Sách hướng dẫn học tập tư tưởng hồ chí minh

H C VI N CƠNG NGH B U CHÍNH VI N THÔNG

SÁCH H

T

T

NG D N H C T P

NG H

(Dùng cho sinh viên h

CHÍ MINH
ào t o

L u hành n i b

HÀ N I - 2007

i h c t xa)


H C VI N CƠNG NGH B U CHÍNH VI N THƠNG

T

T

NG H

Biên so n :

CHÍ MINH

ThS. NGUY N TH H NG VÂN
CN.

MINH S N


L I NÓI

U

ph c v cho vi c t nghiên c u và h c t p c a sinh viên theo ph ng th c ào t o
t xa c a H c vi n công ngh B u chính Vi n thơng. B mơn Mác-Lênin thu c khoa C b n
I - H c vi n công ngh B u chính Vi n thơng t ch c biên so n t p sách H ng d n h c
t p mơn t t ng H Chí Minh. T p sách
c biên so n d a trên c s giáo trình t
t ng H Chí Minh (dùng trong các tr ng i h c, cao ng) c a B Giáo d c – ào t o,
do nhà xu t b n chính tr Qu c gia phát hành n m 2005
Tài li u
c trình bày d i d ng h ng d n h c t p g m 7 ch ng sát v i giáo trình
t t ng H Chí Minh c a B Giáo d c - ào t o và tài li u h ng d n gi ng d y, h c t p
các môn khoa h c Mác-Lênin, t t ng H Chí Minh tháng 1 n m 2007. Tài li u s giúp cho
ng i h c ti p thu và n m v ng m t cách có h th ng nh ng n i dung c b n c a t t ng
H Chí Minh, s v n d ng c a
ng C ng s n Vi t nam trong quá trình ho ch nh ch
tr ng
ng l i chi n l c, sách l c trong cách m ng gi i phóng dân t c c ng nh q

trình kiên trì gi v ng nh h ng i lên ch ngh a xã h i Vi t nam.
Nôi dung
c biên so n theo trình t : Nêu rõ m c ích yêu c u, tr ng tâm tr ng i m
c a bài, nh ng n i dung c b n, nh ng nguyên t c ch o ho t ng nh n th c và ho t ng
th c ti n
c rút ra t nh ng n i dung c b n. H th ng câu h i t ra giúp ng i h c có
th t mình xây d ng c ng h c t p
c t t h n.
Trong quá trình biên so n, các tác gi ã r t c g ng song ch c ch n khơng tránh kh i
nh ng thi u sót, h n ch nh t nh, r t mong
c các ng nghi p và các b n sinh viên
óng góp ý ki n l n tái b n sau
c hoàn ch nh h n.
Xin trân tr ng cám n !



Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

CH

ng H Chí Minh

NG I

KHÁI NI M, NGU N G C, Q TRÌNH HÌNH THÀNH
T

T

NG H

CHÍ MINH

M C ÍCH YÊU C U
H c t p, nghiên c u ch
-

it

ng và ph

- Khái ni m t t

ng I c n n m v ng nh ng n i dung ch y u sau ây:

ng pháp nghiên c u mơn t t

ng H Chí Minh

ng H Chí Minh

- Các ngu n g c hình thành t t

ng H Chí Minh

- Các giai o n ch y u c a quá trình hình thành và phát tri n t t

ng H Chí Minh

- Ý ngh a và s c n thi t c a vi c h c t p và nghiên c u t t ng H Chí Minh
v i s nghi p cách m ng c a ng và nhân dân ta c ng nh
i v i b n thân ng i h c

i

N I DUNG CHÍNH
I.
IT
NG VÀ PH
CHÍ MINH
1.1.

it

NG PHÁP NGHIÊN C U C A B

MƠN T

T

NG H

ng nghiên c u.

i t ng nghiên c u t t ng H Chí Minh bao g m h th ng quan i m lý lu n v
cách m ng Vi t Nam trong dòng ch y c a th i i m i mà c t lõi là t t ng c l p t do;
v m i quan h gi a lý lu n v i th c ti n c a h th ng quan i m lý lu n cách m ng H Chí

Minh; v m i quan h bi n ch ng trong s tác ng qua l i c a t t ng c l p t do v i t
t ng gi i phóng dân t c, gi i phóng giai cáp, gi i phóng con ng i; v
c l p dân t c v i
ch ngh a xã h i; v các quan i m c b n trong h th ng t t ng H Chí Minh
Trên c s
làm rõ:

it

ng, b mơn t t

ng H Chí Minh có nhi m v

Ngu n g c, quá trình hình thành và phát tri n t t
N i dung, b n ch t cách m ng và khoa h c,
th ng t t ng H Chí Minh.

i sâu nghiên c u và

ng H Chí Minh.

c i m c a các quan i m trong h

Vai trò n n t ng, kim ch nam hành ng c a t t ng H Chí Minh i v i cách
m ng Vi t Nam và giá tr t t ng c a Ng i trong kho tàng t t ng, lý lu n cách
m ng th gi i c a th i i.
1.2. Ph

ng pháp nghiên c u:

1.2.1. Ch ngh a duy v t bi n ch ng và ch ngh a duy v t l ch s là c s ph ng pháp
lu n khoa h c nghiên c u, h c t p, v n d ng và phát tri n t t ng H Chí Minh:
Nghiên c u t t ng H Chí Minh là trên c s lý lu n, quan i m và ph ng pháp
c a ch ngh a Mác-Lênin
t ng k t kinh nghi m, phân tích m t cách úng n nh ng c
3


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

i m c a t n c tìm ra nh ng quy lu t phát tri n c a cách m ng Vi t Nam. i v i H
Chí Minh khi v n d ng ph ng pháp bi n ch ng duy v t, không giáo i u, r p khuôn, luôn
xem xét s v t trong v n ng và phát tri n và trong quá trình phát tri n l ch s . C th :
Lý lu n g n li n v i th c ti n.
Quan i m th ng nh t bi n ch ng gi a l p tr
gi a dân t c v i th i i.
Quan i m phát tri n, sáng t o,

ng giai c p v i l p tr

ng dân t c,

i m i.

Quan i m toàn di n nh ng có tr ng tâm, tr ng i m c th .
Quan i m l ch s c th .

Quan i m “d b t bi n, ng v n bi n”.
1.2.3 Tuân th nguyên t c th ng nh t tính
ng và tính khoa h c: nh n th c và th hi n
s th ng nh t gi a tính ng và tính khoa h c mang tính nguyên t c s giúp ng i nghiên
c u b o m tính chân th c c a t t ng H Chí Minh; ng th i góp ph n phê phán quan
i m th n thánh hóa ho c h th p ý ngh a c a vi c nghiên c u, h c t p và v n d ng t t ng
H Chí Minh vào cu c s ng sinh ng hàng ngày.
1.2.4 K t h p ch t ch ph ng pháp logic v i ph ng pháp l ch s : Ph ng pháp l ch s
giúp chúng ta nh n th c v m t l ch s quá trình t duy c a H Chí Minh, qua ó giúp chúng
ta nh n th c logic v n (tính quy lu t c a t duy), t ó tìm ra c t lõi c a t duy và h ng
phát tri n c a ti n trình l ch s .
1.2.5. V n d ng các ph ng pháp liên ngành: Th ng kê, t ng h p, phân tích, so sánh, i u
tra xã h i h c, ti p xúc nhân ch ng l ch s ….
II. KHÁI NI M VÀ H TH NG T
2.1. Khái ni m t t

T

NG H

CHÍ MINH

ng H Chí Minh

i h i l n th VII,
ng C ng s n Vi t Nam (6-1991) kh ng nh:
ng l y ch
ngh a Mác-Lênin và t t ng H Chí Minh làm n t ng t t ng, kim ch nam cho hành
ng c a ng và dân t c.
Báo cáo chính tr c a Ban Ch p hành Trung ng ng t i i h i i bi u tồn qu c

l n th IX có vi t: “T t ng H Chí Minh là m t h th ng quan i m toàn di n và sâu s c
v nh ng v n
c b n c a cách m ng Vi t Nam, t cách m ng dân t c dân ch nhân dân
n cách m ng XHCN; là k t qu c a s v n d ng sáng t o và phát tri n ch ngh a MácLênin vào i u ki n c th c a n c ta, k th a và phát tri n các giá tr truy n th ng t t p
c a dân t c, ti p thu tinh hoa c a nhân lo i” 1
ây là nh h ng cho các nghiên c u ti p t c i sâu vào tìm hi u t t ng c a Ng i
trên c s ó i t i m t khái ni m có kh n ng bao quát
c nh ng n i dung l n trong
t t ng H Chí Minh.

1

( ng C ng s n Vi t Nam: V n ki n
tr qu c gia, Hà n i, 2001, tr.83)
4

ih i

i bi u toàn qu c l n th IX, NXB. Chính


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

T t ng H Chí Minh là m t h th ng quan i m toàn di n và sâu s c v nh ng v n
v c b n c a cách m ng Vi t Nam, t cách m ng dân t c dân ch nhân dân n cách m ng
XHCN; là k t qu c a s v n d ng sáng t o và phát tri n ch ngh a Mác Lênin vào i u

ki n c th c a n c ta, ng th i là s k t tinh tinh hoa dân t c và trí tu th i i, nh m
gi i phóng dân t c, gi i phóng giai c p và gi i phóng con ng i
Nh v y:
T t ng H Chí Minh là m t h th ng quan i m toàn di n và sâu s c v nh ng
v n
c b n c a cách m ng Vi t Nam, t cách m ng dân t c dân ch nhân dân
n cách m ng XHCN;
Là k t qu c a s v n d ng sáng t o và phát tri n ch ngh a Mác-Lênin vào hoàn
c nh c th c a Vi t Nam;
Là s k th a và phát tri n các giá tr truy n th ng t t
hoa v n hoá c a nhân lo i;
2.2. H th ng t t

p c a dân t c, ti p thu tinh

ng H Chí Minh:

Bao g m m t s n i dung c b n sau:
1. T t

ng v dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c.

2. T t

ng v CNXH và con

3. T t

ng v

ng c ng s n Vi t Nam.

4. T t

ng v

i oàn k t dân t c.

5. T t

ng v quân s .

6. T t

ng v xây d ng nhà n

7. T t

ng v k t h p s c m nh dân t c v i s c m nh th i

8. T t

ng

9. T t

ng nhân v n H Chí Minh.

10. T t

ng v n hố H Chí Minh.

o

ng q

lên CNXH.

c c a dân, do dân và vì dân.
i.

c H Chí Minh

Trên ây là nh ng n i dung ch y u trong t t ng chính tr , t t ng v n hố- o
c, t t ng nhân v n H Chí Minh. Tu t ng i t ng, t ng l nh v c, các nhà khoa h c
có th nghiên c u, khái quát, b xung các n i dung phù h p v i yêu c u c a mình vào h
th ng t t ng H Chí Minh, xây d ng thành m t h th ng hoàn ch nh, khoa h c.
Nghiên c u và h c t p t t ng H Chí Minh các tr
c n c chúng ta t p trung vào các n i dung ch y u sau:

ng

i h c và Cao

1. T t

ng v dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c.

2. T t

ng v CNXH và con

ng trong

ng quá

lên CNXH.

3. T t ng v
ng c ng s n Vi t Nam; v xây d ng nhà n
dân và vì dân.
4. T t
th i

ng v
i.

c c a dân, do

i oàn k t dân t c. k t h p s c m nh dân t c v i s c m nh

5


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

5. T t

ng H Chí Minh v

2.3. Ch c n ng c a môn h c t t

o

ng H Chí Minh

c, nhân v n và v n hóa.

ng H Chí Minh:

T t ng H Chí Minh n m trong h th ng các môn khoa h c c a ch ngh a MácLênin. Do ó có hai ch c n ng quan tr ng nh t:
M t là, ch c n ng nh n th c: Thông qua vi c nghiên c u, h c t p t t ng H Chí
Minh, mơn h c giúp cho ng i h c nh n th c
c quy lu t phát tri n c a xã h i Vi t Nam,
t cách m ng dân t c dân ch nhân dân n cách m ng xã h i ch ngh a. Trên c s ó góp
ph n hình thành nên lý lu n i m i v kinh t , chính tr , xã h i… trong s nghi p xây d ng
và b o v t qu c hi n nay. Ch c n ng này
c coi là n n t ng t t ng c a toàn ng và
toàn dân ta.
Hai là, ch c n ng hành
- Có kh n ng th m

nh

ng giúp cho ng
c các ch tr

i h c:

ng, chính sách c a

ng và nhà n

- Góp ph n giáo d c tinh th n phát huy truy n th ng oàn k t, ý chí t c
u cho s nghi p gi i phóng dân t c, gi i phóng xã h i, gi i phóng con ng i.

c.
ng, ph n

- Nghiên c u, h c t p t t ng H Chí Minh là m t trong nh ng ph ng pháp
nâng cao trình lý lu n cho t t c ng i h c nói chung và các cán b
ng viên nói riêng.
Ch c n ng này
t

c coi nh kim ch nam cho m i hành

ng c a chúng ta.

Hai ch c n ng trên quan h ch t ch v i nhau. H Chí Minh nh n m nh ch khi t
ng úng thì hành ng m i úng.

III. I U KI N L CH S XÃ H I, NGU N G C VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
T T
NG H CHÍ MINH.
3.1. i u ki n l ch s xã h i
3.1.1. Xã h i Vi t Nam cu i th k XIX

u th k XX.

Xã h i Vi t Nam cu i th k XIX là m t xã h i phong ki n, nông nghi p l c h u.
Phong trào yêu n c ch ng Pháp phát tri n m nh m v i các xu h
s b t cv
ng l i cách m ng.

ng khác nhau và

Phong trào c a các s phu yêu n c theo ý th c h phong ki n: v i t t ng tôn
quân, ch a tin t ng vào nhân dân. M c tiêu ánh Pháp
ph c h i ch
phong
ki n: Tiêu bi u nh Tr ng nh, Nguy n Trung Tr c Mi n Nam, Phan ình
Phùng Mi n Trung, Nguy n Thi n Thu t, Nguy n Quang Bích Mi n B c... S
th t b i c a các cu c kh i ngh a này v b n ch t th hi n s b t l c, s l i th i c a
h t t ng phong ki n tr c nhi m v l ch s .
Sang u th k XX: phong trào yêu n c chuy n d n sang xu h ng dân ch t
s n v i các phong trào ông du, Duy tân, ông kinh ngh a th c... n i lên m nh m
và r ng kh p nh ng nhanh chóng th t b i vì
ng l i cách m ng không rõ ràng,
không huy ng
c m i t ng l p nhân dân, t t ng c u vi n n c ngồi, khơng
c l p t ch ...
Tóm l i: Xã h i Vi t Nam cu i th k XIX
phong ki n v i hai mâu thu n c b n:
6

u th k XX là xã h i thu c

an a

Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

M t là, mâu thu n gi a toàn th dân t c Vi t Nam v i th c dân Pháp xâm l
tay sai.

c và

Hai là: mâu thu n gi a nhân dân Vi t Nam mà ch y u là nông dân v i giai c p
ch phong ki n.

a

gi i quy t các mâu thu n khách quan ó, các phong trào yêu n c ã n ra liên ti p
nh ng u không thành công. S th t b i c a phong trào yêu n c nói lên s kh ng ho ng
v
ng l i chính tr Vi t Nam, do ó, ịi h i khách quan c a th c ti n lúc này là ph i
tìm ki m m t
ng l i m i
gi i phóng dân t c Vi t Nam. H Chí Minh ra i tìm
ng
c u n c là m t t t y u l ch s .
3.1.2. Quê h

ng và gia ình:

H Chí Minh tên th t là Nguy n Sinh Cung sinh ngày 19-5-1890 (Sau này Bác có r t
nhi u tên: Nguy n T t Thành, Nguy n Ái Qu c, V n Ba, Lý Thu , Th u Chín, V ng,
Lin...)
H Chí Minh sinh ra trong m t gia ình nhà nho yêu n c, g n g i v i nhân dân. Cha
Bác là C Nguy n Sinh S c - m t nhà nho yêu n c, th ng dân, có t t ng ti n b . C là
t m g ng cho các con v ý chí kiên c ng, v t khó, v s hi u h c. i u này ã có nh
h ng r t sâu s c n H Chí Minh trong quá trình hình thành nhân cách và b n l nh
sau
này, khi b t g p ch ngh a Mác-Lênin, Ng i ã nâng lên thành t t ng c t lõi v
ng
l i chính tr c a mình.
Quê h ng Ngh An là m nh t giàu truy n th ng yêu n c ch ng gi c ngo i xâm
v i nh ng anh hùng n i ti ng nh : Mai Thúc Loan, Nguy n Bi u,
ng Dung, Phan B i
Châu, Phan ình Phùng...
Làng Kim Liên c ng có nh ng li t s ch ng Pháp nh : V ng Thúc M u, Nguy n
Sinh Quy n... và c anh, ch c a Nguy n T t Thành c ng tham gia ho t ng ch ng Pháp
u b b t giam và tù y. Do ó, khơng ph i ng u nhiên mà Ngh An l i sinh ra v anh hùng
gi i phóng dân t c, nhà t t ng, nhà v n hoá ki t xu t.
3.1.3. Th i

i:

Cu i th k XIX, CNTB ã chuy n sang giai
i m quan tr ng nh t c a nó là xâm chi m thu c
y m nh phong trào u tranh gi i phóng dân t c
ch ngh a th c dân giành c l p dân t c, g n bó v
gi i là c i m m i c a th i i.

o n CNTB c quy n (CN Q), v i c
a.Th ng tr và xâm chi m thu c a ã
trên th gi i==> Cu c u tranh ch ng
i cu c u tranh c a giai c p vô s n th

S th t b i c a các phong trào c u n c cu i th k XIX u th k XX. Nguy n T t
Thành tuy ch a nh n th c
c c i m c a th i i, nh ng Ng i c ng th y rõ con
ng
c u n c c a các b c ti n b i cách m ng là không phù h p, không em l i k t qu . Ng i
ph i i tìm m t con
ng m i. M c ích ra i lúc u là tìm hi u t i sao và b ng cách nào
mà các n c ph ng Tây giàu m nh? cái gì n d u ng sau nh ng câu châm ngơn lý t ng
v T do, Bình ng, Bác ái?
Mong mu n m r ng t m nhìn b ng ra i tìm m t con
ng c u n c m i b ng m t
trái tim u n c, m t b óc thơng minh khát khao hi u bi t và b ng hai bàn tay lao ng 7


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

Nguy n T t Thành ã v t qua ba i d ng, b n châu l c và kho ng g n 30 n c ã giúp
cho Ng i nh n th c
c b n ch t c a ch ngh a
qu c, c ng nh hoàn c nh c a các
n c thu c a, ph thu c trên th gi i cùng c nh ng v i dân t c mình.

Cu i n m 1917, Nguy n Ái Qu c t Anh tr v Pháp, trung tâm v n minh
ng th i
v i kh u hi u T do-Bình ng-Bác ái, và là k thù c a dân t c Vi t Nam. Nguy n Ái Qu c
ã sát cánh v i nh ng ng i Vi t Nam yêu n c và nh ng chi n s cách m ng t nh ng
n c thu c a c a th c dân Pháp, th c dân Anh ang ho t ng
ây. Ng i gia nh p
ng xã h i Pháp, m t chính ng duy nh t c a n c Pháp bênh v c các dân t c thu c a;
N m 1919: t i h i ngh Véc xây, Nguy n Ái Qu c g i b n yêu sách c a nhân dân An
Nam òi các quy n t do dân ch t i thi u...cho Vi t Nam, nh ng không
c ch p nh n.
T s th t ó Nguy n Ái Qu c nh n th c
c r ng: mu n
c gi i phóng các dân t c ch
có th trơng c y vào b n thân mình.
Cách m ng tháng M i Nga n m 1917 và Lênin thành l p Qu c t C ng s n III (tháng
3-1919) d n n s phân hoá trong n i b các ng dân ch xã h i nhi u n c, cu c u
tranh trong n i b các ng này là l i Qu c t II hay gia nh p Qu c t III.
Tháng 7- 1920, s th o l n th nh t lu n c ng v v n
dân t c và v n
thu c
a c a Lênin ng trên báo Luymanitê ã t o ra s chuy n bi n sâu s c trong nh n th c c a
Bác. C th :
T nh n th c v quan h áp b c dân t c n nh n th c v quan h áp b c giai c p
và mâu thu n gi a giai c p vô s n v i giai c p t s n.
T nh n th c v quy n c l p t do c a các dân t c b áp b c, Ng i i t i nh n
th c v quy n t do dân ch c a con ng i, v v n gi i phóng con ng i và gi i
phóng lồi ng i.
Xác nh k thù chung c a các dân t c thu c a, c a giai c p công nhân và nhân
dân lao ng qu c t là CN Q, Ng i th y rõ giai c p vô s n và nhân dân lao ng
các n c chính qu c là b n ng minh c a các dân t c thu c a trong cu c u

tranh gi i phóng dân t c..
T ó, Ng i tìm ra con
phóng dân t c khơng có con

ng c u n c, gi i phóng dân t c: Mu n c u n
ng nào khác con
ng cách m ng vô s n.

c và gi i

T nh ng nh n th c c c k quan tr ng này. Cu i tháng 12-1920, t i i h i ng xã
h i Pháp h p Tua, Nguy n Ái Qu c ã b phi u tán thành vi c ng xã h i Pháp ra nh p
Qu c t III. Ng i tr thành m t trong nh ng ng i sáng l p
ng C ng s n Pháp và là
ng i c ng s n Vi t Nam u tiên. S ki n này ánh d u b c ngo t trong cu c i cách
m ng c a Nguy n Ái Qu c v i 3 d u n: t ch ngh a yêu n c n v i ch ngh a MácLênin; tìm th y con
ng gi i phóng dân t c; t ng i yêu n c tr thành ng i c ng s n.
K t lu n: Hoàn c nh l ch s ra i t t ng H Chí Minh chính là s v n ng, phát
tri n c a t t ng yêu n c vi t Nam nh ng n m cu i th k XIX u th k XX; là s g p
g gi a trí tu m n c m, thiên tài c a H Chí Minh v i trí tu th i i, ch ngh a MácLênin. T s ti p thu nh n th c ban u, trong quá trình ho t ng cách m ng, lãnh o cách
8


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

m ng Vi t Nam, H Chí Minh ã v n d ng sáng t o, b sung, phát tri n nh ng quan i m

m i, t o thành h th ng t t ng c a Ng i.
3.2. Ngu n g c hình thành t t
3.2.1. Các giá tr t t

ng H Chí Minh

ng và v n hố truy n th ng Vi t Nam:

Ch ngh a yêu n c và ý chí b t khu t u tranh d ng n c và gi n c, ây là dòng
ch l u ch y xuyên su t tr ng k l ch s Vi t Nam, là chu n m c cao nh t, ng u b ng
giá tr v n hoá tinh th n Vi t Nam, ng th i là hành trang quan tr ng c a nguy n T t Thành
khi r i t qu c ra i tìm
ng c u n c.
Tinh th n nhân ngh a, truy n th ng oàn k t, t ng thân t ng ái
c hình thành và
phát tri n t nhu c u ng i dân Vi t Nam ph i ch ng ch i v i thiên tai kh c nghi t, v i các
th l c ngo i xâm hung b o, dã
c H Chí Minh k th a trong su t quá trình lãnh o s
nghi p cách m ng Vi t Nam.
Truy n th ng l c quan, yêu
chính ngh a...

i b t ngu n t ni m tin vào b n thân, vào chân lý, vào

Truy n th ng c n cù d ng c m, thông minh sáng t o trong s n xu t và chi n u, tinh
th n ham h c h i và không ng ng m r ng c a ón tinh hoa v n hoá nhân lo i trên c s gi
v ng b n s c c a dân t c, ch n l c, ti p thu c i bi n nh ng cái hay, cái t t thành nh ng giá
tr riêng c a mình. H Chí Minh là hình nh sinh ng và tr n v n c a truy n th ng ó.
3.2.2. Tinh hoa v n hoá nhân lo i:
a. T t

ng và v n hố Ph

ng ơng:

Nho giáo: Tuy nho giáo có nh ng y u t duy tâm, l c h u nh ng nho giáo c ng có
nh ng y u t tích c c nh :
X Tri t lý hành
X Lý t
gi i

ng, t t

ng hành th nh p

ng v m t xã h i bình tr ,
i ng.

X Tri t lý nhân sinh: tu thân d
thân làm g c.
X Nho giáo

o giúp

i;

c v ng m t xã h i an ninh hồ m c; m t th

ng tính, t thiên t t i th dân, ai c ng ph i l y tu

cao v n hoá, l giáo t o ra truy n th ng hi u h c...

H Chí Minh ã khai thác Nho giáo, l a ch n nh ng y u t tích c c, phù h p
ph c
v nhi m v cách m ng. Trong các tác ph m c a mình, H Chí Minh ã s d ng khá nhi u
m nh c a nho giáo và a vào ó nh ng n i dung và ý ngh a m i
Ph t giáo: Ph t giáo vào Vi t Nam r t s m và có nh h ng r t m nh n nhân
dân ta. Ph t giáo là tôn giáo nên có nhi u m t tiêu c c khơng tránh kh i, nh ng
nh ng m t tích c c c ng
l i d u n r t sâu s c trong t duy, hành ng, cách
ng x c a con ng i Vi t Nam. ó là:
X T t

ng v tha, t bi, bác ái, th

X N p s ng có

o

ng ng

i;

c, trong s ch gi n d , ch m lo làm i u thi n.

X Tinh th n dân ch ch t phác, ch ng phân bi t

ng c p.
9

Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

X

cao lao

ng, ch ng l

ng H Chí Minh

i bi ng.

X Thi n phái Trúc lâm Vi t Nam ch tr ng s ng không xa i, g n bó v i dân,
v i n c, tham gia vào c ng ng, vào cu c u tranh ch ng k thù c a dân
t c.
Ngoài ra t t ng c a lão t , ch ngh a Tam dân c a Tơn Trung S n c ng
tìm hi u th y trong ó nh ng i u có th v n d ng n c ta.
b. T t

ng và v n hoá Ph

c Ng

i

ng Tây:

H c ti ng Pháp và làm quen v i v n hoá Pháp t khi h c tr ng ti u h c ông Ba và
tr ng Qu c h c Hu , h n 30 n m s ng và ho t ng cách m ng Châu Âu cho nên Ng i
ch u nh h ng sâu s c n n v n hoá dân ch và cách m ng Ph ng Tây:
M : V i ý chí u tranh cho t do, c l p, cho quy n s ng c a con ng
tuyên ngôn c l p 1776 c a n c M .

i trong

Pháp: Ng i
c ti p xúc tr c ti p v i các tác ph m c a các nhà t t ng khai
sáng nh : v i các nhà t t ng khai sáng nh : Vonte, Môngtexki , Rútxô,... v i
nh ng lý lu n c a i cách m ng Pháp n m 1789 nh tinh th n pháp lu t c a
Môngtexki , Kh
c xã h i c a Rútxô, tuyên ngôn dân quy n và nhân quy n;
Ho t ng trong phong trào cơng nhân Pháp, H Chí Minh h c
c t t ng dân
ch và t ó hình thành
c phong cách làm vi c dân ch trong sinh ho t chính
tr .
c s dìu d t c a các nhà cách m ng và trí th c ti n b Pháp, Nguy n Ái Qu c ã
t ng b c tr ng thành, ti p nh n, g n l c làm giàu trí tu c a mình có th t t m cao c a
tri th c nhân lo i suy ngh , l a ch n, k th a và i m i, v n d ng và phát tri n vào hoàn
c nh c th c a cách m ng Vi t Nam.
3.2.3. Ch ngh a Mác-Lênin là c s th gi i quan và ph
Chí Minh.

ng pháp lu n c a t t

ng H

Nh ng bài h c rút ra t nh ng phong trào yêu n c c a th h cha anh, v i 10 n m
(1911-1920) bơn ba n c ngồi ã giúp Nguy n T t Thành phát tri n và hồn thi n ngu n
v n chính tr , v n hóa và i s ng th c ti n xã h i
hình thành nên b n l nh chính tr c a
ng i chi n s cách m ng. Chính b n l nh chính tr y ã giúp Nguy n Ái Qu c ã ti p thu
ch ngh a Mác-Lênin v i tinh th n c l p, t ch , sáng t o không sao chép, giáo i u khi
v n d ng vào th c ti n cách m ng Vi t Nam.
V i t duy hành ng, Ng i ti p thu ch ngh a Mác-Lênin còn do yêu c u c a th c
ti n cách m ng Vi t Nam, ó là con
ng c u n c, giành c l p dân t c. Ng i n v i
ch ngh a Mác-Lênin t ch ngh a yêu n c åNg i nghiên c u ch ngh a Mác m t cách
sâu s c, khoa h c, n m ch c cái tinh th n, b n ch t v n d ng phù h p
Ch ngh a Mác-Lênin là ngu n g c lý lu n tr c ti p quy t
Chí Minh
c th hi n:

10

nh b n ch t t t

ng H


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

Tháng 7/1920 H Chí Minh c “S th o l n th nh t nh ng lu n c ng v v n

dân t c và v n
thu c a” c a Lênin là b c quy t nh nh y v t v ch t trong
quá trình hình thành t t ng H Chí Minh.
Ch ngh a Mác-Lênin ã cung c p cho H Chí Minh th gi i quan và ph ng pháp
lu n duy v t bi n ch ng, t ng k t l ch s và kinh nghi m th c ti n, tích lu ki n
th c tìm ra con
ng c u n c m i.
Ch ngh a Mác-Lênin ã giúp H Chí Minh v t h n lên phía tr c so v i nh ng
ng i yêu n c
ng th i, kh c ph c cu c kh ng ho ng v
ng l i gi i phóng
dân t c, v ch ra con
ng c u n c úng n: gi i phóng dân t c b ng con
ng
cách m ng vô s n.
Nh v y, ch ngh a yêu n c là c s ban u và là ng l c thơi thúc H Chí Minh
n v i ch ngh a Mác-Lênin. Còn ch ngh a Mác-Lênin ã nâng ch ngh a yêu n c truy n
th ng H Chí Minh lên m t t m cao m i, t o ra b c phát tri n m i v ch t phù h p v i
th i i m i.
3.2.4. Nh ng nhân t ch quan thu c v ph m ch t con ng
t

i Nguy n Ái Qu c:

Nguy n Ái Qu c là ng i có t duy c l p, t ch , sáng t o, có u óc phê phán tinh
ng, sáng su t trong nghiên c u tìm hi u các cu c cách m ng t s n hi n i
tìm ra
c b n ch t c a các cu c cách m ng ó.

Ng i ã có m t q trình kh cơng h c t p, rèn luy n

ti p thu có ch n l c nh ng
tinh hoa tri th c nhân lo i, s m v ng t i nh cao tri th c nhân lo i
t o nên tri th c và
kinh nghi m c a riêng mình
Ng i có tâm h n c a m t nhà yêu n c, m t chi n s c ng s n nhi t tình cách m ng,
m t trái tim yêu n c, th ng dân, m t tinh th n s n sàng hy sinh vì n n c l p t do c a t
qu c, vì s nghi p gi i phóng con ng i, gi i phóng nhân lo i.
V i ph m ch t cá nhân c a mình, Nguy n Ái Qu c ã ti p nh n, ch n l c, chuy n hoá
c nh ng tri th c c a nhân lo i và dân t c thành trí tu c a b n thân mình, Ng i ã tìm
ra cho dân t c mình m t con
ng, m t h ng i úng n phù h p v i xu th c a th i i:
ó là con
ng cách m ng vơ s n, con
ng i lên ch ngh a xã h i
3.3. Quá trình hình thành t t
3.3.1. Giai o n hình thành t t

ng H Chí Minh
ng yêu n

c và chí h

ng cách m ng (1890 -1911)

Ngay t khi còn nh , Nguy n Sinh Cung ã ti p thu n n v n hoá Qu c h c và Hán
h c, b c u ti p nh n n n v n hoá ph ng Tây t tr ng qu c h c Hu ; ch ng ki n n i
th ng kh c a ng i dân m t n c, c ng nh tinh th n u tranh b t khu t c a th h cha
anh. Nh ó hồi bão c u n c c u dân trong Ng i b t u hình thành cùng v i quy t nh
ch n h ng i, cách i s m t i thành cơng
3.3.2. Giai o n tìm tịi, kh o nghi m và hình thành t t

vơ s n (T 1911 - 1920)

ng c u n

c theo l p tr

ng

11


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

ây là giai o n Nguy n T t Thành bôn ba kho ng 30 n c trên các châu l c
tìm
hi u các cu c cách m ng l n trên th gi i và kh o sát cu c s ng c a nhân dân các dân t c b
áp b c.
Tháng 7/1920,
t c và v n
thu c
phóng dân t c.

c nghiên c u S th o l n th nh t nh ng lu n c ng v v n
dân
a c a Lênin. Nguy n Ái Qu c ã tìm th y con
ng c u n c gi i

Tháng 12/1920 Ng i bi u quy t tán thành ng v qu c t III, tham gia thành l p
ng c ng s n Pháp ã ánh d u b c chuy n bi n v ch t trong t t ng Nguy n Ái Qu c:
t ch ngh a yêu n c n ch ngh a Lênin, t giác ng dân t c n giác ng giai c p, t
ng i yêu n c tr thành ng i c ng s n.
3.3.3. Giai o n hình thành v c b n t t
1930)

ng con

ây là th i k Nguy n Ái Qu c có nh ng ho t
phú. C th :

ng cách m ng Vi t Nam (1921 ng lý lu n và th c ti n sôi n i, phong

Ng i ho t ng tích c c trong ban nghiên c u thu c a c a ng c ng s n Pháp,
tham gia sáng l p h i liên hi p thu c a, xu t b n báo Le Paria nh m tuyên truy n
ch ngh a Mác-Lênin vào các n c thu c a trong ó có Vi t Nam.
Tháng 10/1923, t i Mátxc va, Nguy n Ái Qu c tham d h i ngh nông dân qu c t
và
c b u làm u viên oàn ch t ch Qu c t Nơng dân. Sau ó, Ng i ti p t c
tham gia i h i Qu c t C ng s n l n th V và i h i c a m t s t ch c qu c t
nh : Qu c t thanh niên, Qu c t C u t
, Qu c t Công h i .
Cu i n m 1924, Ng i t i Qu ng châu (Trung qu c); tháng 6/1925 Ng i thành
l p H i Vi t Nam cách m ng thanh niên, ra báo thanh niên, m các l p hu n luy n
chính tr , ào t o cán b . ây là th i k Nguy n Ái Qu c tr c ti p chu n b v
chính tr , t t ng và t ch c
chu n b cho vi c thành l p ng c ng s n Vi t
Nam.

Các v n ki n c a th i k này nh các bài vi t trên báo Le Paria, “B n án ch
th c dân Pháp” (1925); “T p chí thanh niên” (1925-1927); “
ng cách m nh”
(1927) và nh ng bài vi t trên các t p chí: C ng s n,
i s ng công nhân, thông tin
qu c t ... là nh ng công c quan tr ng trong giáo d c nh ng ng i Vi t Nam yêu
n c theo con
ng cách m ng vô s n.
Ngày 3-7/2/1930 H i ngh h p nh t các t ch c c ng s n Vi t Nam
c t ch c
d i s ch trì tr c ti p c a Nguy n Ái Qu c, h i ngh ã thông qua Chánh c ng v n t t,
Sách l c v n t t, Ch ng trình tóm t t, i u l v n t t c a ng C ng s n Vi t Nam và l i
kêu g i nhân d p thành l p ng.
Các v n ki n quan tr ng nói trên ã tr thành c ng l nh u tiên c a ng ta - c ng
l nh gi ng cao ng n c
c l p dân t c và ch ngh a xã h i, và ánh d u s hình thành c
b n t t ng H Chí Minh v con
ng cách m ng c a Vi t Nam.

12


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

3.3.4. Giai o n v t qua khó kh n, th thách kiên trì v i con
m ng Vi t Nam (1930 - 1941)

ng ã

nh cho cách

Nh ng ch tr ng sáng t o c a H Chí Minh khơng
c Qu c t c ng s n ng h b i
lúc ó Qu c t c ng s n còn b chi ph i b i quan i m “t khuynh”. Theo s ch
oc a
Qu c t C ng s n, H i ngh trung ng tháng 10 -1930 c a ng ta ã ra ngh quy t th tiêu
Chánh c ng và Sách l c v n t t, i tên ng C ng s n Vi t Nam thành ng C ng s n
ông D ng.
i h i VII Qu c t C ng s n (tháng 8/1935) tr c nguy c ch ngh a phát xít và
chi n tranh th gi i m i, Qu c t C ng s n ã nghiêm kh c t phê bình v nh ng sai l m
“t ” khuynh và quy t nh thành l p M t tr n Dân ch ch ng phát xít ã ch ng minh nh ng
quan i m úng n, sáng t o c a Nguy n Ái Qu c và H i ngh thành l p ng.
Cu i tháng 9 n m 1938, Qu c t C ng s n ã quy t nh i u ng H Chí Minh v
cơng tác
ơng d ng. ây là i u ki n thu n l i
H Chí Minh bi n t t ng c a mình
thành s c m nh qu n chúng a cách m ng Vi t Nam i n tháng l i.
Giai o n phát tri n và th ng l i c a t t
Tháng 2/1941 Ng

iv n

ng H chí Minh (1941 -1969)

c.

Tháng 5/1941 Ng i tri u t p và ch trì h i ngh TW l n th 8 (khoá I) t nhi m
v gi i phóng dân t c lên hàng u, quy t nh thành l p m t tr n Vi t Minh nh m
oàn k t m i l c l ng yêu n c, ch ng qu c, giành c l p dân t c.
2-9-1945. H Chí Minh c tuyên ngôn c l p khai sinh ra n
ch c ng hồ, H Chí Minh
c b u làm ch t ch n c.

c Vi t Nam dân

1946-1954 d i s lãnh o c a H Chí Minh, nhân dân Vi t Nam b c vào cu c
kháng chi n ch ng th c dân Pháp l n th hai v i ch tr ng v a kháng chi n v a
ki n qu c, kháng chi n toàn dân, toàn di n, lâu dài và d a vào s c mình là chính,
chi n tranh nhân dân ã tr thành c s cho
ng l i kháng ch ng th c dân Pháp
c a
ng và nhà n c ta, t ó ã làm nên chi n th ng i n Biên Ph l ng l y
n m châu.
Sau 1954, t n c t m th i b chia c t, t n c ta b c vào th i k v a xây d ng
Ch ngh a xã h i Mi n B c, v a u tranh gi i phóng Mi n Nam. ây c ng là
th i k t t ng H Chí Minh
c b sung, phát tri n và hoàn thi n trên m t lo t
v n
c b n c a cách m ng Vi t Nam:
ng l i chi n tranh nhân dân và qu c
phịng tồn dân; v q
lên CNXH m t n c thu c a, n a phong ki n, nông
nghi p l c h u không qua TBCN; V
ng l i chi n l c c a hai mi n; v xây
d ng nhà n c c a dân, do dân và vì dân; v xây d ng ng c ng s n Vi t Nam.
N m 1969 Ch t ch H Chí Minh qua i ã

l i m t b n di chúc thiêng liêng
cho c dân t c. ây là nh ng l i c n d n cu i cùng y tâm huy t, th m
m tình
ng i c a Bác, m t di s n vô cùng quý báu c a dân t c và nhân lo i.

13


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

IV. Ý NGH A C A VI C H C T P T

T

NG H

ng H Chí Minh

CHÍ MINH.

Lu n gi i nh ng óng góp, sáng t o c a H Chí Minh
bi t là v i ch ngh a Mác-Lênin.
S v n d ng sáng t o t t ng c a Ng
i v i s nghi p i m i hi n nay.

i v i v n minh nhân lo i,

c

i vào s nghi p cách m ng Vi t Nam, nh t là

T t ng H Chí Minh là m t h th ng tri th c áng tin c y
c H Chí Minh khái
quát thành h th ng lý lu n chính tr , nh ng quy lu t ph bi n và c thù c a cách m ng Vi t
Nam. C th :
1. T t

ng H Chí Minh là ch ngh a Mác-Lênin

Vi t Nam:

Nghiên c u h c t p t t ng H Chí Minh là
kiên nh m c tiêu, nâng cao nh n
th c t t ng, c i ti n ph ng pháp và phong cách cơng tác c a chúng ta, góp ph n a
cơng cu c i m i i t i nh ng th ng l i m i.
2. C t lõi t t

ng H Chí Minh là

c l p dân t c g n li n v i ch ngh a xã h i,

Nghiên c u t t ng H Chí Minh
có th v n d ng trong th i k
i m i,
m
c a, h p tác, liên doanh, phát tri n kinh t mà v n gi v ng
c c l p, ch quy n dân
t c, không i ch ch h ng m c tiêu b n ch t c a CNXH, ph i t o ra

c n ng l c n i sinh
cho s phát tri n b n v ng t n c, cái c t lõi c a n ng l c n i sinh ó là nh ng nh
h ng giá tr c a t t ng H Chí Minh “khơng có gì q h n c l p t do”, là “yêu t
qu c, yêu nhân dân ph i g n li n v i yêu CNXH”.
3. T t

ng H Chí Minh là m u m c c a tinh th n

c l p, t ch ,

i m i, sáng t o.

H c t p nét c s c nh t trong tinh th n H Chí Minh, phong cách H Chí Minh:
c
l p, t ch ; i m i, sáng t o. Luôn luôn xu t phát t th c t , h t s c tránh l p l i nh ng l i
c ,
ng mịn, khơng ng ng i m i và sáng t o

CÂU H I ÔN T P
1.

it

2. Ph

ng nghiên c u t t

ng H Chí Minh.

ng pháp nghiên c u, h c t p t t

3. Trình bày khái ni m và h th ng t t
4. Phân tích ch c n ng c a môn t t
5.

ng.
ng H Chí Minh.

ng H Chí Minh.

i u ki n l ch s -xã h i Vi t Nam và th gi i nh h
tri n c a t t ng H Chí Minh.

ng t i s hình thành và phát

6. Phân tích nh h ng c a truy n th ng v n hóa dân t c
t ng H Chí Minh.
7. Phân tích nh h
H Chí Minh.

ng c a tinh hoa v n hóa nhân lo i

8. Phân tích vai trị c a ch ngh a Mác-Lênin
Minh.

14

i v i s hình thành t

i v i s hình thành t t

i v i vi c hình thành t t

ng

ng H Chí


Ch

ng 1: Khái ni m, ngu n g c, quá trình hình thành t t

ng H Chí Minh

9. Phân tích vai trò c a nhân t ch quan (các ph m ch t riêng có
hình thành t t ng H Chí Minh.

Ng

i) trong vi c

10. Hãy trình bày giai o n hình thành t t ng yêu n c và chí h ng cách m ng
(1890-1911) và giai o n tìm tịi, kh o nghi m c a Nguy n T t Thành trên con
ng tìm
ng c u n c(1911-1920).
11. Hãy trình bày giai o n hình thành c b n t t
Nam c a Nguy n Ái Qu c (1921-1930).

ng v con

ng cách m ng Vi t

12. Hãy trình bày giai o n Nguy n Ái Qu c v t qua th thách, kiên trì con
kiên trì con
ng ã xác nh cho cách m ng Vi t Nam (1930-1941).
13. Hãy trình bày giai o n phát tri n và th ng l i c a t t
1969).
14. Hãy trình bày ý ngh a c a vi c h c t p mơn t t

ng,

ng H Chí Minh (1941-

ng H Chí Minh.

15


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

CH
T

T

NG H

NG II

CHÍ MINH V V N

DÂN T C

VÀ CÁCH M NG GI I PHÓNG DÂN T C
M C ÍCH YÊU C U
H c t p và nghiên c u ch

ng này c n n m v ng nh ng n i dung sau ây:

- C s lý lu n và th c ti n c a vi c hình thành t t
t c và cách m ng gi i phóng dân t c

ng H Chí Minh v v n

- Nh ng quan i m c b n c a H Chí Minh v v n
phóng dân t c

dân

dân t c và cách m ng gi i

- Nh ng giá tr to l n c a t t ng H Chí Minh v dân t c và cách m ng gi i phóng
dân t c trong th c ti n cách m ng Vi t Nam. V n d ng t t ng quan tr ng này c a ng i
vào s nghi p i m i Vi t Nam hi n nay.

N I DUNG CHÍNH
I. T

T

NG H

CHÍ MINH V V N

DÂN T C

V n dân t c mà H Chí Minh c p là v n dân t c thu c a mà th c ch t là v n
u tranh gi i phóng c a các dân t c thu c a nh m th tiêu s th ng tr c a n c ngoài,
giành c l p dân t c, xoá b ách áp b c bóc l t th c dân, th c hi n quy n dân t c t quy t,
thành l p nhà n c dân t c c l p.
Khi cách m ng gi i phóng dân t c ã tr thành m t b ph n c a cách m ng vô s n th
gi i, vi c nhân th c và gi i quy t v n
dân t c có quan h
n tồn b
ng l i chi n
l c, sách l c c a cách m ng gi i phóng dân t c
1.1.

c l p t do là quy n thiêng liêng b t kh xâm ph m

Dân t c vi t Nam v n có truy n th ng yêu n c và u tranh cho
Truy n th ng này t o nên s c s ng v ng b n, m nh m chi ph i m i ho t
ng ng i Vi t Nam.

c l p t do.
ng c a c ng

i v i ng i dân b ơ h thì cái q nh t trên i là “ c l p c a T qu c và t do
c a nhân dân”. H Chí Minh t ng nói: Cái mà tơi c n nh t trên i là: ng bào tôi
ct
do, t qu c tôi
c c l p. Trong quá trình tìm
ng c u n c, H Chí Minh ã tìm hi u
tun ngơn c l p c a M 1776, tuyên ngôn nhân quy n và dân quy n 1791 c a Pháp, t
ó Ng i khái quát nên chân lý: T t c các dân t c trên th gi i u sinh ra bình ng, dân
t c nào c ng có quy n s ng, quy n sung s ng và quy n t do.
N m 1919 H Chí Minh g i b n yêu sách 8 i m òi các quy n t do dân ch cho
nhân dân Vi t Nam t i h i ngh hồ bình Vec-xây. B n yêu sách ch a c p t i v n
c
l p hay t tr , mà t p trung vào hai n i dung c b n:

16


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

M t là: ịi quy n bình
v i ng i châu Âu.

ng v ch

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

pháp lý cho ng

ib nx

ơng d

ng nh

i

Hai là: òi các quy n t do dân ch t i thi u cho nhân dân: t do ngôn lu n, t do báo
chí, t do l p h i, t do c trú, t do h i h p.
B n yêu sách ã không
cb n
qu c ch p nh n. Nguy n ái Qu c k t lu n: Mu n
gi i phóng dân t c, khơng th b
ng trơng ch vào s giúp
bên ngồi, mà tr c h t ph i
d a vào s c m nh c a chính dân t c mình
Trong chính c ng v n t t, sách l c v n t t c ng nh trong l i kêu g i sau khi thành
l p ng, H Chí Minh xác nh m c tiêu chính tr c a ng ta là: a) ánh
qu c ch
ngh a Pháp và b n phong ki n. b) làm cho n c Nam
c hoàn toàn c l p.
Tháng 5/1941 t i h i ngh TW 8: H Chí Minh ch rõ “trong lúc này quy n l i dân t c
gi i phóng cao h n h t th y”. Ng i ch o thành l p m t trân Vi t minh, ra báo Vi t Nam
c l p, và Ng i úc k t ý chí u tranh c a dân t c Vi t Nam trong câu nói b t h : “Dù có

ph i t cháy c dãy tr ng s n c ng ph i kiên quy t giành cho
c c l p t do”.
Tuyên ngôn c l p ngày 2-9-1945: “n c Vi t Nam có quy n h ng t do và c l p.
Toàn th dân t c Vi t Nam quy t em t t c tinh th n và l c l ng, tính m ng và c a c i
gi v ng quy n t do, c l p y”.
Tháng 12-1946 kháng chi n toàn qu c bùng n Ng i ra l i kêu g i vang d y núi
sông: “Không! chúng ta thà hy sinh t t c ch nh t nh không ch u m t n c, nh t nh
không ch u làm nô l ”.
Trong cu c kháng chi n ch ng M c u n c H Chí Minh a ra chân lý: “Khơng có
gì q h n c l p t do”. ây là m c tiêu chi n u, là ngu n s c m nh làm nên chi n
th ng, ng th i c ng là ngu n ng viên v i các dân t c b áp b c trên th gi i
1.2. K t h p nhu n nhuy n dân t c v i giai c p,
ch ngh a yêu n c v i ch ngh a qu c t .

c l p dân t c v i ch ngh a xã h i,

Trong l ch s , v n
dân t c bao gi c ng
c nh n th c và gi i quy t trên l p
tr ng c a m t giai c p nh t nh. Theo h c thuy t Mác-Lênin, ch
ng v ng trên l p
tr ng c a giai c p vơ s n thì m i gi i quy t úng n và thành công v n dân t c. C.Mác
kh ng nh: “giai c p vô s n m i n c tr c h t ph i giành l y chính quy n, ph i t v n
lên thành giai c p dân t c, ph i t mình tr thành dân t c, tuy hồn tồn khơng ph i theo
ngh a nh giai c p t s n hi u” 2
Th i Mác- ngghen xu t phát t
các ông t p trung nhi u h n v v n
t c; nh t là các ơng ch a có i u ki
Lênin nh n xét, i v i hai ông, v n

yêu c u và m c tiêu c a cách m ng vô s n châu Âu,
giai c p, các ông không i sâu gi i quy t v n
dân
n bàn nhi u v v n
dân t c thu c a. úng nh
dân t c là th y u so v i v n giai c p vô s n.

n th i i c a Lênin, ch ngh a
qu c ã thành h th ng th gi i. Th c ti n ó ã
t o i u ki n cho Ng i xây d ng h c thuy t v cách m ng thu c a. Theo Lênin, cu c u

2

s d, tr. 623 -624

17


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

tranh c a giai c p vô s n chính qu c s khơng th giành
c th ng l i n u nó khơng bi t
liên minh v i cu c u tranh ch ng ch ngh a qu c c a các dân t c b áp b c thu c a.
B i v y kh u hi u c a Mác

c phát tri n thành “vô s n toàn th gi i và các dân t c b áp
b c toàn th gi i oàn k t l i”. H Chí Minh ánh giá cao t t ng c a Lênin, Ng i cho
r ng: “Lênin ã t ti n
cho m t th i i m i, th t s cách m ng trong các n c thu c
a”
a. Quan i m c a H Chí Minh:
- H Chí Minh ã nh n th c
c m i quan h ch t ch gi a dân t c và giai c p
trong cách m ng gi i phóng dân t c theo con
ng cách m ng vô s n. Tuy nhiên, khi
v n d ng ph i bi t sáng t o cho phù h p v i nhi m v c th c a cách m ng gi i phóng dân
t c thu c a, phù h p v i c i m l ch s c th c a các n c ph ng ông.
- Các dân t c ph i bi t d a vào s c c a chính mình, ng th i ph i bi t tranh th s
oàn k t, ng h c a giai c p vô s n và nhân dân th gi i tr c h t giành c l p dân t c,
t th ng l i này ti n lên làm cách m ng XHCN, góp ph n vào ti n trình cách m ng th gi i
i v i các v n
thu c a, v n
mâu thu n dân t c n i lên hàng u, gay g t,
quy t li t. Vì v y, tr c h t ph i t l i ích c a dân t c lên trên h t. H Chí Minh nêu ra
lu n i m: Các dân t c thu c a tr c h t ph i u tranh giành l i c l p cho dân t c, có
c l p dân t c r i m i có a bàn ti n lên làm cách m ng XHCN và óng góp thi t th c
vào s nghi p cách m ng Vô s n th gi i.
- các n c thu c a, ch ngh a yêu n c và tinh th n dân t c là m t ng l c
l n c a t n c. ây là ch ngh a dân t c chân chính. V i dân t c Vi t Nam ó chính là
ch ngh a yêu n c và tinh th n dân t c chân chính c a nhân dân Vi t Nam ã
c hun úc
qua hàng nghìn n m l ch s - là m t ng l c tinh th n vô giá trong các cu c u tranh
ch ng ngo i xâm, b o v
c l p dân t c, nó khác h n ch ngh a dân t c xô vanh, v k c a
giai c p t s n.

S sáng t o c a H Chí Minh
ây là s phân tích hồn c nh c a các n c ơng
D ng: kinh t cịn l c h u, s phân hoá giai c p ch a tri t , do ó, cu c u tranh giai
c p
ây không di n ra quy t li t nh
Ph ng Tây. Trong khi ó tinh th n dân t c chân
chính các n c này di n ra r t m nh m . Vì v y, nh ng ng i c ng s n ph i bi t n m l y
ng n c dân t c gi i quy t v n dân t c trên l p tr ng c a giai c p vô s n.
b.

c l p dân t c g n li n v i CNXH.

c l p dân t c và ch ngh a xã h i là s v n d ng rõ r t nh t, t p trung nh t c a H
Chí Minh v s k t h p gi a v n
dân t c và giai c p trong cách m ng Vi t Nam. S g n
bó th hi n ngay khi Ng i tr thành ng i c ng s n và c quá trình phát tri n t duy lý lu n
c a Ng i.
Theo H Chí Minh “ch có gi i phóng giai c p m i có th gi i phóng dân t c, c hai
cu c gi i phóng này ch có th là s nghi p c a CNCS & c a cách m ng trên th gi i” 3 B i
3

H Chí Minh: tồn t p, NXB. Chính tr qu c gia, Hà N i,2000, t.1, tr.416

18


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

vì ch có CNXH, CNCS m i gi i phóng
c các dân t c b áp b c và nh ng ng i lao ng
trên th gi i kh i ách nơ l . Xố b áp b c dân t c, mà khơng xố b tình tr ng bóc l t và áp
b c giai c p thì nhân dân lao ng v n ch a
c gi i phóng, do ó, phát tri n t n c theo
con
ng c a CNXH là b o m v ng ch c cho n n c l p c a dân t c
c l p dân t c là i u ki n tiên quy t
v ng ch c cho c l p dân t c

ti n lên CNXH và CNXH là c s b o

m

T t ng H Chí Minh v s g n bó th ng nh t gi a c l p dân t c và CNXH v a
ph n ánh quy lu t khách quan c a s nghi p gi i phóng dân t c trong th i i cách m ng vô
s n, v a ph n ánh m i quan h kh ng khít gi a m c tiêu gi i phóng dân t c v i m c tiêu gi i
phóng giai c p và gi i phóng con ng i. V i H Chí Minh, ch ngh a yêu n c truy n th ng
ã phát tri n thành ch ngh a yêu n c hi n i, c l p dân t c g n li n v i CNXH.
c.

c l p cho dân t c mình

ng th i

c l p cho t t c các dân t c.

H Chí Minh ã kh ng nh: quy n t do, c l p là quy n b t kh xâm ph m c a các
dân t c: “dân t c nào c ng có quy n s ng, quy n sung s ng và quy n t do”. ây chính là
s g n bó gi a tinh th n dân t c t quy t v i ngh a v qu c t ; gi a ch ngh a yêu n c
chân chính v i ch ngh a qu c t trong sáng v.v.
Vì v y n m 1914, khi Anh, Ng i ã em toàn b s ti n dành d m
ct
ng
l ng ít i
ng h qu kháng chi n c a ng i Anh và nói v i b n mình r ng: chúng ta
ph i tranh u cho t do, c l p c a các dân t c khác nh là tranh u cho dân t c ta v y.
Ng i tôn tr ng quy n t quy t c a các dân t c. Nh ng Ng i ch tr ng ng h cách
m ng Trung Qu c,Lào, C mpuchia … vì theo H Chí Minh “giúp b n là t giúp mình”
K t lu n:
T t ng H Chí Minh v v n
dân t c v a mang tính khoa h c úng n, v a có
tính ch t cách m ng sâu s c th hi n s k t h p nhu n nhuy n gi a dân t c và giai c p, ch
ngh a yêu n c chân chính v i ch ngh a qu c t trong sáng, c l p cho dân t c mình ng
th i
c l p cho t t c các dân t c. i u ó hoàn toàn phù h p v i nhân nh c a
ngghen:" nh ng t t ng dân t c chân chính trong phong trào cơng nhân bao gi c ng là
nh ng t t ng qu c t chân chính”.
II. T
lên

T

NG H

CHÍ MINH V CÁCH M NG GI I PHĨNG DÂN T C.

Ch t ch H Chí Minh trong quá trình ho t ng lý lu n và th c ti n c a mình ã nêu
c m t h th ng các lu n i m v cách m ng gi i phóng dân t c nh sau:

2.1. Cách m ng gi i phóng dân t c mu n th ng l i ph i i theo con
vô s n

ng c a cách m ng

Nghiên c u phong trào yêu n c và gi i phóng dân t c Vi t Nam cu i th k XIX u
th k XX, Nguy n Ái Qu c khâm ph c tinh th n yêu n c c a các b c ti n b i nh ng
Ng i c ng nh n th y rõ nh ng h n ch c a các con
ng c u n c ó là ch a có
ng
l i và ph ng pháp u tranh úng n nên cách m ng không thành công.
Sau nhi u n m bơn ba tìm
ng c u n c cho dân t c, Ng i nghiên c u, kh o sát
nhi u cu c cách m ng trên th gi i. Trong ó có 3 cu c cách m ng i n hình: cách m ng M
19


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

(1776), cách m ng Pháp (1789), cách m ng tháng 10 c a Nga Ng i i n k t lu n: Cách

m ng Pháp và cách m ng M
u là nh ng cu c cách m ng không tri t
và Cách m ng
Nga là cu c cách m ng tri t nh t vì: Cách m ng Nga ã u i
c vua, t b n, a ch r i
l i ra s c cho công nông các n c và các dân t c b áp b c, các thu c a làm cách m ng
p
t tc
qu c ch ngh a và t b n trong th gi i. T ó, Ng i kh ng nh: mu n
c u n c và gi i phóng dân t c khơng có con
ng nào khác con
ng cách m ng vơ
s n.
H Chí Minh ví: Ch ngh a
qu c nh m t con a có hai vịi, m t vịi bám vào giai
c p vơ s n chính qu c, m t vịi bám vào giai c p vơ s n thu c a. Mu n ánh b i ch
ngh a
qu c ph i ng th i c t c hai cái vịi c a nó i, t c là ph i k t h p cách m ng vô
s n chính qu c v i cách m ng gi i phóng thu c a; ph i xem cách m ng thu c a
nh là “m t trong nh ng cái cánh c a cách m ng vô s n”, phát tri n nh p nhàng v i cách
m ng vô s n.
ây là lu n i m h t s c quan tr ng th hi n s sáng t o c a t t ng H Chí Minh v
cách m ng gi i phóng dân t c: i theo con
ng cách m ng vô s n các dân t c thu c a s
tìm ki m
c nh ng ng minh tin c y, không b
n c trong u tranh ; áp ng
c
nguy n v ng c a dân t c, c a nhân dân, ng th i phù h p v i xu th c a th i i cách
m ng vô s n

c m ra t cách m ng tháng M i ; m b o cho cách m ng gi i phóng dân
t c th ng l i tri t - c l p dân t c g n v i t do h nh phúc c a nhân dân
2.2. Cách m ng gi i phóng dân t c mu n th ng l i ph i do
nhân lãnh o.

ng c a giai c p công

Trong phong trào c u n c, gi i phóng dân t c tr c 1930 các h i, ng, oàn th ã
xu t hi n nh Duy tân h i, Vi t Nam quang ph c h i, Vi t Nam qu c dân ng. Nh ng t
ch c này do thi u m t
ng l i chính tr úng n, thi u t ch c ch t ch , thi u c s r ng
rãi trong qu n chúng nên ã khơng th lãnh o phong trào gi i phóng dân t c và d n d n
tan rã cùng v i khuynh h ng c u n c phong ki n hay t s n.
H Chí Minh ã s m kh ng nh: Cách m ng gi i phóng dân t c mu n th ng l i ph i
t d i s lãnh o c a
ng c a giai c p cơng nhân. ó là
ng cách m ng nh t, chân
chính nh t. Khơng có
ng lãnh o, cách m ng khơng th th ng l i.
ng ó ph i
c
xây d ng theo các nguyên t c ng ki u m i c a Lênin,
c v trang b ng ch ngh a MácLênin.
Trên th c t cách m ng Vi t Nam t 1930
ó c a H Chí Minh.

n nay ã ch ng minh

c s kh ng

nh

2.3. Cách m ng gi i phóng dân t c là s nghi p oàn k t toàn dân, trên c s c a liên
minh cơng - nơng.
V i nhãn quan chính tr s c bén, H Chí Minh ã s m nh n rõ mâu thu n ch y u, n i
b t trong xã h i Vi t Nam thu c a n a phong ki n, ó là mâu thu n gi a toàn th dân t c
Vi t Nam b áp b c, bóc l t v i ch ngh a
qu c Pháp và b n bán n c, ph n b i quy n
l i dân t c. Trên c s ó Ng i kh ng nh:

20


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

- Cách m ng gi i phóng dân t c là công vi c chung c a c dân chúng ch không ph i
là vi c c a m t hai ng i, vì v y ph i ồn k t r ng rãi tồn dân khơng phân bi t th thuy n,
dân cày, phú nông, a ch , t b n b n x , ai có lịng yêu n c th ng nòi s cùng nhau
th ng nh t m t tr n, thu góp tồn l c em t t c ra giành quy n c l p, t do cho dân t c,
ánh tan gi c Pháp - Nh t. i u này
c th hi n rõ trong chính sách t p h p qu n chúng
c a H Chí Minh ngay trong c ng l nh thành l p ng C ng s n Vi t Nam tháng 2-1930.
Th ng l i c a cách m ng tháng 8/1945 ã ch ng t s c m nh v i c a nhân dân, làm c s
cho H Chí Minh kh ng nh: “l c l ng nhân dân là l c l ng v

i h n h t. Không ai
chi n th ng
c l c l ng ó”.
- T p trung m i l c l ng trong m t tr n
ch ng l i c ng quy n nh ng trong s
oàn k t r ng rãi y thì “cơng-nơng là g c c a cách m ng”. ây là l c l ng b hai, ba t ng
áp b c, là l c l ng ơng o nh t và có tinh th n cách m ng tri t nh t.
ây là t t ng
qu c t c ng s n.

c l p c a Bác, không ch u nh h

ng c a khuynh h

2.4. Cách m ng gi i phóng dân t c c n
c ti n hành ch
n ng giành th ng l i tr c cách m ng vô s n chính qu c.

ng “t ” trong

ng, sáng t o và có kh

ây là lu n i m m i m và sáng t o c a H Chí Minh
Do i u ki n l ch s ch a cho phép, h c thuy t Mác-Lênin ch a
c p nhi u t i cách
m ng gi i phóng dân t c. Trong khi ó, trong phong trào c ng s n qu c t ã t ng t n t i
quan i m ánh giá th p vai trò, v trí c a cách m ng thu c a và cho r ng cách m ng thu c
a ph thu c cách m ng vơ s n chính qu c, cách m ng gi i phóng dân t c ch có th th ng
l i khi cách m ng chính qu c thành cơng..
H Chí Minh ra i tìm

ng c u n c t m t n c thu c a, b n thân Ng i là
ng i dân n c thu c a, là ng i c ng s n l n l i trên phong trào th gi i nên Ng i có
quan i m riêng: “v n m nh c a giai c p vô s n th gi i và c bi t là v n m nh c a giai c p
vô s n các n c i xâm l c thu c a, g n ch t v i v n m nh c a giai c p b áp b c các
thu c a, n c c và s c s ng c a con r n c t b n ch ngh a ang t p trung các thu c
a”, n u khinh th ng cách m ng thu c a t c là “mu n ánh ch t r n ng uôi” 4
Do nh n th c
c thu c a là m t khâu y u trong h th ng c a ch ngh a
qu c,
do ánh giá úng n s c m nh c a ch ngh a yêu n c và tinh th n dân t c. Ngay t n m
1924 H Chí Minh ã kh ng nh: cách m ng thu c a và cách m ng chính qu c có liên h
ch t ch v i nhau, nh ng cách m ng thu c a có th th ng l i tr c cách m ng chính qu c,
thúc y cách m ng chính qu c và “trong khi th tiêu m t trong nh ng i u ki n t n t i c a
ch ngh a t b n là ch ngh a
qu c, h có th giúp
nh ng ng i anh em mình
5
ph ng Tây trong nhi m v gi i phóng hồn tồn”

4

H Chí Minh: tồn t p, NXB. Chính tr qu c gia, Hà N i,2000, t.1, tr.273-274.

5

S d, t.1, tr.36

21

Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

Cách m ng thu c a có kh n ng ch
ng giành th ng l i tr
chính qu c. Nh ng cơng cu c gi i phóng ó ch có th th c hi n
nhân dân thu c a; ph i em s c ta mà t gi i phóng cho ta.

c cách m ng vơ s n
c b ng s n l c c a

ây là m t lu n i m sáng t o, có giá tr lý lu n và th c ti n to l n, m t c ng hi n r t
quan tr ng vào kho tàng lý lu n Mác-Lênin, ã
c th ng l i c a cách m ng gi i phóng dân
t c Vi t Nam ch ng minh.
2.5. Cách m ng gi i phóng dân t c ph i
c th c hi n b ng con
ng b o l c, k t
h p l c l ng chính tr c a qu n chúng v i l c l ng v trang trong nhân dân.
Theo h c thuy t Mác-Lênin, có nhi u ph ng th c giành chính quy n cách m ng t
tay giai c p th ng tr , song k thù không bao gi t nguy n giao chính quy n cho nhân dân.
Vì v y, cách m ng mu n th ng l i ph i dùng b o l c c a qu n chúng nhân dân.
i v i các n c thu c a, các th l c qu c s d ng b o l c xâm l c và th
tr thu c a, àn áp dã man các phong trào yêu n c, ây là hành ng b o l c c a k th
tr

i v i ng i b th ng tr . Vì th con
ng
giành và gi
c l p dân t c ch có th
con
ng cách m ng b o l c. ây là b o l c c a qu n chúng g m l c l ng chính tr
l c l ng v trang v i hai hình th c u tranh k t h p v i nhau là u tranh chính tr và
tranh v trang.

ng
ng
là
và
u

H Chí Minh kh ng nh
i t i giành chính quy n cách m ng thì con
ng b o l c
tr c h t ph i là cu c kh i ngh a v trang c a qu n chúng. Và trong th i i m i, th i i
c a cách m ng vơ s n thì cu c kh i ngh a v trang ó ph i có s liên k t, ng h c a cách
m ng vô s n th gi i, cách m ng Nga, th m chí trùng h p v i cách m ng vơ s n Pháp.
Trong q trình lãnh o cách m ng, nh bi t k th a truy n th ng và kinh nghi m
ánh gi c gi n c c a dân t c, v n d ng sáng t o lý lu n b o l c cách m ng c a ch ngh a
Mác-Lênin, ti p thu tinh hoa lý lu n và kinh nghi m quân s c a th gi i, H Chí Minh ã
ra và hoàn ch nh d n v lý lu n b o l c cách m ng Vi t Nam.
Lý lu n b o l c c a H Chí Minh có nh ng n i dung c b n sau:
Ü B o l c cách m ng VN là s c m nh t ng h p c a hai y u t chính tr và quân s ,
hai l c l ng là l c l ng chính tr c a qu n chúng và l c l ng v trang nhân dân.
Ü Cách m ng b o l c là s d ng s c m nh t ng h p “ch ng l i b o l c ph n cách
m ng, giành l y chính quy n và b o v chính quy n”.

Ü Tu tình hình c th mà quy t nh hình th c u tranh chính tr và hình th c
tranh v trang cho thích h p; s d ng úng và khéo léo k t h p hai hình th c
tranh ó giành th ng l i cho cách m ng.

u
u

V i quan i m cách m ng b o l c nh v y, H Chí Minh và ng ta c bi t coi tr ng
vi c xây d ng l c l ng chính tr c a qu n chúng, coi ó là i m t a xây d ng l c l ng
v trang nhân dân; t ch c các hình th c u tranh t th p n cao, t nh
n l n, phù h p
v i t ng lúc, t ng n i c th ; k t h p n i d y c a qu n chúng v i ti n công c a l c l ng v
trang nhân dân, t kh i ngh a t ng ph n ti n t i t ng kh i ngh a giành chính quy n trong c
n c.
22


Ch

ng 2: T t

ng H Chí Minh v v n

dân t c và cách m ng gi i phóng dân t c

Kh ng nh gi i phóng dân t c b ng con
ng cách m ng b o l c, song H Chí
Minh ln ch
ng, tích c c a ra gi i pháp
tranh th kh n ng hồ bình và phát tri n

c a cách m ng.
T t ng b o l c cách m ng và t t ng nhân o hồ bình th ng nh t v i nhau trong
t t ng H Chí Minh. Ng i ch tr ng yêu n c th ng dân, yêu th ng con ng i, u
chu ng hồ bình, t do, cơng lý, tranh th m i kh n ng hồ bình
gi i quy t xung t,
nh ng m t khi khơng tránh kh i chi n tranh thì ph i kiên qyt t ti n hành chi n tranh, kiên
quy t dùng b o l c cách m ng, dùng kh i ngh a và chi n tranh cách m ng
giành, gi và
b o v hồ bình, vì c l p t do c a dân t c. Th c ti n cách m ng Vi t Nam ã ch ng
minh t t ng này c a H Chí Minh là úng n.
III. V N D NG T T
NG H CHÍ MINH V
CƠNG CU C
I M I HI N NAY.
M t là: Kh i d y s c m nh c a ch ngh a yêu n
ng l c m nh m
xây d ng và b o v
t n c.

V N

DÂN T C TRONG

c và tinh thàn dân t c, ngu n

- N i l c hi u m t cách toàn di n bao g m: con ng i, trí tu , truy n th ng dân t c,
truy n th ng cách m ng, t ai, tài nguyên, v n li ng... nh ng t u trung l i, y u t quan
tr ng nh t, quy t nh nh t v n là ngu n l c con ng i v i t t c s c m nh th ch t và tinh
th n c a nó.
- Con ng i Vi t Nam v n có truy n th ng g n k t c ng ng, có ý chí kiên c ng b t

khu t, không ch u làm nô l , không cam ph n nghèo hèn... i u này
c kh ng nh trong
l ch s dân t c m y nghìn n m qua và tr c ti p trong hai cu c kháng chi n ch ng Pháp và
ch ng M . Trong công cu c i m i hi n nay c n ti p t c phát huy try n th ng ó
tr
thành n i l c a t n c phát tri n lên.
Hai là: Quán tri t t t
trên quan i m giai c p.

ng H Chí Minh, nh n th c và gi i quy t v n

dân t c

- Kh ng nh vai trò l ch s c a giai c p công nhân, và vai trò lãnh o c a
s n Vi t Nam - ng duy nh t lãnh o cách m ng Vi t Nam h n 70 n m qua.

ng c ng

t

- oàn k t r ng rãi các giai t ng nh ng l y liên minh cơng-nơng-trí th c là n n t ng t
ng.

- Trong u tranh giành và gi chính quy n, c n thi t ph i bi t s d ng b o l c cách
m ng c a qu n chúng ch ng l i b o l c ph n cách m ng c a k thù.
- Kiên

nh m c tiêu

c l p dân t c g n li n v i ch ngh a xã h i

Trên ây là nh ng quan i m có tính ngun t c, b t bi n mà chúng ta c n v n d ng
quán tri t trong b t c hồn c nh nào
Trong tình hình th gi i cịn nhi
giai c p, n u b r i quan i m giai c
phong trào cách m ng th gi i, d n
m nh t i v n dân t c thì d n n ch
ch p lãnh th , làm m t n nh chính tr

u bi n ng nh hi n nay, khi xã h i còn u tranh
p, nh n m nh v n
nhân lo i thì s làm suy y u
n s tan rã c a ch
XHCN. Song n u ch nh n
ngh a xô vanh, t i u tranh s c t c, tôn giáo, tranh
th gi i...
23