Giáo án bài "Tấm Cám"

Ngày soạn: 8.10.2010
Ngày giảng: Tiết 1:
Tiết 2:
Tiết: 22,23

Tấm cám

I. Mục tiêu bài học
Giúp HS:
1. Kiến thức:
- Hiểu ý nghĩa những mâu thuẫn, xung đột và sự biến hoá của
Tấm trong truyện.
Nắm đợc giá trị nghệ thuật của truyện.
2. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng đọc, kể, phân tích nhân vật qua mâu thuẫn,
xung đột trong truyện
cổ tích thần kì..
3. Thái độ:
- Cú c tỡnh yờu i vi ngi lao ng, cng c nim tin vo s chin thng
ca
cỏi thin, ca chớnh ngha trong cuc sng.
II. Chuẩn bị của GV và HS
- Giáo viên: SGK, SGV, Bài soạn, Bài giảng điện tử, t liệu tham
khảo.
- Học sinh: SGK, vở soạn , vở ghi, phiếu học tập.
III. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ. Không
2. bài mới.
Hoạt động của GV và
Nội dung cần đạt
HS

I. Đoc-hiểu tiểu dẫn
Hoạt động 1:
Củng cố kiến thức về
1.Truyện cổ tích
truyện cổ tích.
chia làm 3 loại: cổ tích sinh hoạt,
cổ
tích
loài vật và cổ tích thần kì.
GV gọi H/S đọc phần tiểu
dẫn SGK.
2. Truyện cổ tích thần kì
- GV khái quát những nội - Đặc trng: có sự tham gia của nhiều
dung chính.
yếu tố thần kì vào tiến trình phát
triển của truyện (tiên, bụt, sự biến hoá
- HS nghe, ghi nhớ.
thần kì, vật báu trả ơn...).
- Nội dung truyện: đề cập tới số phận
1


bất hạnh của ngời lao động, mong ớc về
hạnh phúc gia đình, về công bằng xã
hội, về phẩm chất và năng lực của con
ngời.
- Truyện Tấm Cám thuộc cổ tích thần
kì. Truyện Tấm Cám đợc phổ biến ở
nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới.
Hoạt động 2: Đọc- tóm II.Đọc-hiểu văn bản

1.Đọc- Tóm tắt cốt truyện
tắt
- HS dựa vào SGK và
tranh, tóm tắt cốt truyện
2.Bố cục
GV: SGK chia đoạn rất - Đoạn 1: Thân phận bất hạnh của Tờm
rõ. Em hãy tìm ý của mỗi và con đờng dẫn đến hạnh phúc của
đoạn?
cô.
HS hoạt động độc lập - Đoạn 2: Cuộc đấu tranh quyết liệt để
giành và gìn giữ hạnh phúc.
Hoạt động 3: Tìm 3. Tìm hiểu văn bản
hiểu chi tiết
3.1 Mâu thuẫn, xung đột giữa Tấm
và mẹ con Cám
a. Chặng 1: Khi Tấm còn ở nhà
Thảo luận nhóm: 5
phút
- Tác giả dân gian đã
miêu tả diễn biến truyện
nh thế nào để dẫn đến
xung đột giữa Tấm và
mẹ con Cám?
Các nhóm thảo luận,
viết ra phiếu học tập và
trình bày. GV nhận xét,
chốt lại ý.

Tấm
- Mồ côi cả cha

lẫn mẹ, ở với dì
ghẻ.
- Làm lụng vất
vả
- Bắt đợc giỏ
tép đầy
- Nuôi cá bống
- Muốn đi xem
hội
- Thử giày
- Trở thành
hoàng hậu

Mẹ con Cám
- Dì ghẻ cay
nghiệt, Cám đợc
mẹ nuông chiều.
- ăn trắng mặc
trơn
- Lừa trút giỏ tép,
giành yếm đỏ
- Lừa bắt cá bống
- Bắt ngồi nhặt
thóc
- Khinh miệt
- Ngạc nhiên, hằn
học

=> Xung đột trong gia đình: tranh
giành quyền lợi về vật chất và tinh

thần.
GV: Con đờng dẫn đến - Con đờng dẫn đến hạnh phúc của
hạnh phúc của Tấm đợc Tấm chính là xu hớng giải quyết mâu
miêu tả nh thế nào?
thuẫn. Muốn giải quyết mâu thuẫn ấy,
tác giả dân gian đã sử dụng yếu tố kì
- HS hoạt động độc lập.
ảo trong truyện. Bụt xuất hiện mỗi khi
- Gv nhận xét, chốt lại ý.
2


Tấm buồn tủi, an ủi, giúp đỡ.
-> Từ cô gái nghèo hèn trở thành hoàng
hậu
=>Triết lí "ở hiền gặp lành"
Củng cố, dặn dò tiết 1
- Nắm nội dung cốt
truyện.
- Mâu thuẫn, xung đột
giữa Tấm và mẹ con Cám
trong giai đoạn đầu.
Tiết 2

b. Chặng 2: Khi Tấm đã vào cung

GV: Mâu thuẫn giữa Tấm
và mẹ con Cám phát
triển gay gắt, quyết liệt
nhơ thế nào?

HS hoạt động độc lập.

Tấm
Mẹ con Cám
- Trèo cau
- Chặt cây giết
- thành chim vàng Tấm
anh
- Giết vàng anh
- Thành cây xoan - Chặt xoan đào
đào
- Đốt khung cửi
- Thành khung cửi
-Thành cây thị quả thị
- Bị trừng trị
- Trở lại thành ng- đích đáng
ời, sống hạnh phúc
-> Mâu thuẫn xã hội: thiện và ác,
chính nghĩa và phi nghĩa trở nên một
mất một còn.
- Giải quyết mâu thuẫn: Tấm đấu
tranh không khoan nhợng để giành và
giữ gìn hạnh phúc: Từ một cô gái thụ
động, yếu ớt -> phản ứng ngày càng
quyết liệt, mạnh mẽ -> hành động
quyết liệt.
Bài học:
Tấm
Mẹ con Cám
- ở hiền gặp lành - ác giả ác báo

- Sống hạnh phúc
- Kết cục cay
đắng: chết thê
=>
niềm
tin, thảm.
niềm lạc quan cho => Bị quả báo:
ngời lao động, trời phạt.
muốn mọi ngời hớng đến cái thiện.
=> Bài học nhân sinh sâu sắc.

- Cần giải quyết mâu
thuẫn ở chặng 2 này
bằng cách nào?
HS hoạt động độc lập.

- Em rút ra bài học gì
qua những mâu thuẫn,
xung đột giữa Tấm và
mẹ con Cám?
HS hoạt động độc lập.

3.2 Những hình thức biến hoá
của Tờm và ý nghĩa của những lần
- ý nghĩa của những biến hoá đó.
3


hình thức biến hoá?
HS hoạt động độc lập.

Thảo luận nhóm: 5 phút
Về hành động trả thù
của Tấm, có ngời cho
rằng: Tấm trả thù nh thế
là đúng; Tuy nhiên cũng
có ngời cho rằng hành
động trả thù ấy là độc
ác. ýkiến của em?
- HS thảo luận theo
nhóm, trình bày ý kiến.
- Gv nhận xét, bổ sung.
- Em hãy nêu ý nghĩa của
những vật hoá thân và
hình ảnh miếng trầu
têm cánh phợng?
- HS hoạt động độc lập.
- Gv nhận xét, chốt lại ý.

a. ý nghĩa của những lần biến hoá
của Tấm
- Hình thức biến hoá: chết-> thành
chim vàng anh
-> Cây xoan đào -> thành khung cửi
-> Thành cây thị, quả thị -> trở lại làm
ngời.
- ý nghĩa:
+ Thể hiện sức sống mãnh liệt của
Tấm.
+ Thể hiện ớc mơ về sự chiến

thắng của chính nghĩa.
b. ý nghĩa việc trả thù của Tấm
- Hành động trả thù của Tấm là
hành động của cái thiện trừng trị cái
ác.
- Phù hợp với quan niệm của nhân
dân: ở hiền gặp lành, ác giả ác báo.
c. ý nghĩa của những vật hoá thân
và hình ảnh "miếng trầu têm cánh
phợng".
- Những vật hoá thân nh: chim vàng
anh, cây xoan đào, khung cửi rất
gần gũi, quên thuộc với đời sống ngời
dân; nó là nơi Tâm trao gửi linh hồn
để trở về đấu tranh quyết liệt với cái
ác để giành lại hạnh phúc.
- Hình ảnh "miếng trầu têm cánh phợng": Vật nối duyên, mang đậm đà bản
sắc văn hoá dân tộc.

Hoạt động 4: Tổng III.Tổng kết
kết
* Nội dung:
GV gọi 1 HS đọc chậm - Phản ánh bản chất của nhữn mâu
phần ghi nhớ trong SGK, thuẫn, xung đột.
yêu cầu HS nắm đợc nội => Giá trị hiện thực.
dung cơ bản.
- Cảm thông trớc số phận bất hạnh của
ngời lao động; thấy đợc sức sống và sự
trỗi dậy mãnh liệt của con ngời trớc sự
vùi dập, tấn công của cái ác; niềm lạc

quan trong cuộc sống của nhân dân.
=> Tinh thần nhân đạo.
* Nghệ thuật:
- Cốt truyện li kì, hấp dẫn; khắc hoạ
tính cách nhân vật.
- Yếu tố kì ảo: Tạo sức hấp dẫn và kết
thúc có hậu.
4


Hoạt động 5: Luyện
- Các câu văn vần: giàu chất thơ,
tập
khắc sâu cốt truyện.
GV: Em hãy nêu ấn tợng IV. Luyện tập
của mình sau khi đọc
- Truyện làm rung động ngời đọc
truyện Tấm Cám? Truyện bởi nỗi niềm bất hạnh đáng thơng của
phản ánh ớc mơ gì của cô gái mồ côi và chuyển thành cuộc
nhân dân lao động?
đấu tranh không khoan nhợng để
HS hoạt động độc lập
giành hạnh phúc.
Gv nhận xét, chốt lại nội
- Truyện phản ánh mơ ớc đổi đời,
dung.
tinh thần lạc quan của ngời xa
3 . Củng cố
- Chủ đề của truyện Tấm Cám
- Triết lí nhân sinh, bài học đạo lí làm ngời.

4. Dặn dò
- Nắm vững nội dung bài học.
- Tìm đọc các truyện cổ tích có cùng chủ đề.
tham khảo:

Lời của Tấm
(ánh Tuyết)
Dịu dàng là thế Tấm ơi
Mà sao em phải thiệt thòi, vì
sao?
Phận nghèo hôm sớm dãi dầu
Hóa bao nhiêu kiếp, ngọt ngào,
đa đoan.
Ngời ngoan ở với ngời gian
Dẫu hiền nh bụt cũng tan nát
lòng.
Tin em, em cớp mất chồng
Đành làm quả thị thơm cùng nớc
non.

Tởng rằng yên phận làm con
Miếng trầu cánh phợng vẫn còn
thơm môi
Dịu dàng cũng bấy nhiêu thôi!
Nào ai có mấy cuộc đời cho
nhau.
Một lần chết mấy lần đau
Cũng là xá tội cho nhau một lần.
Gai hồng giữ lấy hoa hồng
Lại ngồi giặt áo cho chồng nh xa.

5