngũ tự quản cần xuất phát từ đặc điểm, nhiệm vụ từng năm học và
tính chất phát triển của tập thể học sinh. Nhiều giáo viên chủ nhiệm chỉ căn cứ vào một số
tiêu chuẩn cán bộ lớp như học giỏi, đạo đức tốt, rất ít giáo viên chủ nhiệm dựa vào đặc
điểm của quá trình phát triển của tập thể để xây dựng cấu trúc đội ngũ tự quản. Nên căn cứ
vào 3 giai đoạn phát triển của tập thể lớp mà lựa chọn đội ngũ tự quản. Ví dụ: ở giai đoạn
đầu (tập thể mới hình thành) rất cần có một lớp trưởng, chi đội trưởng(thủ lĩnh) biết hi
sinh, có uy tín, biết quan tâm đến người khác, gương mẫu, biết cảm hoá các bạn... không
nhất thiết phải là học sinh học giỏi nhất lớp. Nhưng sang giai đoạn 2 và 3 (khi tập thể đã
phát triển) rất cần có “thủ lĩnh” năng động, sáng tạo, luôn tìm tòi nội dung, phương pháp,

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

9


hình thức tổ chức hoạt động mọi mặt để cuốn hút các bạn. Giáo viên chủ nhiệm nên lấy
hoạt động chiều sâu của nội dung học tập, hoạt động ngoại khoá, văn hoá xã hội làm
phương tiện giáo dục tập thể, rèn luyện năng lực tự quản, thái độ, tình cảm và hành vi của
học sinh. Để phát huy vai trò cố vấn, giáo viên chủ nhiệm cần có năng lực dự báo chính

xác khả năng của học sinh trong lớp, biết khêu gợi tiềm năng sáng tạo của các em trong
việc đề xuất các nội dung hoạt động, xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện phù hợp với
nhiệm vụ và điều kiện của mỗi tháng, mỗi học kì của từng năm học. Giáo viên chủ nhiệm
chỉ là người giúp học sinh tự tổ chức các hoạt động đã được kế hoạch hoá. Điều đó không
có nghĩa là giáo viên chủ nhiệm khoán trắng, đứng ngoài hoạt động của tập thể lớp học mà
nên cùng hoạt động, điều chỉnh hoạt động, kịp thời giúp các em tháo gỡ những khó khăn
trong quá trình hoạt động. Ngoài ra cần tạo hứng thú trong công việc, tạo sự đoàn kết nhất
trí cao trong ban cán sự để làm sao các em cũng phải biết làm việc “hết mình”, biết phấn
đấu vì tập thể và biết tự giác, chủ động điều hành lớp ngay cả khi không có giáo viên chủ
nhiệm. Sử dụng phiếu giao việc cũng là một hình thức tạo cho học sinh phát huy tính tự
giác, tự quản, tinh thần trách nhiệm trong công việc. Trên cơ sở được giao việc học sinh
phải tự lập kế hoạch và giáo viên chủ nhiệm hẹn thời gian để duyệt. Nhìn chung được giao
việc và nhất là được thầy cô tin tưởng, phát huy tính dân chủ và tự quản các em rất phấn
khởi và tất nhiên phải rút kinh nghiệm, khen chê kịp thời (trong một năm học, ban cán sự ít
nhất được động viên, khen thưởng hai lần vào dịp sơ kết học kỳ I và tổng kết năm học).
6.Giáo dục học sinh qua hoạt động Đoàn Đội, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,
hoạt động tập thể phù hợp lứa tuổi.
Phong trào thi đua học tập và các hoạt động khác trong nhà trường được phát động và
duy trì thường xuyên suốt năm học. Trên cơ sở Đội thiếu niên tiền phong phát động đó,
lớp lại đề ra các hình thức thi đua giữa các tổ, nhóm và các cá nhân. Kết thúc mỗi đợt thi
đua lại chọn ra những tập thể (tổ, nhóm) và các cá nhân xuất sắc để biểu dương khen
thưởng. Để tạo hứng thú cho học sinh trong việc xây dựng bài học ở trên lớp, tôi gợi ý các
em tính điểm thi đua cho mỗi lượt phát biểu. Kết quả nhiều giờ học diễn ra sôi nổi và có
chất lượng, giáo viên dạy rất phấn khởi.
7. Giáo dục học sinh bằng tâm lí.
Trong một lớp học bao giờ cũng có học sinh ngoan ngoãn, học sinh nghịch ngợm, cá
biệt. Do đó tìm hiểu nắm vững từng đối tượng học sinh sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm sử
dụng vũ khí tâm lí để giáo dục học sinh có hiệu quả.
Đối với những học sinh ngoan, có ý thức thì chỉ cần nhắc nhở chung. Nhưng đối với
những học sinh có cá tính, có hoàn cảnh khó khăn thì lại phải vừa nghiêm khắc khi xử lý

những sai phạm của các em, vừa phải tình cảm, động viên, thậm chí phải dỗ dành. Giáo
dục những học sinh cá biệt điều quan trọng là phải tạo được mối quan hệ gần gũi, cảm
thông giữa thầy và trò. Muốn vậy giáo viên chủ nhiệm không chỉ đứng ở cương vị người
thầy mà phải biết nhập vai, biết lắng nghe các em nói, tìm hiểu tâm tư của các em, tạo cho
các em có cảm giác mình được chia sẻ, cảm thông, được giúp đỡ thì các em sẽ tự giác sửa
chữa khuyết điểm, tự giác phấn đấu hơn. Có những học sinh khi mắc khuyết điểm đã nói

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

10


với bạn bè rằng: không sợ bị kỷ luật, bị phạt mà chỉ sợ làm ảnh hưởng đến thành tích thi
đua của lớp, sợ làm cô giáo buồn…
Ví dụ :
Trong lớp tôi chủ nhiệm năm học 2011 – 2012 có em học sinh Đỗ Xuân Công (Thôn
Hoàng Trung – xã Hồng Dương) đầu năm học em thường xuyên đi học muộn, nhiều hôm
không vào trường lại ra quán Internet. Tôi đã sắp xếp thời gian đến thăm gia đình học
sinh này, mới hay bố mẹ em đi Hà Nội buôn bán giò chả từ 3, 4 giờ sáng đến 2, 3 giờ chiều
mới về nên tất cả mọi công việc từ sáng đến chiều đều do hai anh em tự lo (Em học sinh
này còn có một em đang học lớp 5), mỗi ngày bố mẹ cho hai anh em 50.000đ để ăn sáng
và ăn trưa. Vì ít được quan tâm nên em cũng sao nhãng chuyện học hành. Trước thực
trạng như vậy, tôi quyết đinh giáo dục em bằng tình cảm, bằng sự quan tâm của mình.
Được cô giáo đến thăm nhà, động viên nên em tiến bộ rất nhanh, chấm dứt hiện tượng đi
học muộn, không vào quán Internet nữa và tham gia rất tích cực vào các hoạt động của
lớp. Công từ một học sinh học yếu của năm học trước nay đã trở thành học sinh trung
bình khá – Có triển vọng là học sinh khá giỏi vì em là một học sinh rất có tố chất.
Qua những trường hợp cụ thể vừa nêu, tôi thấy việc sắp xếp thời gian đến thăm gia đình
học sinh (đặc biệt là những học sinh cá biệt) cũng đem lại nhiều hiệu quả trong công tác
chủ nhiệm.Ngoài ra, để tạo không khí cởi mở trong tập thể lớp và cũng là để giúp cho mình

hiểu học sinh hơn, tôi thường động viên các em ghi nhật ký lớp hằng ngày. Thi thoảng tôi
lại cho học sinh viết cảm nhận về lớp mình.Có những điều thường ngày có khi khó nói ra
được, nhưng khi viết cảm nhận hoặc ghi nhật kí lớp các em lại có dịp để giãi bày. Qua
những bài cảm nhận và những trang nhật ký lớp, thầy trò, bạn bè hiểu nhiều về nhau hơn
và đương nhiên tập thể lớp ngày càng thêm gắn bó.
8.Giáo dục học sinh qua tập thể và bằng tập thể.
Để giáo dục học sinh qua tập thể và bằng tập thể đạt kết quả cao thì người giáo viên làm
công tác chủ nhiệm phải hết sức coi trọng việc xây dựng và giáo dục tập thể học sinh, đặc
biệt là các tổ chức chính trị của học sinh – Tổ chức Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí
Minh, coi đó là môi trường quan trọng và là phương tiện mạnh mẽ để hình thành nhân cách
của học sinh cũng như phát huy sở trường, năng khiếu của cá nhân. Để thực hiện được
phương pháp này đòi hỏi người giáo viên phải:
+ Xây dựng các mối quan hệ, giao lưu đúng đắn.
+ Tổ chức các hoạt động chung của tập thể, đặc biệt là các hoạt động vui chơi, hoạt
động xã hội.
+ Xây dựng dư luận lành mạnh và truyền thống tốt đẹp của tập thể.
+ Tổ chức cuộc sống tinh thần phong phú, lành mạnh và bổ ích của tập thể và của
mỗi thành viên.
+ Coi tập thể là đối tượng giáo dục và hướng các tác động vào đó, đồng thời cũng
coi tập thể là phương tiện giáo dục mạnh mẽ đến từng thành viên, nghĩa là phải thực hiện
quá trình tác động song song.

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

11


9. Phối hợp các lực lượng giáo dục.
- Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường và các lực lượng giáo dục ( Đoàn, Đội,
Công đoàn):

Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa hiệu trưởng với học sinh, truyền đạt chủ trương
chính sách của ngành, nội quy của nhà trường đến học sinh không phải bằng mệnh lệnh mà
bằng sự thuyết phục cảm hoá, gương mẫu của bản thân mình. Bên cạnh đó giáo viên chủ
nhiệm phát hiện kịp thời các hành vi xấu của học sinh, đề nghị nhà trường xem xét, xử lí,
ngăn chặn nếu vượt tầm kiểm soát của giáo viên chủ nhiệm.
- Phối hợp với giáo viên bộ môn:
Biết lắng nghe những nhận xét của giáo viên bộ môn thậm chí là những phê phán cá
nhân, tập thể lớp mình sau đó chọn lọc, phân tích thông tin để phối hợp tác động giáo dục
cùng chiều, khắc phục khó khăn, vướng mắc của học sinh trong quá trình học tập, đề đạt
nguyện vọng của học sinh với giáo viên bộ môn để nâng cao chất lượng giáo dục.
- Phối hợp với cha mẹ học sinh:
Việc kết hợp phụ huynh để cùng nhau giáo dục học sinh cũng không kém phần quan
trọng. Phải làm cho phụ huynh học sinh tin tưởng nhà trường, thấy việc gửi con mình vào
trường là quyết định đúng đắn. Mối quan hệ này được thể hiện qua các buổi họp giữa giáo
viên chủ nhiệm với phụ huynh học sinh – giáo viên chủ nhiệm phải tạo được uy tín, vững
vàng, bản lĩnh trong buổi họp đầu năm. Đây là buổi họp rất quan trọng, giáo viên chủ
nhiệm sẽ thông báo những văn bản, thông tư, nội quy trường đến phụ huynh học sinh. Họp
bàn bạc để đi đến thống nhất ý kiến, từ đó phụ huynh học sinh sẽ đồng tình ủng hộ giáo
viên chủ nhiệm trong việc giáo dục con mình; kiên trì giải thích và thuyết phục họ nhận ra
những điểm mạnh, yếu của con mình. Đặc biệt phải hình thành trong phụ huynh học sinh
thói quen tìm hiểu tình hình học tập của con mình bằng cách liên hệ trực tiếp hoặc gián tiếp
(qua giấy thông báo) với giáo viên chủ nhiệm.
Để tiếp xúc được với phụ huynh học sinh thì nên chuẩn bị tốt nội dung cần trao đổi,
chính xác, rõ ràng, cụ thể. Có như thế, phụ huynh học sinh thấy được giáo viên chủ nhiệm
đã quan tâm sâu sắc đến con mình từ đó yên tâm, tin tưởng giáo viên chủ nhiệm, tin tưởng
nhà trường.
Giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh phải thống nhất được phương hướng phấn đấu
của lớp đặt trong kế hoạch chung của nhà trường, đặc biệt là thống nhất được các biện
pháp thực hiện. Đây là điều kiện đầu tiên để giáo viên chủ nhiệm có được sự ủng hộ của
phụ huynh trong công tác tổ chức lớp học. Đặc biệt với những học sinh vi phạm nội quy

của trường, lớp, tuỳ theo mức độ vi phạm giáo viên chủ nhiệm thông báo với phụ huynh
bằng văn bản (giấy thông báo), bằng điện thoại hoặc trực tiếp gặp để thống nhất biện pháp
giáo dục. Trong thực tế biện pháp này tôi và nhiều giáo viên đã làm và có hiệu quả: học
sinh tiến bộ và phụ huynh cũng cảm thấy thoải mái mỗi khi được mời đến gặp.
- Nhìn chung nếu biết kết hợp các lực lượng giáo dục, chắc chắn công tác chủ nhiệm sẽ
đạt hiệu quả cao.

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

12


10. Việc thực hiện nghiêm túc các giờ sinh hoạt lớp cần được coi trọng.
Đây là một hoạt động thường xuyên để học sinh nhìn lại mình, để giáo viên chủ nhiệm
phát huy tính tích cực và lòng tự trọng của học sinh. Tuy nhiên cách thức tổ chức các giờ
sinh hoạt trên lớp cũng nên linh hoạt. Giờ sinh hoạt lớp không nên chỉ kiểm điểm học sinh,
hoặc có kiểm điểm thì cũng không nên máy móc. Đôi khi có thể biến giờ sinh hoạt thành
những hội thảo nhỏ với những chủ đề phù hợp với học đường như: Làm thế nào để ngủ dạy
đúng giờ, làm thế nào để tránh việc quên mang dụng cụ học tập, quên đồng phục khi đến
lớp, sự lạc quan trong cuộc sống, những mơ ước tuổi trẻ, làm thế nào để sống đẹp mỗi
ngày, văn minh trong cách tặng quà,... Có thể thay những lời phê bình gay gắt bằng một
câu chuyện nào đó. Chẳng hạn: Để nhắc nhở các em việc các em còn lười nhác trong học
tập, trong làm việc tôi kể cho các em nghe câu chuyện “ Há miệng chờ sung” khi nghe câu
chuyện các em vừa được vui cười sảng khoái, vừa là bài học giúp các em nhớ lâu. Hoặc để
nhắc nhở việc đi học đầy đủ, nghỉ học phải có giấy phép tôi kể câu chuyện: Bác Hồ khi đã
làm Chủ tịch nước, một lần phải đi công tác nước ngoài, Bác đã viết giấy xin phép nghỉ kỳ
họp Quốc hội, hoặc Bác viết đơn xin ứng cử Đại biểu Quốc hội. Kết quả là những lớp tôi
được phân công chủ nhiệm học sinh lười học và nghỉ học hạn chế đáng kể. Như vậy không
kiểm điểm mà lại hoá ra kiểm điểm nhưng giờ sinh hoạt rõ ràng đỡ căng thẳng hơn và lại
có hiệu quả.

Giáo viên chủ nhiệm phải tôn trọng học sinh: Giáo viên phải lắng nghe ý kiến của các
em, phải phân tích khuyết điểm, lỗi lầm mà các em mắc phải cho đến khi các em chấp nhận
một cách tự nguyện, có như thế mới sửa sai được. Luôn tạo cơ hội cho học sinh sửa đổi
nếu các em phạm lỗi. Giáo viên chủ nhiệm phải nắm được đặc điểm tâm sinh lý của học
sinh để có thể lường trước những phản ứng bột phát của các em để có biện pháp uốn nắn
kịp thời và phải công bằng trong cư xử… Khi trách phạt phải đúng lỗi, đúng người và được
học sinh của lớp đồng tình. Trong nội dung của mỗi buổi sinh hoạt lớp nên đưa vào một
gương điển hình về sự vượt khó trong học tập, gương thành đạt trong cuộc sống để các em
tự suy nghĩ và vận dụng vào cuộc sống của mình. Đặc biệt luôn tạo điều kiện động viên
học sinh tham gia các hoạt động do nhà trường tổ chức, vì đây là sân chơi bổ ích giáo dục
cho các em biết sống tập thể, vì mọi người. Xây dựng lòng tự hào về tập thể lớp trong học
sinh: Nêu bật những mặt tốt mà các em đã làm trong thời gian qua, đồng thời phê phán đẩy
lùi những khuyết điểm còn tồn tại. Từ đó các em sẽ ra sức phấn đấu, giữ gìn kỷ luật nề
nếp… Cho học sinh nhận xét những ưu điểm, khuyết điểm của mình và tự đánh giá kết quả
(theo mẫu), sau đó giáo viên chủ nhiệm kết lại. Qua đó, các em có trách nhiệm với những
việc mình đã làm.
Khi đã tin yêu, kính trọng, học sinh sẽ xem giáo viên chủ nhiệm là người đáng tin cậy
có thể tâm sự, bộc lộ những gì mình còn thắc mắc, mắc mứu trong lòng, từ đó giáo viên
chủ nhiệm giải quyết vấn đề của lớp dễ dàng. Muốn được vậy, phải xem học sinh như con,
em mình. Khi đến nhận lớp phải tin tưởng, thương yêu học sinh, những lỗi lầm mà các em
mắc phải ở thời gian trước chỉ dùng để tham khảo, không nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Nên
động viên khen thưởng kịp thời đối với những học sinh cá biệt có tiến bộ. Vì với học sinh,
một lời khen, động viên của thầy cô rất quý.

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

13


11. Chú trọng việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.

- Kĩ năng sống của con người nói chung đó là sự tự ý thức vai trò trách nhiệm của bản
thân mình trong việc ứng xử với mọi người xung quanh và môi trường tự nhiên trong đó
con người đang tồn tại. Từ những ngày học đầu tiên ở trường phổ thông, học sinh đã được
bồi dưỡng cả hai mặt đức và tài. Sự phát triển của mỗi người nói chung và học sinh nói
riêng được hình thành thông qua việc tiếp thu tri thức hằng ngày trong cuộc sống như kĩ
năng làm việc hợp tác, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng thích nghi, kĩ năng xử lí tình huống, kĩ
năng giữ gìn bảo vệ môi trường… Những kĩ năng này không chỉ đòi hỏi cho một giai đoạn
nào đó mà nó cần thiết cho cả đời người đặc biệt là chuỗi ngày đi học. Khẩu hiệu “Mỗi
ngày đến trường là một ngày vui” xuất hiện ở các trường cũng vì lẽ đó. Kĩ năng sống
được biểu hiện đa dạng tuỳ từng người, từng sự việc và từng hoàn cảnh cụ thể. Nhưng dù
trong trường hợp nào, đối với ai thì kĩ năng sống nhất thiết phải vươn tới chân lý tốt đẹp:
Nhân ái, vị tha, bản lĩnh tự tin, khiêm tốn, văn minh lịch sự, dám nghĩ dám làm, hoà đồng
và tôn trọng người khác. Thực tiễn ngày nay cho thấy đôi khi kiến thức uyên bác, học vị
cao lại không làm nên sự thành đạt của con người bằng chính kĩ năng sống của họ. Cuộc
sống ngày càng phát triển, đất nước đang hội nhập với thế giới, cơ hội có được vị trí trong
xã hội và khẳng định bản thân của người lao động đang rộng mở, nhưng số lượng người
thất nghiệp vẫn không ngừng gia tăng. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do họ
chưa được trang bị những kĩ năng sống cơ bản của một người lao động. Chính vì vậy, kĩ
năng sống cần được mỗi người chúng ta rèn luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà
trường. Trong bốn trụ cột của giáo dục được Unesco nêu ra là “học để biết, học để làm
việc, học để làm người (để tồn tại), học để cùng chung sống” đã có ba nội dung hàm chứa
các yêu cầu kĩ năng sống. Điều này càng khẳng định hơn nữa tầm quan trọng và cần thiết
của nhà trường trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đành rằng hình thành kĩ
năng sống phải qua cả trường học và trường đời nhưng trường học vẫn giữ vị trí nền móng
vì hầu hết mọi người đều được đi học, và nội dung học ở trường phổ thông gồm nhiều lĩnh
vực tự nhiên, xã hội cùng nhiều bài học về lối sống tốt đẹp của những bậc tiền nhân mà học
sinh cần học tập noi theo.
- Có thể tiến hành giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm bằng các hình thức
như:
+ Tổ chức các hoạt động tập thể, ngoại khoá để các em được tham gia vào hoạt động

thực tiễn của cuộc sống, tạo cơ hội bộc lộ chân thật những suy nghĩ, tình cảm, hành vi
trong công việc, chia sẻ những khó khăn và niềm vui cũng như hoàn thiện dần dần các kĩ
năng thực hành một cách tự nhiên. Từ đây, tính ích kỷ cá nhân, ngại khó, vụng về, rụt rè sợ
sệt sẽ nhường chỗ cho lòng bao dung, sự tự tin, dũng cảm, tháo vát, nhanh nhẹn, khéo léo,
tinh tế, hoà đồng và thân thiện. Nội dung hoạt động cũng khá đa dạng như: hội trại, thể
thao, văn nghệ, tham quan bảo tàng và danh lam
thắng cảnh; chăm sóc di tích cách mạng, văn hoá lịch sử; trò chơi tập thể, phòng tránh tai
nạn giao thông, diễn thuyết tranh luận về bảo vệ môi trường, quyền trẻ em,
xử lý tình huống khẩn cấp, ứng xử trước đám đông… Có thể tổ chức theo lớp theo từng
nhóm 5 - 10 em và chú ý xác định rõ kĩ năng sống cần đạt được cho học sinh sau mỗi hoạt

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

14


động. Nên để cho học sinh viết lại, nói lại những điều mà các em cảm thấy thú vị và bổ ích
nhất.
+ Một hình thức nữa để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đó là thông qua hoạt động
dạy học trên lớp. Trong mỗi tiết dạy, ngoài yêu cầu về kiến thức thì yêu cầu về kĩ năng và
thái độ luôn được đặt ra và đó cũng chính là yêu cầu về giáo dục kĩ năng sống. Do vậy,
trong các giờ lên lớp tôi đều có sự liên hệ với thực tế cuộc sống của học sinh ở cả hai mặt
tích cực và hạn chế. Tuỳ theo bài học mà hình thành những kĩ năng tích hợp cho học sinh
như kĩ năng đặt câu hỏi và trả lời, kĩ năng trình bày, kĩ năng phân tích tổng hợp, kĩ năng ra
quyết định, kĩ năng xử lý tình huống, kĩ năng tự học, kĩ năng làm việc hợp tác (còn gọi là
hợp tác nhóm hay hoạt động nhóm)…Trong đó, kĩ năng làm việc hợp tác cần được đặc biệt
quan tâm vì đây là kĩ năng sống mang tính thời đại, nó thể hiện cách làm việc theo cơ chế
phân công hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích của từng thành viên và cùng nhau phát triển.
Qua sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên, học sinh được chia thành các nhóm. Mỗi em
được phân công đảm trách một công việc của nhóm (nhóm trưởng, thư ký, theo dõi thời

gian, động viên phát biểu, trình bày trước lớp). Tất cả thành viên trong nhóm được trình
bày suy nghĩ của cá nhân nhưng cũng phải tôn trọng ý kiến người khác và chấp nhận sự
thống nhất chung của nhóm. Mỗi nhóm sẽ cùng nhau thảo luận để giải quyết một nội dung
khó của bài học mà chỉ với mỗi cá nhân có thể không tìm được lời giải đáp.
+ Ở tiết sinh hoạt lớp, giáo viên cần tạo điều kiện để các em tự đánh giá nhận xét về
bản thân và lớp của mình. Các em có thể trình bày ý kiến về những việc làm tốt và chưa
tốt; cùng nhau xây dựng nội quy của lớp; thiết kế, đề xuất các việc làm, hoạt động hằng
tháng và cả năm học.
+ Chức vụ lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó nên được thay đổi theo tháng hoặc
học kỳ để nhiều em được làm quen với kỹ năng điều hành, quản lý công việc đồng thời
ngăn ngừa cách sống tự kiêu, độc đoán có thể xảy ra ngay từ tuổi học đường.
+ Xây dựng các quy tắc ứng xử với môi trường như giữ gìn vệ sinh trường lớp, bảo
vệ môi trường sống, rèn luyện và bảo vệ sức khoẻ, tiết kiệm năng lượng, phòng chống tai
nạn thương tích. Bên cạnh đó, cần chú ý xây dựng cảnh quan trường lớp với những hình
ảnh mang tính giáo dục và thẩm mỹ, những lời hay ý đẹp như: “Bảo vệ môi trường là bảo
vệ chính cuộc sống của chúng ta”, “Mỗi lần giao tiếp là mỗi lần bạn thể hiện mình”, “Bạn
có thể vấp ngã, điều quan trọng là bạn phải đứng lên”...
+ Ngoài ra, cần tạo cơ hội cho các em được bày tỏ ý kiến của mình đối với thầy cô
giáo và nhà trường qua việc thực hiện “Hộp thư điều em muốn nói” và tổ chức tư vấn cho
học sinh. Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh phải thông qua việc làm cụ thể và sự chủ
động cao của các em.
- Cách rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh phải từ dễ đến khó. Chẳng hạn khi học sinh
mới vào lớp 6, trong mục cùng góp ý trong giờ sinh hoạt, tôi yêu cầu học sinh “Em hãy nói
vài ý kiến của mình về những vi phạm của các bạn trong tuần vừa qua”. Ban đầu, các em
còn nói năng lí nhí, mắt không dám nhìn thẳng, gương mặt căng thẳng. Nhưng sau vài lần,
các em không còn những cái nhìn ái ngại, trở nên dạn dĩ hơn, cảm thấy tự tin và câu nói

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

15

chắc gọn, cộng thêm một môi trường giáo dục thân thiện hoà đồng, cho phép các em tiến
đến gần và hoà nhập với nhau, sau đó là những điều khác như đóng góp ý kiến cho tập thể,
ý tưởng độc đáo cho các hoạt động của lớp phong phú hơn, hiệu quả hơn và đặc biệt kỹ
năng làm việc nhóm, các em được trang bị lý thuyết cụ thể, rồi thực hành để hiểu. Với kỹ
năng làm việc nhóm, các em được tập làm việc để biết cách hợp tác và chấp nhận lẫn nhau
trong mọi hoàn cảnh. Mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong
cuộc sống, đây là điều rất cần thiết trong cuộc sống của các em sau này.
12. Giáo viên chủ nhiệm lớp phải có trình độ chuyên môn, tri thức, phương pháp
giảng dạy, sự mẫu mực, tâm huyết trong khi giảng dạy.
Do giáo viên chủ nhiệm cũng là giáo viên dạy bộ môn nên phải có chuyên môn vững
vàng, giảng dạy tốt. Muốn giảng dạy tốt, không chỉ có tri thức, phương pháp mà phải
truyền đạt bằng cả nhiệt huyết của người giáo viên chủ nhiệm với khẩu hiệu “tất cả vì học
sinh thân yêu”, “vì các em hôm nay là vì tương lai của dân tộc, đất nước”. Khi được học
sinh tin tưởng, thán phục về chuyên môn thì về lĩnh vực chủ nhiệm sẽ thuận lợi hơn.
Để làm tốt công tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm phải đặt kế hoạch tự hoàn thiện
bản thân về mọi mặt.
- Nâng cao không ngừng trình độ học vấn, văn hóa chung
- Trình độ chuyên môn phương pháp.
- Rèn luyện đạo đức tác phong.
- Trao đổi kinh nghiệm, lý luận sư phạm.
- Mẫu mực trong giao tiếp xã hội, đồng nghiệp, thầy trò.
- Xây dựng gia đình hạnh phúc, văn minh.
Tóm lại, để đạt được kết quả tốt trong công tác chủ nhiệm thì người giáo viên phải
có tấm lòng yêu nghề và yêu học sinh thật sự.
CHƯƠNG III
HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tôi vào nghề dạy học được 14 năm, cả 14 năm đều làm công tác chủ nhiệm. Thực tiễn
làm nhiệm vụ chủ nhiệm lớp và chịu khó học hỏi kinh nghiệm của các thầy cô giáo đồng

nghiệp, tôi đã đúc rút ra một số kinh nghiệm nhỏ để giúp việc làm công tác chủ nhiệm lớp
thành công hơn. Bản thân tôi đã có những hiệu quả nhất định trong công tác làm giáo viên
chủ nhiệm. Xin được nêu cụ thể:
- Hầu hết các năm tôi chủ nhiệm, lớp tôi đều có sự tiến bộ hơn hẳn so với
những năm trước và những năm sau:
Ví dụ:
Năm học: 2010 – 2011 Tôi chủ nhiệm lớp 7A tổng số học sinh là 28, kết quả cụ thể như
sau:

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

16


Kết quả khảo sát cụ
thể qua từng năm học:

Hạnh kiểm

Học lực

Số liệu đầu

Số liệu cuối

năm học :

năm học :

2010 - 2011

2010 – 2011

Xếp loại

Số
lượng

Tốt

18

64,3

22

78,6

Khá

7

25

6

21,4

TB

3

10,7

0

0

Giỏi

3

10,7

6

21,4

Khá

9

32

12

42,8

TB

14

50

9

32,2

Yếu

2

7,3

1

3,6

Kém

0

0

0

0

%

Số
lượng

%

Năm học : 2011 – 2012 Tôi chủ nhiệm lớp 8C tổng số học sinh là 30, kết quả cụ thể
như sau :
Kết quả khảo sát cụ
thể qua từng năm học:

Số liệu đầu

Số liệu cuối

năm học :

năm học :

2011 - 2012

2011 – 2012

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

17


Xế
p loại

Số
lượng

%

Số
lượng

%

Hạnh kiểm

Học lực

Tốt

20

66,7

25

83,3

Khá

7

23,3

5

16,7

TB

3

10

0

0

Giỏi

6

20

12

40

Khá

15

50

12

40

TB

7

23,3

5

17

Yếu

2

6,7

1

3

Kém

0

0

0

0

PHẦN III: KẾT LUẬN
I.Những bài học kinh nghiệm rút ra:
Bằng sự cố gắng, cần cù, chăm chỉ và chịu khó học hỏi của bản thân trong công tác
chủ nhiệm, tôi rút ra được những bài học kinh nghiệm cho mình. Xin được chia sẻ cùng
các thầy cô giáo và những ai quan tâm đến vấn đề này:
Nhìn chung biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm thì nhiều, tuỳ theo đặc điểm tình
hình của mỗi lớp, giáo viên chủ nhiệm có thể tìm cho mình những biện pháp thích hợp,
không nên áp dụng rập khuôn máy móc bất kỳ một phương pháp tiên tiến nào bởi lẽ sản
phẩm đây chính là con người. Tuy nhiên điều cơ bản nhất là giáo viên chủ nghiệm phải tạo

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

18


được uy tín với học sinh và đồng nghiệp về năng lực chuyên môn và tư cách đạo đức, tác
phong công việc. Chỉ có thể trở thành giáo viên chủ nhiệm tốt khi thực sự là một tấm
gương mẫu mực trong cuộc sống, giải quyết tốt các mối quan hệ không chỉ đối với học sinh
lớp chủ nhiệm mà còn với gia đình, đồng nghiệp, với mọi người ở nơi cư trú. Có thể thấy
mọi cử chỉ, cách ăn mặc, nói năng, đi đứng, thái độ biểu hiện của giáo viên chủ nhiện đối
với mọi hiện tượng xã hội lúc có mặt học sinh hay không có mặt học sinh đều có ảnh
hưởng đến nhân cách học sinh lớp chủ nhiệm. Chính vì vậy, để làm tốt công tác chủ nhiệm,
giáo viên chủ nhiện trước hết phải đề ra kế hoạch tự hoàn thiện bản thân về mọi mặt.
Không những thế người giáo viên chủ nhiện cần phải :
- Bồi đắp lòng yêu nghề, tận tuỵ với công việc.
- Nâng cao không ngừng trình độ học vấn, văn hoá chung, trình độ chuyên môn, rèn

luyện đạo đức tác phong.
- Thường xuyên trao đổi kinh nghiệm lí luận sư phạm, mẫu mực trong giao tiếp xã hội,
đồng nghiệp, thầy trò, thực sự là Tấm gương sáng cho học sinh noi theo.
- Giáo viên chủ nhiệm phải chân thành và khách quan: khen, chê, thưởng, phạt nghiêm
minh, kịp thời, đúng mức.
- Bao giờ giáo viên chủ nhiệm cũng nên rút kinh nghiệm sau mỗi đợt thi đua, mỗi hoạt
động để học sinh có thể phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế, nhược điểm cho những lần
hoạt động sau thành công hơn.
- Phải luôn chủ trương hoạt động phong trào cần có được sự đồng thuận của cha mẹ học
sinh. Không bao giờ được xem nhẹ nhân tố này khi làm công tác chủ nhiệm lớp.
- Biện pháp cần, nhưng cái cần hơn cả vẫn là tấm lòng, là sự nhiệt tình, trách nhiệm và
tình thương yêu học trò. Nếu chúng ta làm việc với cái tâm của người thầy, công tác chủ
nhiệm chắc chắn sẽ thu được nhiều thành công.
- Điều cuối cùng và cũng vô cùng quan trọng là đừng bao giờ mất niềm tin vào học
sinh của mình; luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu để tìm được tiếng nói chung
với học sinh.
- Công tác chủ nhiệm nhiều vất vả khó khăn nhưng cũng nhiều niềm vui, ai yêu nghề
cũng sẽ thành công trong công tác chủ nhiệm.
II.Ý nghĩa và khả năng ứng dụng của đề tài:
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này là tâm huyết của tôi trong nghề dạy học. Tôi mong
rằng nó sẽ giúp các giáo viên đồng nghiệp ít nhiều trong công tác chủ nhiệm,
góp phần nhỏ bé đẩy mạnh hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp. Đề tài sáng kiến kinh
nghiệm này không tránh khỏi những khiếm khuyết song nó vốn chủ yếu xuất phát từ thực
tiễn và đã được kiểm chứng bằng thực tiễn, không nặng tính giáo điều sách vở nên tôi tin
rằng nó có thể ứng dụng rộng rãi trong các lớp học .

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

19

III. Những đề xuất:
Với tư cách cá nhân của một giáo viên luôn đề cao tinh thần trách nhiệm trong công việc
giảng dạy cũng như chủ nhiệm, thông qua đề tài sáng kiến kinh nghiệm về công tác chủ
nhiệm này, tôi mạnh dạn đề xuất những mong muốn của tôi nhằm mục đích nâng cao hiệu
quả của công tác chủ nhiệm lớp nói riêng, của công tác giáo dục nói chung:
- Thứ nhất, về mặt tư tưởng chỉ đạo : các cấp lãnh đạo của ngành giáo dục từ nhà trường
cho đến cấp trên, cần đề cao công tác chủ nhiệm lớp hơn nữa.
- Thứ hai, về biện pháp thực hiện:
+ Với giáo viên, cần có những hoạt động bồi dưỡng công tác chủ nhiệm như bồi dưỡng
thường xuyên về chuyên môn; cần tổ chức các hội nghị định kì, giao lưu, trao đổi kinh
nghiệm làm chủ nhiệm lớp của những giáo viên chủ nhiệm giỏi để đưa chất lượng giáo dục
toàn diện ngày càng đi lên đáp ứng yêu cầu đổi mới và không ngừng nâng cao chất lượng
của ngành giáo dục nước nhà hiện nay. Đã là giáo viên thì cần phải được phân công làm
công tác chủ nhiệm.
+ Với sinh viên sư phạm, cần có môn học về phương pháp chủ nhiệm tách riêng và
dành quỹ thời gian xứng đáng cho môn học này thì sẽ giúp các thầy cô mới ra trường, vào
nghề không bỡ ngỡ nhiều với công tác chủ nhiệm lớp như hiện nay.Vì khi tham gia hướng
dẫn thực tập chủ nhiệm cho các sinh viên của trường Cao đẳng sư phạm Hà Tây về trường
thực tập tôi thấy vốn kiến thức về công tác chủ nhiệm của họ còn hạn chế và chủ yếu mang
tính tự phát chứ chưa được học tập bài bản.
+ Công tác chủ nhiệm thực sự là một nhiệm vụ rất quan trọng nhưng vất vả đòi hỏi
nhiều công sức, tâm huyết nên cần được chế độ ưu tiên, đãi ngộ hơn nữa.

THAY CHO LỜI KẾT
Đề tài kinh nghiệm của tôi chắc chắn còn có những chỗ chưa hợp lý hoặc không đồng
quan điểm với các thầy cô giáo đồng nghiệp và những ai quan tâm đến vấn đề này. Song
xuất phát từ mong muốn đem lại hiệu quả tốt đẹp hơn cho công tác làm chủ nhiện lớp, tôi
mạnh dạn trình bày những kinh nghiệm mà tôi đúc kết được trong quá trình làm công tác
chủ nhiệm ra đây. Rất mong nhận được sự góp ý, trao đổi chân thành, mang tính xây dựng

của các thầy cô giáo đồng nghiệp và mọi người quan tâm để đề tài sang kiến kinh nghiệm
của tôi được hoàn thiện hơn, mang tính ứng dụng cao hơn. Xin chân thành cảm ơn!

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

20


Hồng Dương, ngày 02 tháng 05 năm 2012
Người viết :

Đặng Thị Hà.

NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG
……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC HUYỆN THANH
OAI
...........................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................

..............................................................................................................
..............................................................................................................

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

21


..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương

22