Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách huyện đắk rlấp, tỉnh đắk nông

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ KIM OANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH HUYỆN ĐẮK R’LẤP, TỈNH ĐẮK NÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ PHÁT TRIỂN

Đà Nẵng - Năm 2017


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ KIM OANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH HUYỆN ĐẮK R’LẤP, TỈNH ĐẮK NÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ PHÁT TRIỂN

Mã số: 60.31.01.05

N ƣờ

ƣớn

n

o

ọ

PGS.TS. BÙI QUANG BÌNH

Đà Nẵng - Năm 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Kim Oanh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................. 1
2. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn ............................................................. 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ...................................... 3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn..................................................... 3
5. Những đóng góp về khoa học của luận văn ............................................. 5
6. Tổng quan nghiên cứu ............................................................................... 5
7. Kết cấu của luận văn.................................................................................. 7
CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN
SÁCH CẤP HUYỆN .............................................................................................. 8
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC............ 8

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm chi ngân sách nhà nƣớc ................................... 8
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm về quản lý chi Ngân sách cấp huyện .............. 9
1.1.3 Vai trò quản lý chi ngân sách cấp huyện với phát triển kinh tế....... 10
1.2 NỘI DUNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN ........................ 12
1.2.1 Công tác lập dự toán chi Ngân sách cấp huyện ................................ 12
1.2.2. Phân bổ và giao dự toán chi Ngân sách cấp huyện ......................... 15
1.2.3. Chấp hành dự toán chi Ngân sách cấp huyện .................................. 15
1.2.4. Công tác quyết toán chi Ngân sách cấp huyện ................................ 16
1.2.6. Thanh tra, kiểm tra trong quản lý chi Ngân sách cấp huyện ......... 18
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN .................................................................. 19
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ...................................................................................... 23
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH HUYỆN
ĐẮK R’LẤP, TỈNH ĐẮK NÔNG..................................................................... 24


2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ CÁC NHÂN TỐ
ẢNH HƢỞNG TỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẮK R’LẤP, TỈNH ĐẮK NÔNG.......................... 24
2.1.1. Đặc điểm hành chính - tự nhiên........................................................ 24
2.1.2. Tình hình kinh tế xã hội .................................................................... 26
2.1.3. Thực trạng thu - chi ngân sách của Huyện Đắk R’Lấp giai đoạn
2012- 2016............................................................................................................... 28
2.1.4. Những thuận lợi, khó khăn ở Huyện Đắk R’Lấp ............................ 33
2.2. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH HUYỆN ĐẮK R’LẤP, TỈNH
ĐẮK NÔNG ........................................................................................................... 34
2.2.1. Tình hình quản lý lập dự toán chi ngân sách huyện ....................... 34
2.2.2. Tình hình quản lý phân bổ, giao dự toán chi ngân sách huyện ...... 38
2.2.3. Tình hình quản lý chấp hành dự toán chi ngân sách ....................... 40
2.2.4. Tình hình quản lý quyết toán chi ngân sách .................................... 42

2.2.5 Về thanh tra, kiểm soát, kiểm tra thanh toán trong quản lý chi ngân
sách .......................................................................................................................... 46
2.2.6 Đánh giá chung về tình hình quản lý chi ngân sách Huyện Đắk
R’Lấp, tỉnh Đắk Nông ............................................................................................ 51
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ...................................................................................... 57
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN ĐĂK R’ LẤP, TỈNH ĐĂK NÔNG ............... 58
3.1. CƠ SỞ ĐỂ ĐƢA RA GIẢI PHÁP................................................................. 58
3.1.1 Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện Đắk R’Lấp đến năm
2020 ......................................................................................................................... 58
3.1.2. Định hƣớng hoàn thiện quản lý chi ngân sách ................................ 60
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN ĐẮK R’LẤP TỈNH ĐẮK NÔNG .............................................. 61


3.2.1. Hoàn thiện và đổi mới quy trình lập dự toán dự toán chi ngân sách
.................................................................................................................................. 61
3.2.2 Quản lý chặt chẽ và tuyệt đối tuân thủ quy trình phân bổ, giao dự
toán chi ngân sách ................................................................................................... 62
3.2.3. Giải pháp quản lý chặt chẽ việc chấp hành dự toán chi ngân sách 65
3.2.4. Giải pháp hoàn thiện chế độ quản lý kiểm soát, thanh toán các
khoản chi ngân sách cấp huyện .............................................................................. 67
3.2.5. Tăng cƣờng chất lƣợng công tác quyết toán Ngân sách nhà nƣớc. 70
3.2.6. Các giải pháp khác............................................................................. 71
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .................................................................................... 79
3.3.1. Kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nƣớcở trung ƣơng ................... 79
3.3.2. Kiến nghị với tỉnh Đăk Nông ........................................................... 80
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ...................................................................................... 82
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 86

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng

Trang

2.1.

Giá trị sản xuất nông - lâm nghiệp theo giá hiện hành

27

2.2.

Tình hình thu NSNN của Huyện Đắk R’Lấp

29

2.3.
2.4.
2.5.

Tình hình chi ĐTXDCB từ nguồn ngân sách Huyện
Đắk R’Lấp, gia đoạn 2012 - 2016

Tỷ trọng vốn ĐTXDCB trên địa bàn Huyện Đắk R’Lấp
Tình hình chi thƣờng xuyên từ nguồn NS Huyện Đắk
R’Lấp giai đoạn 2012 – 2016

31
32
33

2.6.

Đánh giá về chất lƣợng lập dự toán chi NSNN

37

2.7.

Tỷ lệ dự toán vốn cắt giảm và điều chuyển

38

2.8.

Tỷ lệ phân bổ NSNN của huyện Đắk R’Lấp

39

2.9.

2.10.

2.11.

Tỷ lệ phân bổ chi tiêu thƣờng xuyên NSNN Huyện
Đắk R’Lấp
Tình hình chấp hành dự toán chi NSNN Huyện Đắk
R’Lấp
Kết quả kiểm soát chi thƣờng xuyên qua KBNN Huyện
Đắk R’lấp từ năm 2012 đến 2016

39

41

46

Tình hình kiểm soát, thanh toán vốn ĐTXDCB từ
2.12.

nguồn NSNN cấp huyện qua KBNN từ năm 2012 đến
năm 2016

48


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Số hiệu

Tên hình

hình

Trang

2.1.

Cơ cấu kinh tế của huyện Đăk R’Lấp

26

2.2.

Tình hình thu NSNN của Huyện Đắk R’Lấp

30

2.3.

Tổng dự toán và chi thƣờng xuyên thực tế NSNN
huyện Đắk R’Lấp

36


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết củ đề tài
Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) là khâu tài chính tập trung giữ vị trí chủ
đạo trong hệ thống tài chính, là nguồn lực vật chất để Nhà nƣớc duy trì hoạt
động của bộ máy quản lý và thực thi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội

của đất nƣớc. Với bất cứ một quốc gia nào, NSNN cũng luôn giữ vị trí đặc
biệt quan trọng. Vì vậy, Chính phủ các nƣớc luôn tạo lập cơ chế và có biện
pháp để không ngừng tăng cƣờng tiềm lực của NSNN và sử dụng nó một cách
tiết kiệm có hiệu quả.
Trong thời gian qua, công tác quản lý chi ngân sách liên tục đƣợc đổi
mới và tăng cƣờng theo hƣớng đơn giản hoá quy trình, tăng hiệu quả, đẩy
mạnh tiết kiệm, chống lãng phí. Các khoản chi của Ngân sách nhà nƣớc đã
đƣợc cơ cấu lại theo hƣớng giảm các khoản chi bao cấp, tăng dần tỷ lệ chi cho
đầu tƣ phát triển, tập trung ƣu tiên chi cho những nhiệm vụ phát triển kinh tếxã hội quan trọng và giải quyết những vấn đề xã hội bức xúc. Công tác quản
lý và phân cấp ngân sách đã có những đổi mới cơ bản, nâng cao quyền chủ
động và trách nhiệm cho các cấp chính quyền địa phƣơng và các đơn vị sử
dụng ngân sách, thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý, kiểm soát chi
NSNN đã đƣợc sửa đổi bổ sung theo hƣớng đơn giản, thuận lợi...
Đăk R’Lấp đƣợc thành lập theo quyết định số 19-QĐ/HĐBT ngày
22/02/1986 của Hội đồng Bộ trƣởng (nay là Thủ tƣớng Chính phủ). Từ khi
thành lập, trung tâm huyện lỵ đƣợc đặt tại xã Kiến Đức, các công trình kiến
trúc, nhà ở và các công trình hạ tầng xã hội chủ yếu phát triển theo 2 trục
quốc lộ 14 và tỉnh lộ 1. Theo quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị và
khu dân cƣ nông thôn tỉnh Đăk Nông đến năm 2025, thì Kiến Đức sẽ là đô thị


2
loại IV, trở thành huyện trực thuộc tỉnh trƣớc năm 2020, nhu cầu đầu tƣ cho
hoạt động Chi thƣờng xuyên phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội rất
lớn. Để đáp ứng nhu cầu đó đòi hỏi việc quản lý chi tiêu ngân sách phải hết
sức chặt chẽ, hiệu quả và tiết kiệm nhất, đây là bài toán đặt ra cho các nhà
quản lý kinh tế để thực hiện tốt vai trò quản lý nhà nƣớc đã đƣợc nhân dân ủy
nhiệm giao cho. Tập trung đầy đủ nguồn thu ngân sách theo luật ngân sách
nhà nƣớc và sử dụng một phần nguồn thu này vào chi tiêu thƣờng xuyên hiệu
quả, tiết kiệm và ổn định bền vững. Vì thế hơn bao giờ hết hoàn thiện công tác

quản lý ngân sách huyện là một nhiệm vụ luôn đƣợc quan tâm.
Với tầm quan trọng đó, bản thân chọn đề tài “ Hoàn thiện công tác
quản lý chi Ngân sách huyện Đắ R’lấp, tỉn Đắ Nôn ” để làm đề tài
nghiên cứu luận văn thạc sỹ.
2. Mụ đí

, n ệm vụ của luận văn

+ Mục đích: Trên cơ sở phân tích, hệ thống hóa lý luận về chi NSNN
và quản lý chi ngân sách cấp huyện luận văn, đƣa ra phƣơng hƣớng nhằm
tổng quan những căn cứ lý luận và thực tiễn về công tác quản lý NSNN trên
cơ sở phân tích thực trạng công tác này ở huyện Đăk R’Lấp, tỉnh Đăk Nông,
từ đó, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện và nâng cao chất
lƣợng quản lý chi NSNN của huyện Đăk R’Lấp, tỉnh Đăk Nông.
+ Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu nêu trên, luận văn có nhiệm vụ:
Thứ nhất, Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn về
công tác quản lý NSNN cấp huyện nói riêng và công tác quản lý NSNN nói
chung ;
Thứ hai, phân tích,đánh giá thực trạng quản lý NSNN tại huyện Đăk


3
R’Lấp, tỉnh Đăk Nông, từ đó ghi nhận kết quả đạt đƣợc trong công tác quản lý
NSNN của huyện và quan trọng nhất là xác định những hạn chế còn tồn tại
trong công tác này của huyện.
Thứ ba, trên cơ sở lý luận và thực tiễn ở trên, đề xuất một số giải pháp
chủ yếu hoàn thiện quản lý chi ngân sách cấp huyện trên địa bàn trong thời
gian tới.
3. Đố tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn

+ Đối tƣợng nghiên cứu: công tác quản lý NSNN của huyện Đăk
R’Lấp, tỉnh Đăk Nông.
+ Phạm vi nghiên cứu: đối tƣợng nghiên cứu đƣợc khảo sát trên địa bàn
huyện Đăk R’Lấp, tỉnh Đăk Nông.
+ Thời gian nghiên cứu: luận văn quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện
trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến năm 2016
4. P ƣơn p áp n

ên ứu của luận văn

4.1. Phương pháp thu thập số liệu
Các số liệu của luận văn chủ yếu là số liệu thứ cấp;
* Nguồn số liệu lấy tin :
- Chỉ tiêu kế hoạch kinh tế xã hội, thu, chi ngân sách của Huyện Đắk
R’Lấp 2012-2016
- Báo cáo quyết toán NSNN Huyện Đắk R’Lấp từng năm giai đoạn
2012-2016
- Niên giám thống kê của Huyện Đắk R’Lấp 2012-2016
- Báo cáo quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội của Huyện Đắk
R’Lấp 2020, định hƣớng 2030.
Với tài liệu trên nguồn số liệu lấy là dự toán chi ngân sách từ năm


4
2012-2016, số liệu chi ngân sách thƣờng xuyên năm 2012-2016, quyết toán
chi ngân sách các năm 2012-2016, số liệu từ chối thanh toán, số chuyển
nguồn chi thƣờng xuyên các năm. Đơn vị tính là đồng việt nam, phƣơng pháp
lấy số liệu là phƣờng pháp xác định số liệu pháp lệnh và đã đƣợc công bố.
4.2. Phương pháp phân tích
* Kết hợp nhiều phƣơng pháp khác nhau nhƣ:

- Phân tích thống kê: Căn cứ vào các tài liệu, báo cáo tổng hợp để tính
các chỉ tiêu cần thiết, so sánh và biểu hiện các chỉ tiêu đó dƣới dạng bảng số
liệu hoặc đồ thị thống kê nhờ vào sự hỗ trợ của các phƣơng pháp chuyên môn
của khoa học thống kê, rút ra những kết luận đáp ứng mục đích nghiên cứu và
đề xuất các biện pháp giải quyết
- So sánh là phƣơng pháp đƣợc sử dụng rộng rãi, phổ biến trong phân
tích kinh tế nói chung và phân tích tài chính nói riêng. Mục đích của so sánh
là làm rõ sự khác biệt hay những đặc trƣng riêng có của đối tƣợng nghiên
cứu; từ đó, giúp cho các đối tƣợng quan tâm có căn cứ để đề ra quyết định lựa
chọn.
- Phƣơng pháp phân tích là phân chia đối tƣợng nghiên cứu thành
những bộ phận, những mặt, những yếu tố cấu thành giản đơn hơn để nghiên
cứu, phát hiện từng thuộc tính và bản chất của từng yếu tố đó, và từ đó giúp
chúng ta hiểu đƣợc đối tƣợng nghiên cứu một cách mạch lạc hơn, hiểu đƣợc
cái chung phức tạp từ những yếu tố bộ phận ấy.
- Phƣơng pháp đánh giá: Dùng các chỉ số để phân tích đánh giá mức độ
biến động và mối quan hệ giữa các hiện tƣợng
Phƣơng pháp này để đánh giá tình hình giao dự toán qua các năm, số
liệu chi ngân sách thƣờng xuyên của ngân sách huyện Đắk R’Lấp từ năm


5
2012-2016, số liệu rãi ngân chi thƣờng xuyên theo quyết định của HĐND
Huyện.
5. Nhữn đón

óp về khoa học của luận văn

- Hệ thống hóa có chọn lọc các vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn về
công tác quản lý chi NSNN.

- Phân tích, đánh giá thực trạng của công tác quản lý ngân sách cấp
huyện, qua thực tiễn huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông.
Chỉ ra đƣợc những hạn chế và kiến nghị với các cấp, các ngành bổ
sung sửa đổi chính sách, chế độ nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NS cấp
huyện trong thời gian tới.
6. Tổng quan nghiên cứu
Trong thời gian gần đây, các vấn đề liên quan đến quản lý chi NSNN
đã có nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, các nhà quản lý kinh
tế và các bài viết đăng trên báo, tạp chí của trung ƣơng và địa phƣơng. Cụ thể
đề cập tới nhóm nghiên cứu gián tiếp qua quản lý chi ngân sách qua kho bạc
nhà nƣớc nhƣ các nghiên cứu sau:
Vũ Đức Trọng (2009), đã tập trung nghiên cứu Kiểm soát chi NSNN
qua Kho bạc nhà nƣớc Hải Dƣơng. Hay nghiên cứu của Vũ Hoàng Nam
(2008), Về hoàn thiện hoạt động kiểm soát chi NSNN qua KBNN trong giai
đoạn hiện nay. Nghiên cứu của Vũ Hoàng Nam (2008) và Vũ Văn Yên (2008)
cũng theo chủ đề về hoàn thiện hoạt động kiểm soát chi NSNN qua KBNN.
Các nghiên cứu này chĩ tập trung vào quản lý chi ngàn sách nhà nƣớc
nhƣng tại kho bạc nhà nƣớc ở các địa phƣơng. Điểm chung các đề tài này đã
hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về chi tiêu NSNN, những quy định
về quản lý chi tiêu NSNN trên cơ sở Luật ngân sách nhà nƣớc, các Nghị định


6
của Chính phủ, Thông tƣ của Bộ Tài chính có liên quan. Do đó những quy
định và cách thức quản lý đối tƣợng này – NSNN có những điểm khác biệt
mà khi đƣa vào các nghiên cứu quản lý chi NSNN tại phòng tài chính. Nhƣng
những bài học rút ra trong cách thức quản lý ở kho bạc vẫn hữu ích.
Bây giờ hãy xem xét cụ thể các nghiên cứu quản lý chi NSNN tại
phòng tài chính cấp huyện. Các nghiên cứu này nhƣ :
Nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Tuấn (2011) với nội dung phân cấp

ngân sách, lập dự toán ngân sách trong đó phân bổ vốn đầu tƣ và chi thƣờng
xuyên, từng bƣớc đổi mới công tác lập dự toán gắn với thực hiện các chƣơng
trình kinh tế, nâng cao ý thức tiết kiệm chống lãng phí, ý thức kỷ luật tài
chính, có chính sách tài chính để khai thác hiệu quả nguồn lực hiện có góp
phần tạo môi trƣờng đầu tƣ thuận lợi. Luận văn chƣa làm rõ vấn đề chấp hành
ngân sách của các đơn dự toán.
Tô Thiện Hiền (2011) với nội dung phân tích thực trạng thu, chi
NSNN, đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản lý NSNN tỉnh
An Giang đảm bảo tăng trƣởng và phát triển kinh tế bền vững với tầm nhìn
đến năm 2020.
Ngoài ra còn có các nghiên cứu khác nhƣ:
Trịnh Văn Ngọc (2008), Quản lý ngân sách Nhà nước trên địa bàn
thành phố Hà Tĩnh, Luận văn thạc sĩ kinh tế , Trƣờng Đại học kinh tế- Đại
học Quốc gia Hà Nội, năm 2008;
Nguyễn Ngọc Anh Tuấn (2007), Về hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN
của Thành phố Nha Trang thành phố Khánh Hoà, Luận văn thạc sĩ kinh tế,
Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2007;
Hoàng Hàm (2008), Bàn về thực trạng và giải pháp nâng cao chất
lượng dự toán NSNN, Tạp chí Kế toán, số 11,12 năm 2008;


7

Nguyễn Thị Minh và Nguyễn Quang Dong (2009), Phân tích tính công
bằng và hiệu quả của chi NSNN theo thành phố tạp chí Tài chính tháng
12/2009;
Lê Thị Thanh Tuyền (2012), Hoàn thiện quản lý chi Ngân sách Nhà
nước tỉnh Quảng Ngãi” Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại học kinh tế, ĐHĐN
năm 2012.
Ngô Thị Bích (2010), Hoàn thiện quản lý chi Ngân sách Nhà nước tại

TP Đà Nẵng” Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại học kinh tế, ĐHĐN năm 2010.
Trong các công trình nghiên cứu khoa học và các bài viết trên, các tác
giả đã đề cập đến một số vấn đề liên quan đến quản lý chi NSNN và giải pháp
để nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN nhƣng phần lớn mới tiếp cận từ góc độ
quản lý, kiểm soát chi của cơ quan KBNN hoặc cơ quan tài chính, rất ít công
trình, bài viết đi sâu nghiên cứu về vấn đề chi NS cấp huyện và quản lý chi
ngân sách cấp huyện từ góc độ tiếp cận của tất cả các cơ quan có liên quan
đến quá trình quản lý các khoản chi NSNN. Đặc biệt là ở Tỉnh Đắk Nông nói
chung và Huyện Đắk R’Lấp nói riêng chƣa có các công trình khoa học nghiên
cứu để đƣa ra các giải pháp hoàn thiện quản lý chi NS cấp huyện trên địa bàn.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương như sau:
Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về quản lý chi ngân sách cấp huyện
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách Huyện Đắk R’Lấp, tỉnh
Đắk Nông.
Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách Huyện Đắk
R’Lấp, trong thời gian tới


8
CHƢƠNG 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ
QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
1.1.1. Khái niệm, đặ đ ểm chi n ân sá

n à nƣớc

a. Khái niệm chi ngân sách nhà nước
Thuật ngữ “ngân sách” đƣợc bắt nguồn từ thuật ngữ “budget” một từ
tiếng Anh thời trung cổ, dùng để mô tả chiếc túi của nhà vua trong đó có chứa
những khoản tiền cần thiết cho những khoản chi tiêu công cộng. Dƣới chế độ
phong kiến, chi tiêu của nhà vua cho những mục đích công cộng nhƣ: đắp đê
phòng chống lũ lụt, xây dựng đƣờng xá và chi tiêu cho bản thân hoàng gia
không có sự tách biệt nhau. Khi giai cấp Tƣ sản lớn mạnh từng bƣớc khống
chế nghị viện và đòi hỏi tách bạch hai khoản chi tiêu này, từ đó xuất hiện khái
niệm “Ngân sách Nhà nƣớc”.
Cho đến nay, thuật ngữ “Ngân sách Nhà nƣớc” đƣợc sử dụng rộng rãi
trong đời sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc gia. Song, quan niệm về NSNN thì
lại chƣa thống nhất. Ngƣời ta đã đƣa ra nhiều định nghĩa về NSNN tùy theo
các trƣờng phái và các lĩnh vực nghiên cứu.
Tại Việt Nam, Luật Ngân sách Nhà nƣớc số 83/2015/QH13 ngày 25
tháng 6 năm 2015 cũng quy định:
“Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp
cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân
sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi
của cấp địa phương”.
Về bản chất của NSNN, đằng sau những con số thu, chi đó là các quan


9
hệ lợi ích kinh tế giữa Nhà nƣớc với các chủ thể khác nhƣ doanh nghiệp, hộ
gia đình, cá nhân trong và ngoài nƣớc gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối
và sử dụng quỹ ngân sách.
b. Đặc điểm của ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nƣớc là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc
gia. Ngân sách nhà nƣớc có một số đặc điểm sau:
Các hoạt động thu, chi NSNN đƣợc cơ quan có thẩm quyền quyết định.

Ở Việt Nam, Quốc hội là cơ quan có thẩm quyền quyết định NSNN về tổng
mức và cơ cấu phân bổ. Theo đó, mọi hoạt đều đƣợc tiến hành dựa trên cơ sở
những luật lệ. Ví dụ nhƣ các Luật, các chế độ chi tiêu, tiêu chuẩn định mức
chi tiêu... do Nhà nƣớc ban hành.
NSNN vừa là nguồn lực để nuôi dƣỡng bộ máy nhà nƣớc vừa là công
cụ hữu hiệu để Nhà nƣớc quản lý, điều tiết nền kinh tế và giải quyết các vấn
đề xã hội
- Nguồn tài chính chủ yếu hình thành nên NSNN là từ giá trị thặng dƣ
của xã hội và đƣợc hình thành chủ yếu qua quá trình phân phối lại mà trong
đó thuế là hình thức thu phổ biến nhất.
NSNN là một bảng kê các khoản thu, chi bằng tiền của Nhà nƣớc đƣợc
dự kiến và đƣợc phép thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Hoạt
động ngân sách nhà nƣớc là hoạt động phân phối lại các nguồn tài chính, nó
thể hiện ở hai lĩnh vực thu và chi của nhà nƣớc;
1.1.2. Khái niệm, đặ đ ểm về quản lý chi Ngân sách cấp huyện
a. Khái niệm về quản lý chi Ngân sách cấp huyện
Quản lý chi NSNN là việc nhà nƣớc phân phối và sử dụng quỹ NSNN
nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của nhà nƣớc theo những nguyên tắc đã


10
đƣợc xác lập. Về phƣơng diện pháp lý, thu NSNN bao gồm những khoản tiền
Nhà nƣớc huy động vào NS để thỏa mãn nhu cầu chi tiêu của xã hội.
Quản lý chi NSNN cấp huyện là quá trình phân phối lại các nguồn tài
chính đã đƣợc tập trung vào NSNN và đƣa chúng đến mục đích sử dụng. Do
đó, quản lý chi NSNN cấp huyện là những việc cụ thể không chỉ dừng lại
trên các định hƣớng mà phải phân bổ cho từng mục tiêu, từng hoạt động và
từng công việc thuộc chức năng của Nhà nƣớc. Quá trình phân phối là quá
trình cấp phát kinh phí từ NSNN để hình thành các loại quỹ trƣớc khi đƣa
vào sử dụng. Quá trình sử dụng là trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ

NSNN là các loại quỹ đã đƣợc hình thành trƣớc khi đƣa vào sử dụng.
Ngân sách huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện đƣợc hình thành
bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện.
b. Đặc điểm về quản lý chi Ngân sách cấp huyện
Ngân sách huyện thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN
trên phạm vi địa bàn huyện, đó là mối quan hệ giữa ngân sách với các tổ
chức, cá nhân trong quá trình phân bổ, sử dụng các nguồn lực kinh tế của
huyện, ngân sách cấp huyện không có bội chi ngân sách.
Quản lý chi NSNN huyện là quản lý toàn bộ các khoản chi NSNN cấp
huyện hàng năm qua các khâu: Lập dự toán, phân bổ và giao dự toán, chấp hành
dự toán, quyết toán và kiểm tra, thanh tra NSNN huyện . Tuy nhiên quy trình
này sẽ tiến hành cho hai mục chi chính là (1) chi thƣờng xuyên và (2) chi đầu tƣ
phát triển.
1.1.3 Vai trò quản lý chi ngân sách cấp huyện với phát triển kinh tế
Quản lý chi NSNN nhằm đảm bảo và duy trì sự hoạt động bình thƣờng
của hệ thống chính quyền các cấp từ trung ƣơng đến địa phƣơng. Hoạt động


11
bộ máy chính quyền các cấp, không chỉ nhằm mục đích thống nhất quản lý
các hoạt động của nền kinh tế quốc dân mà còn nhằm đảm bảo ổn định về
chính trị một trong những nhân tố có vai trò quyết định đến sự thành bại của
công cuộc cải cách kinh tế. Cơ chế quản lý tài chính: là tổng thể phƣơng pháp,
hình thức tác động lên một hệ thống, liên kết phối hợp hành động giữa các
thành viên trong hệ thống nhằm đạt mục tiêu quản lý trong giai đoạn nhất
định.
- Phân cấp quản lý NS trong hệ thống NSNN: là xác định phạm vi trách
nhiệm và quyền hạn của chính quyền Nhà nƣớc các cấp trong việc quản lý,
điều hành thực hiện nhiệm vụ thu, chi của NS gắn với các hoạt động kinh tếxã hội ở từng địa phƣơng một cách cụ thể nhằm nâng cao tính năng động, tự
chủ.

- Nhận thức của địa phƣơng về tầm quan trọng và trách nhiệm trong
công tác quản lý chi thƣờng xuyên huyện.
Lãnh đạo địa phƣơng phải nắm vững các yêu cầu và nguyên tắc quản lý
NSNN và hiểu rõ nguồn gốc của NS huyện và phải đƣợc quản lý đầy đủ, toàn
diện ở tất cả các khâu: Lập dự toán, chấp hành, quyết toán NS và kiểm tra,
thanh tra NS.
- Tổ chức bộ máy và trình độ đội ngũ cán bộ quản lý cấp huyện. Trình
độ con ngƣời là nhân tố quan trọng, quyết định sự thành công, chất lƣợng của
công tác quản lý NS.
- Hệ thống thông tin, phƣơng tiện quản lý NSNN huyện.
Để thực hiện chức năng quản lý NSNN theo nhiệm vụ đƣợc giao cần
phát triển hệ thống công nghệ thông tin và nâng cao trình độ ứng dụng công
nghệ thông tin trong quản lý NS là nhiệm vụ quan trọng của huyện.


12

1.2 NỘI DUNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN
1.2.1 Công tác lập dự toán chi Ngân sách cấp huyện
Trong quản lý chi ngân sách nhất thiết phải có định mức cho từng nhóm
mục chi hay cho mỗi đối tƣợng cụ thể. Nhờ đó cơ quan tài chính mới có căn cứ
để lập các phƣơng án phân bổ ngân sách, kiểm tra, giám sát quá trình chấp hành,
thẩm tra phê duyệt quyết toán kinh phí của các đơn vị thụ hƣởng. Đồng thời dựa
vào định mức chi mà các ngành, các cấp, các đơn vị mới có căn cứ pháp lý để
triển khai các công việc cụ thể của quá trình quản lý, sử dụng kinh phí tại đơn vị
mình theo đúng chế độ.
Thông thƣờng định mức chi đƣợc thể hiện dƣới hai dạng: Loại định mức
chi tiết theo từng mục chi của Mục lục NSNN (còn gọi là định mức sử dụng) và
loại định mức chi tổng hợp theo từng đối tƣợng đƣợc tính định mức chi của
NSNN (còn gọi là định mức phân bổ).

Để xác định định mức chi, ngƣời ta sử dụng một số phƣơng pháp xây
dựng nhƣ sau:
+ Đối với các định mức sử dụng:
- Xác định nhu cầu chi cho mỗi mục;
- Tổng hợp nhu cầu chi theo các mục đã đƣợc xác định để biết đƣợc tổng
mức cần chi từ NSNN cho mỗi đơn vị, mỗi ngành làm cơ sở để lên cân đối
chung;
- Xác định khả năng về nguồn tài chính có thể đáp ứng cho nhu cầu chi;
- Cân đối giữa khả năng và nhu cầu chi để quyết định mức chi cho các
mục.
+ Đối với định mức phân bổ:
- Xác định đối tƣợng định tính;


13
- Đánh giá, phân tích tình hình thực tế chi theo định mức chi nhằm xem
xét tính phù hợp của định mức hiện hành;
- Xác định khả năng nguồn tài chính có thể huy động để đáp ứng nhu cầu
chi;
- Thiết lập cân đối tổng quát và quyết định định mức phân bổ theo mỗi đối
tƣợng tính định mức.
Cụ thể nội dung lập dự toán chi NSNN huyện cho các khoản chi chính là
chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển có những điểm khác biệt. Cụ thể
Nội dung lập dự toán chi đầu tư phát triển
Chi đầu tư phát triển: Là khoản chi tài chính nhà nƣớc đƣợc đầu tƣ cho
các công trình thuộc kết cấu hạ tầng (cầu cống, bến cảng, sân bay, hệ thống
thuỷ lợi, năng lƣợng, viễn thông…) các công trình kinh tế có tính chất chiến
lƣợc, các công trình và dự án phát triển văn hóa xã hội trọng điểm, phúc lợi
công cộng nhằm hình thành thế cân đối cho nền kinh tế, tạo ra tiền đề kích
thích qúa trình vận động vốn của doanh nghiệp và tƣ nhân nhằm mục đích

tăng trƣởng kinh tế và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho ngƣời dân.
Chi đầu tƣ xây dựng cơ bản có tầm quan trọng trong việc tạo ra cơ sở
vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế và xã hội, góp phần hình thành cơ cấu kinh
tế hợp lý theo định hƣớng của nhà nƣớc, tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất phát
triển và nâng cao năng suất lao động xã hội.
Lập dự toán chi đầu tư phát triển:
Xem xét việc bố trí các dự án, hạng mục thứ tự ƣu tiên phù hợp với yêu
cầu phát triển kinh tế xã hội của dự án trong từng thời kỳ và khả năng cân đối
của ngân sách, theo tiến độ triển khai của dự án, dứt điểm, tránh dàn trải.
Việc xem xét thẩm định dự toán của các đơn vị là kiểm soát tuân thủ và


14
cắt giảm những nội dung chƣa thực sự cần thiết, tập trung vào trọng tâm,
trọng điểm nhiệm vụ của đơn vị, nhiệm vụ của cấp trên giao, trên nguyên tắc
vừa đảm bảo hiệu quả phục vụ nhiệm vụ chính trị của các đơn vị, vừa tiết
kiệm thiết thực.
Nội dung lập dự toán chi thường xuyên
Chi thƣờng xuyên là quá trình phân phối, sử dụng quỹ tiền tệ của Nhà
nƣớc để đáp ứng nhu cầu chi gắn liền với việc thực hiện các nhiệm vụ thƣờng
xuyên của Nhà nƣớc về quản lý KT-XH. Cùng với quá trình phát triển KTXH các nhiệm vụ thƣờng xuyên của Nhà nƣớc ngày càng gia tăng, do đó đã
làm phong phú nội dung chi thƣờng xuyên của NSNN.
- Xây dựng dư toán chi thường xuyên:
Khi lập dự toán chi thƣờng xuyên phải dựa trên các căn cứ sau:
+ Các chỉ tiêu phát triển KT-XH, đảm bảo ANQP …liên quan đến chi
thƣờng xuyên.
+ Chính sách của Nhà nƣớc về hoạt động của bộ máy QLNN, các hoạt
động sự nghiệp, ANQP và các hoạt động khác trong từng giai đoạn nhất định.
+ Các chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan có thẩm quyền quy
định; định mức phân bổ dự toán ngân sách do Thủ tƣớng chính phủ, HĐND

Tỉnh, Thành phố trực thuộc trung ƣơng ban hành theo phân cấp.
+ Chỉ thị của Thủ tƣớng chính phủ về xây dựng kế hoạch phát triển
KT-XH và dự toán NSNN; thông tƣ hƣớng dẫn lập dự toán ngân sách của Bộ
Tài chính và văn bản hƣớng dẫn của cơ quan chủ quản các cấp.
+ Số kiểm tra về dự toán ngân sách đƣợc cơ quan có thẩm quyền thông
báo, tình hình thực hiện dự toán năm báo cáo và các năm liên kề.


15

1.2.2. Phân bổ và giao dự toán chi Ngân sách cấp huyện
Căn cứ Quyết định của UBND tỉnh và giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách,
Phòng Tài chính Kế hoạch huyện có trách nhiệm tham mƣu cho UBND huyện
thực hiện phƣơng án phân bổ ngân sách cấp huyện và mức phân bổ cho ngân
sách cấp dƣới.
Nội dung cơ bản của cho thƣờng xuyên: Chi cho các hoạt động sự nghiệp
giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học và công nghệ, văn hoá – thông tin, phát thanh
truyền hình, thể dục thể thao, đảm bảo xã hội; Chi cho các hoạt động sự nghiệp
kinh tế của Nhà nƣớc; Chi hoạt động môi trƣờng; Chi cho hoạt động hành chính
nhà nƣớc; Chi cho An ninh – quốc phòng và chi khác ngân sách.
- Nội dung cơ bản của chi đầu tƣ phát triển :Việc cấp phát thanh toán vốn
đầu tƣ và xây dựng cơ bản phải đảm bảo đúng mục đích, đúng kế hoạch; Cấp
phát vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản chỉ đƣợc thực hiện theo đúng mức độ thực tế
hoàn thành kế hoạch, trong phạm vi giá dự toán đƣợc duyệt;
1.2.3. Chấp hành dự toán chi Ngân sách cấp huyện
Tùy theo nội dung chi thƣờng xuyên hay đầu t mà có sự khác biệt nhất định.
- Chấp hành dự toán

t ƣờng xuyên:

Chấp hành chi ngân sách là khâu tiếp theo khâu lập dự toán ngân sách. Đó
chính là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế tài chính và hành
chính nhằm biến các chỉ tiêu chi ghi trong kế hoạch NSNN năm trở thành hiện
thựcc. Ở nƣớc ta, năm ngân sách đƣợc pháp luật quy định tính theo năm dƣơng
lịch, bắt đầu từ ngày 01/ 01 và kết thúc vào ngày 31/12 hàng năm.
Kiểm tra việc thực hiện các chính sách chế độ, tiêu chuẩn về kinh tế và
tài chính. Đối với quản lý chi NSNN, chấp hành chi NSNN là khâu trọng tâm
có ý nghĩa quyết định đến một chu trình ngân sách.. Mục tiêu chính của việc


16
tổ chức chấp hành dự toán chi thƣờng xuyên là đảm bảo phân phối, cấp phát
và sử dụng kinh phí đƣợc phân bổ một cách hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả.
Muốn vậy trong quá trình tổ chức chấp hành dự toán chi thƣờng xuyên cần
chú trọng các yêu cầu sau: phân phối nguồn vốn một cách hợp lý, có trọng
tâm,trọng điểm trên cở sở dự toán chi đã xác định; đảm bảo cấp phát vốn kịp
thời, đúng nguyên tắc; tuân thủ đúng nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả trong sử
dụng vốn NSNN.
Trong khâu này cần tăng cƣờng công tác kiểm tra giám sát của cơ quan
tài chính các cấp, công tác kiểm soát chi của KBNN và hơn hết là nâng cao ý
thức chấp hành dự toán, sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm nguồn kinh phí đƣợc
cấp của các đơn vị sử dụng ngân sách.
- Chấp hành dự toán chi đầu tư phát triển:
Trên nguyên tắc quản lý cấp phát thanh toán vốn đầu tƣ xây dựng cơ
bản nhƣ cấp phát vốn trên cơ sở thực hiện nghiêm chỉnh trình tự đầu tƣ và xây
dựng, đảm bảo đầy đủ các tài liệu thiết kế, dự toán; Việc cấp phát thanh toán
vốn đầu tƣ và xây dựng cơ bản phải đảm bảo đúng mục đích, đúng kế hoạch;
Cấp phát vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản chỉ đƣợc thực hiện theo đúng mức độ
thực tế hoàn thành kế hoạch, trong phạm vi giá dự toán đƣợc duyệt; Việc cấp
phát vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản đƣợc thực hiện bằng hai phƣơng pháp cấp

phát không hoàn trả và có hoàn trả; Cấp phát thanh toán vốn đầu tƣ xây dựng
cơ bản phải thực hiện giám đốc bằng đồng tiền với việc sử dụng vốn đúng
mục đích có hiệu quả vốn đầu tƣ.
1.2.4. Công tác quyết toán chi Ngân sách cấp huyện
Quyết toán chi ngân sách là khâu cuối cùng của một chu trình ngân sách.
Tổng kết quá trình thực hiện dự toán ngân sách nhằm đánh giá toàn bộ kết quả


17
hoạt động của một năm ngân sách từ đó rút ra ƣu, nhƣợc điểm và bài học kinh
nghiệm cần thiết trong việc quản lý ngân sách cấp huyện cho những năm tiếp
sau đó.
Phòng Tài chính - Kế hoạch phải là cơ quan tổng hợp báo cáo quyết toán
các khoản thu, chi của ngân sách nhà nƣớc theo quy định. Công tác quyết toán
ngân sách huyện phải thực hiện thống nhất theo quy định của pháp luật về chứng
từ thu, chi ngân sách nhà nƣớc; mục lục ngân sách nhà nƣớc; hệ thống tài khoản,
sổ sách, mẫu biểu báo cáo, mã số đơn vị sử dụng ngân sách.
Tùy theo nội dung chi mà công tác quyết toán có những điểm riêng phù
hợp với đối tƣợng này. Cụ thể
- Quyết toán vốn đầu tư phát triển:
Tất cả các dự án đầu tƣ sử dụng vốn NSNN đều phải thực hiện quyết
toán vốn đầu tƣ xây dựng công trình ngay sau khi công trình hoàn thành bàn
giao đƣa vào khai thác, sử dụng. Vốn đầu tƣ đƣợc quyết toán là toàn bộ chi
phí hợp pháp đã đƣợc thực hiện trong quá trình đầu tƣ để đƣa dự án vào khai
thác sử dụng. Chi phí hợp pháp là chi phí thực hiện đúng với thiết kế, dự toán
đƣợc duyệt, đảm bảo đúng định mức, đơn giá, chế độ tài chính kế toán, hợp
đồng kinh tế kỹ thuật đƣợc ký kết và các quy định của nhà nƣớc có liên quan.
Báo cáo quyết toán vốn đầu tƣ phải xác định đầy đủ, chính xác tổng chi phí
đầu tƣ đã thực hiện; phân định rõ nguồn vốn đầu tƣ; giá trị tài sản hình thành
qua đầu tƣ dự án, TSCĐ, TSLĐ; đồng thời phải bảo đảm đúng nội dung, thời

gian lập, thẩm tra và phê duyệt theo quy định.
- Quyết toán chi thường xuyên
Đây là khâu kết thúc của chu trình quản lý các khoản chi thƣờng
xuyên của ngân sách. Quyết toán chi thƣờng xuyên cũng đƣợc lập từ cơ sở và