Giáo án Hóa học 11 bài 44: Anđehit Xeton

HÓA HỌC 11

ANDEHIT – XETON
A. Chuẩn kiến thức và kỹ năng
Kiến thức
Biết được :
− Định nghĩa, phân loại, danh pháp của anđehit.
− Đặc điểm cấu tạo phân tử của anđehit.
−Tính chất vật lí : Trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, tính tan.
− Tính chất hoá học của anđehit no đơn chức (đại diện là anđehit axetic) : Tính khử
(tác dụng với dung dịch bạc nitrat trong amoniac), tính oxi hoá (tác dụng với hiđro).
− Phương pháp điều chế anđehit từ ancol bậc I, điều chế trực tiếp anđehit fomic từ
metan, anđehit axetic từ etilen. Một số ứng dụng chính của anđehit.
− Sơ lược về xeton (đặc điểm cấu tạo, tính chất, ứng dụng chính).
Kĩ năng
− Dự đoán được tính chất hoá học đặc trưng của anđehit và xeton ; Kiểm tra dự đoán
và kết luận.
− Quan sát thí nghiệm, hình ảnh và rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất.
− Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của anđehit fomic và
anđehit axetic, axeton.
− Nhận biết anđehit bằng phản ứng hoá học đặc trưng.
− Tính khối lượng hoặc nồng độ dung dịch anđehit trong phản ứng.
B. Trọng tâm:
− Đặc điểm cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của andehit và xeton.
− Phương pháp điều chế andehit và xeton
(chỉ xét anđehit no, đơn chức, mạch hở chủ yếu là metanal và etanal và xeton tiêu
biểu là axeton)
HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS
A. ANDEHIT

I. ĐỊNH NGHĨA – PHÂN LOẠI – DANH PHÁP
Hoạt động1


HÓA HỌC 11

GV: nêu vấn đề : khi oxi hóa ancol
bậc I thu được sản phẩm là gì? Viết
ptpư oxi hóa etanol bằng CuO
GV gợi ý hs định nghĩa andehit và cho
một số VD minh họa

1. Định nghĩa
Andehit là những hợp chất hữu cơ mà phân
tử có nhóm –CH=O liên kết trực tiếp với
nguyên tử C hoặc nguyên tử H
VD: H-CH=O

andehit fomic

CH3-CH=O andehit acetic
C6H5-CH=O
GV: cho biết cách phân loại andehit?

GV hướng dẫn hs lập CT chung của
ankanal

GV hướng dẫn hs gọi tên thông
thường một số andehit đơn giản và tên

thay thế

benzandehit

2. Phân loại
- Dựa theo đặc điểm cấu tạo của gốc HC và
theo số nhóm –CHO
- And hit no, đơn chức, mạch hở:
CnH2n+1CHO (n≥0) hoặc CmH2mO (m≥1)
3. Danh pháp
a) Tên thông thường
andehit + tên acid tương ứng

b) Tên thay thế
Tên hidrocacbon tương ứng mạch chính +
Al

GV lưu ý đánh số mạch chính nhóm –
CHO là số 1

VD: CH3-CH(CH3)-CH2-CHO
3-metylbutanal

Yv hs viết CTCT của andehit sau:
Propanal; 2,2-dimetylpentanal

II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO – TÍNH CHẤT VẬT LÝ


HÓA HỌC 11

Hoạt động 2

1. Đặc điểm cấu tạo
H

GV phân tích cho hs thấy cấu tạo của
nhóm –CHO có liên kết đôi C =O
gồm 1 lk σ và 1 lk π tương tự anken
→ pư tương tự

C
O

2. Tính chất vật lý
- C1-C2 là chất khí, tan tốt trong nước
GV yc hs đọc SGK và cho biết tính
- C3 trở lên là chất lỏng hoặc rắn, độ tan
chất vật lý của andehit
giảm
- Fomol là dung dịch nước của andehit
fomic
III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC
Hoạt động 3

phản ứng cộng H2
t
CH3-CH=O + H2 Ni,



→ CH3-CH2-OH
1.

o

GV giới thiệu khả năng phản ứng của
andehit tương tự anken: phản ứng
cộng với H2

c. oxi hóa

Viết ptpư minh họa và yc hs xác định
vai trò của andehit trong phản ứng
trên

PTTQ:

GV viết PTTQ và yc hs viết pư của
propanal với H2

Andehit

o

t
R-CH=O + H2 Ni,


→ R-CH2-OH

ancol bậc I

2. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn
GV trình bày khả năng phản ứng tráng a) Phản ứng tráng bạc
bạc của andehit với dung dịch AgNO3/
t
HCHO + 2AgNO3+ H2O + 3NH3 →
NH3.
o

Nếu có điều kiện tiến hành thí nghiệm
cho hs và giải thích bằng ptpư
Yc hs xác định vai trò của andehit
trong phản ứng với AgNO3/NH3

GV mở rộng: trường hợp của andehit
fomic pư với AgNO3/NH3 theo tỉ lệ
1:4

HCOONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag
Amoni fomiat
o

t
HCOONH4 + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O →
(NH4)2CO3 + 2NH4NO3 + 2Ag

Amoni cacbonat
o

t
HCHO + 4AgNO3 + 6NH3 + 2H2O →

(NH4)2CO3 + 4NH4NO3 + 4Ag


HÓA HỌC 11

GV viết PTTQ

PTTQ:
o

t
R-CHO + 2AgNO3+ H2O + 3NH3 →

c. khử

c. oxi hóa

R-COONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag
Yc hs viết pư của etanal với
AgNO3/NH3

b) Phản ứng với oxi
o

,t
CH3-CHO + 1/2O2 xt


→ CH3-COOH
o

,t
R-CHO +1/2O2 xt

→ R-COOH

GV yc hs nhận xét vai trò của andehit
trong các phản ứng hóa học

 KL: andehit vừa thể hiện tính oxi hóa vừa
thể hiện tính khử.

IV. ĐIỀU CHẾ
Hoạt động 2

1. Từ ancol
t
R-CH2OH + CuO →
R-CHO + H2O + Cu
o

GV trình bày các phương pháp điều
chế andehit và hướng dẫn hs viết ptpư

o

t
VD: CH3-CH2OH + CuO →

CH3-CHO +

GV yc hs viết ptpư điều chế metanal

H2O + Cu

2. Từ hidrocacbon
a) Từ metan
o

,t
CH4 + O2 xt

→ HCHO + H2O

b) Từ etilen
o

,t
CH2=CH2 + 1/2O2 xt

→ CH3-CHO

c) Từ acetilen
CH≡ CH + H2O HgSO
→ CH3CHO
4

V. ỨNG DỤNG

HÓA HỌC 11

GV yc hs đọc SGK và cho biết ứng dụng của andehit

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS
B. XETON

Hoạt động 1
gv: yc hs viết ptpư oxi hóa propan-2-ol
bằng CuO. Cho biết sản phẩm thu được
thuộc loại hợp chất nào?
GV: định nghĩa và đưa ra một số ví dụ,
hướng dẫn hs gọi tên

I. Định nghĩa
Xeton là những hợp chất hữu cơ mà phân
tử có nhóm –CO- liên kết trực tiếp với 2
nguyên tử C
VD: CH3-CO-CH3 dimetyl ceton
Aceton
CH3-CO-C6H5 metyl phenyl ceton
Acetophenon

Hoạt động 2

Từ CTCT của nhóm –CO- dự đoán khả
năng tham gia phản ứng cộng của ceton

tương tự andehit
GV yc hs viết ptpư và cho biết vai trò của
ceton trong pư trên

II. Tính chất hóa học
 Phản ứng cộng H2
t
R-CO-R’ + H2 Ni,


→ R-CH(OH)-R’
o

c. oxi hóa
o

t
VD: CH3COCH3 + H2 Ni,


→
CH3CH(OH)CH3

Ceton không tham gia phản ứng
tráng bạc
III. Điều chế
1. Từ ancol


Hoạt động 3

HÓA HỌC 11

GV yc hs viết pư điều chế aceton từ ancol
tương ứng

o

t
R-CH(OH)-R’ + CuO →
R-CO-R’ +

H2O + Cu
o

t
VD: CH3-CH(OH)-CH3 + CuO →

CH3-CO-CH3 + H2O + Cu

2. Từ hidrocacbon
1.O2

2.ddH 2 SO4
C6H5-CH(CH3)2  → C6H5OH +

CH 3COCH3
IV. ỨNG DỤNG
GV trình bày một số ứng dụng quan trọng của ceton

4. Củng cố
- Tính chất hóa học của ceton: tính oxi hóa
- Nếu có thời gian, GV hướng dẫn hs sửa bài tập phần andehit
- Tính chất hóa học đặc trưng của andehit
- Bài tập 6/203 SGK
5. Dặn dò
- làm các bài tập 1,2,3,4,5,7,8/203 SGK