Các giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi môn địa lí lớp 12 THPT của tỉnh kiên giang (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN VĂN TÚ

CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỦA TỈNH KIÊN GIANG

Chuyên
ngành:
Lí luận
và phƣơng pháp
Demo
Version
- Select.Pdf
SDK dạy học bộ môn Địa lý
Mã số: 60140111

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC VŨ

Thừa Thiên Huế, năm 2018

i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết
quả nghiên cứu trong luận văn đảm bảo tính trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho
phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Tác giả

Trần Văn Tú

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập và nghiên cứu tại Trƣờng Đại học Sƣ phạm, Đại học
Huế, đƣợc sự giúp đỡ, hƣớng dẫn của quý Thầy, Cô cùng với sự nỗ lực của bản
thân, đến nay tác giả đã hoàn thành luận văn khoa học này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô của Khoa Địa lí, Phòng Đào tạo
sau đại học, Trƣờng Đại học Sƣ phạm, Đại học Huế đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ
tác giả hoàn thành quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc với PGS.TS.
Nguyễn Đức Vũ, ngƣời Thầy đáng kính đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện và hoàn thành đề tài này.
Tác giả cũng xin cảm ơn các các đồng chí lãnh đạo Sở, lãnh đạo và chuyên
viên các phòng, ban Sở GDĐT Kiên Giang; Ban Giám hiệu, Thầy, Cô và học sinh
các Trƣờng Trung học phổ thông: Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt, Nguyễn Trung Trực và
Nguyễn Hùng Sơn thuộc thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang đã tạo điều kiện,
giúp đỡ tác giả trong quá trình khảo sát thực trạng và thực nghiệm sƣ phạm đề tài.

Demo Version - Select.Pdf SDK

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên do hạn chế về thời gian và khả năng
nghiên cứu khoa học của tác giả còn hạn chế, nên luận văn chắc chắn không thể
tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Kính mong nhận đƣợc sự đóng góp quý báu
của quý Thầy, Cô và đồng nghiệp để đề tài đƣợc hoàn thiện hiện hơn!
Trân trọng cảm ơn!...
Huế, tháng 5 năm 2018
Tác giả

Trần Văn Tú

iii


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ............................................................................................................... i
Lời cam đoan ...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... 1
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................................. 6
DANH MỤC CÁC BẢNG THỐNG KÊ, BIỂU ĐỒ .................................................. 7
A. MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 9
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 9
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài .................................................................................... 11
3. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài .................................................................................. 11
4. Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài ........................................................................... 12
5. Phạm vi nghiên cứu đề tài ..................................................................................... 12
6. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài ............................................................................ 12
7. Lịch sử nghiên cứu đề tài ..................................................................................... 13

Demo
- Select.Pdf SDK
8. Kết cấu của
đề tài Version
..................................................................................................
14
B. NỘI DUNG .......................................................................................................... 15
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CÔNG TÁC BỒI DƢỠNG
HỌC SINH GIỎI MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12 THPT CỦA TỈNH KIÊN GIANG ... 15
1.1. Bồi dƣỡng học sinh giỏi ................................................................................... 15
1.1.1. Học sinh giỏi và học sinh giỏi Địa lí .......................................................... 15
1.1.1.1. Học sinh giỏi ................................................................................... 15
1.1.1.2. Học sinh giỏi Địa lí ......................................................................... 16
1.1.2. Bồi dƣỡng học sinh giỏi và bồi dƣỡng học sinh giỏi Địa lí ........................ 17
1.1.2.1. Bồi dƣỡng học sinh giỏi................................................................... 17
1.1.2.2. Bồi dƣỡng học sinh giỏi Địa lí ......................................................... 18
1.1.3. Tầm quan trọng của công tác bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT... 19
1.2. Chƣơng trình bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí THPT ................................ 21
1.2.1. Nội dung chƣơng trình bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí THPT ........... 21

1


1.2.2. Những ƣu điểm của chƣơng trình bồi dƣỡng học sinh giỏi môn
Địa lí THPT .......................................................................................................... 23
1.2.3. Những hạn chế của chƣơng trình bồi dƣỡng HSG môn Địa lí THPT ........ 24
1.3. Đặc điểm tâm sinh lí và nhận thức của học sinh giỏi lớp 12 THPT ................ 25
1.3.1. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh giỏi lớp 12 THPT ................................ 25
1.3.2. Đặc điểm nhận thức của học sinh giỏi lớp 12 THPT.................................. 26

1.4. Thực trạng công tác bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh
Kiên Giang .............................................................................................................. 27
1.4.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục - đào tạo của tỉnh
Kiên Giang ............................................................................................................ 27
1.4.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Kiên Giang: .............. 27
1.4.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục - đào tạo của tỉnh Kiên Giang: ......... 29
1.4.2. Khái quát quá trình khảo sát thực trạng công tác BDHSG môn Địa lí lớp 12
THPT của tỉnh Kiên Giang ................................................................................... 31
1.4.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................... 31
1.4.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................... 31

Demo Version - Select.Pdf SDK

1.4.2.3. Đối tƣợng khảo sát .......................................................................... 31
1.4.2.4. Phƣơng pháp khảo sát...................................................................... 31
1.4.3. Thực trạng về nhận thức của CBQLGD, GV, HS và CMHS đối với công
tác bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ......... 32
1.4.4. Thực trạng công tác tổ chức bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12
THPT của tỉnh Kiên Giang ................................................................................... 36
1.4.5. Thực trạng về đội ngũ giáo viên tham gia bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa
lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang..................................................................... 42
1.4.6. Thực trạng về đội tuyển học sinh tham gia bồi dƣỡng học sinh giỏi môn
Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang .............................................................. 45
1.4.7. Thực trạng về cơ sở vật chất và phƣơng tiện dạy học phục vụ cho hoạt
động bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ..... 46
1.4.8. Thực trạng về công tác giám sát, đánh giá đối với hoạt động bồi dƣỡng học
sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ....................................... 47

2

1.4.9. Thực trạng về chế độ, chính sách đối với hoạt động bồi dƣỡng học sinh
giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang .............................................. 48
1.4.10. Thực trạng về công tác thi đua, khen thƣởng đối với hoạt động bồi dƣỡng
học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ................................ 49
1.4.11. Thực trạng về công tác xã hội hóa đối với hoạt động bồi dƣỡng học sinh
giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang .............................................. 51
Chƣơng 2: CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG BỒI DƢỠNG
HỌC SINH GIỎI MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12 THPT CỦA TỈNH KIÊN GIANG .. 53
2.1. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh
giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ................................................. 53
2.1.1. Tiếp tục quán triệt, nâng cao nhận thức của CBQL, GV, HS và CMHS đối
với hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT ......................... 53
2.1.2. Cải tiến, hoàn thiện công tác tổ chức bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí
lớp 12 THPT theo hƣớng đổi mới, bền vững ....................................................... 53
2.1.3. Đổi mới phƣơng thức tuyển chọn đội tuyển học sinh tham gia bồi dƣỡng
học sinh giỏi Địa lí lớp 12 THPT ......................................................................... 54

Version
2.1.4. ĐổiDemo
mới công
tác tuyển- Select.Pdf
chọn đội ngũ SDK
giáo viên tham gia bồi dƣỡng học
sinh giỏi Địa lí lớp 12 THPT ................................................................................ 55
2.2. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác tổ chức thực hiện hoạt động bồi dƣỡng
học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang .................................. 56
2.2.1. Phát huy tối đa vai trò, trách nhiệm của Hội đồng bộ môn Địa lí cấp THPT
đối với hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT…………...56
2.2.2. Chú trọng đổi mới phƣơng pháp dạy bồi dƣỡng, tăng cƣờng bồi dƣỡng

nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên tham gia bồi dƣỡng học
sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT ........................................................................ 56
2.2.2.1. Tăng cƣờng đổi mới phƣơng pháp dạy bồi dƣỡng HSGQG ............... 56
2.2.2.2. Tăng cƣờng bồi dƣỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ GV
tham gia bồi dƣỡng đội tuyển HSGQG………………………………………..58
2.2.3. Quản lý tốt hoạt động học tập của đội tuyển học sinh tham gia bồi dƣỡng
học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT ................................................................. 60

3


2.2.4. Tăng cƣờng cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi
môn Địa lí lớp 12 THPT ....................................................................................... 63
2.3. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác giám sát, đánh giá; chế độ, chính sách;
công tác thi đua, khen thƣởng đối với hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa
lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ....................................................................... 63
2.3.1. Nâng cao hiệu quả công tác giám sát, đánh giá đối với hoạt động bồi
dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT ...................................................... 63
2.3.2. Tiếp tục cải tiến, hoàn thiện chế độ, chính sách đãi ngộ đối với hoạt động
bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT ................................................ 64
2.3.3. Đổi mới công tác thi đua, khen thƣởng nhằm tạo động lực cho hoạt động
bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT ................................................ 65
2.4. Nhóm giải pháp liên quan đến công tác xã hội hóa đối với việc bồi dƣỡng học
sinh giỏi Địa lí 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ....................................................... 66
2.4.1. Thực hiện tốt tác phối hợp, phát huy tối đa vai trò của các tổ chức, đoàn
thể đối với hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi Địa lí lớp 12 THPT ..................... 66
2.4.2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tích cực vận động sự ủng hộ, tài trợ của

- Select.Pdf
SDK

các MạnhDemo
thƣờng Version
quân, các nhà
tài trợ đối với
hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi
Địa lí lớp 12 THPT ............................................................................................... 67
Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................. 69
3.1. Mục đích thực nghiệm ..................................................................................... 69
3.2. Nội dung thực nghiệm...................................................................................... 69
3.3. Tổ chức thực nghiệm ....................................................................................... 69
3.3.1. Đối tƣợng thực nghiệm ............................................................................... 69
3.3.2. Thời gian thực nghiệm ................................................................................ 69
3.4. Phƣơng pháp thực nghiệm ............................................................................... 70
3.5. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 70
3.6. Nhận xét, đánh giá kết quả thực nghiệm.......................................................... 74
3.7. Đánh giá chung về kết quả thực nghiệm .......................................................... 76
3.8. Đề xuất sau quá trình thực nghiệm .................................................................. 76

4


C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 77
1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................................... 77
2. Hạn chế của đề tài ................................................................................................. 78
3. Đề xuất, kiến nghị ................................................................................................. 78
4. Hƣớng phát triển nghiên cứu tiếp theo của đề tài ................................................. 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 83
PHỤ LỤC

Demo Version - Select.Pdf SDK

5


BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
STT

VIẾT TẮT

VIẾT ĐẦY ĐỦ

1

BGH

Ban Giám hiệu

2

BDHSG

Bồi dƣỡng học sinh giỏi

3

CMHS

Cha mẹ học sinh

4

CBQLGD

Cán bộ quản lý giáo dục

5

CSVC

Cơ sở vật chất

6

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

7

ĐTB

Điểm trung bình

8

GDĐT

Giáo dục đào tạo

9

GV

Giáo viên

10

HS

Học sinh

11

HSG

Học sinh giỏi

Demo
- Select.Pdf
SDK
12Version
HSGQG
Học sinh
giỏi quốc gia
13

HĐBM

Hội đồng bộ môn

14

PPDH

Phƣơng pháp dạy học

15

PTDH

Phƣơng tiện dạy học

16

SL

Số lƣợng

17

TBDH

Thiết bị dạy học

18

TB

Trung bình

19

THPT

Trung học phổ thông

20

TL

Tỷ lệ

21

TS

Tổng số

22

XHHGD

Xã hội hóa giáo dục

6


DANH MỤC CÁC BẢNG THỐNG KÊ, BIỂU ĐỒ
BẢNG THỐNG KÊ

Trang

Bảng 1.1. Tổng hợp ý kiến đánh giá về tầm quan trọng của công tác BDHSG môn
Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ................................................. 33
Bảng 1.2. Kết quả tổng hợp về nhận thức của HS, mức độ quan tâm của CMHS đối
với việc học BDHSG môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ..... 34
Bảng 1.3. Kết quả thi HSG cấp trƣờng môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
Nguyễn Hùng Sơn ................................................................................... 36
Bảng 1.4. Kết quả thi HSG cấp trƣờng môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
Nguyễn Trung Trực ................................................................................. 37
Bảng 1.5. Kết quả thi HSG cấp trƣờng môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
chuyên Huỳnh Mẫn Đạt ........................................................................... 37
Bảng 1.6. Kết quả thi HSG cấp tỉnh môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
Nguyễn Hùng Sơn ................................................................................... 38
Bảng 1.7. Kết quả thi HSG cấp tỉnh môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
Nguyễn Trung Trực ................................................................................. 38

Demo Version - Select.Pdf SDK

Bảng 1.8. Kết quả thi HSG cấp tỉnh môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
chuyên Huỳnh Mẫn Đạt ........................................................................... 38
Bảng 1.9. Kết quả thi HSG cấp tỉnh môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh
Kiên Giang. .............................................................................................. 39
Bảng 1.10. Kết quả thi HSGQG môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT
Nguyễn Hùng Sơn ................................................................................... 41
Bảng 1.11. Kết quả thi HSG cấp quốc gia môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng
THPT Nguyễn Trung Trực ...................................................................... 41
Bảng 1.12. Kết quả thi HSGQG môn Địa lí lớp 12 THPT của Trƣờng THPT chuyên
Huỳnh Mẫn Đạt ....................................................................................... 41
Bảng 1.13. Kết quả thi HSGQG môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang ...... 42

Bảng 1.14. Thống kê số lƣợng giáo viên Địa lí cấp THPT của tỉnh Kiên Giang
(Năm học 2016-2017) .............................................................................. 42

7


Bảng 1.15. Thực trạng đội ngũ GV dạy bồi dƣỡng HSGQG môn Địa lí lớp 12
THPT của tỉnh Kiên Giang ...................................................................... 44
Bảng 1.16. Tổng hợp ý kiến đánh giá mức độ đáp ứng của các điều kiện CSVC,
TBDH, PTDH đối với công tác BDHSG môn Địa lí .............................. 47
Bảng 1.17. Tổng hợp ý kiến đánh giá về các hình thức khen thƣởng HSG môn Địa lí
lớp 12 của tỉnh Kiên Giang ...................................................................... 51
Bảng 3.1. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQLGD và GV về tính cấp thiết
của các nhóm giải pháp............................................................................ 70
Bảng 3.2. Kết quả tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQLGD và GV về tính khả thi
của các nhóm giải pháp............................................................................ 72
Bảng 3.3. So sánh ĐTB giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp .......... 75
BIỂU ĐỒ

Trang

Biểu đồ 3.1. So sánh ĐTB giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp ...... 75

Demo Version - Select.Pdf SDK

8


A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Nhƣ chúng ta đã biết, trong suốt quá trình lịch sử phát triển của đất nƣớc, ở bất
cứ thời đại nào cũng vậy, nhân tài luôn đƣợc xem là “nguyên khí của quốc gia” nhƣ
lời của Tiến sĩ Thân Nhân Trung thời Hậu Lê cũng nhƣ Bia Văn Miếu Quốc Tử
Giám đã khẳng định. Bƣớc sang thế kỷ XXI, chúng ta đang sống trong thời đại mà
sự phát triển, hội nhập và cạnh tranh kinh tế đang diễn ra một cách nhanh chóng và
quyết liệt trên quy mô toàn cầu.
Kinh nghiệm cho thấy rằng, chìa khóa của sự phát triển và tăng trƣởng vƣợt
bậc của các nƣớc châu Á trong những thập kỷ gần đây nhƣ Nhật Bản, Hàn Quốc,
Trung Quốc… chính là bởi vì các nƣớc này đã thành công trong việc phát hiện, đào
tạo, bồi dƣỡng và sử dụng nhân tài. Nếu không có nguồn lực trí tuệ để tạo ra những
bƣớc phát triển đột phá, các nƣớc kém phát triển sẽ ngày càng tụt hậu và chịu sự lệ
thuộc vào các nƣớc phát triển.
Ở nƣớc ta, giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ luôn đƣợc
xem là độngDemo
lực vàVersion
quốc sách- hàng
đầu, là SDK
then chốt trong sự nghiệp xây dựng
Select.Pdf
và phát triển đất nƣớc. Điều đó đã đƣợc khẳng định trong nhiều Nghị quyết của
Trung ƣơng Đảng đã ban hành: Nghị quyết số 14-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa
IV, năm 1979; Nghị quyết số 04 NQ/HNTW khóa VII, năm 1993 và Nghị quyết số
29-NQ/TW của Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo.
Hiện nay, đất nƣớc ta đang trong thời kì công nghiệp, hóa hiện đại hóa và
ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế - xã hội của khu vực và thế giới. Chính
vì vậy, việc phát hiện, đào tạo và bồi dƣỡng, trọng dụng, tạo điều kiện để nhân tài
đƣợc phát huy tài năng, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc là một yêu cầu cấp bách, không thể chậm trễ, có ý nghĩa sống còn vì thắng lợi
của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc.

Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011 - 2020 của Chính phủ đã khẳng định:
“Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi
dƣỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nƣớc, xây dựng nền văn hoá và

9


con ngƣời Việt Nam”; “Phát triển giáo dục phải thực sự là quốc sách hàng đầu, là sự
nghiệp của Đảng, Nhà nƣớc và của toàn dân”, “Đầu tƣ cho giáo dục là đầu tƣ phát
triển”. Đồng thời đề cập một trong những quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục là:
“Phải chú trọng thỏa mãn nhu cầu phát triển của mỗi ngƣời học, những ngƣời có
năng khiếu đƣợc phát triển tài năng” [36] và một trong những giải pháp về đổi mới
giáo dục là: “Chú trọng xây dựng các cơ sở giáo dục tiên tiến, trọng điểm, chất
lƣợng cao để đào tạo bồi dƣỡng các tài năng” [36].
Ngày 25 tháng 11 năm 2011, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chế thi
chọn học sinh giỏi (HSG) cấp quốc gia theo quyết định số 56/2011/TT-BGDĐT.
Điều 2 của Quy chế này nêu rõ: “Thi chọn HSG cấp quốc gia nhằm động viên,
khuyến khích ngƣời dạy và ngƣời học phát huy năng lực sáng tạo, dạy giỏi, học
giỏi; góp phần thúc đẩy việc cải tiến, nâng cao chất lƣợng dạy và học, chất lƣợng
công tác quản lý, chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục; đồng thời phát hiện ngƣời
học có năng khiếu về môn học để tạo nguồn bồi dƣỡng, thực hiện mục tiêu đào tạo
nhân tài cho đất nƣớc” [7].
Bồi dƣỡng nhân tài phải đƣợc thực hiện sớm ngay từ cấp Tiểu học, Trung học
cơ sở, TrungDemo
học phổVersion
thông (THPT).
Trong đó,SDK
việc bồi dƣỡng nhân tài ở cấp THPT
- Select.Pdf
đƣợc thể hiện ở công tác bồi dƣỡng học sinh giỏi (BDHSG), trong đó có BDHSG

môn Địa lí lớp 12 THPT.
Địa lí là một trong những môn học không thể thiếu đƣợc trong nhà trƣờng phổ
thông. Từ năm học 1997-1998, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã tổ chức kỳ thi
học sinh giỏi quốc gia (HSGQG) lớp 12 THPT, trong đó có bộ môn Địa lí trên
phạm vi cả nƣớc. Nhiều học sinh (HS) dự thi môn Địa lí đạt giải chính thức qua các
kì thi đƣợc tuyển thẳng vào đại học sau khi tốt nghiệp THPT, đã và đang có những
đóng góp nhất định tùy theo cƣơng vị của mình vào sự nghiệp giáo dục - đào tạo và
công cuộc xây dựng, phát triển bảo và vệ đất nƣớc.
Công tác BDHSG, trong đó có việc BDHSG môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh
Kiên Giang đã đƣợc các cấp quản lý giáo dục, giáo viên (GV), HS và cha mẹ học
sinh (CMHS) đặc biệt quan tâm và cũng đã đạt đƣợc một số kết quả nhất định. Tuy
nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều cập nhƣ: Công tác tuyển chọn, chất lƣợng đội tuyển
chƣa cao; phƣơng pháp dạy học (PPDH) chƣa đạt hiệu quả tốt; đội ngũ giáo viên

10


tham gia bồi dƣỡng đội tuyển cấp quốc gia chƣa đủ tầm; tài liệu bồi dƣỡng, tham
khảo chƣa đáp ứng tốt; chế độ, chính sách ƣu đãi cho cả ngƣời dạy và ngƣời học
chậm thay đổi, chƣa tƣơng xứng… Từ những bất cập trên dẫn đến hiệu quả, kết quả
bồi dƣỡng chƣa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Mặt khác, do quan niệm sai lệch về vai trò,
vị trí của môn Địa lí trong nhà trƣờng và đời sống xã hội dẫn đến ý thức, thái độ học
tập và tham gia các kỳ thi HSG môn Địa lí lớp 12 THPT của HS chƣa tốt, số lƣợng
và chất lƣợng giải HSGQG của tỉnh các năm qua không ổn định và vẫn còn rất
“khiêm tốn” so với các tỉnh khác trong vùng và của cả nƣớc.
Tỉnh Kiên Giang bắt đầu tham dự kỳ thi HSGQG môn Địa lí lớp 12 THPT từ
năm học 2000-2001. Tuy nhiên, trong một thời gian dài kết quả đạt đƣợc còn rất
thấp so với yêu cầu đặt ra, hàng năm chỉ đạt đƣợc một hoặc vài giải khuyến khích.
Kỳ thi HSG cấp tỉnh môn Địa lí lớp 12 THPT đƣợc tổ chức hàng năm, nhƣng số
lƣợng đơn vị, số HS tham gia và chất lƣợng, kết quả vẫn còn thấp...

Để từng bƣớc góp phần nâng cao chất lƣợng, kết quả công tác BDHSG quốc
gia môn Địa lí lớp 12 THPT của cả nƣớc nói chung và của tỉnh Kiên Giang nói
riêng, thiết nghĩ cần phải đánh giá đúng thực trạng và xác định đƣợc các giải pháp
có tính căn cơ,
lâu dài,
phù hợp- Select.Pdf
với thực tiễn SDK
của cả nƣớc và từng địa phƣơng, đặc
Demo
Version
biệt là đối với tỉnh Kiên Giang. Chính vì vậy, tôi chọn đề tài: “Các giải pháp nâng
cao chất lƣợng bồi dƣỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên
Giang” để nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về hoạt động BDHSG môn Địa lí lớp 12 THPT
và thực trạng công tác BDHSG môn Địa lí lớp 12 THPT ở một số trƣờng THPT và
công tác bồi dƣỡng đội tuyển dự thi HSGQG của tỉnh, đề tài xác định và đề xuất các
giải pháp có tính khả thi, hiệu quả nhằm nâng cao chất lƣợng BDHSG môn Địa lí
lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
- Nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận về công tác BDHSG và BDHSG môn Địa lí
lớp 12 THPT.
- Khảo sát, điều tra, đánh giá thực trạng về công tác BDHSG môn Địa lí lớp
12 THPT tại ba trƣờng THPT trọng điểm thuộc thành phố Rạch Giá và công tác bồi

11


dƣỡng đội tuyển dự thi HSGQG môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
- Xác định, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng công tác BDHSG

môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
- Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm kiểm chứng, đánh giá tính cấp thiết và
tính khả thi của các giải pháp đề ra trong đề tài.
4. Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài
Các giải pháp nâng cao chất lƣợng BDHSG môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh
Kiên Giang.
5. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Đề tài tập trung nghiên cứu, khảo sát thực tế công tác BDHSG môn Địa lí lớp
12 THPT tại ba trƣờng THPT trọng điểm của thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang:
Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt, Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Hùng Sơn và công tác bồi
dƣỡng đội tuyển dự thi HSGQG môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang từ
năm học 2012-2013 đến năm học 2016-2017.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài
- Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết:

Demo Version - Select.Pdf SDK

Sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các vấn đề lý luận
trong các tài liệu, văn kiện của Đảng và Nhà nƣớc, văn bản chỉ đạo của Bộ GDĐT,
các tài liệu có liên quan đến công tác BDHSG môn Địa lí lớp 12 THPT.
- Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp điều tra, khảo sát: Đây là phƣơng pháp chính để khảo sát,
đánh giá thực trạng công tác BDHSG của ba trƣờng THPT và của tỉnh, làm cơ sở để
xác định, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng BDHSG môn Địa lí lớp
12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
+ Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để xây
dựng, hoàn chỉnh bộ công cụ để tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm đánh giá tính
cấp thiết, tính khả thi của các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng BDHSG môn
Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
+ Phương pháp thống kê toán học: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để xử lí

các số liệu đã thu thập đƣợc sau khi đã điều tra, khảo sát và thực nghiệm sƣ phạm.
12


7. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Liên quan đến đề tài nghiên cứu, trong nƣớc đã có rất nhiều tài liệu và một số
luận văn cao học của các tác giả đã đƣợc xuất bản và đăng tải trên các phƣơng tiện
thông tin đại chúng, góp phần đáp ứng nhu cầu dạy học và BDHSG môn Địa lí lớp
12 THPT của giáo viên và học sinh. Tiêu biểu là các luận văn và một số bài báo có
liên quan sau đây:
- Về các luận văn thạc sĩ:
+ Phan Mỹ Hạnh: “Quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT
chuyên Chu Văn An, Lạng Sơn”, 2011.
+ Bùi Mỹ Hạnh: “Quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT
chuyên Hà Nội - Amsterdam”, 2014.
+ Mai Văn Sơn: “Quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường
THPT tại tỉnh Gia Lai”, 2015.
Trong phần cơ sở lý luận của các đề tài trên, đa số đều nêu lên đƣợc các khái
niệm cơ bản về năng lực, tài năng, năng khiếu, các giai đoạn phát triển tài năng,
khái niệm HSG, quản lý hoạt động BDHSG… Trong phần cơ sở thực tiễn, các đề

Demo
Version
SDKtrạng hoạt động bồi dƣỡng HSG
tài trên đi vào
phân tích
sâu hai- Select.Pdf
thực trạng là thực
và thực trạng quản lý hoạt động BDHSG của các trƣờng THPT ở một số địa
phƣơng. Từ đó, các tác giả đã đề xuất các biện pháp có tính cấp thiết và khả thi về

công tác quản lý hoạt động BDHSG nhằm nâng cao chất lƣợng BDHSG của các
nhà trƣờng và địa phƣơng.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đã đáp ứng đƣợc phần nào về cơ
sở lý luận và thực tiễn hoạt động dạy học cũng nhƣ hoạt động BDHSG của các
trƣờng THPT ở một số địa phƣơng và khu vực của nƣớc ta hiện nay. Tuy nhiên, các
giải pháp đề ra trong các đề tài chƣa thật cụ thể, còn mang tính chủ quan, cục bộ,
chỉ phù hợp với tình hình, đặc điểm thực tế công tác BDHSG ở một số địa phƣơng
cũng nhƣ của một số trƣờng THPT mà chƣa thật sự phù hợp với tình hình, đặc điểm
thực tế của của tỉnh Kiên Giang.
- Về các bài báo:
+ Đỗ Ngọc Thống: “Bồi dưỡng học sinh giỏi ở một số nước phát triển”, đăng
trên Báo điện tử Dân Trí.

13


+ Nguyễn Văn Đạo: “Tạo điều kiện để nhân tài phát triển và phục vụ đất
nước”, đăng trên Cổng thông tin điện tử Trƣờng Đại học Quốc gia Hà Nội.
+ Cao Văn Thống: “Một số vấn đề về công tác nhân tài của Việt Nam hiện
nay”, đăng trên Cổng thông tin điện tử Tạp chí Cộng sản.
Các bài báo trên chủ yếu đề cập đến các khái niệm, kiến thức mang tính hàn
lâm, đồng thời đề xuất các biện pháp thực hiện ở cấp quản lý trong hệ thống giáo
dục quốc dân mà chƣa đi vào nghiên cứu cụ thể ở một địa phƣơng hay một tỉnh,
một trƣờng THPT nào. Các bài viết trên cũng chƣa đi sâu phân tích làm rõ cơ sở lý
luận chung về HSG và thực trạng công tác bồi dƣỡng HSG của các nhà trƣờng và
từng địa phƣơng.
Từ những công trình nghiên cứu của các tác giả trên, có thể thấy rằng công tác
đào tạo, bồi dƣỡng và phát triển nhân tài để phục vụ cho đất nƣớc rất đƣợc các nhà
trƣờng và địa phƣơng quan tâm và chú trọng. Các luận văn thạc sĩ, các các bài báo
khoa học nêu trên đã góp phần đáp ứng một phần về cơ sở lý luận và thực tiễn công

tác quản lý hoạt động BDHSG của các nhà trƣờng và các địa phƣơng.
Tuy nhiên, cho đến nay chƣa thấy có tài liệu nào đề cập, nghiên cứu một cách

Demobiệt,
Version
- Select.Pdf
SDK
toàn diện, chuyên
cụ thể về
thực trạng cũng
nhƣ đề xuất các giải pháp có tính
cấp thiết và khả thi nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác BDHSG môn Địa
lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
8. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, nội dung luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng:
- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác bồi dƣỡng học sinh giỏi
môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
- Chương 2: Các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng bồi dƣỡng học sinh giỏi
môn Địa lí lớp 12 THPT của tỉnh Kiên Giang.
- Chương 3: Thực nghiệm sƣ phạm.

14