khóa luận thạc sỉ ngành xây dựng Đảng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BẠC LIÊU
KHOA SƯ PHẠM


TRƯỜNG ĐẠI HỌC BẠC LIÊU
KHOA SƯ PHẠM

BÁO CÁO KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

TÌM HIỂU VỀ PHONG TỤC VÀ TÔN GIÁO CỦA
NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
Giảng viên hướng dẫn
Ths TRỊNH MINH HIẾU

Sinh viên thực hiện:
LÊ HỒNG YẾN
Mã số SV: 13C140218021
Lớp: 7CSPS


NỘI DUNG BÁO CÁO
1

PHẦN MỞ ĐẦU

2

PHẦN NỘI DUNG

3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ


1

Lý do chọn đề tài
2

PHẦN
MỞ ĐẦU

3
4
5
6

7

Lịch sử nghiên cứu
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Ý nghĩa khoa học

Cấu trúc đề tài


PHẦN MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng đất cộng cư của bốn

dân tộc Kinh, Hoa, Khmer và Chăm. Trong đó, dân tộc Chăm
ở An Giang sống như ẩn cư trong cộng đồng người Việt với
những giá trị truyền thống lâu đời góp phần tạo nên nét văn
hóa riêng biệt của mình. Nét đặc sắc trong văn hóa của người
Chăm được thể hiện phần nhiều qua phong tục và tôn giáo của
mình. Vì thế việc nghiên cứu tìm hiểu về người Chăm ở An
Giang sẽ góp phần tô đậm bức tranh văn hóa dân tộc.


Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề dân tộc,
đặc biệt là dân tộc thiểu số. Vì vậy, việc tìm hiểu về văn
hóa dân tộc góp phần tạo sự đoàn kết giữa các dân tộc
cùng chung sống trên vùng đất đồng bằng sông Cửu
Long là điều hết sức cần thiết.
Người Chăm An Giang sống tập trung chủ yếu ở 02
huyện Phú Tân và An Phú. Mặc dù chỉ chiếm tỷ lệ khiêm
tốn trong dân số toàn tỉnh nhưng đồng bào dân tộc
Chăm có một nền văn hóa vô cùng đa dang và phong
phú. Tuy nhiên đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn,
trình độ dân trí thấp… Do đó, trong giai đoạn phát triển
của đất nước hiện nay, làm sao để văn hóa dân tộc Chăm
vừa hòa mình vào cái chung của nền văn hóa Việt Nam
mà vẫn giữ được nét riêng, đặc sắc của dân tộc mình.


Xuất phát từ những lý do trên nên tác giả chọn đề tài “Tìm
hiểu về phong tục và tôn giáo của người Chăm ở An Giang”
làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.

PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Tác phẩm “Văn hóa và cư dân đồng bằng sông Cửu
Long” của Nguyễn Công Bình, Lê Xuân Diệm. Tác phẩm đã
giới thiệu những hình ảnh về đời sống của các dân tộc đã từng
đến lập nghiệp, chung sống bên nhau và cùng tạo dựng nên
sắc thái riêng của văn hóa và cư dân đồng bằng sông Cửu
Long ngày nay.
Tác phẩm “Vấn đề dân tộc ở đồng bằng sông Cửu
Long” của Mạc Đường đã khái quát về đặc điểm môi sinh, văn
hóa vật chất và tổ chức xã hội của người Khmer, Hoa, Chăm ở
đồng bằng sông Cửu Long.
Những công trình này được xem là những tư liệu quý
giá, giúp tác giả trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu để thực
hiện đề tài.


PHẦN MỞ ĐẦU
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là phong tục và tôn giáo của
người Chăm ở An Giang.
Phạm vi nghiên cứu: Là địa bàn tỉnh An Giang,
trong đó tác giả tập trung vào 2 huyện có đông đồng bào
Chăm sinh sống là An Phú và Phú Tân từ thế kỷ thứ XVII
cho đến ngày nay.

4. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu về phong tục và tôn giáo của người Chăm
ở An Giang góp phần tô đậm thêm bức tranh văn hóa của
dân tộc, góp phần bảo tồn và phát huy những truyền thống

tốt đẹp của người Chăm nói riêng và của dân tộc nói
chung.


PHẦN MỞ ĐẦU
5. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng hai phương pháp nghiên cứu chuyên ngành
cơ bản là phương pháp lịch sử và phương pháp logic.
6. Ý nghĩa khoa học
Đề tài này đã dựng lại một cách có hệ thống bức
tranh về phong tục và tôn giáo của người Chăm ở An
Giang, từ đó làm nội dung tham khảo khi muốn nghiên
cứu về văn hóa của các dân tộc đang sinh sống ở đồng
bằng sông Cửu Long, đặc biệt là dân tộc Chăm. Đồng thời
tạo nên sự đoàn kết giữa các dân tộc cùng chung sống trên
địa bàn trên cơ sở tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau.


PHẦN MỞ ĐẦU
7. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và
phụ lục. Nội dung của khóa luận gồm 3 chương:
Chương 1: Khái quát về điều kiện tự nhiên – xã hội
của tỉnh An Giang.
Chương 2: Tìm hiểu về phong tục của người Chăm
An Giang.
Chương 3: Tìm hiểu về tôn giáo của người Chăm An
Giang.

CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ
NHIÊN - XÃ HỘI TỈNH AN GIANG
1.1. Vài nét về điều kiện tự nhiên
1.1.1. Vị trí địa lý
An Giang là tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long, nằm ở
địa đầu Tây Nam của Tổ quốc. Một phần lãnh thổ chạy
dọc theo hữu ngạn sông Hậu thuộc hệ thống sông Mê
Công, một phần lãnh thổ nằm giữa sông Tiền và sông Hậu
và một phần nằm trong vùng tứ giác Long Xuyên.
1.1.2. Điều kiện tự nhiên
An Giang có sự đan xen giữa hai dạng địa hình là đồng
bằng và đồi núi thấp. An Giang nằm trong vùng khí hậu
nhiệt đới gió mùa, có hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa
khô.


CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ
NHIÊN - XÃ HỘI TỈNH AN GIANG

1.2. Điều kiện xã hội
1.2.1 Lịch sử hình thành vùng đất An Giang
An Giang xưa là đất Tầm Phong Long của
Chân Lạp, được thống thuộc vào lãnh thổ Đàng
Trong từ năm 1757. Đến năm 1832, dưới thời
vua Minh Mạng, tỉnh An Giang được thành lập.
Trải qua các thời kỳ, An Giang sau nhiều lần
tách nhập và mãi đến năm 1975 thì tỉnh An
Giang được thành lập trở lại cho đến ngày nay.

CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ
NHIÊN VÀ XÃ HỘI CỦA TỈNH AN GIANG
1.2.2 Nguồn gốc của người Chăm ở An Giang

Vương quốc Chămpa được hình thành và phát triển trên
dải ven biển miền Trung và một phần cao nguyên Trường
Sơn. Trong quá trình tồn tại và phát triển của mình, do nhiều
biến có lịch sử, nhiều người Chăm đã rời bỏ quê hương sang
lánh nạn ở nhiều nơi như: Camphuchia, Indonesia. Từ
Campuchia, dưới tác động của nhiều nguyên nhân lịch sử,
nhiều người Chăm đã chuyển cư về An Giang sinh sống cho
đến ngày nay.


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ PHONG TỤC
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG

2.1. Phong tục Kho tanh
Theo tiếng Ả Rập “Kho tanh” có nghĩa là
cắt, bỏ. Đây là phong tục thể hiện sự tin tưởng và
lòng thành kính của mình đối với thượng đế.
Ngoài ý nghĩa tôn giáo thì phong tục này còn có ý
nghĩa vệ sinh thân thể. Đây là một nghĩa vụ bắt
buộc phải thực hiện.


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ PHONG TỤC
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
2.2. Phong tục Ga săm
Trước năm 1975, phụ nữ Chăm Islam ở An

Giang tới tuổi dậy thì phải cấm cung, mục đích
là để gia đình và bản thân thiếu nữ tự quản lý
mình tốt hơn.


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ PHONG TỤC
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
2.3. Phong tục cưới hỏi
2.3.1. Một số nguyên tắc trong hôn nhân
2.3.1.1. Đồng dân tộc
Nguyên tắc hôn nhân đồng dân tộc là một nguyên tắc phổ biến ở
hầu hết các dân tộc trên thế giới.
2.3.1.2. Đồng tôn giáo
Đây là một nguyên tắc cơ bản và là điều kiện tiên quyết đối với
người Chăm ở An Giang. Theo họ nếu kết hôn với người ngoại đạo
sẽ gặp rất nhiều khó khăn từ cuộc sống sinh hoạt. Điều quan trọng
hơn là việc kết hôn với người ngoại đạo sẽ phải chịu ảnh hưởng đạo
mà người đó đang theo và dần dần hết tin tưởng vào đạo của mình.


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ PHONG TỤC
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
2.3.1.3. Nội hôn
Người Chăm Hồi giáo ở An Giang rất thích hình thức
hôn nhân cận huyết, vì theo họ hôn nhân này đảm bảo độ
“Thuần khiết” về dòng máu. Ngoài ra còn bảo đảm được tài
sản của dòng họ và việc chia tài sản cho đôi vợ chồng trẻ được
thuận lợi hơn.
2.3.2. Lễ nghi cưới hỏi
2.3.2.1. Dạm hỏi (mha)

2.3.2.2. Lễ hỏi (hagay pakloh panuaik)
Lễ hỏi hay đám hỏi đánh dấu một sự chuyển tiếp của hai
gia đình trở thành thông gia với nhau.


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ PHONG TỤC
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
2.3.2.3. Lễ nạp tài (ha gay tong kage)
Trước ngày tổ chức đám cưới, người mai mối cùng với
nhà trai mang sang nhà gái những món đồ dùng mà cô dâu sẽ
sử dụng trong ngày cưới như: Khăn trùm đầu, phấn son, vòng
tay bằng vàng, dây chuyền, áo và váy…, và một khoản tiền
chợ cho nhà gái chuẩn bị cho ngày cưới.
2.3.2.4. Lễ cưới
Đám cưới của người Chăm ở An Giang phần lớn theo quy
định của Hồi giáo nhưng vẫn còn ảnh hưởng của tàn dư chế
độ mẫu hệ cho nên lễ cưới thường được tổ chức bên nhà gái.
Lễ cưới của người Chăm thường được tổ chức trong hai ngày.


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ PHONG
TỤC CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
2.3.3. Sự khác nhau giữa hôn lễ của người
Chăm ở An Giang và người Chăm Bani ở miền
Trung
Người Chăm Bani theo Hồi giáo nhưng họ
vẫn còn mang nặng yếu tố văn hóa địa phương và
Hồi giáo đã bị chi phối bởi yếu tố văn hóa bản địa
này. Còn đối với người Chăm ở An Giang mặc dù
còn một số tàn tích chế độ mẫu hệ trong hôn nhân

nhưng Hồi giáo chính thống vẫn giữ vai trò chủ
đạo trong các lễ nghi cưới hỏi.


2.4. Phong tục tang ma
Người Hồi giáo tin vào ngày tận thế, tới ngày đó họ
sẽ sống dậy để nghe phán quyết của Thượng đế.
Chính vì thế mà họ chôn người chết chứ không hỏa
táng hay ướp xác, nghi lễ của một đám tang được
người Chăm tuân theo trình tự chặt chẽ từ việc tắm
rửa người quá cố, đưa dến Thánh đường để mọi
người đọc kinh cầu nguyện đến việc đàohuyệt, lắp
đất. Trong suốt đám tang không hề nghe tiếng
khóc, tiếng kèn, mọi việc đều diễn ra tuần tự, yên
lặng, đơn giản nhưng rất nghiêm trang.


CHƯƠNG 3: TÌM HIỂU VỀ TÔN GIÁO
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
3.1. Khái quát về Hồi Giáo (Islam)
Hồi giáo còn gọi đạo Islam, là một tôn giáo
độc thần thuộc nhóm các tôn giáo Abraham.
Nguyên nghĩa của “Hồi giáo” trong tiếng Ả Rập
là Islam và có nghĩa là “vân mệnh, quy phục
Thượng Đế”. Người theo Islam, trong tiếng Ả
Rập gọi là Muslim. Đạo Islam người Trung quốc
gọi là đạo Hồi.


CHƯƠNG 3: TÌM HIỂU VỀ TÔN GIÁO

CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
3.2. Quá trình du nhập của Hồi Giáo vào cộng
đồng người Chăm ở An Giang
Hồi giáo du nhập vào Việt Nam qua các thời điểm khác
nhau. Theo Tống sử Trung Quốc thì thế kỷ X đã thấy
người Chăm khi giết trâu để cúng, họ đều cầu nguyện câu
kinh đề cao Thượng đế Allah của người Hồi giáo, điều này
có thể giả định từ thế kỷ thứ X, Hồi giáo đã được truyền
vào đất Chiêm Thành. Từ thế kỷ X, tín ngưỡng Hồi giáo
đã manh nha ở Vương quốc Chămpa thông qua các thương
nhân từ Trung Cận Đông đem vào, gây ảnh hưởng nhất
định trong đời sống tâm linh người Chămpa.


CHƯƠNG 3: TÌM HIỂU VỀ TÔN GIÁO
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
3.3. Hồi Giáo trong đời sống người Chăm An Giang
Người Chăm ở An Giang theo Hồi giáo nên việc thực hiện
đức tin Hồi giáo đã tri phối sâu sắc mọi lĩnh vực trong đời sống
của họ. Chính Hồi giáo giữ vai trò quyết định tạo sự chuyển
biến về các mối quan hệ vốn có trong xã hội cổtruyền của người
Chăm.
Hồi giáo ở An Giang giữ vai trò quyết định, chi phối mạnh
mẽ mọi mặt đời sống của đồng bào Chăm An Giang. Tạo cho
người Chăm An Giang một đời sống tinh thần độc đáo, góp
phần làm phong phú nền văn hóa của dân tộc Việt Nam. Đồng
thời góp phần váo sự phát triển của tỉnh An Giang nói riêng và
đất nước nói chung.

CHƯƠNG 3: TÌM HIỂU VỀ TÔN GIÁO
CỦA NGƯỜI CHĂM Ở AN GIANG
3.4. Kiến trúc tôn giáo
Người Chăm ở An Giang theo Hồi giáo, do đó kiến
trúc tôn giáo của người Chăm là kiến trúc của thánh đường.
Nhìn chung, thánh đường là trung tâm sinh hoạt văn hóa
và thực hành tín ngưỡng của người chăm An Giang. Hầu hết
các làng Chăm của An Giang đều có thánh đường. Những
thánh đường này có lối kiến trúc gần như giống nhau, đều
tuân thủ những quy định của Hồi giáo. Trong các thánh
đường ở An Giang, lớn nhất là thánh đường Mubarak có lối
kiến trúc giống như những ngôi đền của Ba Tư và Ấn Độ và
nơi đây hàng năm diễn ra nhiều lễ lớn của người Chăm.