Sự khác biệt của yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của Hồ Anh Thái và Haruki Murakami (Luận án tiến sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN QUANG HƢNG

SỰ KHÁC BIỆT CỦA YẾU TỐ HẬU HIỆN ĐẠI
TRONG SÁNG TÁC CỦA HỒ ANH THÁI VÀ
HARUKI MURAKAMI
Ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 9 22 01 21

LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. TRƢƠNG ĐĂNG DUNG

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả phân tích trong luận án hoàn toàn trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đây. Tôi xin chịu
hoàn toàn trách nhiệm về kết quả nghiên cứu trong luận án của mình.

Quy Nhơn, tháng 8 năm 2018
Tác giả

Trần Quang Hƣng

LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi chân thành cảm ơn những người thân yêu trong gia
đình đã tạo mọi điều kiện cần thiết để tôi tập trung hoàn thành luận án.
Đặc biệt, xin cảm ơn PGS. TS. Trương Đăng Dung – người hướng
dẫn khoa học – đã tận tình chỉ dạy, hướng dẫn, đóng góp những ý kiến
quý báu giúp tôi hoàn thành luận án trong điều kiện tốt nhất có thể.
Xin được cảm ơn tất cả quý thầy cô, bạn bè đã luôn khuyến khích và
giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Tác giả


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Nxb :

Nhà xuất bản:

tr. :

Trang:


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ...................................... 5
1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan gián tiếp đến đề tài ............................5
1.2. Những công trình liên quan trực tiếp đến đề tài .............................................12
1.2.1. Những công trình nghiên cứu yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của Hồ

Anh Thái .............................................................................................................12
1.2.2. Những công trình nghiên cứu yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của
Haruki Murakami ...............................................................................................20
Chƣơng 2: HẬU HIỆN ĐẠI TRONG VĂN HỌC VÀTIỀN ĐỀ TIẾP NHẬN
Ở HỒ ANH THÁI VÀ HARUKI MURAKAMI .................................................. 27
2.1. Những đặc trưng thi pháp cơ bản của văn học hậu hiện đại ...........................27
2.1.1. Phi trung tâm hóa và tinh thần giễu nhại .................................................29
2.1.2.Tính liên văn bản .......................................................................................31
2.1.3. Bóp méo sự thật và lối trần thuật hỗn độn ...............................................33
2.1.4. Đề cao tiểu tự sự và mở rộng ngoại biên .................................................34
2.2. Những yếu tố tiền đề cho sự tiếp nhận tinh thần hậu hiện đại ở hai tác giả ..........35
2.2.1. Hồ Anh Thái .............................................................................................35
2.2.2. Haruki Murakami .....................................................................................43
2.2.3. Cái nhìn về hiện thực và con người .........................................................48
Chƣơng 3: SỰ KHÁC BIỆT VỀ THÂN PHẬN CON NGƢỜI TRONG
SÁNG TÁC CỦA HỒ ANH THÁI VÀ HARUKI MURAKAMI ...................... 55
3.1. Sự khác biệt ở kiểu con người đặc trưng ........................................................55
3.1.1. Con người tha hóa trong sáng tác của Hồ Anh Thái ................................55
3.1.2. Con người cô đơn trong sáng tác của Haruki Murakami .........................65
3.2. Sự khác biệt ở kiểu con người với bản năng tính dục ....................................78
3.2.1. Con người bản năng tính dục qua cái nhìn của Hồ Anh Thái ..................79
3.2.2. Con người với bản năng tính dục trong sáng tác của Haruki Murakami .84
3.3. Sự khác biệt ở kiểu con người với hành trình kiếm tìm .................................97


3.3.1. Con người với hành trình kiếm tìm giá trị cuộc sống trong sáng tác của
Hồ Anh Thái .......................................................................................................98
3.2.3. Con người với hành trình kiếm tìm bản thể chính mình trong sáng tác của
Haruki Murakami .............................................................................................101
Chƣơng 4 SỰ KHÁC BIỆT VỀ PHƢƠNG THỨC THỂ HIỆN TRONG SÁNG

TÁC CỦA HỒ ANH THÁI VÀ HARUKI MURAKAMI ................................. 110
4.1. Sự khác biệt về nghệ thuật xây dựng cốt truyện phân mảnh, lắp ghép ........110
4.1.1. Những nét cơ bản về cốt truyện phân mảnh lắp ghép ............................110
4.1.2. Cốt truyện phân mảnh lắp ghép trong sáng tác của Hồ Anh Thái .........111
4.1.3. Cốt truyện phân mảnh, lắp ghép trong sáng tác của Haruki Murakami 118
4.2. Sự khác biệt về nghệ thuật mờ hóa nhân vật ................................................129
4.2.1. Tẩy trắng ngoại hình, lai lịch, tính cách .................................................129
4.2.2. Sự biến mất của nhân vật .......................................................................133
4.3. Sự khác biệt trong việc thể hiện yếu tố liên văn bản ....................................139
4.3.1. Sắc màu văn hóa đặc trưng ....................................................................139
4.3.2. Sự xâm nhập của các thể loại .................................................................142
KẾT LUẬN ........................................................................................................... 147


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Hậu hiện đại đã trở thành hiện tượng mang tính toàn cầu, được bàn luận, tranh
cãi rất nhiều và có ảnh hưởng sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, trong đó, có văn học.
Với văn học, chủ nghĩa hậu hiện đại đã mở ra nhiều khả năng mới cho sự sáng tạo,
đem lại những hiệu quả rất to lớn trong việc mang đến cho đông đảo công chúng
độc giả trên toàn thế giới món ăn tinh thần hết sức gần gũi mà không bị nhàm chán.
Hồ Anh Thái là nhà văn giàu yếu tố hậu hiện đại của Việt Nam và Haruki
Murakami là một nhà văn hậu hiện đại của Nhật Bản. Sự xuất hiện của yếu tố hậu hiện
đại trong các sáng tác của hai tác giả văn học đương đại Việt Nam và Nhật Bản có thể
xem là độc lập chứ không nằm trong mối quan hệ ảnh hưởng, chi phối. Họ cùng thuộc
hai quốc gia ở một châu lục, cùng mang cảm thức Đông Á, cùng tương đồng về thế hệ,
cùng tiếp nhận văn học phương Tây và Mỹ từ đầu nguồn, cùng làm công việc dịch
thuật nhưng lại có những khác biệt thú vị ở yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác. So sánh
sự khác biệt của yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của hai nhà văn với nhau sẽ thấy

được sự khác biệt, chẳng những ở văn chương của họ, mà còn có được một cái nhìn
thực chất về hậu hiện đại ở Việt Nam và Nhật Bản, và xa hơn nữa là hai nền văn hóa,
hai cá tính dân tộc. Trên cơ sở đó khẳng định tài năng và đóng góp đáng kể của hai nhà
văn trên tiến trình hiện đại hóa và hội nhập văn học thế giới.
Trong thời gian qua đã có khá nhiều nghiên cứu giới thiệu về yếu tố hậu hiện
đại trong sáng tác của Hồ Anh Thái và Haruki Murakami. Tuy nhiên hầu hết các
công trình tập trung nghiên cứu yếu tố hậu hiện đại ở cấp độ tác phẩm hoặc nhóm
tác phẩm và khảo sát độc lập cho một tác giả. Chưa có công trình nào tiến hành
khảo sát trên quy mô toàn diện và có sự so sánh để chỉ ra được sự khác biệt của yếu
tố hậu hiện đại trong sáng tác của hai nhà văn này. Chính vì vậy đề tài Sự khác biệt
của yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của Hồ Anh Thái và Haruki Murakami mà
chúng tôi tiến hành là hoàn toàn mới mẻ và có triển vọng để thực hiện tốt.

1


2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích
Mục đích nghiên cứu của luận án là làm sáng tỏ được sự khác biệt của yếu tố
hậu hiện đại trong sáng tác của Hồ Anh Thái và Haruki Murakami.
2.2. Nhiệm vụ
Nhiệm vụ nghiên cứu của luận án tập trung vào các nhiệm vụ chính sau:
- Nghiên cứu lí thuyết, khái quát các đặc trưng cơ bản của văn học hậu hiện đại
- Nghiên cứu những tiền đề tiếp nhận yếu tố hậu hiện đại ở hai nhà văn.

- Khảo sát, phân tích yếu tố hậu hiện đại trong tác phẩm của mỗi tác giả.
- So sánh, đối chiếu chỉ rõ những điểm khác biệt ở yếu tố hậu hiện đại trong
sáng tác của mỗi nhà văn, đưa ra lí giải cho những khác biệt đó. Đồng thời khái quát
những thành công của mỗi tác giả trong việc vận dụng các thủ pháp hậu hiện đại.
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của luận án

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của Hồ Anh Thái
và Haruki Murakami và chỉ ra sự khác biệt của nó trong sang tác của Hồ Anh Thái
và Murakami.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của luận án là những tác phẩm của hai nhà văn Hồ Anh
Thái và Haruki Murakami: Phía sau vòm trời, Vẫn chưa tới mùa đông, Tiếng thở
dài qua rừng kim tước, Người đàn bà trên đảo, Trong sương hồng hiện ra, Họ trở
thành nhân vật của tôi, Bốn lối vào nhà cười, Cõi người rung chuông tận thế, Văn
mới 5 năm đầu thế kỷ, Người và xe chạy dưới ánh trăng, Tự sự 265 ngày, Sắp đặt và
diễn, Mười lẻ một đêm, Đức Phật, nàng Savitri và tôi, SBC là săn bắt chuột, Những
đứa con rải rác trên đường, Lang thang trong chữ.
Kafka bên bờ biển, Rừng Nauy, Phía nam biên giới, phía Tây mặt trời, Người
tình Sputnik, Biên niên kí chim vặn dây cót, Ngầm, Xứ sở diệu kì tàn bạo và chốn
tận cùng thế giới, Cuộc săn cừu hoang, Tôi nói gì khi nói về chạy bộ, Nhảy Nhảy

2


Nhảy, Tazaki Tsukuru không màu và những năm tháng hành hương, Những người
đàn ông không có đàn bà.
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án
Để triển khai đề tài Sự khác biệt của yếu tố hậu hiện đại trong sáng tác của
Hồ Anh Thái và Haruki Murakami, chúng tôi đã vận dụng lý thuyết hậu hiện đại, lý
thuyết liên văn bản là chủ đạo.
Chúng tôi sử dụng phối hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, trong đó phương
pháp so sánh là phương pháp nghiên cứu chủ đạo. Hệ thống phương pháp nghiên
cứu gồm có:
Phương pháp so sánh (đồng đại, lịch đại): Phương pháp này được sử dụng để
chỉ ra những khác biệt trong yếu tố hậu hiện đại trong các tác phẩm của Hồ Anh

Thái và Haruki Murakami trong dòng chảy của văn học hậu hiện đại.
Phương pháp lịch sử - loại hình: Đây là phương pháp vận dụng những tiểu
thuyết ở các dạng thức biểu hiện cụ thể, xét từ phương diện đặc trưng tư duy tiểu
thuyết, nghệ thuật trần thuật; chỉ ra các kiểu, dạng của người kể, điểm nhìn, kết cấu.
Phương pháp cấu trúc - hệ thống: Với việc xem toàn bộ tiểu thuyết của
Murakami như một hệ thống, phương pháp này giúp chúng tôi tìm hiểu mối quan hệ
để rút ra những kết luận, đánh giá cần thiết.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Luận án chỉ ra và làm sáng tỏ những điểm khác biệt ở yếu tố hậu hiện đại ở tác
phẩm của hai tác giả chủ yếu qua các phương diện thân phận con người và phương
thức thể hiện tác phẩm. Qua đó, luận án đánh giá những đặc sắc nghệ thuật riêng
trong sáng tác của hai nhà văn tiêu biểu cho hai nền văn học Việt Nam và Nhật Bản
trên tinh thần soi sáng của lí thuyết hậu hiện đại. Đây là cơ sở để khẳng định tài
năng và đóng góp đáng kể của hai và văn trong tiến trình hướng tới ngôi nhà chung
của văn chương thế giới.
6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của luận án
Về lí luận: Luận án nỗ lực khái quát những đặc trưng cơ bản của văn học hậu
hiện đại, mang đến một cái nhìn sâu sắc hơn về sự vận động của tư duy tiểu thuyết
và truyện ngắn theo tinh thần hậu hiện đại.
3


Về thực tiễn: Qua so sánh những điểm khác biệt ở yếu tố hậu hiện đại ở tác
phẩm của hai tác giả Hồ Anh Thái và Haruki Murakami chúng tôi mong muốn đem
một hướng nghiên cứu về sự khác biệt ở những tác giả khác nhau, trong những hoàn
cảnh xã hội khác nhau khi họ cùng sử dụng những thủ pháp tương đồng. Qua đó,
luận án cũng gợi mở thêm về những giá trị của văn học hậu hiện đại cũng như thấy
được sức ảnh hưởng của nó trong tiến trình phát triển của văn học nhân loại. Luận
án sẽ là một tài liệu tham khảo hữu ích cho việc tìm hiểu, nghiên cứu, học tập về
văn học hậu hiện đại.

7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, phần Nội
dung luận án được triển khai thành 4 chương:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2. Hậu hiện đại trong văn học và tiền đề tiếp nhận ở Hồ Anh Thái và
Haruki Murakami
Chương 3. Sự khác biệt về thân phận con người trong sáng tác của Hồ Anh
Thái và Haruki Murakami
Chương 4. Sự khác biệt về phương thức thể hiện trong sáng tác của Hồ Anh
Thái và Haruki Murakami

4


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan gián tiếp đến đề tài
Trước hết để tạo được cơ sở lí luận cho việc đi vào nghiên cứu các yếu tố
hậu hiện đại trong sáng tác của các nhà văn Việt Nam, chúng tôi hướng đến tìm
hiểu những công trình cung cấp cơ sở lí thuyết do các nhà lí luận đã dày công
nghiên cứu và dịch thuật trong thời gian qua. Tính từ bài viết của Antonio Blach:
“Vài suy nghĩ về cái gọi là tiêu thuyết hậu hiện đại” trên Tạp chí văn học (1991),
cho đến nay nhiều công trình lí luận nghiên cứu về văn học hậu hiện đại đã được
xuất bản. Có thể điểm qua tên của các công trình tiêu biểu như: Văn học hiện đại
thế giới – những vấn đề lý thuyết (2003) của nhiều tác giả; Chủ nghĩa hậu hiện đại
(Postmodernism) (2006) của Trần Quang Thái; Truyện ngắn hậu hiện đại thế giới
(2003); Truyện ngắn, lí luận, tác gia và tác phẩm (2005); Văn học hậu hiện đại - Lí
thuyết và tiếp nhận (2012) của Lê Huy Bắc; Hoàn cảnh hậu hiện đại (2006) của J.F.
Lyotard (do Ngân Xuyên dịch, Bùi Văn Nam Sơn hiệu đính và giới thiệu); Lí thuyết
hậu hiện đại (2011) của Phương Lựu; Thi pháp của chủ nghĩa hậu hiện đại (2012)

của Liviu Petrescu do Lê Nguyên Cẩn dịch và giới thiệu…
Hậu hiện đại trong văn học là vấn đề được giới lí luận nghiên cứu mà còn
thu hút được sự quan tâm của các Khoa ngữ văn ở các trường đại học uy tín trên cả
nước. Đã có hai cuộc hội thảo về văn học hậu hiện đại được tổ chức bởi Khoa Ngữ
văn Trường Đại Khoa học Huế năm 2011 và Khoa Ngữ văn trường Đại học Sư
phạm Hà Nội Năm 2013. Các cuộc hội thảo đã nhận được nhiều bài viết, tham luận
của các nhà nghiên cứu ở nhiều độ tuổi khác nhau và được tập hợp trong hai tập kỉ
yếu hội thảo Văn học hậu hiện đại – Lí thuyết và tiếp nhận (2011), Văn học hậu
hiện đại - Lí thuyết và thực tiễn (2013). Đây là sự góp thêm những công trình có giá
trị cho nghiên cứu về văn học hậu hiện đại một vấn đề đang ngày càng dành được
sự quan tâm của giới nghiên cứu ở nước ta.
Trong chuyên luận Văn học hiện đại thế giới – những vấn đề lý thuyết (2003)
do Nhà xuất bản hội nhà văn và Trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đông Tây phát hành
đã giới thiệu 19 công trình và bài viết của các tác giả trong và ngoài nước về chủ

5


nghĩa hậu hiện đại. Những bài viết được tuyển tập của các nhà lí luận phê bình trên
thế giới được dịch và giới thiệu như J. F. Lyotard, Mary Klages, I.P.Ilin, D. Martin
Fields, Hans Bertens, Fredric Jameson…, và một số nhà nghiên cứu Việt Nam như
Phương Lựu, Nguyễn Văn Dân, Lê Huy Bắc, Hoàng Ngọc Tuấn… , có sức thuyết
phục cao. Đây là một công trình quy mô và có hệ thống nhất về văn học hậu hiện
đại xét cả ở cấp độ lí thuyết và thực tiễn sáng tạo, đem lại đóng góp rất lớn cho việc
tiếp nhận lí thuyết hậu hiện đại ở nước ta. Các bài viết được giới thiệu trong chuyên
luận này đã lần lượt đề cập đến nhiều vấn đề cơ bản của chủ nghĩa hậu hiện
đại.I.P.Ilin với bài viết “Chủ nghĩa hậu hiện đại – một số khái niệm và thuật ngữ”
(do Đào Tuấn Ảnh dịch) đã cung cấp một cách có hệ thống các thuật ngữ về khái
niệm hậu hiện đại cũng như những đặc điểm của chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn
học. Phương Lựu trong bài viết “Chủ nghĩa hậu hiện đại” đã trình bày những sự

kiện cơ bản thúc đẩy sự ra đời của thuật ngữ hậu hiện đại bao gồm: đại chiến thế
giới thứ II, bóng ma vũ khí hạt nhân, sự phát triển như vũ bão của văn minh kĩ trị.
Lê Huy Bắc với bài viết “Truyện ngắn hậu hiện đại” đã khẳng định quá trình vận
động tất yếu của lịch sử và trạng thái tinh thần nhân loại đang trải qua giai đoạn hậu
hiện đại. Ông viết: “Bất kì một quốc gia có nền kinh tế, nền khoa học kĩ thuật phát
triển nào đều không xa lạ với chủ nghĩa hậu hiện đại” [3, tr.415]. Quan trọng hơn
ứng dụng khái niệm “toàn cầu hóa”, tác giả khẳng định chủ nghĩa hậu hiện đại có cơ
hội phát triển ngay cả trên những nền kinh tế và cơ sở hạ tầng chưa đạt tầm hậu
công nghiệp. Và ông khẳng định “thế giới hiện nay là thế giới của kỉ nguyên chủ
nghĩa hậu hiện đại” [3, tr.415]. Bài viết Nguyễn Minh Quân: “Chủ nghĩa hậu hiện
đại, những khái niệm căn bản”, đã góp phần xác định lại một cách khá thuyết phục
sự phân kì giữa hiện đại và hậu hiên đại. Nguyễn Ước với bài nghiên cứu “Một hồ
sơ về chủ nghĩa hậu hiện đại” đã thể hiện cái nhìn toàn diện và đa chiều trong việc
xác định trạng thái tinh thần, quy luật phát triển của văn học hậu hiện đại trong tiến
trình chung của thế giới và đi đến khẳng định quan trọng: “Chủ nghĩa hậu hiện đại
là một trào lưu toàn cầu nên Việt Nam không thể không chạm tới” [3, tr 549].
Hoàng Ngọc Tuấn trong bài “Viết: từ hiện đại đến hậu hiện đại” đã chỉ rõ quá trình
vận động của văn học từ hiện đại đến hậu hiện đại. Cũng trong cuốn chuyên luận
này lần đầu tiên bảng so sánh “Những dị biệt có tính hệ thống giữa chủ nghĩa hiện

6


đại và chủ nghĩa hậu hiện đại” của Hassan được giới thiệu để người đọc nắm được
những đặc trưng cơ bản của khuynh hướng hậu hiện đại.
Trong khoảng thời gian từ 2003 đến 2012 đã có nhiều cuốn chuyên luận có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng đến quá trình tiếp nhận lí thuyết văn học ở nước ta được
dịch và giới thiệu. Năm 2003, nhóm dịch giả Đào Tuấn Ảnh, Trần Hồng Vân, Lại
Nguyên Ân giới thiệu cuốn Các khái niệm và thuật ngữ của các trường phái nghiên
cứu văn học phương Tây và Hoa Kì thế kỉ XX của các tác giả I.P.Ilin và

Tzurganova. Đây là cuốn sách cung cấp một cách có hệ thống các thuật ngữ và khái
niệm về hậu hiện đại cũng như chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn học. Các nhà
nghiên cứu văn học có thể tiếp cận đầy đủ nội hàm của các khái niệm của Chủ
nghĩa hậu hiện đại như: cảm quan hậu hiện đại, mặt nạ tác giả, siêu truyện, mã kép,
giải nhân cách hóa, phi lựa chọn, pastiche, bất tín nhận thức, liên văn bản, tính nhục
thể, ngoại biên… Tiếp đến, chuyên luận nổi tiếng của Umberto Eco có tên Đi tìm sự
thật biết cười được Vũ Ngọc Thăng dịch và giới thiệu năm 2004. Đây là công trình
hoàn chỉnh đầu tiên với những tiểu luận phê bình nổi tiếng thế giới của một học giả
Phương Tây có đề cập đến văn học hậu hiện đại. Cũng trong năm 2004, Nhà xuất
bản Khoa học xã hội phát hành cuốn sách Tác phẩm như là quá trình của tác giả
Trương Đăng Dung. Cuốn chuyên luận gồm ba phần đã đem đến cho người đọc một
cái nhìn lí luận khái quát về quá trình từ hiện đại đến hậu hiện đại.
Quý II năm 2005, Nhà xuất bản Khoa học xã hội cho xuất bản cuốn sách xã
hội học, kinh tế học giá trị với nhan đề Chiếc Lexus và cây Oliu của Thomas
L.Friedman (do Lê Minh dịch). Cuốn sách này đã giúp những người nghiên cứu về
văn học hậu hiện đại trả lời được câu hỏi rất quan trọng: Toàn cầu hóa là gì? Ngoài
ra, trong năm 2005 cuốn chuyên luận Những tiểu thuyết của Robbe – Grillet của
Bruce Morriseette được Từ Huy dịch đã giới thiệu cho người đọc những cách tân
mới mẻ, với nhiều kĩ thuật viết hậu hiện đại trong nghệ thuật tiểu thuyết của Robbe
- Grillet.
Tiếp đến, với cuốn sách Theo vết chân những người khổng lồ - Tân Guylivơ
phiêu lưu kí về các lí thuyết văn hóa (2006), Đỗ Lai Thúy cung cấp cho người đọc
nhiều sự hiểu biết nhiều nét về văn hóa hậu hiện đại. Ở cuối bài nghiên cứu được
dịch có tên “Phân tích văn hóa theo thuyết hậu hiện đại” của Steven Seidman, tác
7


giả đưa phần phụ lục “Chủ nghĩa hậu hiện đại là gì?” đem đến một cái nhìn có tính
lịch đại chi tiết về lí thuyết hậu hiện đại trên thế giới.
Cuốn Nhập môn chủ nghĩa hậu hiện đại (2006) của các tác giả Richard

Appignanesi, Chis Gattat, Z. Sardar và P. Curry được Nhà xuất bản Trẻ giới thiệu là
một tác phẩm chuyên biệt về lí thuyết hậu hậu hiện đại được dịch và biên tập rất chu
đáo. Cuốn sách này đã tạo ra ảnh hưởng rất thuận lợi cho tiến trình tiếp nhận lí luận
hậu hiện đại vào Việt Nam. Cũng trong năm 2006 với chuyên luận Chủ nghĩa hậu
hiện đại gồm hai chương với 244 trang, Trần Quang Thái đã phác thảo nên lịch sử
hình thành và phát triển của chủ nghĩa hậu hiện đại trên thế giới. Tác giả đã chú ý
đến những thay đổi cơ bản của quan niệm hậu hiện đại về con người với điểm nhấn
quan trọng là sự xuất hiện của chủ thể phi trung tâm.
Với chuyên luận Hoàn cảnh hậu hiện đại (2008) do Ngân Xuyên dịch, tác giả
Jean Francois Lyotard đã tiếp tục cung cấp cho người đọc một cái nhìn bao quát về
tâm thức và hoàn cảnh hậu hiện đại. Đây là một tác phẩm tạo dựng lí thuyết hậu
hiện đại trên thế giới được dịch và xuất bản nên tạo được ảnh hưởng rất quan trọng
đối với quá trình tiếp nhận lí thuyết văn học hậu hiện đại ở nước ta.
Tác giả Phương Lựu với bài nghiên cứu “Chủ nghĩa lịch sử mới, một chuyển
biến trong lòng chủ nghĩa hiện hậu hiện đại”, đăng trên Tạp chí Văn học, số 12,
năm 2007, đã đem đến cho người đọc cái nhìn về thái độ của chủ nghĩa hậu hiện đại
với lịch sử. Tiếp đến, trong năm 2008, với bộ giáo trình Lí luận văn học (3 tập), ông
đã đưa chủ nghĩa hậu hiện đại vào tập ba và xác định đậy là khuynh hướng sáng tác
của văn học thế giới đương đại. Cùng thời điểm này, với bài viết “Những bậc tiên
phong của tư duy hậu hiện đại” in trên Tạp chí Văn học, số 5, đã phân tích những
đóng góp của J. Lacan trên phương diện phân tâm học cấu trúc và M. Foucault trên
phương diện vô thức lịch sử. Từ đó, tác giả đã chỉ ra những tư tưởng của họ chính là
tiền đề quan trọng cho sự hình thành triết học hậu hiện đại.
Năm 2011, Phương Lựu với chuyên luận Lí thuyết hậu hiện đại gồm 10
chương và phần phụ lục. Đây là công trình lí thuyết hoàn chỉnh đầu tiên về văn học
hậu hiện đại của một học giả Việt Nam, đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về lí
luận văn học hiện đại. Đặc biệt ở chương hai: “Tổng quan về chủ nghĩa hậu hiện

8

Luận án đủ ở file: Luận án full