Báo cáo thực tập điện điện tử

Báo cáo thực tập


1
Nhiệt điên trở
Điện trở thường
Biến trở

Quang trở

Điện trở công suất


Phần I:
ĐIỆN - ĐIỆN TỬ
A .Giới thiệu các loại linh kiện điện tử.
I. Điện trở
 Chức năng: Hạn chế dòng điện đi qua các phần tử trong mạch.
♦ Các loại điện trở:



♦ cách ghi chỉ số điện trở:

 Ghi chỉ sqoos trực tiếp: Các chỉ số giá trị điện trở được ghi trực tiếp trên thân của
điện trở.
Khoảng giá trị Chách ghi Ví dụ
0- <100Ω
Chir số +R
27R=27Ω
100- < 999Ω

Chỉ ghi chỉ số
136=136Ω
1K- <10KΩ
Chỉ số +K
1K5=1,5KΩ
10K- <1000KΩ
Chỉ số +K+chỉ số
470K=470KΩ
> 1000KΩ
Chỉ số +M +chỉ số 1M5,2M

Báo cáo thực tập


2
¾ Ghi chỉ số bằng vạch màu: các chỉ số giá trị điện trở dược thể hiện bằng các
vạch mà. có hai loại :


¾ loại 4 vạch
¾ loại 5 vạch .
♦ ý nghĩa các vạch theo thứ tự trên thân điện trở:
Vạch Loại 4 vạch Loại 5 vạch
Thứ 1 Số thứ nhất Số thứ nhất
Thứ 2 Số thứ hai Số thứ hai
Thứ 3 Số chữ số 0 tiếp thêo Số thứ ba
Thứ 4 Sai số Số chữ số 0 tiếp thêo
Thứ 5 Sai số

Ví dụ :Màu trên thân điện trở theeo thứ tự là:

Nâu đen cam nhũ vàng khi đó giá trị của điện trở là 10 000K
+
5%
♦ ý nghĩa các màu:
Đen 0 Xanh lá cây 5 Nhũ vàng 5%
Nâu 1 Xanh ra trời 6 Nhũ bạc 10%
Đỏ 2 Tím 7 Không màu 20%
Cam 3 Xám 8
Vàng 4 Trắng 9

II. Tụ điện.

 Chức năng: làm nhiệm vụ lọc các sóng đa hài ghép trong các mạch dao
động.
♦ Có hai loại tụ điện
♦ Kí hiệu:
¾ Tụ phân cực dùng trong mạch xoay chiều và một chiều
Báo cáo thực tập


3
A
K
A
K
A
K
¾ Tụ không phân cực dung trong mạch một chiều
♦ Đơn vị : F ,MF ,PF ,NF.
♦ Cách đọcgiá trị của tụ :

¾ Tụ giấy : Đọc trực tiếp trị số ghi trên vỏ tụ
¾ Tụ gốm : Đọc theo chỉ số ghi trên vỏ tụ
VD: 103 tương ưng là 10.10
3
PF
¾ Cách kiểm tra tụ : Đẻ thang đo của đông hồ ở thang đo điện trở sau đó đặt hai
que đồng hồ vào hai chân cuả tụ nếu thấy kim đồng hồ trở về o rồi tăng dần thì tức là
tụ còn tốt .
III. Cuộn kháng .
 Chức năng: Hạn chế dòng ngắn mạch và sự tăng trưởng của dòng điện
♦ Có 3 loại cuộn kháng
¾ Cuộn kháng lõi không khí
¾ Cuộn kháng lõi từ hở
¾ Cuộn kháng lõi từ kín.
¾ Kí hiệu chung:
IV. Đi ốt
 Chức năng: là van dẫn điện một chiều
♦ Các loai đi ốt.
¾ Đi ốt ổn áp (zener) dùng trong mạch ổn áp
¾ Đi ốt thường:

¾ Đi ốt quang (led) dùng lam đèn hiển thị
¾ Cách xác định chân đi ốt :
Đặt thang đo của đồng hồ ở thang điện trở rồi đặt 2 que đồng hồ vào 2 chân của đi
ốt nếu kim đồng hồ trở về gần giá trị 0 thì que đen là chân A chân còn lại là chân K
Báo cáo thực tập


4
P NP N

A
K
G

NEC

A

K

G
U
2
U
d
=const
và đặt que của đồng hồ ngược lại nếu thấy kim đồng hồ không dịch chuyển thì đi ốt
còn tốt và nếu kim đồng hồ trở về gần giá trị 0 thi đi ốt đã bị hỏng .
Điều kiện mở của đi ốt là U
AK
>0. Ngược lại thì đi ốt sẽ khoá .




V. Thyzitor.
 Chức năng : Là van dẫn một chiều có điều khiển và thương dùng trong mạch chỉnh
lưu và nghịch lưu có điều khiển .
 VD:

♦ Cấu tạo gồm 4 lớp P_N_P_N ghép nối tiếp với nhau và có 3 chân A,K,G
A là chân vào ,K là chân ra . G là chân điều khiển.
♦ Kí hiệu :

♦ Cách xác định chân của Thyzitor :
¾ Đặt thang đo của đồng hồ ở thang đo điện trở rồi dùng 2 que của đồng hồ đặt
vào 2 chân bất kì của Thyzitor nếu thấy 2 chân có điện trở nhỏ thì que đỏ là chân K
còn que đen la chân A chân còn lại là chân G.
¾ Khi đặt 2 que vao 2 chân A và G nếu thấy điện trở nhỏ thì Thyzitor đó bị hỏng,
hoạc đặt que đen vào chân A que đỏ vào chân K rồi kích xung vào chân G neus
Thyzitor mở thì Thyzitor vẫn còn tốt và ngược lại thì Thyzitor
đã bị hỏng
điều kiện đẻ mở Thyzitor là:
U
AK
> 0 và I
G
> 0
Báo cáo thực tập


5
NNNP
Thuận
PNNPNP
Ngược
B
C

E
B
C
E


A564


C828
Sau khi Thyzitor đã mở thi việc tồn tại của I
G
không còn có giá tri, muốn khoá
Thyzitor thi phải ngắt U
AK
, tức là U
AK
<= 0.

VI . Tranzitor.
♦ - Có nhiều loại Tranzito, phổ biến là Tranzito thuận ( kí hiệu chữ A) và
♦ Tranzito ngược ( kí hiệu chữ C).
♦ - Có 3 chân là: B, C và E.
♦ - Cách xác định chân của Tranzito: điển hình C828 và A564.
¾ Đặt đồng hồ ở thang đo điện trở, tiến hành đo điện trở ở các chân, chân
chung đo được điện trở nhỏ là chân B.
Nếu chân chung là que đỏ của đồng hồ thì đó là loạ
i ngược C828.
¾ Nếu chân chung là que đen của đồng hồ thì đó là loại thuận A564.
¾ Đặt que đo vào hai chân còn lại và thử tác động nhiễu vào chân B, khi có

được nhiễu tác động lớn nhất, với loại ngược que dương là C, que âm là
E,. Với loại thuận que dương la E, que âm là C.

VII . IC tuyến tính .
Báo cáo thực tập


6

4
3
2
1
5
6
7
8

79XX
1 GNT
3 OUT 2 IN
1 2 3...........
1
6 15 ...

78XX
2 GNT
1 IN
3 OUT

7912
1 2 3

7812
1 2 3
6 KV

 Chức năng : duy trì điện áp một chiều ổn định ở đầu ra.
♦ Có hai ho IC ổn áo thường gặp là:
¾ Họ ổn áp nguồn dương 78xx.
¾ Họ ổn áp nguồn âm 79xx.
xx là điện áp một chiều đầu ra.
♦ Cấu trúc chân :
¾ Họ 78: chân 1 (đầu vào), chân 2 (nối đất), chân 3 (đầu ra).

¾ Họ 79: chân 1 (nối đất) , chân 2 (đầu vào) , chân 3 ( đầu ra).

¾ Đối v
ới IC họ 78 và 79 thì chân 1,2,3 theo thứ tự từ trái sang phải
¾ Đối với IC nhiều chân thì thứ tự chân đếm ngược chiều kim đồng hồ, chân số 1
được đánh dấu.

VIII . Triac .
 Triac là một linh kiện điện tử thường dùng trong mạch điều áp.
VD:

B . Một số mạch điện ứng dụng .
I .Mạch ổn áp 1 chiều
Báo cáo thực tập


7
I
0
R
U
1
I
d
I
1
Khái niệm:
¾ Là 1 mạch tạo ra được điện áp đầu ra luôn không đổi hoặc thay đổi trong giới
hạn cho phép khi điện áp đầu vào thay đổi hoặc tải thay đổi.

 Phân loại: có hai loại
- Mạch ổn áp một chiều kiểu tham số
- Mạch ổn áp kiểu bù:có hai loại:
¾ ổn áp bù tuyến tính
¾ ổn áp bù kiểu xung.
1.Mạch ổn áp một chiều kiểu tham số
.

 Nguyên lí hoạt động:
¾ Khi U
1
có giá trị vượt quá điện áp đánh thủng của diot →U
1
>U
Đ
ngược.
→Dòng I
0
sẽ đi qua đi ốt và chở về nguồn →diot được thông ngược.
điện áp U
2
luôn ở một giá trị xác định không vượt quá giá trị điện áp đánh
thủng của diot zener
¾ Khi U
1
thay đổi dòng điện I qua điện trở R cũng thay đổi tương ứng. Do đó
điện áp đầu ra U
2
sẽ giữ không đổi.
¾ Khi dòng tải I
t
tăng thì dòng qua đi ốt giảm → dòng I
1
luôn luôn không đổi
Nếu U
1
không đổi thì U

2
cũng không đổi.
¾ Ưu điểm của mạch ổn áp loại này là:sơ đồ mạch đơn giản, dễ lắp đặt và giá
thành rẻ.
Báo cáo thực tập


8
¾ Nhược điểm: chất lượng điện không tốt, độ tin cậy không cao.
2.Mạch ổn áp kiểu bù.
a.Bù tuyến tính song song.







 Nguyên lí hoạt động:
¾ Điện áp đầu ra U
2
được so sánh với suất điện động chuẩn E
ch.
. sai lệch được
đưa vào khối so sánh Y và được khối này khuyếch đại sai lệch đó.
U
2
- E
ch
= U ( U được đưa vào khối Y khuyếch đại )

¾ Tín hiệu sai lẹch đó được đưa vào khối điều chỉnh D để thay đổi dòng I
d

¾ Trong đó D là khối điều chỉnh, E
ch
là khối tạo suất điện động chuẩn ,Y là khối
so sánh .
b.Bù tuyến tính nối tiếp.






¾ Trong đó D là khối điều chỉnh, E
ch
là khối tạo suất điện động chuẩn ,Y là khối
so sánh .
 Nguyên lý hoạt động:
R
I
1
D
D
E
ch
U
1
U
2

I
1
R
D
D
E
ch
U
1
U
2
Báo cáo thực tập


9



C
3
24(V) 220(V)
C
2
7812
C
2
C
3
C
1

C
1
7912
R
1
R
1
+12(v)
-12(v)
¾ Dựa trên sự biến đổi điện trơ trong chủa khối điều chỉnh D theo sai lệch
giữa U
2
và E
ch
. Vì một lí do nào đó U
1
thay đổi kéo theo U
2
thay đổi, qua mạch
so sánh và qua bộ khuyếch đại Y tín hiệu sai lệch sẽ tác động
vào khối điều chỉnh D làm cho điện trở trong của khối điều chỉnh thay
đổi theo hướng điện áp điều chỉnh U
dc
tren khối sẽ bù lại sự thay đổi
của U
1
làm điện áp đầu ra U
2
trở lại ổn định.
¾ Mạch ổn áp một chiều kiểu bù cho điện áp ra có chất lượng cao hơn, có thể

thay đổi điện áp đầu ra bằng cách thay đổi E
ch
.
¾ Tuy nhiên mạch điện ổn áp kiểu bù lại có một nhược điểm lớn là phải có bảo
vệ quá tải và ngắn mạch khối điều chỉnh D.
3.Bài tập ứng dụng.
a. Mạch dao động đa hài ( tạo ra điện áp ± 12V)






 Thông số của các phần tử trong mạch:
Biến áp 220/24 V.
C
1
=1000 F/50V (tụ một chiều)
C
2
=C
3
= 10nF( tụ xoay chiều)
cầu chỉnh lưu loại 5A
R=1K
IC ổn áp: 7812 và 7912
LED mầu: xanh và đỏ

 Nguyên lý hoạt động:
♦ Ban đầu khi cấp nguồn cho mạch thì cả hai chân Tranzito T

1
, T
2
đều thông
Báo cáo thực tập


10
nhưng do cấu tạo của các đèn bán dẫn có cấu tạo không giống nhau, do
đó sẽ có 1 tranzito thông hơn tranzito kia.
♦ Giả sử ban đầu Tranzito T
1
thông hơn T
2
thì T
C(T1)
> I
C(T2)
và U
CE(T1)
<U
CE(T2)

→U
CE(T1)
sẽ giảm dần thông qua tụ C
1
, đặt vào cực bazo của T
2
làm cho

điện áp của U
BE(T2)
giảm. Do đó dòng I
C(T2)
giảm, điện thế U
C
của T
2
tăng
lên thông qua C
2
đặt vào cực bazo của T
1
làm cho U
BE
của T
1
tăng dẫn
đến I
c
của T
1
cũng tăng. Sau đó U
C(T1)
sẽ giảm, thông qua tụ C
1
đặt vào
cực bazơ của T
2
làm cho U

BE
của T
2
giảm, U
c
của T
2
tăng thông qua C
2

đặt vào cực bazơ của T
1
làm cho U
BE
của T
1
cũng tăng lên.Quá trình này xảy ra
nhanh nhất và tiến tới chế độ xác lập và ổn định.
¾ T
1
thông và T
2
khoá. Khi T
1
dẫn hoàn toàn thì C
2
được nạp và C
1
phóng. Tụ C
2

nạp.
♦ Quá trình nạp của tụ C
2

như sau: từ dương nguồn qua R
C2
đến C
2
đến tiếp
giáp của BE trở về âm nguồn.
♦ Quá trình phóng của tụ C
1
như sau: từ cực dương nguồn của T
1
qua tiếp
giáp CE của T
1
trở về nguồn rồi qua R
B2
. Đối với cực âm của tụ C
1
tạo
thành 1 vòng kín. Khi tụ C
1
phóng hết thì U
BE
của T
2
bắt đầu tăng dần T

2

thông, quá trình nạp tương tự.
b.Mạch tạo xung vuông.
9 Mạch tạo xung vuông dùng Tranzito.

 Thông số các phần tử trong mạch:

R
1

R
2
R
3
R
3
R
2
R
1
C828
C828
C
1
C
2

Báo cáo thực tập

11
R=R
C1
=R
C2
=1k
R
B1
=R
B2
=10K
Tranzito C828
C
1
=C
2
=100 /50V
 Nguyên lý hoạt động:
♦ Giả thiết khi đóng nguồn, cả hai tranzito đều thông nhưng do cấu tạo của
hai tranzito không hoàn toan giống nhau nên có một chiếc thông hơn. - - Sau
một quá trình quá độ xảy ra giữa các cực của hai tranzito, T
1
thông và
T
2
khoá.
♦ Khi T
1
thông, tụ C

2
dược nạp, tụ C
1
phóng điện. Tụ C
2
được nạp theo
đường từ dương nguồn +12V→R
C2
→ tiếp giáp BE của T
1
→ đất. Tụ C
1

phóng điện theo đường tù cực dương→ tiếp giáp CE của T
1
→R
i
của
nguồn→ R
B2
về bản cực âm. Khi tụ C
1
phóng hết, U
BE(T2)
tăng dần và T
2

dẫn. T
1
khoá. Quá trình cứ lặp đi lặp lại như trên

♦ Thời gian phóng nạp của tụ:
τ
phóng
= R
C2
.C
1
=10.10
3
.100.10
-6
=1(s)
τ
nạp
=R
C2
.C
2
=10
3
.100.10
-6
= 0,1(s)
♦ Chu kì xung T=1,4 τ
phóng
=1,4.R
B2
.C =1,4(s)
¾ Mạch tạo xung vuông dung IC555.

C=10M
1K
1K
50
7 8 4
1
2
6
3
IC 555
-
+
R
12(V)
Báo cáo thực tập


12

Chân 1:GND Chân 5: điều khiển.
Chân 2 và 6: đầu vào so sánh. Chân 7:
Chân 3: đầu ra. Chân 8: nguồn nuôi.
Chân 4: reset. FF: Flip-Flop.
 Nguyên lý hoạt động:
♦ Giả sử ban đầu ở chân 3 của IC có mức logic là ''1'' thì tranzito bị khoá. Khi
tụ C được nạp điện qua điện trở R
A
,R
B

, khi điện áp của tụ đặt giá trị bằng
2/3 điện áp của nguồn thì đầu ra của bộ so sánh cao hơn có mức logic là
''0''. Do đó đầu ra của SFFC có mức logic là ''1'' → đầu chân 3 có mức
logic''0''. Dẫn đến tranzito T ngắn mạch. tụ điện C thông qua R
B
, đầu ra
của IC 555 chuyển lên mức logic là ''1'' chuyển sang mức logic ''0''.
♦ Nếu đầu vào bộ so sánh lâu hơn, điện áp giảm xuống dưới mức 1/3 điên áp
nguồn thì đầu ra của nó có mức logic là ''0''. trạng thái của khối SFFC
làm cho đầu ra của khối logic SFFC có mức logic ''0'' dẫn đến tranzito T
bị khoá đầu ra chân 3 IC 555 có mức logic ''1''→ quá trình cứ lặp đi lặp
lại như thế → tạo xung vuông.
t
1
=0,685.( R
A
+ R
B
). C
t = 0,685.R
B
.C
9 Mạch tạo nguồn ổn áp 12V có bảo vệ.
 Thông số các phần tử trong mạch:
Cầu chỉnh lưu 1CL loại 5A T
i1
= T
i2
=2P4M
Đ

1
và Đ
2
loại 1A T
3
= C828
C
1
= 1000 /50V T
2
= A564
R
1
= R
2
= R
5
= R
6
=1KΩ hoặc (2,2KΩ) C
3
= 100 /50V
R
4
= 1KΩ C
2
= 4,7 /50v
Báo cáo thực tập

13
R
0
= 2Ω IC 7812











R
3
= 10KΩ
 Nguyên lý hoạt động:
♦ Khi cấp điện cho máy biến áp thì điện ấp thứ cấp của biến áp được chỉnh lưu thành
điện áp một chiều qua bộ chỉnh lưu. Khi đó dòng điện sẽ đi qua R
1
qua D
1

nạp cho tụ C
3
dẫn đến T
i1
được mở, đưa điện áp vào IC7812 sẽ là điện áp

ổn định và đèn led xanh sẽ sáng báo hiệu đã có nguồn.
♦ Ở điều kiện làm việc bbình thường led xanh sáng, led đỏ không sáng dẫn
đến T
3
và T
2
không hoạt động. Khi gặp sự cố ngắn mạch M được đóng thì
dòng điện tải đi qua 2 điện trở sánh R
3
, R
4
dẫn đến các tranzito T
2
, T
3

thông. Do đó sẽ mở T
i2
lúc này điện áp đi từ cầu chỉnh lưu qua R
1
qua led
đỏ qua T
2
xuống đất. Vì vậy, T
i1
bị khoá và thông qua dòng điện đặt lên
IC7812.
♦ Khi T
i1
khoá thì led xanh tắt đồng thời led đỏ sáng báo hiệu là sự cố, ấn nút

D mạch lại hoạt động bình thường.
24(v)
AC

Đ
D
C
3
R
1
R
1
C
1
C
2
M
R
2
R
3
R
4
R
3
R
6

R
5

R
7
=50K
C
1
T
i2
T
i1
Đ
2
Đ
1
7812
T
1
T
2
+
-
Báo cáo thực tập


14
 Ưng dụng những mạch trên đẻ làm mạch in .
các bức làm mạch như sau .
♦ Dùng bút viết kính đẻ vẽ mạch lên trên tấm fit đồng sau đó ngâm vào dung dịch
F
e
CL

3
để cho tấm đồng bị ăn mòn chỉ còn lại dường mạch vẽ , sau đó tẩy sạch vết
mực và đánh giấy giap rồi mạ thiếc lên đường mạch đo ,và khoan chân linh kiện và
cuối cùng là cắm kinh kiện vào rồi hàn lại .
♦ Sơ đồ mạch in .












Báo cáo thực tập


15
Phần II
PLC
I. khái niệm PLC .
Là một thiết bị lập trình được, nó được thiết kế chuyên dụng trong công nghiệp để
điều khiển đến phức tạp, tuỳ vào người sử dụng mà nó có thể thực hiện hàng loạt các
quá trình .
II. đặc tính.
♦ Độ bền cao.
♦ Tính chuyên nghiệp hoá, để thay đổi để sửa chữa chương trình ...

♦ Giao tiếp người và máy đơn giản .
♦ Nó là thiết bị đi
ều khiển cấu trúc máy tính .
♦ Đầu vào ,ra được tín hiệu hoá.
II. Vị chí của PLCtrong hệ thống .
 Hệ điều khiển truyền thống.
Khối đầu vào Bộ điều khiển Đầu ra
Ro le Động cơ
Ro le thời gian Bóng đèn
Bộ đếm Máy phát

Nguồn Bộ nhớ Đầu ra
Đầu vào
Báo cáo thực tập


16
¾ Ngày nay nhờ khoa học phát triển thì bộ điều khiển thay bằng bộ PLC và cấu
trúc máy tính .
 Hệ điều khiển bằng PLC .
♦ PLC và chương trình .
 Ưu điểm .
¾ Thời gian lắp đặt ngắn .
¾ Dễ thay đổi không gây ảnh hưởng đến kinh tế , có thể hoạch toán chính xác
được giá thành .
¾ Cần ít thời gian huấn luyện .
¾ Được ứng dụng trong ph
ạm vi rộng .
¾ Độ tin cậy cao .
¾ Có thể chuyển hoá dược phần cứng .

¾ Có thể thích ứng với mọi môi trường công nghiệp .
 Ưng dụng của PLC.
♦ Trong các nhà máy dầu khí, bánh kẹo, rượu bia ...
♦ Trong công nghiệp thực phẩm, đóng gói sản phẩm.
 Chọn lựa PLC.
♦ Đầu vào, ra:
¾ Số lượng đầu vào ,ra tuỳ thuộc vào công nghệ ,chon PLC có số lượng đầ
u vào
lớn hơn số lượng đầu vào yêu cầu.
¾ Có hai loại đầu vào :
+số
+tương tự .
♦ Đầu ra :
¾ Chọn PLC có số lượng đầu ra lớn hơn công nghệ yêu cầu.
+Đâu ra tiếp điểm
Báo cáo thực tập


17
+Đầu ra Tranzitor.


III . Sơ đồ lắp giáp PLC:

 Tổ chức bộ nhớ.
♦ Bộ nhớ của PLC chia làm hai phần: bộ nhớ chương trình ( Program
Memory) và bộ nhớ dữ liệu ( Data Memory).
♦ Quản lý bộ nhớ PLC do hệ điều hành đảm nhiệm.
♦ ROM: bộ nhớ cứng dùng để nhớ hệ điều hành điều khiển PLC do nhà
sản xuất viết, có hai loại là: EPROM, EEPROM.
♦ RAM: bộ nh
ớ động dùng nhớ chương trình ứng dụng được nuôi băng
pin.
 Bộ nhớ chương trình:
- +

k

220V AC
220V AC
- +
L N co
M 00 01 02 03 04 05

1000 1002 1003 1004