Những nội dung cơ bản của bảo hiểm xã hội Việt Nam

Bài t p: ậ
Nh ng n i dung c b n c a BHXH Vi t Namữ ộ ơ ả ủ ệ
A.Các v n đ chung:ấ ề
I.Khái ni m:ệ
BHXH là s đ m b o thay th ho c bù đ p m t ph n thu nh p đ i v iự ả ả ế ặ ắ ộ ầ ậ ố ớ
ng i lao đ ng khi h g p nh ng bi n ccos làm gi m ho c m t đi kh năngườ ộ ọ ặ ữ ế ả ặ ấ ả
lao đ ng, m t vi c làm trên c s hình thành và s d ng m t qu ti n tộ ấ ệ ơ ở ử ụ ộ ỹ ề ệ
chung nh m đ m b o đ i s ns cho ng i lao đ ng và gia đình h , góp ph nằ ả ả ờ ố ườ ộ ọ ầ
đ m b o an toàn xã h i.ả ả ộ
II.B n ch tả ấ
V i cách hi u nh trên, b n ch t c a BHXH th hi n nh ng n iớ ể ư ả ấ ủ ể ệ ỏ ữ ộ
dung sau:
1. BHXH là nhu c u khách quan, đa d ng và phúc t p c a xã h i,ầ ạ ạ ủ ộ
nh t là trong xã h i mà s n su t hàng hóa ho t đ ng theo c ch ti n t , m iấ ộ ả ấ ạ ộ ơ ế ề ệ ố
quan h thuê m n lao đ ng phát tri n đ n m t m c đ nào đó.ệ ướ ộ ể ế ộ ứ ộ
2. M i quan h gi a các bên trong BHXH phát ssinh c s quanố ệ ữ ở ơ ở
h lao đ ng và di n ra gi a ba bên: bên tham gia BHXH, bên BHXH và bênệ ộ ễ ữ
đ c BHXH. ượ
3. Nh ng bi n c c làm gi m ho c m t kh năng lao đ ng, m tữ ế ố ả ặ ấ ả ộ ấ
vi c làm trong BHXH có th là nh ng r i ro ng u nhiên trái v i ý mu n chệ ể ữ ủ ẫ ớ ố ủ
quan c a ch nhân nh m đau, tai n n lao đ ng, b nh ngh nghi p…ho củ ủ ư ố ạ ộ ệ ề ệ ặ
cũng có th là nh ng tr ng h p x y ra hoàn toàn ng u nhiên nh tu i già,ể ữ ườ ợ ả ẫ ư ổ
thai s n…ả
4. Ph n thu nh p c a NLĐ b gi m ho c m t đi khi g p ph iầ ậ ủ ị ả ặ ấ ặ ả
nh ng bi n c , r i ro s đ c bù đ p ho c thay th t 1 ngu n qu ti n tữ ế ố ủ ẽ ượ ắ ặ ế ừ ồ ỹ ề ệ
t p trung đ c t n tích l i. Ngu n qu này do bên tham gia BHXH đóng gópậ ượ ồ ạ ồ ỹ
là ch y u, ngoài ra còn đ c s h tr c a Nhà N c.ủ ế ượ ự ỗ ợ ủ ướ
5. M c tiêu c a BHXH là nh m th a mãn nh ng nhu c u thi t y uụ ủ ằ ỏ ữ ầ ế ế
c a NLĐ trong tr ng h p b gi m ho c m t thu nh p, m t vi c làm.ủ ườ ợ ị ả ặ ấ ậ ấ ệ
III.Ch c năngứ
1. Thay th ho c bù đ p 1 ph n thu nh p c a NLĐ tham gia BHXHế ặ ắ ầ ậ ủ

khi h c b gi m ho c m t thu nh p do m t kh năng lao đ ng ho c m t vi cọ ị ả ặ ấ ậ ấ ả ọ ặ ấ ệ
làm.
2. Ti n hành phân ph i ho c phân ph i l i thu nh p gi a nh ngế ố ặ ố ạ ậ ữ ữ
ng i tham gia BHXH. Tham gia BHXH không ch cho NLĐ mà còn choườ ỉ
NSDLĐ. Các bên tham gia đ u ph i đóng góp vào qu BHXHề ả ỹ
3. Góp ph n kích thích NLĐ hăng say lao đ ng s n xu t nâng caoầ ộ ả ấ
NSLĐ cá nhân và NSLĐ xã h i.ộ
4. G n bó l i ích gi a NLĐ và NSDLĐ, gi a NLĐ và xã h i.ắ ợ ữ ữ ộ
IV.Nguyên t cắ
1. M i NLĐ đ u có quy n tham gia và h ng tr c p BHXH.ọ ề ề ưở ợ ấ
2. M c h ng tr c p BHXH ph i ph thu c vào th i gian thamứ ưở ợ ấ ả ụ ộ ờ
gia BHXH và m c đóng góp. BHXH là 1 trong nh ng hình th c phân ph i l iứ ữ ứ ố ạ
thu nh p gi a ng i tham gia BHXH nên c n xác đ nh m c h ng 1 cách cânậ ữ ườ ầ ị ứ ưở
b ng và h p lý.ằ ợ
3. Nguyên t c s đông bù s ít, nghĩa là l y s đông bù l i s ítắ ố ố ấ ố ạ ố
ng i không may g p r i ro ( trong s nh ng ng i tham gia BHXH cóườ ặ ủ ố ữ ườ
ng i m đau, tai n n…).ườ ố ạ
4. Nhà n c th ng nh t qu n lý BHXH. BHXH là 1 cu c s ng l nướ ố ấ ả ộ ố ớ
nh h ng t i nhi u m t c a đ i s ng xã h i. Nhà n c v i t cách là đ iả ưở ớ ề ặ ủ ờ ố ộ ướ ớ ư ạ
di n chính th c v m t qu n lý xã h i, ph i có trách nhi m v i th c hi nệ ứ ề ặ ả ộ ả ệ ớ ự ệ
chính sách xã h i, qu n lý các ho t đ ng BHXH đ đ m b o n đ nh và cânộ ả ạ ộ ể ả ả ổ ị
b ng xã h i.ằ ộ
5. K t h p hài hòa v i các l i ích, các m c tiêu và phù h p v i đi uế ợ ớ ợ ụ ợ ớ ề
ki n kinh t xã h i c a đ t n c. Khác v i BHTM, BHXH ngoài m c đíchệ ế ộ ủ ấ ướ ớ ụ
là đ m b o thu nh p cho NLĐ còn ph i tính t i l i ích chung và l i ích c aả ả ậ ả ớ ợ ợ ủ
NSDLĐ, k t h p v i các m c tiêu đó là m c tiêu xã h i.ế ợ ớ ụ ụ ộ
V.Đ i t ng c a BHXH:ố ượ ủ
* Đ i t ng: ố ượ
- là thu nh p c a ng i lao đ ngậ ủ ườ ộ b bi n đ ng gi m ho c m t do gi m ho cị ế ộ ả ặ ấ ả ặ
m t kh năng lao đ ng, m t vi c làm c a nh ng ng i lao đ ng tham giaấ ả ộ ấ ệ ủ ữ ườ ộ

BHXH.
- VD do m đau, tai n n, tu i già,….ố ạ ổ
* Đ i t ng tham gia: ố ượ
- ng i lao đ ngườ ộ
- ng i s d ng lao đ ngườ ử ụ ộ
VN th c hi n BHXH v i các viên ch c Nhà n c, nh ng ng i làmỞ ự ệ ớ ứ ướ ữ ườ
công h ng l ng ->không bình đ ng gi a t t c nh ng ng i lao đ ng.ưở ươ ẳ ữ ấ ả ữ ườ ộ
M i quan h ràng bu c trong BHXH: ố ệ ộ
+ ng i lao đ ngườ ộ
+ ng i s d ng lao đ ngườ ử ụ ộ
+ c quan BHXH d i s b o tr c a Nhà n cơ ướ ự ả ợ ủ ướ
B.Các ch đ c a b o hi m xã h i ế ộ ủ ả ể ộ
I.Chế đ tr c pộ ợ ấ mố đau :
-M cụ đích :
bù đ p thu nh p b m t ho c b gi m trong th i gian ng i tham gia bh g pắ ậ ị ấ ặ ị ả ờ ườ ặ
r i ro đau m.ủ ố
-Đ i t ngố ượ
Ng oi lao đ ng tham gia BHXH theo lu t đ nh.ừ ộ ậ ị
-Đi u ki n h ngề ệ ưở
+Ng i lao đ ng tham gia BHXH b m ph i ngh vi c,có xác nh n c a cườ ộ ị ố ả ỉ ệ ậ ủ ơ
s y t .ở ế
+Ng i lao đ ng phai ngh đ chăm sóc con nh d i 7 tu i ,có xác nh n c aườ ộ ỉ ể ỏ ướ ổ ậ ủ
c s y tơ ở ế
-Th i gian h ng ch đ m đauờ ưở ế ộ ố
+Tùy vào đi u ki n đi u ki n làm vi cvà th i gianề ệ ề ệ ệ ờ đóng bh c a ng i laoủ ườ
đ ng mà th i gian ngh khác nhau theo đi m a,b,c kho n 1 đi u 2 lu t BHXH.ộ ờ ỉ ể ả ề ậ
+N u ng i lao đ ng m c nh ng b nh thu c danh m c các b nh ph i chũaế ườ ộ ắ ữ ệ ộ ụ ệ ả
tr dài ngày c a B Y T thi tùy vào th i gian đ ng góp mà đ c h ng sị ủ ộ ế ớ ố ượ ưở ố
ngày khác nhau.
-Th i gian h ng khi con m đauờ ưở ố

+T i đa 20 ngày n u con d i 3 tu i,t i đa 15 ngày n u con t 3 đ n 7 tu iố ế ướ ổ ố ế ừ ế ổ
+C cha và m cùng tham gia BHXH thì n u m t ng i đã h t th i h n thìả ẹ ế ộ ườ ế ờ ạ
ng i kia đ oc h ng theo kho n 1 BHXH.ườ ự ưở ả
-M c h ngứ ưở
+đ i v i m đau bình th ng và chăm sóc con m:M c tr c p đ c tìnhố ớ ố ườ ố ứ ợ ấ ượ
b ng 75% m c ti n l ng ,ti n công làm căn c đóng bhxh c a tháng li n kằ ứ ề ươ ề ứ ủ ề ề
tr c khi ngh vi c chia cho 26 ngày sau đó nhân v i s ngày th c t nghiướ ỉ ệ ớ ố ự ế
vi c trong kho ng th i gian đ c ngh theo qui đ nh.ệ ả ờ ượ ỉ ị
+Đ i V i b nh c n ch a tr dài ngày:Trong 180 ngày đ u c a 1 năm m cố ớ ệ ầ ữ ị ầ ủ ứ
h ng b ng 75% m c ti n l ng ,ti n công làm căn c đóng b o hi m c aưở ằ ứ ề ươ ề ứ ả ể ủ
tháng li n k tr c khi ngh vi c.Sau 180 ngày thì m c h ng b ng 45%ề ề ướ ỉ ệ ứ ưở ằ
m c ti n l ng ,ti n công n u đã đóng b o hi m d i 15 năm,55% m c ti nứ ề ươ ề ế ả ể ướ ứ ề
l ng ,ti n công n u đã đòng bh t 15 năm d n d i 30 năm,65% n u đ 30ươ ề ế ừ ế ướ ế ủ
năm tr lên.ở
-D ng s c sau m đauưỡ ứ ố
+Ngoài th i gian ngh m đau,ng i lao đ ng còn đ c ngh 10 ngày đờ ỉ ố ườ ộ ượ ỉ ẻ
d ng s c và ph c h i s c kh e trong 1 năm.ưỡ ứ ụ ồ ứ ỏ
+Đ c h ng 25% m c l ng t i thi u chung n u ngh ng i t i giaượ ưở ứ ươ ố ể ế ỉ ơ ạ
đình,40% m c l ng t i thi u n u ngh t i các c s t p trung.ứ ươ ố ể ế ỉ ạ ơ ở ậ

II.Ch đ tr c p thai s n:ế ộ ợ ấ ả
* N i dung:ộ
Ng i lao đ ng khi sinh con và nuôi con s sinh s đ c qu BHXH tr c pườ ộ ơ ẽ ượ ỹ ợ ấ
thay th cho thu nh p trong th i gian ngh không đi làm đ ph c h i s c kh eế ậ ờ ỉ ể ụ ồ ứ ỏ
và nuôi con s sinh.ơ
* Đ i t ng áp d ng:ố ượ ụ
- Ng i làm vi c theo h p đ ng lao đ ng không xác đ nh th i h n, h p đ ngườ ệ ợ ồ ộ ị ờ ạ ợ ồ
lao đ ng có th i h n t đ ba tháng tr lên.ộ ờ ạ ừ ủ ở
- Cán b , công ch c, viên ch c.ộ ứ ứ
- Công nhân qu c phòng, công nhân công an.ố

- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quanệ ộ ạ
nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ng iệ ụ ạ ỹ ậ ườ
làm công tác c y u h ng l ng nh đ i v i quân đ i nhân dân, công anơ ế ưở ươ ư ố ớ ộ
nhân dân.

* Đi u ki n h ng:ề ệ ưở
- Lao đ ng n mang thai.ộ ữ
- Lao đ ng n sinh con.ộ ữ
- Ng i lao đ ng nh n nuôi con nuôi d i b n tháng tu i. ườ ộ ậ ướ ố ổ
- Ng i lao đ ng đ t vòng tránh thai, th c hi n các bi n pháp tri t s n.ườ ộ ặ ự ệ ệ ệ ả
Ng i lao đ ng quy đ nh t i đi m th 2 và th 3 trên ph i ườ ộ ị ạ ể ứ ứ ở ả đóng b oả
hi m xã h i >=6 thángể ộ trong th i gian 12 tháng tr c khi sinh con ho c nh nờ ướ ặ ậ
nuôi con nuôi.

* Th i gian h ng ch đ : ờ ưở ế ộ
-> khi khám thai:
Trong th i gian mang thai, lao đ ng n đ c ngh vi c đ đi khám thai ờ ộ ữ ượ ỉ ệ ể 5 l nầ ,
m i l n 1 ngày; tr ng h p xa c s y t ho c ng i mang thai có b nh lýỗ ầ ườ ợ ở ơ ở ế ặ ườ ệ
ho c thai không bình th ng thì đ c ngh 2 ngày/l n khám.ặ ườ ượ ỉ ầ
(tính theo ngày làm vi c không k ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ngệ ể ỉ ễ ỉ ế ỉ ằ
tu n)ầ

-> khi s y thai, n o, hút thai ho c thai ch t l u:ẩ ạ ặ ế ư
Lao đ ng n đ c ngh vi c h ng ch đ thai s n:ộ ữ ượ ỉ ệ ưở ế ộ ả
+ 10 ngày : thai < 1 tháng.
+ 20 ngày : thai t ừ > 1 tháng đ n < 3 tháng. ế
+ 40 ngày : thai t ừ > 3 tháng đ n < 6 tháng. ế
+ 50 ngày : thai > 6 tháng.
(tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n)ả ỉ ễ ỉ ế ỉ ằ ầ

-> khi sinh con:
• 4 tháng (trong đi u ki n bình th ng). ề ệ ườ
• 5 tháng (làm vi c n ng nh c, đ c h i; ca 3; ph c p ệ ặ ọ ộ ạ ụ ấ > 0,7).
• 6 tháng (lao đ ng n là ng i tàn t t) t 21% tr lên. ộ ữ ườ ậ ừ ở
-Tr ng h p sinh đôi tr lên m i con đ c ngh thêm 30 ngày và thêm 1 thángườ ợ ở ỗ ượ ỉ
tr c p. ợ ấ
- N u m ch t khi sinh, cha ho c ng i nuôi d ng h p pháp đ c ngh đ nế ẹ ế ặ ườ ưỡ ợ ượ ỉ ế
khi con đ 4 tháng tu i .ủ ổ
- Tr ng h p sau khi sinh con mà con ch t mườ ợ ế ẹ đ c ngh :ượ ỉ
+ <60 ngày tu i đ c ngh vi c 90 ngày tính t ngày sinh con.ổ ượ ỉ ệ ừ
+ ≥60 tu i đ c ngh vi c 30 ngày tính t ngày con ch t.ổ ượ ỉ ệ ừ ế
-> khi nh n nuôi con nuôi:ậ
con nuôi <4 tháng tu i thì đ c ngh vi c h ng ch đ thai s n cho đ n khiổ ượ ỉ ệ ưở ế ộ ả ế
con đ 4 tháng tu i.ủ ổ

-> Khi th c hi n bi n pháp tránh thai:ự ệ ệ

+ Khi đ t vòng tránh thai: ngh 7 ngày.ặ ỉ
+ Khi th c hi n bi n pháp tri t s n: ngh 15 ngàyự ệ ệ ệ ả ỉ
(tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n)ả ỉ ễ ỉ ế ỉ ằ ầ

* M c h ng:ứ ưở
- Tr c p m t l n khi sinh con ho c nh n nuôi con nuôi =2 tháng l ng t iợ ấ ộ ầ ặ ậ ươ ố
thi u chung cho m i con.ể ỗ
- M c h ng ch đ :ứ ưở ế ộ
+ =100% m c bình quân ti n l ng, ti n công tháng đóng b o hi m xãứ ề ươ ề ả ể
h i c a 6 tháng li n k tr c khi ngh vi c c a ng i m . ộ ủ ề ề ướ ỉ ệ ủ ườ ẹ
(Tr ng h p ch có ng i cha tham gia BHXH ho c c cha c m thamườ ợ ỉ ườ ặ ả ả ẹ
gia nh ng ng i m ch t sau khi sinh thì m c h ng tính trên c s m cư ườ ẹ ế ứ ưở ơ ở ứ
bình quân ti n l ng, ti n công tháng đóng BHXH c a ng i cha; tr ngề ươ ề ủ ườ ườ

h p ch có m tham gia mà m ch t sau khi sinh thì m c h ng tính trên cợ ỉ ẹ ẹ ế ứ ưở ơ
s m c bình quân ti n l ng, ti n công tháng đóng BHXH c a ng i mở ứ ề ươ ề ủ ườ ẹ)
+ Th i gian ngh vi c h ng ch đ thai s n đ c tính là th i gian đóngờ ỉ ệ ưở ế ộ ả ượ ờ
b o hi m xã h i. Th i gian này ng i lao đ ng và ng i s d ng lao đ ngả ể ộ ờ ườ ộ ườ ử ụ ộ
không ph i đóng b o hi m xã h i.ả ả ể ộ

* Lao đ ng n đi làm tr c khi h t th i h n ngh sinh con:ộ ữ ướ ế ờ ạ ỉ
1. Lao đ ng n có th đi làm tr c khi h t th i h n ngh sinh con quy đ nhộ ữ ể ướ ế ờ ạ ỉ ị
t i kho n 1 ho c kho n 2 Đi u 31 c a Lu t BHXH khi có đ các đi u ki nạ ả ặ ả ề ủ ậ ủ ề ệ
sau đây:
- Sau khi sinh con t >=60 ừ ngày.
- Có xác nh n c a c s y t v vi c đi làm s m không có h i cho s c khoậ ủ ơ ở ế ề ệ ớ ạ ứ ẻ
c a ng i lao đ ng.ủ ườ ộ
- Ph i báo tr c và đ c ng i s d ng lao đ ng đ ng ý. ả ướ ượ ườ ử ụ ộ ồ
2. Ngoài ti n l ng, ti n công c a nh ng ngày làm vi c, lao đ ng n đi làmề ươ ề ủ ữ ệ ộ ữ
tr c khi h t th i h n ngh sinh con v n đ c h ng ch đ thai s n choướ ế ờ ạ ỉ ẫ ượ ưở ế ộ ả
đ n khi h t th i h n quy đ nh t i kho n 1 ho c kho n 2 Đi u 31 c a Lu tế ế ờ ạ ị ạ ả ặ ả ề ủ ậ
BHXH
* D ng s c, ph c h i s c kho sau thai s n:ưỡ ứ ụ ồ ứ ẻ ả
1. Lao đ ng n sau th i gian h ng ch đ thai s n theo quy đ nh t i Đi uộ ữ ờ ưở ế ộ ả ị ạ ề
30, kho n 1 ho c kho n 2 Đi u 31 c a Lu t BHXHả ặ ả ề ủ ậ mà s c kho còn y u thìứ ẻ ế
đ c ngh d ng s c, ph c h i s c kho t 5-10 ngày trong m t năm. ượ ỉ ưỡ ứ ụ ồ ứ ẻ ừ ộ
2. M c h ng m t ngày b ng 25% m c l ng t i thi u chung n u nghứ ưở ộ ằ ứ ươ ố ể ế ỉ
d ng s c, ph c h i s c kho t i gia đình; b ng 40% m c l ng t i thi uưỡ ứ ụ ồ ứ ẻ ạ ằ ứ ươ ố ể
chung n u ngh d ng s c, ph c h i s c kho t i c s t p trung. ế ỉ ưỡ ứ ụ ồ ứ ẻ ạ ơ ở ậ
III.Ch đ tr c p tai n n lao đ ng và b nh ngh nghi p:ế ộ ợ ấ ạ ộ ệ ề ệ
Đi u ki n h ng ch đ tai n n lao đ ng:ề ệ ưở ế ộ ạ ộ
Ng i lao đ ng đ c h ng ch đ tai n n lao đ ng khi có đ cácườ ộ ượ ưở ế ộ ạ ộ ủ
đi u ki n sau đây:ề ệ
1. B tai n n thu c m t trong các tr ng h p sau đây:ị ạ ộ ộ ườ ợ

a) T i n i làm vi c và trong gi làm vi c; ạ ơ ệ ờ ệ
b) Ngoài n i làm vi c ho c ngoài gi làm vi c khi th c hi n côngơ ệ ặ ờ ệ ự ệ
vi c theo yêu c u c a ng i s d ng lao đ ng;ệ ầ ủ ườ ử ụ ộ
c) Trên tuy n đ ng đi và v t n i đ n n i làm vi c trongế ườ ề ừ ơ ở ế ơ ệ
kho ng th i gian và tuy n đ ng h p lý;ả ờ ế ườ ợ
2. Suy gi m kh năng lao đ ng t 5% tr lên do b tai n n quy đ nh ả ả ộ ừ ở ị ạ ị ở
trên.
III. Đi u ki n h ng ch đ b nh ngh nghi p:ề ệ ưở ế ộ ệ ề ệ