Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm làm giàu bằng nghề nông

10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm
Tháng Mười 15, 2015

Từ một món ăn dân dã nơi ruộng đồng, ốc bươu ngày nay đã trở thành món đặc sản tại
các quán ăn và nhà hàng sang trọng nơi thành thị. Hiện ốc có giá trên thị trường từ
15.000-25.000 đồng/kg. Do đó, nuôi ốc bươu hiện đang là mô hình kiếm ra tiền cho bà
con nông dân vùng ngọt hóa. Sau đây là một số kỹ thuật giúp bà con có thể làm giàu từ
mô hình này.

* Cho đẻ và ấp trứng

Bài cùng chủ đề:
[post_list_box series=”5214″]

Có thể thu thập ổ trứng ốc đẻ ngoài tự nhiên vào đầu mùa mưa để đem về ấp hoặc mua ốc thịt về
nuôi cho đẻ. Ốc cái thường đẻ trứng vào ban đêm. Có thể phân biệt được ốc cái nhờ mày ốc lõm
vào trong, kích thước lớn hơn, lỗ miệng tròn và loe ra hơn ốc đực. Nên nuôi ốc trong hố đất có
nước và rau cỏ hay lục bình, che bớt nắng lúc ban ngày.
Có thể ấp trứng trong thau, chậu có lót lá hay giấy báo để giữ ẩm bên dưới và nên giữ ấm trong
suốt thời gian chờ trứng nở (độ 2 tuần lễ trở lên với tỷ lệ nở khá cao, trên 80%). Lúc mới đẻ,
trứng có màu trắng trong và khi sắp nở chuyển sang màu trắng đục.
Những trứng phát triển tốt sẽ có màu ngày càng đậm hơn. Sau 8-10 ngày, vỏ vôi của trứng sẽ từ
từ tan biến thành một khối keo bao bọc một con ốc bên trong. Lúc này ốc con dễ bị tấn công bởi
các loài thiên địch như kiến, chim, cá, gia cầm,…
* Cách nuôi ốc
Sau khi nở, ốc con rơi xuống nước và sau vài ngày thì vỏ cứng dần, bắt đầu bò đi tìm ăn các chất
hữu cơ đang phân hủy trong nước.

Môi trường để nuôi ốc có thể là thau nhựa, chậu đất, hố đào trong đất hay mương, đìa trong vườn
hay ruộng lúa. Nên trải một lớp bùn ao (có nhiều chất hữu cơ) ở dưới đáy và để nước sâu độ 10
cm trở lên. Dụng cụ nuôi phải có nắp đậy thoáng khí hay bao lưới để đừng bị thất thoát hay các
loài ăn thịt tấn công và che bớt tia nắng nóng trực tiếp ban ngày.
Tốt nhất là nên nuôi quảng canh trong ao mương vườn hay rẫy mía sẽ cho kết quả khả quan hơn.
Để đạt kết quả tốt nhất, bà con cần bảo đảm các khâu sau:

/>
1/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

– Làm sạch ao, mương trong mùa nắng để diệt cá dữ hay ốc bươu vàng.
– Đặt cống dẫn nước có lưới bao để tránh sự xâm nhập của ốc bươu vàng hay cá dữ.
– Giữ lớp bùn hữu cơ dày ở đáy ao và có thể bón thêm vôi hay phân lân để trung hòa độ chua của
đất.
– Thả rau muống, bông súng hay củ ấu để làm mồi tự nhiên cho ốc ăn.
– Thả ốc cha mẹ vào đầu mùa mưa để cho ốc đẻ.
– Trong suốt quá trình nuôi trong mùa mưa nên cho ăn bổ sung bằng rau cỏ và cả thức ăn nhân
tạo hiện đang dùng để nuôi gia súc hay tôm cá (tùy theo nhu cầu).
– Chăm sóc cần thiết như giữ mực nước và bóng mát cho phù hợp, nên bao lưới để tránh cá, chim,
rắn ăn thịt, nhất là bìm bịp.
Nuôi bằng cách này thì ốc sẽ được tuyển lựa để thu hoạch dần và sau 1-2 năm có thể nuôi lại từ
đầu./.

Kỹ thuật nuôi ốc bươu đen
Ốc bươu đen còn có tên gọi là ốc lác, ốc nhồi. Trước đây, ốc bươu đen sinh sống rất nhiều trong tự

nhiên, nhưng từ khi xuất hiện ốc bươu vàng thì lượng ốc bươu đen trong tự nhiên giảm đáng kể.
Ốc bươu đen hiện là đối tượng nuôi có giá trị trên thị trường, bài viết này xin giới thiệu với bà con
cách nuôi ốc bươu đen mang lại hiệu quả kinh tế cao.
1. Chuẩn bị ao nuôi
– Ốc bươu đen có thể nuôi trong ruộng, trong ao hay ở mương, mực nước sâu từ 0,8 – 1 m; có thể
nuôi chung ốc với các loài cá vì chúng không cạnh tranh thức ăn của nhau. Ruộng hoặc ao nuôi
cần trồng thêm các loài thực vật thủy sinh như rau rút, bông súng, rong để tăng độ mát và độ
bám của ốc trong môi trường nước.
– Nước nuôi cần phải sạch, không bị nhiễm độc nông dược, giàu chất hữu cơ, nước có lưu thông
nhẹ càng tốt. Trường hợp ruộng nuôi không có bờ cao thì dùng lưới cước bao quanh.
2. Kỹ thuật nuôi
– Trước khi thả ốc cần bón phân chuồng với lượng 2kg/m2, bón xong đợi đến khi có bọt nước nổi
lên mới thả ốc giống. Mật độ thả 100 – 120 con/m2, ốc cỡ lớn hơn thả 80 con/m2.
– Hàng ngày cho ốc ăn cám gạo, bắp, khoai, rau xanh, thịt hến, cá, khi cho ăn nên rắc đều trên
phần nông của ao. Có thể cho ốc ăn thức ăn hỗn hợp như bột bắp, cám gạo nấu với bột cá. Lượng
thức ăn hàng ngày bằng 10% trọng lượng ốc dưới ao. Cho ăn mỗi ngày 1 lần vào giờ nhất định.
Khi ốc lớn, tăng dần lượng thức ăn.
– Có thể đặt sàn ăn ở nơi ốc tập trung nhiều nhằm theo dõi khả năng ăn của ốc để điều chỉnh
lượng thức ăn cho thích hợp. Khi nước lớn có nhiều thức ăn tự nhiên thì giảm bớt lượng thức ăn
hàng ngày.
3. Phương pháp nhân giống:
– Cho ốc đẻ ở ao đất, đáy có bùn mềm, nhiều mùn hữu cơ, mực nước trung bình 0,5m và tốt nhất
là nước có dòng chảy nhẹ. Ao được bón lót bằng phân chuồng, phân gà, phân trâu, bò trộn lẫn với
/>
2/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

rơm rạ băm nhỏ (tỷ lệ 1/3). Bón phân cho ao nuôi trước khi thả ốc bố mẹ 3 ngày. Mật độ thả 15 –
20 con/m2 ao, tỷ lệ ốc đực:cái là 1:1. Nên thả ốc vào ao trước mùa sinh sản của ốc. Sau 10 – 15
ngày kể từ ngày thả ốc bố mẹ, có thể bắt ốc con để nuôi riêng.
– Ốc giống có thể bắt ngoài tự nhiên về nuôi, bắt ốc nhẹ nhàng, tránh vỡ vỏ hay làm ốc chết.
4. Thu hoạch
– Theo dõi tốc độ lớn của ốc để thu hoạch sau khi nuôi vài tháng, khi ốc đạt kích cỡ 3 – 4 cm. Thu
ốc lớn để lại ốc nhỏ nuôi tiếp trong mùa nước. Vào cuối mùa nước, thu toàn bộ; chọn ốc bố mẹ để
nuôi năm sau.
– Nơi có nhiều phù sa bồi lắng nên thu hoạch vào mùa khô, thời điểm này là lúc ốc có chất lượng
tốt nhất.

Nghiên cứu quá trình phát triển phôi của trứng ốc bươu đồng
1. Đặt vấn đề

Ốc bươu đồng Pila polita (Deshayes, 1830) là loài ốc nước ngọt phổ biến phân bố ở Indonesia,
Campuchia, Lào, Việt Nam, Trung Quốc và Thái Lan. Chúng sống trong ao ruộng vùng đồng bằng
và trung du (Dillon, 2000). Nguyễn Thị Bình (2011) cho rằng mùa vụ sinh sản của ốc bươu đồng
tập trung từ tháng 4 – 6 dương lịch và thời gian nở của ốc bươu đồng từ 13 – 16 ngày. Tác giả
nhận định rằng nhiệt độ không khí càng cao thì phôi phát triển càng nhanh. Các nghiên cứu về
quá trình nở của ốc bươu vàng thu được kết quả tương đối biến động. Chang (1985); Adalla &
Morallo-Rejesus (1989) và Schnorbach (1995) cho rằng trứng ốc bươu vàng Pomacea canaliculata
có thời gian nở từ 8 – 21 ngày. Lum-Kong & Kenny (1989) và Lum-Kong (1989) thu được kết quả
là trứng ốc bươu vàng Pomacea urceus có thời gian nở từ 22 – 30 ngày. Theo Nguyễn Thị Kim Anh
và ctv. (2010) thì ốc bươu đồng có tập tính làm tổ trước khi đẻ trứng, trứng được đẻ dấu trong hố
đất ven bờ cách mặt nước 10 – 20 cm hoặc trên các giá thể (bèo, lục bình, thân cây…). Việc
nghiên cứu sự phát triển phôi của trứng ốc bươu đồng là cần thiết nhằm biết được từng giai đoạn
phát triển của trứng ốc. Góp phần xây dựng qui trình kỹ thuật ấp trứng và ươn ốc con để phát
triển nghề nuôi ốc bươu đồng ở đồng bằng sông Cửu Long.

/>
3/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

Hình 1: Ốc bươu đồng đang đẻ trứng và tổ trứng ốc bươu đồng
2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
Tổ trứng ốc bươu đồng được thu từ thủy vực tự nhiên ở huyện Cao Lãnh – tỉnh Đồng Tháp. Tổ
trứng sử dụng trong thí nghiệm là tổ trứng 1 ngày tuổi.

Hình 2: Tổ trứng ốc bươu đồng đặt trong gỗ nhựa
Để theo dõi sự phát triển phôi của ốc bươu đồng, 5 bọc trứng được đặt trên 5 giá thể xơ dừa khác
nhau trong rổ nhựa hình chữ nhật kích thước 30×20 cm. Các rổ nhựa chứa giá thể và tổ trứng
được bố trí trong bể ấp bằng composite (60×80cm). Nước trong bể ấp được duy trì ở mức khoảng
12 lít (vừa đủ ngập giá thể và không ngập bọc trứng) và được sục khí liên tục. Việc quan sát quá
trình phát triển phôi được thực hiện vào lúc 6 giờ, 12 giờ và 18 giờ hàng ngày. Mỗi lần lấy mẫu sẽ
thu 3 hạt trứng, tách hết phần vỏ canxi bên ngoài, đặt trên lame có nhỏ một giọt nước và quan
sát dưới kính lúp ở độ phóng đại ×10 lần.

Hình 3: Hạt trứng tách ra từ tổ trứng và hạt trứng được tách khỏi lớp vỏ canxi bên ngoài
Nhiệt độ môi trường nước và không khí được đo bằng nhiệt kế vào lúc 7 giờ sáng và 14 giờ chiều
hàng ngày; hàm lượng đạm ammonia (TAN), NO2–, độ kiềm và pH được xác định hàng tuần bằng
bộ test SERA (Germany).
3. Kết quả – thảo luận
3.1. Theo dõi các yếu tố môi trường
Các yếu tố môi trường thể hiện qua (Bảng 1) trong đó nhiệt độ không khí và nhiệt độ nước trong
bể ấp ít biến động giữa buổi sáng và buổi chiều do đó có thể không gây ảnh hưởng đến quá trình

/>
4/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

phát triển phôi của ốc bươu đồng. Các yếu tố môi trường như tổng đạm ammonia, Nitrite, pH và
độ kiềm đều nằm trong khoảng thích hợp cho sự phát triển phôi và ốc con mới nở.
Bảng 1. Giá trị trung bình một số yếu tố môi trường

Trung bình nhiệt độ sáng và chiều ở các nghiệm thức trong quá trình thí nghiệm được trình bày
qua Bảng 1. Nhiệt độ không khí buổi sáng dao động từ 24,56-26,70oC và buổi chiều dao động từ
30,70-32,60oC; trong khi đó nhiệt độ môi trường nước buổi sáng trong các bể ấp dao động từ
22,03-23,13oC và buổi chiều dao động từ 26,75- 27,70oC (Hình 2). Nguyễn Thị Bình (2011) ấp
trứng ốc bươu đồng ở nhiệt độ không khí buổi sáng dao động từ 22,5-24,0oC và buổi chiều dao
động từ 26,0-27,5oC thì ốc đạt tỷ lệ nở cao nhất. Eversole (1992) nghiên cứu trên ốc Pila virens và
Pila globosa, kết quả cho thấy khi nhiệt độ lên 40oC thì trứng ốc sẽ bị chết trong thời gian 2 ngày.
Trứng ốc Marisa cornuarietis sẽ ngừng phát triển khi nhiệt độ tăng lên 35-37 oC (Robins, 1971).
Nghiên cứu ảnh hưởng thức ăn và mật độ nuôi ốc bươu đồng thương phẩm của Nguyễn Thị Đạt
(2010) thì hàm lượng nitrite dao động 0,3-1 mg/L và ammonia từ 0,5-1,0 mg/L. Boyd (1998) cho
rằng hàm lượng nitrite trong nước nên thấp hơn 10 mg/L và hàm lượng ammonia thích hợp cho
thủy sản là 0,2-2,0 mg/L. Kết quả nghiên cứu Lê Văn Bình và Ngô Thị Thu Thảo (2013) hay
nghiên cứu Ngô Thị Thu Thảo và ctv. (2013) ươn ốc bươu đồng với các loại thức ăn khác nhau
trung bình độ kiềm dạo động 85 – 89,9 mg CaCO3/L, tác giả cho rằng độ kiềm thấp có thể do tốc
độ tăng trưởng nhanh, ốc cần một lượng canxi lớn để hình thành vỏ cho quá trình phát triển. Từ
nhận định này cho thấy hàm lượng nitrite, TAN và độ kiềm trong bể ấp nằm trong khoảng an toàn
cho quá trình phát triển phôi và giai đoạn mới nở của ốc bươu đồng.
3.2. Theo dõi sự phát triển phôi

Phát triển phôi và màu sắc bọc trứng: Trứng thụ tinh có hình cầu, được bao bọc bên ngoài bởi
lớp vỏ canxi màu trắng mỏng, dễ vỡ và bên trong là khối cầu màu cam, đặc sệt giống như khối
keo. Sau 36 – 48 giờ lớp vỏ canxi bên ngoài bị tách ra và có thể nhìn thấy một chấm nhỏ (mấu
lồi), càng về sau càng thấy rõ hơn và là nơi ốc con thoát ra khỏi vỏ trứng. Quá trình phân chia tế
bào và hình thành phôi nang, phôi vị kéo dài trong 4 ngày. Sau đó một số nội quan dần dần được
hình thành và ngày càng hoàn chỉnh. Ốc con bắt đầu xuất hiện trong bọc trứng vào ngày thứ 7.
Sau 12 – 13 ngày ốc con phát triển gần như hoàn chỉnh về cấu tạo bên trong và bên ngoài, lúc
này ốc sẽ tự thoát ra ngoài. Bên cạnh sự phát triển của phôi, màu sắc bên ngoài của bọc trứng
cũng thay đổi từ lúc bắt đầu đẻ đến khi trứng nở (Bảng 2 và Hình 4). Tuy nhiên, khi điều kiện
không thuận lợi, trứng dần dần chuyển thành màu trắng đục. Lúc này khối cầu màu cam bên
trong bị teo lại.
Bảng 2: Các giai đoạn phát triển và hình thái bên trong, bên ngoài của trứng ốc bươu
đồng
/>
5/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

Hoạt động thoát ra khỏi hạt trứng của ốc con: Trong quá trình ấp màu sắc bọc trứng có sự
biến đổi phản ánh sự phát triển phôi ốc ở bên trong hạt trứng. Khi chuẩn bị nở, bọc trứng trở nên
mềm, các hạt trứng rất dễ tách rời nhau và lớp vỏ canxi bao quanh hạt trứng bị nứt vụn và bong
ra. Lớp màng bao xung quanh ốc con vỡ ra và ốc thoát ra ngoài. Theo thời gian ấp, các cơ quan,
bộ phận của ốc con được hình thành và cuối cùng hình dạng của ốc con phát triển, có thể nhìn rõ
mắt và xúc tu của ốc con trước khi nở ra. Khi ốc con thoát ra khỏi bọc trứng, chúng có khả năng
tự bò và tìm đến nơi có giá thể hoặc có nước. Thời gian để toàn bộ ốc con thoát ra khỏi bọc trứng
kéo dài từ 3 – 5 ngày.

/>
6/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

Hình 4: Quá trình phát triển phôi của ốc bươu đồng. (A) Trứng màu trắng hồng, vỏ mềm và có
nhiều nhớt; (A1) Nguyên sinh chất có dạng hình cầu; (A2) Mấu lồi của nguyên sinh chất dài ra;
(B) Trứng có màu trắng; (B1) Nguyên sinh chất có màu đục; (B2) Phôi bào tập trung về 1 cực của
tế bào; (C) Trứng có màu trắng đục; (C1) Màng bao xuất hiện ở phần đầu; (C2) Phân biệt được
điểm mắt, chân; (D) Trứng có màu xám; (D1) Xuất hiện vỏ ngoài của ốc và phần xoắn ở đỉnh vỏ;
(D2) Đỉnh ốc xoắn nhiều hơn; (E) Hạt trứng có màu xám; bọc trứng mềm và lớp vỏ canxi quanh
hạt trứng bắt đầu nứt; (E1) Nắp mài xuất hiện và ốc di chuyển chậm; (E2) Vỏ ốc dầy hơn và có
màu vàng; (F) Trứng có màu xám đen, hạt trứng tách khỏi lớp vỏ canxi và tách rời ra; (F1) Xuất
hiện khối noãn hoàng; (F2) Ốc bắt đầu nở.
4. Kết luận
Các yếu tố môi trường không ảnh hưởng đến sự phát triển phôi và ốc con mới nở.
Khi được ấp trên xơ dừa, quá trình phát triển phôi và trứng ốc bươu đồng nở thành con diễn ra
trong 13 ngày.
Thời gian để toàn bộ ốc con thoát ra khỏi bọc trứng kéo dài từ 3 – 5 ngày.

/>
7/8


10/11/2018

Kỹ thuật nuôi ốc bươu thương phẩm - Làm giàu bằng Nghề nông

/>
8/8