Tải bản đầy đủ (.pdf) (103 trang)

Sáng tạo nhân vật anh hùng Trần Nguyên Hãn qua ba tiểu thuyết lịch sử Sóng hận sông Lô; Người con trang Sơn Đông; Người về chốn cũ (Luận văn thạc sĩ)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (869.4 KB, 103 trang )

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN QUANG DUY

SÁNG TẠO NHÂN VẬT ANH HÙNG TRẦN NGUYÊN HÃN
QUA BA TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ: SÓNG HẬN SÔNG LÔ;
NGƯỜI CON TRANG SƠN ĐÔNG; NGƯỜI VỀ CHỐN CŨ

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ,
VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN QUANG DUY

SÁNG TẠO NHÂN VẬT ANH HÙNG TRẦN NGUYÊN HÃN
QUA BA TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ: SÓNG HẬN SÔNG LÔ;
NGƯỜI CON TRANG SƠN ĐÔNG; NGƯỜI VỀ CHỐN CŨ
Ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 8.22.01.21

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ,
VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM


Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Ngọc Thiện

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các nội
dung trình bày trong luận văn là kết quả làm việc của tôi và chưa được công bố
trong bất cứ một công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Quang Duy

i


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn
Ngọc Thiện - người thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi về tri thức, phương
pháp và kinh nghiệm nghiên cứu trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, quý thầy cô giáo Khoa Ngữ văn,
Khoa Sau đại học - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo
điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại trường.
Tôi cũng xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới người thân, đồng
nghiệp, bạn bè đã động viên, quan tâm chia sẻ và tạo mọi điều kiện giúp tôi
hoàn thành tốt khoá học này.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Quang Duy

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 2
3. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 10
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu .......................................... 10
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 11
6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 11
7. Dự kiến đóng góp ...................................................................................... 12
8. Cấu trúc luận văn ....................................................................................... 12
NỘI DUNG ....................................................................................................... 13
Chương 1: QUAN NIỆM VỀ TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ VÀ DIỆN
MẠO CỦA TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ VIỆT NAM .................................... 13
1.1. Quan niệm về tiểu thuyết lịch sử ............................................................ 13
1.2. Diện mạo của tiểu thuyết lịch sử Việt Nam ........................................... 18
1.2.1. Tiểu thuyết lịch sử trong văn học trung đại..................................... 18
1.2.2. Tiểu thuyết lịch sử từ đầu thế kỷ XX đến năm 1945 ...................... 20
1.2.3. Tiểu thuyết lịch sử từ năm 1945 đến 1985 ...................................... 23
1.2.4. Tiểu thuyết lịch sử thời kỳ đổi mới (Từ năm 1986 đến nay) .......... 25
Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 28

Chương 2: BỨC TRANH ĐỜI SỐNG XÃ HỘI VÀ SÁNG TẠO NHÂN
VẬT ANH HÙNG TRẦN NGUYÊN HÃN QUA BA TIỂU THUYẾT
LỊCH SỬ: SÓNG HẬN SÔNG LÔ; NGƯỜI CON TRANG SƠN ĐÔNG;
NGƯỜI VỀ CHỐN CŨ ..................................................................................... 30

iii


2.1. Hình ảnh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XV qua ba tiểu thuyết lịch sử:
Sóng hận sông Lô; Người con trang Sơn Đông; Người về chốn cũ.............. 30
2.2. Sáng tạo nhân vật anh hùng Trần Nguyễn Hãn qua ba tiểu thuyết lịch sử:
Sóng hận sông Lô; Người con trang Sơn Đông; Người về chốn cũ ................... 35
2.2.1. Người con trung hiếu, nặng lòng với quê hương, gia đình và
dòng tộc ..................................................................................................... 35
2.2.2. Người anh hùng với lý tưởng, khát vọng lớn lao ............................ 39
2.2.3. Người anh hùng mưu lược, tài trí trong chiến trận.......................... 44
2.2.4. Cái chết bi kịch của người anh hùng ............................................... 56
Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 60
Chương 3: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT ANH HÙNG
TRẦN NGUYÊN HÃN QUA BA TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ: SÓNG
HẬN SÔNG LÔ; NGƯỜI CON TRANG SƠN ĐÔNG; NGƯỜI VỀ
CHỐN CŨ ......................................................................................................... 62
3.1. Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình .......................... 62
3.2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua miêu tả tâm lý ................................. 64
3.3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua ngôn ngữ ......................................... 69
3.3.1. Xây dựng nhân vật qua ngôn ngữ đối thoại .................................... 69
3.3.2. Xây dựng nhân vật qua ngôn ngữ độc thoại nội tâm....................... 74
3.4. Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua giọng điệu ....................................... 78
3.4.1. Giọng điệu ngợi ca........................................................................... 78
3.4.2. Giọng điệu xót xa, thương cảm ....................................................... 84

Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 87
KẾT LUẬN....................................................................................................... 89
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN VĂN ..................................................................................................... 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 93

iv


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Lịch sử là một đề tài lớn, nguồn cảm hứng bất tận cho người nghệ sĩ
thỏa sức sáng tạo. Viết về đề tài lịch sử là một truyền thống của nền văn học
Việt Nam và đến nay nó vẫn tồn tại một cách bền bỉ, thậm chí là bộ phận phát
triển mạnh mẽ của văn học Việt Nam đương đại. Đã có nhiều nhà văn dành
trọn tâm huyết và rất thành công khi tìm đến với đề tài lịch sử. Chúng ta có thể
kể đến Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Xuân Khánh, Nguyễn Quang Thân, Vũ
Ngọc Tiến, Hoàng Quốc Hải... Với đề tài lịch sử, các nhà tiểu thuyết đã dựng
lại cả một giai đoạn, một thời kỳ với những biến động xã hội, đồng thời đem
đến một cái nhìn, một tư tưởng và gửi gắm những suy tư, trăn trở về con người,
cuộc đời xưa và nay.
1.2. Trần Nguyên Hãn là nhân vật lịch sử, anh hùng dân tộc, có công lớn
trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Minh dưới ngọn cờ khởi
nghĩa của Lê Lợi đầu thế kỷ XV. Nhưng cuộc đời của một vị tướng lừng danh
đã kết thúc một cách bi thảm với cái chết oan khuất. Những tài liệu chính sử
viết về Trần Nguyên Hãn không nhiều. Trong những năm gần đây, ba bộ tiểu
thuyết lịch sử viết về Trần Nguyễn Hãn đã ra đời và thu hút được sự chú ý của
bạn đọc. Đó là các tác phẩm Sóng hận sông Lô (Vũ Ngọc Tiến), Người con
trang Sơn Đông (Nguyễn Anh Đào), Người về chốn cũ (Xuân Mai). Cả ba tiểu
thuyết trên đã dựng lại cả giai đoạn lịch sử Việt Nam đầu thế kỷ XV- một trong

những giai đoạn lịch sử bi tráng và hào hùng của dân tộc. Đồng thời, qua những
tác phẩm đó, các nhà văn còn tập trung sáng tạo nhân vật lịch sử Trần Nguyên
Hãn để đem đến cho người đọc hình ảnh người anh hùng, người con đất Sơn
Đông “bằng xương bằng thịt” mà nhân dân ta tự hào và ngưỡng vọng.
1.3. Khi viết ba tiểu thuyết trên, các nhà văn Vũ Ngọc Tiến, Nguyễn
Anh Đào, Xuân Mai đã sưu tầm, nghiên cứu các tài liệu chính sử và các
truyền thuyết dân gian được lưu truyền ở địa phương. Các tác giả đã hư

1


cấu, sáng tạo nghệ thuật, qua đó tái dựng chân dung người anh hùng lịch sử
Trần Nguyên Hãn.
Vì vậy, để khẳng định thành công của các tác giả đối với những tiểu
thuyết lịch sử này, chúng tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “Sáng tạo nhân vật
anh hùng Trần Nguyên Hãn qua ba tiểu thuyết lịch sử: Sóng hận sông Lô;
Người con trang Sơn Đông; Người về chốn cũ”. Nghiên cứu vấn đề này sẽ
giúp chúng ta hiểu rõ hơn về người anh hùng Trần Nguyên Hãn và một giai
đoạn lịch sử đầy biến động của dân tộc. Đồng thời, đó còn là một hướng đi cần
thiết trong việc nhìn nhận, khám phá tài năng nghệ thuật của các nhà văn,
khẳng định những đóng góp quan trọng của các tác giả đối với tiểu thuyết lịch
sử Việt Nam thời kỳ đổi mới.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
2.1. Nghiên cứu về nhân vật lịch sử Trần Nguyên Hãn
Trần Nguyên Hãn (1386 - 1429) xuất thân dòng dõi vua Trần Thái Tông,
là cháu nội của Chương Túc Quốc Thượng hầu, Đại Tư đồ Trần Nguyên Đán
và là cháu 6 đời của Chiêu Minh đại vương, Tướng quốc Thái sư Trần Quang
Khải. Ông là người Sơn Đông (Lập Thạch, Vĩnh Phúc) có học thức, giỏi binh
pháp. Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn sinh vào thời kỳ đất nước có nhiều biến
động ở cuối thế kỷ XIV. Nhà Trần suy yếu. Hồ Quý Ly rắp tâm chiếm đoạt

ngôi vua, đã thẳng tay giết hại tôn tộc nhà Trần. Năm 1406, giặc Minh dùng
chiêu bài “phù Trần diệt Hồ”, sang xâm lược nước ta. Năm 1407, chúng bắt
được toàn bộ vua quan triều đình nhà Hồ đem về Trung Quốc. Từ đó, đất nước
ta chịu cảnh áp bức, bóc lột thậm tệ của giặc Minh.
Vào lúc này, Trần Nguyên Hãn (người con làng Quan Tử, trang Sơn
Đông, huyện Lập Thạch, phủ Tam Đới - nay là xã Sơn Đông, huyện Lập
Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc) đã trở thành lao động chính trong gia đình, vừa tiếp tục
học tập, vừa làm ruộng, ép dầu. Nhìn lũ giặc hoành hành khắp nơi trong vùng,
Trần Nguyên Hãn bầm gan tím ruột, nhưng cố nuốt hận, ra sức rèn luyện võ

2


nghệ, nghiền ngẫm binh thư, nuôi chí cứu nước giúp dân. Tháng 2 năm Canh
Dần (1410), ông bí mật chiêu tập thanh niên trai tráng trong vùng tổ chức luyện
quân, lập căn cứ tại rừng Thần, ao Tó, đầm Trạch (nay gọi là đầm Đa Mang)
thuộc hai xã Sơn Đông, Văn Quán để chờ thời cơ đánh giặc cứu nước. Cuối
năm Ất Mùi (1415), Trần Nguyên Hãn cùng với Nguyễn Trãi (anh em con cô
con cậu) trèo đèo, lội suối tìm đến Lam Sơn để theo Lê Lợi khởi nghĩa. Gần tết
năm Mậu Tuất (1418), Trần Nguyên Hãn đem 200 quân tinh nhuệ của nghĩa
quân Rừng Thần cùng hơn 100 ngựa chiến vào tụ nghĩa với nghĩa quân Lam
Sơn. Trần Nguyên Hãn đã dâng Lê Lợi thanh bảo kiếm của Tướng quốc Thái
sư Trần Quang Khải để tỏ một lòng một dạ phò Lê Lợi làm minh chủ chống
giặc cứu nước.
Tài năng, nhân cách, đức độ của Trần Nguyên Hãn được thể hiện rõ nét
trong cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược. Trong suốt những năm sát
cánh cùng Lê Lợi, Trần Nguyên Hãn đã cùng với nghĩa quân Lam Sơn không
quản ngại khó khăn, gian khổ, hi sinh làm nên những chiến thắng thần kỳ, bảo
vệ vững chắc giang sơn, Tổ quốc. Trần Nguyên Hãn luôn bất chấp nguy hiểm,
gian khổ để làm tròn trách nhiệm của một kẻ bề tôi trung quân báo quốc, được

Lê Lợi tin dùng, các tướng sĩ nể phục, kính trọng, tôn vinh. Năm 1428, kháng
chiến thành công, Lê Lợi lên ngôi, Trần Nguyên Hãn được gia phong “Tả
tướng quốc, Bình chương quân quốc trọng sự, Khu mật đại sứ”. Tuy nhiên, sau
khi đất nước được thanh bình, Lê Thái Tổ nghe theo lời xiểm nịnh của bọn gian
thần dẫn đến cái chết bi thảm của Trần Nguyên Hãn trên bến Đông Hồ. Nhưng
dù bị oan khuất, Trần Nguyên Hãn vẫn luôn tỏ rõ lòng trung thành của mình
với vua Lê và luôn nghĩ đến gia đình, dòng họ. Theo các tài liệu còn lưu giữ
được, vào ngày 26 tháng 2 năm Kỷ Dậu (tức 30-3-1429), vua Lê nghe theo lời
xiểm nịnh của bọn gian thần bèn sai 42 lực sĩ xá nhân đi bắt Trần Nguyên Hãn
về triều hỏi tội. Trước tình hình đó, gia nhân và lính hầu nhà Trần Nguyên Hãn
rất đông và nhiều người có võ nghệ, họ vô cùng tức tối và khuyên ông chống

3


lại lệnh vua, nhưng ông nói: “Việc lớn đã thành, nay vua muốn giết ta... Ta
không thể sống được với nhà vua, nhưng nếu ta ra mặt chống lại, nhà vua sẽ
viện cớ đó tàn sát giết hại hết con cháu họ Trần. Nay chỉ để mình ta và gia
quyến chịu chết là hơn!” [3, tr.42]. Trên đường về Thăng Long, khi thuyền vừa
cập bến Đông Hồ (thuộc dòng sông Lô), Trần Nguyên Hãn ngửa mặt lên trời
khấn rằng: “Tôi với Hoàng Thượng cùng mưu cứu nước cứu dân. Nay sự
nghiệp lớn đã thành, Hoàng Thượng nghe lời gièm pha mà hại tôi. Hoàng
Thiên có biết xin soi xét cho” rồi ông tự trầm mình [3, tr.41-42].
Theo tài liệu dòng họ Trần Nguyên Hãn, 26 năm sau, năm Diên Ninh thứ
2 (1455), vua Lê Nhân Tông xuống chiếu minh oan cho Trần Nguyên Hãn, trả
lại ruộng đất, của cải cho con cháu ông, ra lệnh phục chức, truy phong ông là
“Phúc Thần”, cho gọi con cháu ra làm quan nhưng không ai ra, đồng thời tôn
phong ông hiệu “Khai quốc Nguyên huân”. Đời nhà Mạc (1527-1593), ông
được truy phong là “Tả tướng quốc Trung liệt đại vương”. Đời nhà Nguyễn,
năm Thiệu Trị thứ 6 (1846), triều đình ban sắc phong cho ông là “Tuấn hương

lương trực Tả tướng quốc Trần phủ quân chi thần”.
Hiện nay, những tài liệu chính sử viết về Trần Nguyên Hãn không nhiều.
Tư liệu để lại về danh nhân này là rất ít so với một con người, một cuộc đời và
một thời đại như vậy. Sách Đại Việt sử kí toàn thư có viết ngắn gọn về ông:
“Lê Hãn là cháu của tư đồ nhà Trần là Trần Nguyên Đán, có học thức, tinh binh
pháp, thì Thái Tổ yêu dùng, thường dự bàn mưu kín và theo đi đánh dẹp, đến
đâu là lập công ngay. Năm Mậu Thân thứ 1, bàn công, được gia hữu tướng
quốc, cho quốc tính, công lao danh vọng hơn người. Hãn nói riêng với người
thân rằng: “Vua có tướng như Việt Vương (Câu Tiễn). Không có thể cùng
hưởng yên vui được”, bèn xin về nghỉ. Vua cho. Hãn là con cháu nhà Trần, bị
vua ngại. Khi đã về Sơn Đông (ấp thuộc huyện Lập Thạch), ở làng mà dựng
nhà đóng thuyền, không tránh hình tích, có kẻ gièm là mưu phản. Vua tin, sai
lực sĩ đến bắt. Xuống thuyền đậu ở bến Sơn Đông, tự trầm chết” [32, tr.530].

4


Tài năng quân sự kiệt xuất cùng tấm lòng yêu nước thương dân của Trần
Nguyễn Hãn được các nhà nghiên cứu, bác học, sử học và quân sự đánh giá cao.
Nhà bác học Lê Quý Đôn trong Lê triều thông sử ở thế kỷ XVIII có viết:
“Ông Hãn luôn luôn nuôi chí cứu đời giúp dân” và “Ông Hãn là người tinh
binh pháp, hữu học thức” [Dẫn theo 3, tr.45].
Trong bài “Trần Nguyên Hãn, nhà chỉ huy sáng tạo”, Thượng tướng,
GS. Hoàng Minh Thảo đánh giá: “Trong tất cả những hoạt động quân sự của
mình, khi trực tiếp chỉ huy một đạo quân, khi đảm nhiệm một hướng, khi vận
động phục kích, khi công thành, khi đối đầu trực tiếp với lực lượng thiện chiến
nhất của giặc, khi lĩnh nhiệm vụ diệt phá hậu cần của chúng, Trần Nguyên Hãn
đều hoàn thành xuất sắc, xứng đáng là một vị tướng giỏi” [Dẫn theo 3, tr.46].
GS. Lê Văn Lan, trong bài “Về thời đại của Trần Nguyên Hãn” viết:
“Ông là người có một phẩm chất lớn mà một phần quan trọng trong việc làm

nên bản lĩnh, nhân cách của ông là: thức - hiểu. Trần Nguyên Hãn rất hiểu đời,
hiểu người và hiểu mình” [Dẫn theo 3, tr.47-48].
Tại cuộc hội thảo về thân thế, sự nghiệp của Trần Nguyên Hãn tại huyện
Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phú năm 1988, GS. Văn Tạo, Viện trưởng Viện sử học
nói: “Tả tướng quốc Trần Nguyên Hãn là một vĩ nhân, một vị anh hùng dân
tộc, xứng đáng được nhân dân phụng thờ” [Dẫn theo 3, tr.48].
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chuyến thăm, dâng hương đền thờ Tả
tướng quốc Trần Nguyên Hãn ngày 19/3/1999 khẳng định: “Trần Nguyên Hãn
không chỉ là một vị tướng kiệt xuất trong chiến thắng chống quân Minh ở thế
kỷ XV mà ông còn là một Anh hùng dân tộc” [Dẫn theo 3, tr.48].
Trong bài tham luận “Cuộc đời và sự nghiệp của Đức Tổ Trần Nguyên
Hãn gắn liền với non sông, đất nước” năm 2017, ông Trần Quang Trung đã
khẳng định tài năng xuất chúng của Trần Nguyên Hãn: “Ngay từ nhỏ, Đức Tổ
tỏ ra là người thông minh, tài trí, xuất chúng và có chí lớn. Năm 16 tuổi đã đọc

5


hết Tứ thư ngũ kinh và sách Binh thư yếu lược, đây chính là nền tảng hình
thành nên tài thao lược quân sự của Người sau này... Trong số rất nhiều trận
đánh do Trần Nguyên Hãn chỉ huy khiến quân Minh phải kinh hồn, bạt vía, có
lẽ trận đánh thành Xương Giang và tiêu diệt 10 vạn quân viện binh của giặc
sang cứu thành Đông Quan đã đi vào lịch sử dân tộc như mốc son chói lọi trong
cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược - đội quân phương Bắc hùng
mạnh nhất trong thế kỷ XV” [54].
Tóm lại, Trần Nguyên Hãn là người “hữu học thức, tinh binh pháp”, một
tài năng quân sự lỗi lạc. Ông là anh hùng dân tộc và có công lớn trong sự
nghiệp bảo vệ giang sơn, Tổ quốc. Chỉ vì sự ganh ghét, đố kỵ của bọn gian thần
mà dẫn đến cái chết bi thảm của ông trên bến Đông Hồ. Tuy nhiên, với lòng
trung quân ái quốc và chiến công lừng lẫy trong cuộc kháng chiến chống giặc

ngoại xâm, tên tuổi của ông vẫn luôn sống mãi trong lòng dân tộc.
2.2. Nghiên cứu về những tác phẩm văn học viết về Trần Nguyên Hãn
Ba tiểu thuyết lịch sử Sóng hận sông Lô, năm 2013 (Vũ Ngọc Tiến),
Người con trang Sơn Đông, năm 2013 (Nguyễn Anh Đào), Người về chốn cũ,
năm 2014 (Xuân Mai) là những tác phẩm mới được ra đời trong những năm
gần đây. Ngay từ khi xuất hiện, ba tiểu thuyết lịch sử đã trở thành đối tượng thu
hút và quan tâm của giới nghiên cứu, phê bình văn học.
Trong buổi tọa đàm ra mắt cuốn tiểu thuyết lịch sử Sóng hận sông Lô
(ngày 10/8/2013) của Vũ Ngọc Tiến, đã có nhiều nhà văn, nhà nghiên cứu phê
bình đánh giá, nhận định về những nét đặc sắc và thành công của tác phẩm này.
Nhà văn Hoàng Quốc Hải, một cây bút tiểu thuyết lịch sử cho rằng Sóng
hận sông Lô là “cuốn sách kịp thời cảnh tỉnh những ai giả vờ, hoặc cố tình ngủ
quên trước hiểm họa đất nước. Đồng thời thổi một luồng sinh khí mới vào tinh
thần yêu nước có lúc bị xúc phạm” [Dẫn theo 41]. Nhà văn tâm đắc với những
thông điệp nổi và chìm trong tiểu thuyết này.

6


Luận văn đủ ở file: Luận văn full















×