Sang kien kinh nghiem su dung powerpoint va mot so phan mem ho tro thiet ke bai giang dien tu

Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

MỤC LỤC

1

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Sự phát triển của xã hội được thể hiện ở tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống.
Bên cạnh đó việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giảng dạy trong nhà
trường nói chung đang được sự quan tâm đăc biệt của ngành giáo dục. Thực tế đó
đòi hỏi cần phải nhanh chóng nâng cao chất lượng giảng dạy bằng cách phát huy
những ưu thế của lĩnh vực CNTT-TT (Công nghệ Thông tin Truyền thông), phải
biết vận dụng nó, biến nó thành công cụ hiệu quả phục vụ cho sự nghiệp giáo dục.
Ứng dụng CNTT (Công nghệ Thông tin) vào giảng dạy những năm gần đây đã
chứng minh, công nghệ tin học đem lại hiệu quả rất lớn trong quá trình dạy học, làm
thay đổi theo hướng tích cực phương pháp dạy học. CNTT là phương tiện để tiến tới
“xã hội học tập”. Mặt khác, giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự
phát triển của CNTT thông qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho CNTT.
- Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu “Quán triệt văn bản quy phạm pháp
luật về CNTT” theo hướng dẫn Số: 6072 /BGDĐT-CNTT - Về việc hướng dẫn
thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2013 - 2014 như là quán triệt tinh thần công tác
ứng dụng CNTT và đào tạo nguồn nhân lực CNTT là công tác thường xuyên và lâu
dài của ngành giáo dục, tiếp tục phát huy các kết quả đạt được trong các năm qua.
- Ứng dụng CNTT trong đổi mới phương pháp dạy và học “Đẩy mạnh việc ứng
dụng CNTT trong trường phổ vào từng môn học thay vì học trong môn tin học.
Giáo viên các bộ môn chủ động tự soạn và tự chọn tài liệu và phần mềm (mã nguồn

mở) để giảng dạy ứng dụng CNTT” thông nhằm đổi mới phương pháp dạy và học
theo hướng giáo viên tự tích hợp CNTT (Theo Quyết định số 698/QĐ-TTg ngày
01/6/2009 của Thủ tướng Chính phủ).
- Hướng dẫn Số: 13 /HD- SGDĐT An Giang, ngày 30 tháng 07 năm 2013 – Thực
hiện nhiệm vụ năm học 2013 – 2014, đẩy mạnh ứng dụng CNTT phục vụ công tác
quản lý, dạy và học.
- Hướng dẫn Số: 537 /HD- PGDĐT Châu Phú, ngày 22 tháng 08 năm 2013 – Thực
hiện nhiệm vụ năm học 2013 – 2014, cấp THCS. Thực hiện theo kế hoạch
dạy học năm học 2013 – 2014 dạy Tin học và tăng cường ứng dụng công
nghệ thông tin trong quản lý và dạy học:
+ Sử dụng phần mềm ứng dụng để giảng dạy trên lớp, soạn giáo án;
+ Sử dụng hợp lý CNTT trong các bài giảng; khai thác tối đa các thiết bị
dạy học, phương tiện nghe nhìn, phòng học bộ môn; chú trọng thực hành, thí
nghiệm; bảo đảm cân đối giữa việc truyền thụ tri thức và rèn kỹ năng cho học sinh
theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình GDPT; chú trọng liên hệ thực tế
trong giảng dạy phù hợp với nội dung từng bài học.

2

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

- Hướng dẫn Số: 576 /PGDĐT - TVTB Châu Phú, ngày 03 tháng 09 năm 2013 Thực hiện nhiệm vụ Thư viện, Thiết bị, Công nghệ thông tin Năm học 2013-2014.
Tăng cường phát triển ứng dụng CNTT phục vụ công tác quản lý và giảng dạy.
Trên tinh thần đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai chương trình công nghệ
giáo dục và e-Learning. Chỉ đạo ứng dụng CNTT trong học tập và giảng dạy theo
hướng người học có thể học qua nhiều nguồn học liệu; hướng dẫn cho người học biết tự
khai thác và ứng dụng CNTT vào quá trình học tập của bản thân, thay vì chỉ tập trung

vào việc chỉ đạo giáo viên ứng dụng CNTT trong giảng dạy, trong tiết giảng; Phổ biến
cách sử dụng các phần mềm soạn bài giảng e-Learning như Adobe Pressenter, iSpring
tới mọi giáo viên; Như các hoạt động về ứng dụng CNTT trong dạy và học gồm:
+ Soạn giáo án, bài trình chiếu và bài giảng điện tử;
+ Tích cực áp dụng các phần mềm hỗ trợ dạy học và thí nghiệm ảo.
Với mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm nhỏ trong quá trình giảng dạy
với những đồng nghiệp của mình, nhất là những đồng chí chưa có điều kiện thiết kế
và sử dụng bài giảng điện tử. Vì vậy tôi quyết định chọn đề tài: “Sử dụng
PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử”.

II. MỤC ĐÍCH CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Trong năm học 2013 – 2014 này tôi đã sử dụng phần mềm PowerPoint cùng
một số phần mềm hổ trợ để thiết kế giáo án điện tử và đã đạt được kết quả nhất
định. Microsoft PowerPoint là một phần mềm trình diễn giúp cho các giáo viên có
thể tự xây dựng được các giáo án điện tử theo ý tưởng của mình một cách nhanh
chóng. Với phần mềm này cho phép các giáo viên tạo ra các bài giảng và thể hiện
các bài giảng một cách linh hoạt, nhịp nhàng. Đặc biệt điểm mạnh của phần mềm
này là cho phép liên kết với tất cả các chương trình được tạo ra từ các công cụ tạo
bài giảng khác. Đồng thời phần mềm cho phép tạo ra các bài giảng có âm thanh,
hình ảnh, chuyển động và tương tác với các hiệu ứng hết sức phong phú... Nhờ vậy
thông qua phần mềm bài giảng này giáo viên hoàn toàn có thể tạo ra được các giáo
án theo phương pháp bài giảng của mình.

3

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

III. TÍNH KHOA HỌC
1. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
1. 1. Đối với học sinh
Qua việc phát phiếu thăm dò phiếu thăm dò và qua các tiết dạy thực tế trên
lớp, tôi thâý các em không mấy hứng thú với bộ môn Tin - một trong những môn
khoa học tự nhiên đòi hỏi khả năng tư duy cao.
Vào đầu năm học 2013-2014 trường THCS Khánh Hòa có phân công tôi phụ
trách trực tiếp giảng dạy môn Tin học ở các lớp 8A2, 8A3, 8A4. Qua khảo sát chất
lượng môn Tin học đầu năm học 2013 - 2014 cụ thể như sau:
Lớp
8A2
8A3
8A4

Sỉ số
37
36
40

Giỏi
20
20
27

Tỉ
lệ(%)
54.05
55.56
67.50

Khá
14
14
9

Tỉ
lệ(%)
37.84
38.89
22.50

Tỉ
lệ(%)
8.11
5.56
10.00

Tr. Bình
3
2
4

Yếu
0
0
0

Tỉ
lệ(%)
0

0
0

Kém
0
0
0

Tỉ
lệ(%)
0
0
0

1. 2. Đối với giáo viên
Mặt khác một số giáo viên chưa làm quen với việc soạn bài giảng điện tử nên
chưa có những kinh nghiệm xử lí sao cho bài giảng tốt nhất, tốn ít thời gian mà hiệu
quả cao.
Từ trước đến nay, giáo viên và học sinh đã quá quen với phương pháp giảng
dạy truyền thống, tức là sử dụng bảng, phấn, đồ dùng trực quan, mô hình, vật thật,
tranh vẽ, … Hơn nữa, rất nhiều giáo viên chưa có kỹ năng và kinh nghiệm trong
việc thiết kế bài giảng điện tử cho nên họ khó chấp nhận ngay hình thức dạy học
này như là một hình thức dạy học chủ yếu.
Một lý do nữa cũng không kém phần quan trọng là phần lớn giáo viên chưa
hoà mạng Internet, thậm chí một số giáo viên còn khó khăn không có đủ điều kiện
thời gian để học chương trình vi tính văn phòng một cách bài bản. Do đó giáo viên
sẽ rất ngại thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử.

1. 3. Đối với nhà trường
Ở nhà trường cũng ứng dụng giáo án điện tử vào hầu hết các bộ môn với sự

hỗ trợ của các phần mềm: PowerPoint, ViOlet,... Tuy nhiên, trong quá trình ứng

4

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

dụng CNTT - nhất là đối với việc thiết kế bài giảng điện tử - vẫn còn gặp không ít
những khó khăn như: Việc thiết kế bài giảng một cách công phu bằng các dẫn
chứng sống động trên các trang trình chiếu là một điều không phải dễ dàng với
nhiều giáo viên. Để có một bài giảng như thế đòi hỏi phải mất nhiều thời gian chuẩn
bị trong khi chưa phải giáo viên nào cũng thành thạo vi tính nên giáo viên còn ngại
áp dụng CNTT vào công tác chuyên môn nghiệp vụ.
Vì thế tôi cũng nêu lên những kinh nghiệm sử dụng các phần mềm hỗ trợ
khác để tăng hiệu quả bài giảng nhằm chia sẻ với những đồng nghiệp đã thành thạo
trong việc sử dụng PowerPoint.

2. Những biện pháp thực hiện
Tương tự như giáo án điện tử, bài giảng điện tử là bài giảng của giáo viên
được đưa vào máy tính - Bài giảng được lưu trữ ở dạng điện tử.
Nếu coi giáo án như là kịch bản thì bài giảng được coi như vở kịch đã được
công diễn. Như vậy, bài giảng là việc giáo viên thực hiện giáo án trên lớp cùng với
học sinh, phương tiện, thiết bị dạy học. Bài giảng điện tử thường đi cùng với việc
phát huy những thế mạnh, ưu điểm của công nghệ thông tin trong việc thực hiện
giáo án trên lớp của giáo viên.
Bài giảng điện tử cũng có thể chia làm hai loại: Bài giảng điện tử thiết kế
trên PowerPoint (phải có giáo viên trực tiếp sử dụng dạy học) và Bài giảng Eleaning (học sinh có thể học mà không cần có thầy cô trực tiếp giảng bài).
Trước tiên xin đề cập đến bài giảng điện tử được thiết kế bằng PowerPoint.

Với trình độ Tin học còn nhiều hạn chế và trình độ tiếng Anh cũng chưa đáp
ứng được nhu cầu, đa số các giáo viên rất ngại thiết kế bài giảng điện tử vì cứ cho
rằng không giỏi Tin học và ngoại ngữ thì rất khó có thể làm được. Thực tế không
phải như vậy, dẫu có những hạn chế nhất định, họ vẫn có thể độc lập làm được.
Những kinh nghiệm của tôi chia sẻ ở đây mong muốn đáp ứng được điều đó.
Quy trình thiết kế một bài giảng điện tử nói chung có thể tóm tắt những bước
như sau:
* Xác định mục tiêu bài học (kiến thức, kỹ năng, thái độ)
* Xác định trọng tâm và kiến thức cơ bản của bài
* Xây dựng kịch bản dạy học (chương trình hoá tiến trình dạy học)

5

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Đây là phần quan trọng nhất, người thiết kế phải xây dựng câú trúc của kịch
bản, chi tiết hoá cấu trúc đó; xác định các bước của quá trình dạy học; xác định quá
trình tương tác giữa thầy, trò và các đối tượng khác(phim, ảnh, văn bản, …) hoạt
động của thầy, trò và công cụ hỗ trợ; xác định câu hỏi và phán đoán các thông tin
phản hồi.
* Xác định các tư liệu sẽ sử dụng cho từng hoạt động.
Trong đó, giáo viên phải tìm kiếm tư liệu, xử lý tư liệu, phân phối tư liệu cho
mỗi hoạt động.
* Lựa chọn phần mềm hỗ trợ, nếu máy tính chưa các phần mềm đó thì giáo
viên phải cài đặt chúng.
* Tạo các hiệu ứng tương tác
* Chạy thử, chỉnh sửa và hoàn thiện(chiếu thử, soát lỗi, chỉnh sửa, hoàn

thiện, đóng gói).
Việc thiết kế Bài giảng điện tử có thể ở rất nhiều mức độ khác nhau, tuỳ
thuộc vào mục tiêu bài học, đặc trưng của bộ môn và ý tưởng của kịch bản, tuỳ
thuộc vào phần mềm hỗ trợ mà người thiết kế sử dụng.
Để xây dựng được một bài giảng điện tử, nhất thiết giáo viên phải biết soạn
thảo văn bản và sử dụng một số công cụ đơn giản của phần mềm Microsoft Office
(phần mềm vi tính văn phòng). Trong Microsoft Office có một trình ứng dụng để
thiết kế và trình chiếu bài giảng điện tử, đó là Microsoft PowerPoint. Ngoài ra, tuỳ
theo đặc điểm của bộ môn giảng dạy, tùy theo ý tưởng của người thiếtg kế, tuỳ theo
yêu cầu của về kỹ năng, kỹ xảo trong thiết kế giáo viên cần biết sử dụng một số
phần mềm ứng dụng khác như: phần mềm soạn thảo công thức Toán - Lý - Hoá
(MathType), phần mềm thí nghiệm ảo Vật lý, hoá học, phần mềm cắt nối File, phần
mềm tách hoặc ghép âm thanh và hình ảnh,… và để nâng cao hiệu quả của bài
giảng, giáo viên có thể sử dụng một số phần mềm ứng dụng hỗ trợ thiết kế bài giảng
như: Flash, Violet, Geometer's Sketchpad (GSP), … ở đây người viết xin trình bày
một số kỹ năng cần thiết với các thao tác cụ thể, dễ hiểu, dễ nhớ để có thể thiết kế
một Bài giảng điện tử.

6

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

2.1. Tạo bố cục bài giảng điện tử trong PowerPoint
Bản thân người sử dụng PowerPoint, trước khi bắt đầu xây dựng một bài
giảng điện tử phải xây dựng bố cục của nó, có thể coi đây như là kịch bản của một
bộ phim. Trong bố cục, ta phải hình dung cụ thể là Bài giảng điện tử này gồm bao
nhiêu Slides (trang trình chiếu), trên mỗi Slides bao gồm những đối tượng nào. Mỗi

đối tượng ở đây có thể là một đơn vị kiến thức ở dạng văn bản, ở dạng hình vẽ, ở
dạng phim, ảnh, …
Hiện nay có rất nhiều phiên bản của PowerPoint được sử dụng phổ biến là
2003 và 2007, 2010 và những phiên bản khác từ phiên bản 2007 trở lên được hỗ trợ
đồ hoạ và âm thanh tốt hơn 2003 rất nhiều nhưng chưa được sử dụng rộng rãi nhất
là với những giáo viên mới sử dụng máy tính nên ở đây tôi xin trình bày những kinh
nghiệm của mình trên nền PowerPoint 2003.
Trên mỗi Slides có thể có cách bố trí các đối tượng khác nhau nên chọn một
trong các bố cục Slides được thiết lập sẵn của PowerPoint để tiết kiệm thời gian. Để
thực hiện việc này, từ màn hình nền của PowerPoint ta nháy chuột vào nút
nằm trên thanh định dạng của PowerPoint, sẽ xuất hiện một bảng chọn
các Slides mẫu (Text Layouts, người sử dụng chỉ việc chọn một trong các bố cục
phù hợp với các đối tượng trên Slides mình định tạo (hình 1). Lưu ý rằng ta có thể
áp dụng bố cục của Slides mẫu cho một Slides hiện tại hoặc cho tất cả các Slides
của bài giảng đó.

7

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Hình 1
Nếu không muốn sử dụng các Slides mẫu thì người sử dụng có thể chèn một
Slides trống nhanh nhất bằng cách nhấp chuột phải vào vùng trống bên dưới Slides
hiện tại, chọn New Slides. Nếu chọn nhầm Slides mẫu hoặc chèn nhầm một Slides
vào sai vị trí cần chèn người sử dụng có thể xoá bỏ bằng cách chọn Slides đó rồi
thực hiện lệnh Edit/Delete Slides hoặc nhấp chuột phải vào Slides đó, chọn Delete
Slides.

Tiếp đó người sử dụng lần lượt tạo các đối tượng trên Slides. Các đối tượng
có thể là đoạn văn bản, hình vẽ, tranh, hình ảnh, âm thanh, phim, …

2.2. Tạo các đối tượng trên một Slides.
Như trên đã nói, nỗi đối tượng trên một Slides có thể là một đoạn văn bản,
một hình vẽ, một hình ảnh hoặc một đoạn phim, … Mục tiêu chung khi trình chiếu
các đối tượng này là để truyền tải những thông tin, những đơn vị kiến thức đã được
chia nhỏ đến học sinh.

8

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

2.2.1. Đối tượng là văn bản
Khi khởi động Powerpoint, trên Slides đầu tiên xuất hiện hai khung có thể
nhập văn bản:
Khung có dòng chữ Click to add Title (kích vào đây để nhập tiêu đề) có thể
nhập tiêu đề của phần văn bản sẽ nhập phía dưới, chẳng hạn tên đề bài, đề mục, …
Khung có dòng chữ Click to add Subtitle (kích vào đây để nhập tiêu đề phụ)
có thể nhập tiêu đề phụ hoặc nội dung đoạn văn bản.
Như vậy, trên mỗi Slides mặc định có 2 khung ở dạng Text box để có thể
nhập nội dung. Tuy nhiên người sử dụng có thể tạo thêm một hoặc nhiều Text box
như vật bằng cách Copy những Text Box đó.
Người sử dụng đang quen với font chữ và cỡ chữ sử dụng trong chương trình
soạn thảo văn bản Word, khi bắt đầu với PowerPoint hầu hết không hình dung được
sử dụng cỡ chữ nào là vừa phải. Qua thực tế thiết kế trình chiếu rất nhiều lần tôi
thấy trong các đoạn văn bản, nên sử dụng cỡ chữ từ 20-24 với kiểu chữ in thường là

phù hợp, các đề mục của bài nên sử dụng kiểu chữ in hoa đậm với cỡ chữ từ 22-26,
riêng đầu bài có thể sử dụng chữ in hoa cỡ lớn hoặc dùng chữ nghệ thuật
(WordArt).

2.2.2. Đối tượng là hình ảnh, biểu đồ minh họa
Trong các bài giảng điện tử, nhất là các môn khoa học xã hội, thường là giáo
viên muốn đưa một số hình ảnh vào để cho bài giảng thêm sinh động, thu hút sự chú
ý của học sinh và và hỗ trợ tư duy trừu tượng của trẻ. Nguồn hình ảnh ở đây rất
nhiều, có thể là hình ảnh trong sách giáo khoa, trong tài liệu tham khảo, trong thư
viện tư liệu điện tử được bán bản quyền, trên mạng Internet hoặc có thể là ảnh giáo
viên tự chụp bằng máy ảnh, … ở đây tôi chỉ nêu một số trường hợp thường gặp.
* Nếu là hình ảnh trong sách giáo khoa hoặc tài liệu tham khảo mà giáo viên
muốn đưa vào bài giảng thì việc đầu tiên là phải dùng máy Scan (máy quét ảnh) để
Scan các ảnh đó dưới dạng file ảnh sau đó copy trực tiếp hoặc tạo đường link đến
bài giảng.
* Nếu là hình ảnh ở trên mạng Internet thì ta có thể vào trang
http/www/google.com.vn để tìm và Download xuống. Khi lấy hình ảnh trên mạng
xuống ta cần xem kích thước của ảnh, nếu kích thước của ảnh quá nhỏ, khi đưa vào
bài ta điều chỉnh kích thước lên thì có thể ảnh bị vỡ, không sắc nét.

9

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Điểm lưu ý chung khi đưa ảnh vào bài giảng là các ảnh nên để ở định dạng
*.jpg đảm bảo cho các ảnh vẫn có độ nét mà dung lượng file lại không lớn. Trong
trường hợp ảnh muốn dùng nằm trong một ảnh lơn hơn bao gồm nhiều đối tượng,

giáo viên chỉ muốn đưa ảnh của một đối tượng lên thì có thể dùng chương trình
Paint để cắt phần thừa (nếu phần cần lấy có dạng hình chữ nhật), có thể dùng
chương trình photosop hoặc Corel để cắt nếu đường cắt có dạng đường gấp khúc
hoặc zic zắc.
Thao tác để chèn một ảnh vào Slides là: Để chỏ chuột vào nơi cần chèn.
Thực hiện lệnh(nháy chuột trái): Insert/Piture/From Flie
Xuất hiện một hộp thoại, người sử dụng tìm, chọn tranh, ảnh cần chèn rồi
nháy chuột vào nút Insert.(hình 5)

Hình 7
Ảnh sau khi chèn có thể thay đổi kích thước nhờ vào 8 nút điều khiển bao
quanh ảnh khi ta nhấp chọn ảnh đó, có thể thay đổi độ sáng, độ tương phản, …
Nếu là tranh Clip Art thì cũng làm tương tự nhưng chọn lệnh:
Insert/Piture/Clip Art
Thực tế khi thiết kế ta có thể đặt nhiều ảnh chồng lên nhau nếu theo kịch
bản, khi trình chiếu các ảnh sẽ xuất hiện lần lượt.

2.2.3. Đối tượng là âm thanh hoặc các đoạn phim
Thực tế, đã có một số giáo viên khi đi dự thi Bài giảng điện tử đã gặp phải
tình huống dở khóc dở cười. Đó là, khi đồng nghiệp thiết kế hộ bài giảng xong,
trình chiếu thử ở nhà, thậm chí dạy thử thì không mắc lỗi gì nhưng khi vào thi thì

10

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

những đối tượng là âm thanh và video đều không chạy. Giáo viên chỉ còn biết xin

lỗi Ban giám khảo.
Sở dĩ gặp phải tình huống trên là người thiết kế và dự thi đã không lường
trước các tình huống xem bài giảng của mình có tương thích (chạy) với máy tính
khác không.
Cụ thể, việc đầu tiên là người thiết kế phải xét xem đối tượng âm thanh hoặc
hình ảnh mình muốn sử dụng trong bài giảng thuộc định dạng nào (nhấp chuột phải
vào đối tượng, chọn Properties để xem định dạng của đối tượng). Nếu đối tượng là
một đoạn âm thanh thì cũng có thể ở nhiều định dạng khác nhau như: MP3, AMR,
Audio, …Nếu đối tượng là một đoạn video thì cũng có thể ở các định dạng như:
Media, MPEG-4, 3GP, ASF, AVI, …
Ở các máy tính thông thường chỉ sử dụng Windows Media Player, đó là một
trình ứng dụng của Windows XP, nó chỉ đọc được một số định dạng như: MP3,
Media, MPEG, *.Dat, …. Muốn máy tính đọc được các định dạng khác thì ta phải
cài bổ sung các phần mềm tương ứng. Tốt nhất là người sử dụng nên cài một trong
những phần mềm đa dụng, có thể đọc được hầu hết các định dạng(chẳng hạn như
Media Player Classic) hoặc cài một phần mềm Toltal Video Converter có thể
chuyển đổi các định dạng như: mp3, mp4, flv, 3gp, AVI, …Trong trường hợp phải
chạy Bài giảng đó trên máy khác thì người thiết kế, khi đóng gói bài giảng phải gói
cả các phần mềm cần thiết để có thể đọc đầy đủ được bài giảng đó.
Trong một số trường hợp, người sử dụng muốn tạo ra một số tư liệu ở dạng
từ những tư liệu đã có để phù hợp với mục đích và thời lượng của bài giảng. Muốn
vậy, cần sử dụng một số phần mềm xử lý phim ảnh như:
Goldwve (Chỉnh sửa tách nhạc và lời), Filesplit (Cắt - nối file), Ulead
VideoStudio (phần mềm cắt dựng cảnh),…
Tiếp đó, người sử dụng cần lưu ý đến cách đưa đối tượng vào Bài giảng.
Thông thường, các hình ảnh được đưa vào bài giảng bằng cách copy, các đoạn
video được đưa vào bằng cách tạo các đường link (đường dẫn) đến đối tượng. Tại
Slides muốn chèn đoạn video ta thực hiện lện Insert/Movies and sounds/Movie
From File (nếu là File hình), Insert/Movies and sounds/Sound From File (nếu là
file tiếng). Xuất hiện một hộp thoại, người sử dụng chọn tệp muốn đưa vào bài và

11

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

chọn OK (hình 8). Khi đó trên Slides sẽ xuất hiện biểu tượng hoặc hình ảnh tượng
trưng của tệp đó. Cũng có thể tạo một siêu liên kết (Hyperlink) đến các đối tượng
bằng cách thực chọn: Insert/Hyperlink. Nếu sử dụng cách tạo siêu liên kết thì ta có
thể đưa các tư liệu trên một trang Web nào đó vào bài giảng mà không cần phải
copy hay Download xuống. Cần chú ý rằng, khi ta đưa bài giảng đó sang một máy
khác, nếu không được đóng gói đúng cách thì đường link đó có thể không còn đúng
nữa, do đó vẫn còn hình ảnh, biểu tượng của đối tượng trên Slides, nhưng khi trình
chiếu thì không có nội dung. Chính vì vậy cần phải đóng gói bài giảng sau khi hoàn
thành.

Hình 8
Hầu như tất cả các giáo trình dạy PowerPoint hiện nay đều đưa ra cách chèn
một File video vào bài giảng như tôi đã nêu ở trên nhưng qụa kinh nghiệm thực tế
thì ở rất nhiều máy tính, cách làm đó không cho kết quả. Sở dĩ như vậy vì ở mỗi
máy tính phần mềm hỗ trợ đọc File video trong PowerPoint có thể khác nhau. Tôi
đã giải quyết tình huống này bằng một cách khác, đảm bảo tất cả các file đã đọc
được ở Windows Media Player của máy tính đó đều có thể chạy được khi đưa vào
bài giảng. Cách làm như sau.
Từ cửa sổ của PowerPoint , chọn Slide cần chèn file video, vào menu Insert
chọn Object... xuất hiện cửa sổ Insert Object, chọn Windows Media Player / OK,
xuất hiện cửa sổ của Windows Media Player ngay trên Slide đó.

12

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Tiếp theo, nháy chuột phải vào cửa sổ của Windows Media Player , chọn
Properties, xuất hiện cửa sổ Properties, nháy vào Custom rồi nháy vào biểu tượng
làm xuất hiện cửa sổ Windows Media Player Properties. Nháy vào Browse
để chọn file cần chèn, kết thúc nháy vào OK.
Cách làm này còn có ưu điểm là người sử dụng bài giảng có thể điều khiển
bài giảng khi chạy File video như điều khiển chương trình Windows Media Player
khi chạy độc lập. Có thể dừng, tắt hoặc nhảy đến điểm bất kỳ của file.
* Cách cắt một đoạn từ file âm thanh hoặc các đoạn phim để sử dụng
Công cụ là phần mềm MP3 Cutter Joiner
MP3 Cutter Joiner là phần mềm để cắt một đoạn từ file âm thanh hoặc video,
ở đây tôi chỉ đưa ra một công cụ rất thông dụng để thực hiện thao tác đó. Giao diện
chính của phần mềm, khu vực phía trên là thanh công cụ với các nút:
Add File: chọn bản nhạc cần cắt ghép.
Add Folder: chọn cả một thư mục chứa các bản nhạc.
Up và Down: thay đổi thứ tự các bản nhạc khi ghép.
Remove: loại bản nhạc khỏi danh sách cắt ghép.
Clear: xóa sạch danh sách file.
Setting: cho phép bạn tùy chỉnh các thông số của MP3 Cutter Joiner.

13

GV: Lê Thanh Hiền

Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Giao diện chính của chương trình
Cắt nhạc
Để lấy một đoạn bất kỳ trong bản nhạc dùng làm nhạc chuông hay mục đích khác
bạn thực hiện theo các bước sau.
Bước 1: bấm Add File để chọn bản nhạc cần cắt. Kéo thanh thời gian đến điểm đầu
của đoạn nhạc sau đó bấm Begin.

Chọn điểm bắt đầu cho bản nhạc

14

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Bước 2: Tiếp tục kéo thanh thời gian đến điểm cuối của đoạn nhạc cần cắt và
bấm End.

Chọn điểm kết thúc cho bản nhạc
Bước 3: bấm Split để chương trình bắt đầu thực hiện việc cắt nhạc.

Bắt đầu việc cắt nhạc
Bước 4: Bạn đợi trong giây lát, sau khi cắt xong phần mềm sẽ tự động mở thư mục
chứa đoạn nhạc đã cắt.

15

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Quá trình cắt nhạc diễn ra
Ghép nhạc
Để ghép các bài hát với nhau dùng làm một liên khúc bạn lần lượt thực hiên theo
các bước.
Bước 1: Bấm Add File để chọn các bài hát cần ghép, bấm Up hoặc Down để thay
đổi thứ tự các bài hát khi ghép.
Bước 2: Bấm Join và đợi một chút để MP3 Cutter Joiner ghép các bài hát lại.

16

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Bắt đầu ghép nhạc
Tùy chỉnh các thiết lập
Để tùy chỉnh các thông số cho bản nhạc giúp quá trình cắt ghép nhanh chóng và tối
ưu hơn bạn thực hiện theo các bước.
Bước 1: Bạn vào mục Setting.
Bước 2: Để khi mở đầu nhạc to dần và khi kết thúc nhạc nhỏ dần, vào thẻ General,
trong mục Fade Settings, đánh dấu vào IN và OUT và thay đổi thời gian to dần và
nhỏ dần.

17

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Tùy chỉnh các thiết lập của chương trình
Bước 3: Tùy chỉnh mục Output Path để thay đổi thư mục lưu bản nhạc đã cắt ghép
xong.
Bước 4: Vào mục MP3 để tùy chỉnh thông số của file nhạc MP3 giúp tối ưu chất
lượng của bản nhạc.

Thiết lập thông số tối ưu cho file nhạc mp3
Mục Frenquency: tùy chỉn tần số của bản nhạc, nên để là 44100 Hz.

18

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Mục Chanel: Chọn loại kênh cho bản nhạc, nên để Stereo.
Mục Bitrate: Tốc độ truyền dữ liệu của bản nhạc, thông số này càng cao chất lượng
bản nhạc càng tốt nhưng cũng làm dung lượng file tạo ra tăng lên, bạn nên để là 320
Kbps.
Mục Quality: Chất lượng chung của bản nhạc, 0 là tốt nhất, 9 là kém nhất.
Tương tự, thẻ WAV, WMA, OGG cũng cho phép bạn thay đổi thông số với các bản
nhạc dạng WAV, WMA hay OGG để chất lượng nhạc tốt hơn.

Thiết lập thông số cho file nhạc WAV

19

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Thiết lập thông số cho file nhạc WMA

Thiết lập thông số cho file nhạc OGG
Bước 5: Sau khi để lựa chọn được các thông số, bạn bấm OK để lưu lại các thiết lập
và tiến hành cắt ghép nhạc.
Từ đây, mỗi khi muốn cắt ghép nhạc, bạn chỉ cần sử dụng MP3 Cutter Joiner và
thực hiện thật đơn giản.

20

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Hình 12

2.2.4. Sử dụng font nền và màu sắc cho các Slides.
Sau khi tạo được các đối tượng theo kịch bản đã định thì việc chọn màu sắc
cho các đối tượng và phông nền cho các Slides cũng là một việc hết sức quan trọng,

nó góp phần quyết định hiệu quả của việc trình chiếu Bài giảng.
* Nền của Slides
Trong PowerPoint đã lập sẵn rất nhiều phông nền mẫu, người sử dụng có thể
tuỳ ý lựa chọn phông nền phù hợp với đặc thù bộ môn, phù hợp với các đối tượng
trên Slides, phù hợp với kịch bản của mình.
Từ vùng trống của Slides hiện thời, người sử dụng nhấn chuột phải, chọn
Slides Design, xuất hiện một danh sách các phông nền có sẵn, chỉ cần dùng chuột
trái để chọn mẫu phù hợp. Máy tính sẽ mặc định ở chế độ Apply to All Slides (áp
dụng cho tất cả các Slides) nhưng người sử dụng có thể chọn lại các chế độ khác
như : Apply to All Master (chỉ áp dụng cho trang chủ); Apply to All Selected Slide
(chỉ áp dụng cho Slides đã chọn), ... trong Menu chuột phải khi nhấp vào mẫu đã
chọn (Hình 13)
Thường thì nên chọn các phông nền có màu sắc dịu, không chói, cũng không
quá loè loẹt.

21

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Hình 13
* Màu của các đối tượng
Màu sắc của các đối tượng (trừ ảnh và video) trên các Slides phụ thuộc nhiều
vào phông nền của Slides đó. Nguyên tắc chung là màu sắc của đối tượng phải
tương phản với màu sắc của phông nền để học sinh dễ dàng quan sát. Ví dụ nếu nền
màu xanh tím thì đối tượng có màu vàng tươi, nền có màu vàng nhạt thì đối tượng
có màu xanh côban, xanh tím hoặc đỏ sậm, …

2.3. Thiết lập chế độ trình chiếu.
Có thể thiết lập chế độ tự động trình chiếu hoặc trình chiếu có điều khiển.
+ Trình chiếu tự động: Các đối tượng tự động xuất hiện sau thời gian đã định
sẵn. Cách trình chiếu này rất ít khi dùng trong cả bài giảng vì khi dạy, có thể còn
xuất hiện nhiều tình huống sư phạm mà giáo viên khó có thể dự đoán trước một
cách chính xác. Do đó cách trình chiếu này nếu sử dụng thì chỉ sử dụng trong một
phần nào đó.
+ Trình chiếu có điều khiển: Loại trình chiếu này do người dạy thực hiện
bằng cách nhấp chuột hoặc ấn phím mũi tên, phím Page Up, Page Down trên nhóm
phím điều khiển của bàn phím. Chế độ này thiết lập khá đơn giản. Theo kịch bản đã
định, trên mỗi Slides, người sử dụng lần lượt thiết lập thứ tự trình chiếu và hiệu ứng
cho mỗi đối tượng.

22

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Thứ tự trình chiếu và hiệu ứng được thiết lập gồm các thao tác sau:
+ Chọn đối tượng (nhấp chuột vào đối tượng)
+ Nhấp chuột vào Slide Show, chọn Custom Animation. Xuất hiện bảng
chọn Custom Animation, nháy chuột vào mục Add Effect, xuất hiện các kiểu nhóm
hiệu ứng, ta dùng chuột chọn thứ tự trình chiếu của đối tượng trong mỗi kiểu hiệu
ứng đó. Người sử dụng cần chú ý đến tốc độ trình chiếu đối tượng ở mục Speed.
(hình 14).
Có một hiệu ứng mà giáo viên thường cảm thấy khó nhất khi tạo nó, đó là
hiệu ứng cho đối tượng chạy theo một quỹ đạo bất kỳ do người thiết kế vẽ ra. Khi
tạo hiệu ứng này giáo viên lưu ý là phải tạo đối tượng trước, chọn đối tượng, thực

hiện lệnh: Slide Show/ Custom Animation. Xuất hiện bảng chọn Custom
Animation, nháy chuột vào mục Add Effect, chọn Motion Paths và chọn công cụ
vẽ quỹ đạo tương ứng (hình 15). Khi vẽ xong, đối tượng sẽ tự chạy theo đúng quỹ
đạo đã vẽ.

Hình 14

23

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Hình 15
Khi muốn huỷ bỏ chế độ trình chiếu của các đối tượng thì ta chọn đối tượng
đó rồi nháy chuột vào mục Remover của bảng chọn Custom Animation.
Ta cũng có thể tạo một Slides chủ (Smaster) để điều khiển tất cả các Slides
khác bằng cách nháy chuột và chọn: View/Master/Slides Master.

2.4. Trình chiếu bài giảng
Để trình chiếu toàn bộ bài giảng từ Slides đầu ta sử dụng phím F5 hoặc nháy
chuột vào nút

ở phía dưới, góc trái của màn hình. Khi đó, đối tượng đầu tiên sẽ

xuất hiện trên màn chiếu, nhấn phím mũi tên ↓ hoặc nhấn chuột để các đối tượng
khác lần lượt xuất hiện. Muốn thoát khỏi việc trình chiếu, ấn phím ESC, muốn trở
về đối tượng phía trước nhấn phím mũi tên ↑.
Để trình chiếu từ một Slide bất kỳ, ta chọn Slides đó rồi nhấn tổ hợp phím

Shift + F5.
Để chuyển đổi qua lại giữa các Slides ta ta ấn số Slides + Enter.

2.5. Sử dụng một số phần mềm hỗ trợ khác
Để tạo được một bài giảng điện tử, tùy thuộc vào đặc thù của bộ môn và đặc
điểm của tiết dạy, có thể phải sử dụng hoặc không phải sử dụng phần mềm hỗ trợ.
Hiện có rất nhiều phần mềm hỗ trợ để tạo bài giảng điện tử song trong khuôn khổ
của sáng kiến kinh nghiệm nhỏ này, tôi chỉ xin giới thiệu kinh nghiệm sử dụng một
vài phần mềm thông dụng nhất
2.5.1. Phần mềm MathType
Phần mềm MathTypet là phần mềm dùng để soạn thảo công tức Toán - Lý Hoá. Hiện nay thông dụng là các phiên bản 5.1, 5.2, 6.0. Nếu không sử dụng phần
mềm này thì dù có sử dụng tính năng chèn công thức toán học Equation Editor
cũng không thể tạo được một số ký hiệu toán học. Ví dụ như ký hiệu góc, ký hiệu
cung, …
Phần mềm này tương thích tốt với các phiên bản Microsoft Office 2003 trở
xuống, nó tích hợp luôn vào tính năng Equation Editor. Riêng với phiên bản
Microsoft Office 2007 thì phần mềm này không tích hợp được vào tính năng
Equation Editor, do đó ta phải dùng độc lập.

24

GV: Lê Thanh Hiền


Đề tài: Sử dụng PowerPoint và một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử

Khi sử dụng phần mềm này giáo viên cần lưu ý là trong PowerPoint ta
không thể trực tiếp thay đổi màu sắc của các đối tượng được tạo ra nhờ MathTypet
(mặc định là màu đen) trong khi trên các Slides thì màu đen thường ít khi sử dụng
cho các font chữ do nó tương phản không tốt với màu nền (thường là màu dịu). Có

hai cách để các giáo viên Toán có thể khắc phục tình huống này một cách nhanh
chóng.
Cách thứ nhất là thay đổi màu sắc của các đối tượng đó ngay trong cửa sổ
của chương trình MathType rồi mới đưa sang PowerPoint. Làm cách này đảm bảo
được về màu sắc trong bài giảng nhưng mất khá nhiều thời gian.
Cách thứ hai là ta soạn thảo đoạn văn bản đó trong Word, sau đó sẽ đưa toàn
bộ đoạn văn bản đó sang PowerPoint dưới dạng hình ảnh nhờ chương trình Paint.
Làm cách này thì rất nhanh nhưng nền của những đoạn văn bản đó thường phải để
màu trắng để tương phản với màu đen của chữ.
2.5.2. Phần mềm Violet
Violet là công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng được phần mềm hỗ
trợ dạy học theo ý tưởng của mình một cách nhanh chóng. So với các công cụ khác
thì nó chú trọng hơn trong việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển
động và tương tác.
Violet có đầy đủ chức năng dùng để tạo các trang nội dung bài giảng như
nhập dữ liệu văn bản, công thức toán, phim, ảnh, âm thanh, … sau đó lắp ghép các
dữ liệu, sắp xếp thứ tự, căn chỉnh hình hảnh, tạo ra các chuyển động và hiệu ứng, xử
lý các tương tác với người dùng. Riêng với việc xử lý dữ liệu multimedia thì Violet
tỏ ra mạnh hơn hẳn PowerPoint. Nó có thể nhập trực tiếp các file Flash hoặc điều
khiển quá trình chạy của đoạn phim trong khi PowerPoint thì không làm được việc
đó.
Violet cung cấp nhiều mẫu bài tập chuẩn thường được sử dụng trong SGK
như các bài tập trắc nghiệm, các bài tập ô chữ, …
Khi soạn xong bài, Violet cho phép xuất bài giảng ra thành một file.EXE
hoặc file. HTML chạy độc lập được trên máy tính khác hoặc đưa lên máy chủ thành
bài giảng trực tuyến.

25

GV: Lê Thanh Hiền