Ảnh hưởng của truyền thông xã hội đến giáo dục đạo đức cho học sinh trong các trường THPT tỉnh Bắc Kạn (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRIỆU ĐỨC PHÚ

ẢNH HƯỞNG CỦA TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI
ĐẾN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRIỆU ĐỨC PHÚ

ẢNH HƯỞNG CỦA TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI
ĐẾN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH BẮC KẠN
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Phạm Hồng Quang

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của bản thân. Các
kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong
bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào của tác giả khác.
Thái Nguyên, ngày 19 tháng 7 năm 2018
Tác giả luận văn

Triệu Đức Phú

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới
GS.TS. Phạm Hồng Quang đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn để hồn thành luận
văn này.
Xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học, các thầy giáo, cô giáo Khoa
Tâm lý giáo dục, Khoa đào tạo sau Đại học thuộc trường Đại học Sư Phạm Đại học Thái Nguyên. Các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và tham gia quản
lý trong quá trình học tập và làm luận văn tốt nghiệp.
Xin cảm ơn Ban giám hiệu, cán bộ, giáo viên, học sinh trường THPT
Chợ Đồn, THPT Bắc Kạn, THPT Chuyên tỉnh Bắc Kạn, Sở Giáo dục và Đào
tạo Bắc Kạn cùng đồng nghiệp, bạn bè đã giúp đỡ, động viên, tạo mọi điều kiện
tốt nhất và đóng góp những ý kiến quý báu cho tác giả trong quá trình học tập
và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Trong quá trình thực hiện, Luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót,
kính mong nhận được sự quan tâm chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo, các bạn
đồng nghiệp để kết quả nghiên cứu được hoàn chỉnh hơn./.

Tác giả luận văn

Triệu Đức Phú

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ......................................................................... v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA TRUYỀN
THÔNG XÃ HỘI ĐẾN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............................................................... 5
1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................. 5

1.1.1. Những nghiên cứu về TTXH ................................................................... 5
1.1.2. Những nghiên cứu về GDĐĐ .................................................................. 7
1.1.3. Những nghiên cứu về tác động của truyền thông xã hội đến giáo
dục đạo đức cho học sinh ...................................................................... 10
1.2.

Một số vấn đề cơ bản về truyền thông xã hội ....................................... 11

1.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 11
1.2.2. Đặc trưng của truyền thông xã hội ........................................................ 13
1.2.3. Các loại hình TTXH .............................................................................. 16
1.2.4. Cơ chế tác động của TTXH ................................................................... 21

iii


1.3.

Ảnh hưởng của TTXH đến GDĐĐ học sinh THPT.............................. 23

1.3.1. Giáo dục đạo đức cho học sinh THPT .................................................. 23
1.3.2. Tác động của TTXH đến GDĐĐ cho học sinh trường THPT hiện nay..... 30
1.4.

Quản lý giáo dục đạo đức học sinh trước tác động của TTXH ............. 35

1.4.1. Lập kế hoạch giáo dục đạo đức học sinh trước tác động của TTXH .... 35
1.4.2. Quản lý đội ngũ thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức học sinh
trước tác động của truyền thông xã hội ................................................. 35
1.4.3. Quản lý việc tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức học sinh trước tác

động của TTXH ..................................................................................... 37
1.4.4. Quản lý công tác đánh giá đạo đức học sinh ......................................... 38
Kết luận Chương 1 ............................................................................................. 39
Chương 2. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA TRUYỀN THÔNG
XÃ HỘI ĐẾN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
TRONG CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH BẮC KẠN ......................... 40
2.1.

Vài nét về địa bàn nghiên cứu và khảo sát thực trạng........................... 40

2.1.1. Khái quát về điều kiện kinh tế, xã hội tỉnh Bắc Kạn. ............................. 40
2.1.2. Vài nét về tình hình giáo dục tỉnh Bắc Kạn ........................................... 40
2.1.3. Khái quát về mục đích, đối tượng, nội dung, phương pháp khảo sát ... 41
2.2.

Đặc điểm tình hình giáo dục của các trường nghiên cứu ...................... 42

2.2.1. Về cơ sở vật chất và phương tiện .......................................................... 42
2.2.2. Về học sinh ............................................................................................ 43
2.2.3. Về chất lượng giáo dục.......................................................................... 43
2.3.

Kết quả khảo sát thực trạng ................................................................... 44

2.3.1. Thực trạng nhận thức về vai trò của các lực lượng trong GDĐĐ cho
học sinh THPT của CBQL, giáo viên, phụ huynh, học sinh. ................ 44
2.3.2. Thực trạng sử dụng mạng xã hội của học sinh dưới góc nhìn của
học sinh, giáo viên và phụ huynh .......................................................... 49
2.3.3. Thực trạng sử dụng mạng xã hội của học sinh, giáo viên, phụ huynh .. 53

iv


2.3.4. Thực trạng cảm nhận của học sinh, giáo viên, phụ huynh khi sử
dụng mạng xã hội .................................................................................. 60
2.3.5. Thực trạng quản lý giáo dục đạo đức học sinh trước tác động của
truyền thông xã hội ................................................................................ 64
Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 71
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ẢNH HƯỞNG CỦA TRUYỀN
THÔNG XÃ HỘI ĐẾN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC
SINH TRONG CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH BẮC KẠN .............. 72
3.1.

Các nguyên tắc đề xuất các giải pháp ................................................... 72

3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính đồng bộ ......................................................... 72
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .......................................................... 72
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi ........................................................... 72
3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả ........................................................ 72
3.2.

Các biện pháp quản lý ảnh hưởng của TTXH đến GDĐĐ cho học
sinh trong các trường THPT tỉnh Bắc Kạn............................................ 73

3.3.

Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi ........................................... 79

Kết luận Chương 3 ............................................................................................. 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84

1. Kết luận .......................................................................................................... 84
2. Khuyến nghị................................................................................................... 85
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 87
PHỤ LỤC

v


DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý

CNH, HĐH

Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDĐĐ

Giáo dục đạo đức

GVBM

Giáo viên bộ môn

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

GTTB

Giá trị trung bình

QLGD

Quản lý giáo dục

THPT

Trung học phổ thơng

TTXH

Truyền thơng xã hội

iv


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng:
Bảng 2.1:
Bảng 2.2:
Bảng 2.3:
Bảng 2.4:
Bảng 2.5:
Bảng 2.6:

Bảng 2.7:
Bảng 2.8:
Bảng 2.9:
Bảng 2.10:
Bảng 2.11:
Bảng 2.12:
Bảng 2.13:
Bảng 2.14:
Bảng 2.15:
Bảng 2.16:
Bảng 2.17:
Bảng 3.1:
Bảng 3.2:

Nhận thức của học sinh về vai trò của các lực lượng giáo dục
trong GDĐĐ học sinh THPT ........................................................ 44
Nhận thức của Giáo viên về vai trò của các lực lượng giáo dục ....... 45
Nhận thức của phụ huynh về vai trò của các lực lượng giáo dục ...... 47
So sánh nhận thức của học sinh, giáo viên và phụ huynh về
vai trò của các lực lượng giáo dục ................................................ 48
Thực trạng hiểu biết của giáo viên và phụ huynh về các mạng
xã hội học sinh đang sử dụng ........................................................ 52
Mức độ học sinh sử dụng trang mạng xã hội ................................ 54
Thực trạng sử dụng mạng xã hội của giáo viên ............................ 55
Đánh giá của giáo viên về học sinh sử dụng mạng xã hội ............ 56
Thực trạng sử dụng mạng xã hội của phụ huynh .......................... 58
Đánh giá của phụ huynh về sử dụng mạng xã hội của các con .... 59
Đánh giá của học sinh về sử dụng mạng xã hội ............................ 61
Đánh giá của giáo viên về sử dụng mạng xã hội .......................... 63
Nhận thức của học sinh về thực trạng tác động của TTXH đối

với GDĐĐ học sinh ....................................................................... 64
Mức độ thực hiện các biện pháp quản lý chương trình, kế hoạch
giáo dục đạo đức cho học sinh trước tác động của TTXH................ 67
Mức độ thực hiện các biện pháp quản lý đội ngũ thực hiện kế
hoạch giáo dục đạo đức học sinh trước tác động của TTXH ........ 68
Mức độ thực hiện các biện pháp quản lý tổ chức giáo dục đạo
đức cho học sinh trước tác động của TTXH ................................. 69
Mức độ thực hiện các biện pháp đánh giá mức độ giáo dục
đạo đức học sinh trước tác động của TTXH ................................. 70
Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp .............. 80
Kết quả khảo sát về mức độ khả thi của các biện pháp ................ 81

Biểu đồ:
Biểu đồ 3.1: Biểu đồ tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi
của 5 biện pháp được đề xuất ........................................................ 82

v


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Truyền thông là hiện tượng xã hội phổ biến, ra đời và phát triển cùng với
sự phát triển của xã hội loài người, tác động và liên quan đến mọi cá thể xã hội.
Các phương tiện truyền thông mới là một trong những thành tựu quan trọng
nhất của lồi người trong vịng hai thập kỷ trở lại đây và đang nhận được sự
quan tâm của các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý xã hội và người dân nói
chung. Sự ra đời của bất kỳ một cơng nghệ nào cũng có những ảnh hưởng nhất
định đối với xã hội. Sự xuất hiện của các phương tiện truyền thông mới trong
thời gian vừa qua đã tạo nên những thay đổi xã hội sâu sắc. Những thay đổi ấy
không chỉ dừng lại ở những biểu hiện bên ngồi xã hội hay con người, mà nó

cịn thấm sâu, làm thay đổi bản chất xã hội, tâm lý, thói quen của con người đặc
biệt là giới trẻ.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của internet ở Việt Nam, ngày càng có
nhiều người sử dụng mạng xã hội để chia sẻ tin tức hằng ngày đồng thời có thể
tìm hiểu về những thông tin cụ thể từ rất nhiều những chủ đề, lĩnh vực khác
nhau. Giới trẻ Việt Nam có số lượng lớn, cơ cấu đa dạng, vừa có những đặc
điểm thuận lợi cho việc tiếp thu các yếu tố tích cực, vừa có những đặc điểm dễ
bị tổn thương trước những tác động tiêu cực của phương tiện TTXH hoặc thúc
đẩy những yếu tố tiêu cực từ môi trường phương tiện TTXH phát triển. Thực tế
hiện nay cho thấy, đa số giới trẻ Việt Nam có thái độ, hành vi ứng xử tích cực
và phù hợp trên mơi trường mạng, tận dụng phương tiện TTXH như một kênh
hữu hiệu phục vụ cho các nhu cầu của cuộc sống, làm chủ được bản thân trước
những tác động của phương tiện TTXH. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận giới
trẻ thiếu sự chuẩn bị về kỹ năng và tâm thế nên khơng tận dụng được lợi ích
của phương tiện TTXH, thậm chí bị sa đà, chìm đắm trong thế giới ảo, chịu tổn
hại về tinh thần, vật chất. Hơn nữa, một số thanh niên còn chọn cách nhập cuộc
và cổ xúy cho những thái độ, hành vi, lối sống lệch lạc, đi ngược lại các giá trị
1


đạo đức xã hội. Những tác động tiêu cực và tích cực trên nảy sinh một loạt
những mâu thuẫn, xung đột, địi hỏi cần kíp phải tháo gỡ [13].
Theo điều 27 Luật giáo dục 2005: “Mục tiêu của giáo dục phổ thơng là
giúp học sinh phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các
kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình
thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và
trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc
sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [27]. Để đạt được mục
tiêu này, nhà trường cùng các lực lượng giáo dục khác ngoài nhà trường cần
chung tay thực hiện các biện pháp giáo dục về mọi mặt để hướng tới xây dựng

nhân cách tồn diện cho học sinh nói chung và học sinh THPT nói riêng.
Thực tế cơng tác GDĐĐ cho học sinh THPT trước ảnh hưởng của các
phương tiện TTXH trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn chủ yếu phụ thuộc vào giáo dục
của mỗi gia đình, mỗi nhà trường, và tự nhận thức của mỗi học sinh; chưa có
những biện pháp, các chương trình hành động cụ thể, đồng loạt, thống nhất để
định hướng cho học sinh trong quá trình học tập và rèn luyện của mình. Do
vậy, việc tiến hành nghiên cứu về ảnh hưởng của các phương tiện TTXH đến
GDĐĐ cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn là một việc làm cần thiết,
có ý nghĩa xã hội trong việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục thế hệ trẻ
trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn.
Với những lý do trên tôi lựa chọn đề tài: "Ảnh hưởng của truyền thông
xã hội đến giáo dục đạo đức cho học sinh trong các trường THPT tỉnh Bắc
Kạn" để nghiên cứu nhằm đưa ra những giải pháp cụ thể đóng góp vào sự phát
triển GD&ĐT của tỉnh nhà.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng ảnh hưởng của TTXH đến
GDĐĐ học sinh THPT, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý phát huy ảnh
hưởng tích cực và hạn chế tiêu cực của TTXH đến GDĐĐ học sinh THPT tỉnh
Bắc Kạn.
2


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Ảnh hưởng của TTXH đến GDĐĐ cho học sinh.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Ảnh hưởng của TTXH đến GDĐĐ cho học sinh trong các trường THPT
tỉnh Bắc Kạn.
4. Giả thuyết khoa học
TTXH là một hình thức tương tác hiện đại trong xã hội ngày nay, hình

thức này đang có những tác động khơng nhỏ tới giới trẻ trong đó có học sinh
THPT. Hiện nay, học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn chịu tác động của
TTXH một cách khách quan theo hướng tự phát; Công tác quản lý giáo dục đạo
đức dưới những tác động của TTXH trong các trường THPT tỉnh Bắc Kạn đã
được quan tâm, tuy nhiên vẫn còn những bất cập, hạn chế nhất định. Nếu
nghiên cứu được hệ thống lý luận, ảnh hưởng của TTXH xây dựng sẽ phát huy
được những ảnh hưởng tích cực đồng thời hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực
của TTXH đến GDĐĐ học sinh THPT. Từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả
công tác giáo dục đào tạo trên trên địa bàn tỉnh.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về ảnh hưởng của TTXH đối với GDĐĐ học
sinh THPT.
5.2. Đánh giá thực trạng ảnh hưởng của TTXH đến GDĐĐ cho học sinh
các trường THPT tỉnh Bắc Kạn.
5.3. Đề xuất và khảo nghiệm một số biện pháp nhằm phát huy hiệu quả
những ảnh hưởng tích cực đồng thời hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của
TTXH trong GDĐĐ học sinh THPT tỉnh Bắc Kạn.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn khách thể điều tra
Giới hạn khách thể điểu tra ở bậc THPT, trong đó: Cán bộ Quản lý giáo
dục 10; giáo viên 162; học sinh 300; phụ huynh 150

3


Luận văn đủ ở file: Luận văn full