Tiết 22-23 Tấm Cám

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
Tiết : 22 -23 Đọc văn :
Ngày soạn: 7.10.2009 (Truyện cổ tích)
I .M ụ c tiêu : Giúp học sinh:
1.Kiến thức: -Nắm được nội dung và nghệ thuật của truyện.
2. Kó năng -Biết cách đọc, kể, phân tích nhân vật qua mâu
thuẫn và hiểu một truyện cổ tích thần kiø; nhận biết được một
truyện cổ tích thần kiø qua đặc trưng thể loại.
3. Thái độ :- -Có được tình yêu đối với người lao động,
củng cố niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện, của chính
nghóa trong cuộc sống.
II.Chuẩn bò:
1. Chuẩn bò của giáo viên:
-Giáo viên thiết kế giáo án, làm một số sơ đồ biểu bảng ( tranh Tấm Cám ).
2. Chuẩn bò của học sinh:
- Học sinh đọc bài, soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa và hướng dẫn của giáo
viên
III. Hoạt động d ạ y h ọ c:
1 . n đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra só số, vệ sinh phòng học, đồng phục .
2. Ki ể m tra bài c ũ : (5phút)
Phân tích tâm trạng của Ra-ma và Xi-ta để thấy được quan niệm của người n Độ cổ
về mẫu người anh hùng và người phụ nữ lý tưởng?
3. Giảng bài m ớ i :
* Giới thiệu bài : (1phút)
Tấm Cám là một câu truyện lý thú về số phận bất hạnh của Tấm, một cơ gái mồ cơi. Vươn
lên sống tốt, sống đẹp, cuộc đời Tấm là một bài ca bất hủ. Tác giả dân gian đã thổ lộ điều
gì, tìm hiểu cốt truyện chúng ta sẽ rõ.
-Tiến trình bài dạy:
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung

10’


Hoạt động 1 :
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu
chung:
Theo dõi phần Tiểu
dẫn: Phân loại truyện
cổ tích? Đặc trưng ,
nội dung của truyện cổ
tích ? Tình tiết chính
của truyện?
Hoạt động 1 :
Học sinh tìm hiểu
chung:
Theo dõi phần Tiểu
dẫn:
A.Tìm hiểu chung:
I.Thể loại truyện cổ tích :
1.Tiểu dẫn
a.Truyện cổ tích : là tác
phẩm tự sự nhân gian mà cốt
truyện và hình tượng được hư
cấu có chủ đònh, kể về số
phận con người bình thường
trong xã hội, thể hiện tinh
thần nhân đạo và lạc quan
của nhân dân lao đông.
b. Phân loại truyện cổ tích:

+Truyện cổ tích lồi vật
Giáo án 10 cơ bản - 1 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
50’
Hoạt động 2:
Nhóm 1 : Nhân vật tiêu
biểu cho lối sống ác là
ai, họ độc ác như thế
nào ?
Nhóm 2 : Nhân vật
sống hiền là ai và nhân
vật ấy sống ra sao ?
Nhóm 3 : Nhân dân ta
có cách giải quyết như
thế nào trước những
khổ đau mà mẹ con
Cám bắt Tấm phải
chịu ?
Nhóm 4 : Nhận xét về
nghệ thuật giải quyết
các xung đột, mâu thuẫn
(gợi ý : khi Tấm mất giỏ
tơm tép… Khi Tấm mất
Hoạt động 2:
Đọc-Hiểu truyện:
Học sinh đọc bài, giải
thích một số từ ngữ
khó.
Phân tích diễn biến

của truyện để thấy
mâu thuẫn giữa Tấm
và mẹ con Cám
Mâu thuẫn càng lúc
càng gay gắt :
Tấm bò mẹ con Cám
giết hại để cướp hạnh
phúc (4 lần): đẵn gốc
+Truyện cổ tích sinh hoạt
+ Truyện cổ tích thần kỳ
* Truyện cổ tích thần kỳ:
-Đây là loại truyện có số
lượng nhiều nhất, là loại
truyện có sự tham gia của yếu
tố thần kỳ vào q trình diến
biến của cốt truyện như : Tiên,
Bụt, các yếu tố kỳ ảo …
- Nội dung truyện cổ tích
thần kỳ: Đề cập số phận bất
hạnh của người lao động,
mong muốn có hạnh phúc gia
đình, có cơng bằng xã hội ,
phẩm chất năng lực của con
người cần được coi trọng…
( dẫn chứng : Truyện Tâm
Cám )
2. Bố cục : 2đoạn
- Số phận bất hạnh của Tấm
và triết lý thiện ác
- Cuộc đấu tranh quyết liệt

của Tấm để dành hạnh phúc
3.Chủ đề :
Tấm Cám là truyện cổ tích kể
về cuộc đời bất hạnh và cuộc
đấu tranh khơng khoan nhựơng
của Tấm trong xã hội phong
kiến xưa
B.Đọc-hiểu truyện :
1. Số phận bất hạnh của
Tấm và triết lý ở hiền gặp
lành:
a. Số phận bất hạnh của Tấm
a.1. Hồn cảnh gia đình
- Tấm mất mẹ từ nhỏ
- Sau đó cha Tấm qua đời
- Tấm ở với hai mẹ con dì
ghẻ
a.2. Hồn cảnh sinh sống
- Cuộc sống đói khổ
- Tấm phải làm lụng vất
vả, bị đối xử bất cơng
b. Triết lý ở hỉền găp lành
(phần này g/v cho h/s thảo
luận nhóm) khi đã xem 4 đoạn
phim sau
Giáo án 10 cơ bản - 2 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009

cá bống…những lúc

như thế tác giả xử lý
bằng phương pháp nghệ
thuật nào?)
-Nhân dân ta có cách
giải quyết như thế nào
trước những khổ đau
mà mẹ con Cám bắt
Tấm phải chịu ?



cây cau Tấm đang
trèồ giết chim vàng
anhà chặt cây xoan
đàồ đốt khung cửi.
*Tấm khổ sở, bất
hạnh; mẹ con Cám ác
độc đến tận cùng.

-. Nhân vật tiêu biểu cho lối
sống ở ác ( Mẹ con Cám )
*Bắt Tấm lao động như tù khổ
sai cả ngày và đêm
*Tước đoạt sức lao động của
Tấm : lấy cả giỏ tép
*Cướp kết quả lao động của
Tấm : Lấy yếm đỏ→g/v diễn
giảng
*Giết cá bống của Tấm→g/v
diễn giảng

*Trộn thóc lẫn gạo, bắt Tấm
nhặt thóc riêng, gạo riêng
*Lập mưu giết chết Tấm…
*Mẹ con Cám bóc lột Tấm
triệt để, tồn diện cả vật chất
lẫn tinh thần.
*Những tháng ngày ở cùng mẹ
con Cám, Tấm quần quật làm
việc liên miên khơng ngừng
nghỉ.
*Những phần thưởng xứng
đáng cho sức lao động
( yếm đỏ ) bị tước đoạt trắng
trợn
*Niềm vui tinh thần nhỏ bé
( ni cá bống ) mẹ con Cám
cũng nhẫn tâm cướp mất.
*Cuộc sống của Tấm tối tăm
héo hắt, bị dày xéo chà đạp
như kiếp tù khổ sai
* Tấm trừng trị mẹ con Cám:
+ Tấm sai người dội nước sơi
vào Cám
+ Mụ gì ghẻ lăn đùng ra chết
theo con
=> Sự trả thù rất quyết liệt. Mẹ
con Cám đáng phải chết như
vậy. Tấm nhân danh cái thiện
để trị cái ác, loại cái ác ra khỏi
c/s của con người => ước mơ

cuộc sống hạnh phúc cơng
bằng; niềm tin vào chính
nghĩa.
* Ý nghóa quá trình biến hóa
của Tấm
Quá trình biến hóa của Tấm
thể hiện sưc ùsống mãnh liệt
Giáo án 10 cơ bản - 3 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
của Tấm, mà không một thế
lực thù đòch nào có thể tiêu
diệt nổi .
Nếu ở phần một của truyện,
Bụt hiện lên ban tặng điều
thần kì ở mỗi một lần Tấm
khóc, thì ở phần hai, cuộc
đấu tranh quyết liệt hơn
nhưng ta không còn thấy
Tấm khóc, cũng hòan tòan
không thấy sự xuất hiện của
Bụt .Nhân dân gửi vào nhân
vật Tấm ý thức phải tự mình
giành và giữ hạnh phúc
.Khác với phần một ,yếu tố
kì ảo không thay Tấm trong
cuộc chiến mà chỉ là nơi
Tấm hóa thân để trở về đấu
tranh với cái ác quyết liệt
hơn .

Sự biến hóa của Tấm đã thể
hiện sức sống, sức trỗi dậy
mãnh liệt cũa con người
trước sự vùi dập của kẻ ác.
Đây là sức mạnh của thiện
thắng ác. Mâu thuẫn và xung
đột trong truyện phản ánh
mâu thuẫn và xung đột trong
gia đình phụ quyền thời cổ.
-Vài nét nghệ thuật : Truyện
Tấm Cám mượn xung đột
trong gia đình để thể hiện triết
lý ở hiền gặp lành. Lúc nhân
vật hiền bế tắc, tác giả dân
gian phải mượn yếu tố kỳ ảo
để giải quyết. Lúc Tấm buồn
tức, Bụt hiện lên an ủi, Tấm
mất yếm đào, Bụt cho cá bống,
Tấm mất cá bống, Bụt cho
niềm hạnh phúc lớn lao…Tấm
trở thành Hồng hậu
Bất hạnh nghèo hèn→ Hạnh
phúc giàu sang
Từ một cơ gái nghèo khó bất
Giáo án 10 cơ bản - 4 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
10’
10’
Hoạt động 3:

Nội dung tư tưởng và
giá trò nghệ thuật của
tác phẩm?
Hoạt động 4:
Giáo viên gọi học
sinh làm bài tập.
Câu Hỏi: Nếu thiếu đi
những yếu tố thần kì
thì những câu chuyện
cổ tích sẽ ra sao?
Hoạt động 3:
Học sinh đọc phần ghi
nhớ (sách giáo khoa)
và ghi vào vở
Hoạt động 4:
Học sinh làm bài tập.
Trả lời: “Nếu giả sử
chúng ta tước đi những
yếu tố thần kì thì cổ tích
khơng còn được gọi là
cổ tích. Mảnh đất thần
tiên ấy sẽ trở nên cằn
cỗi, những hạt giống
tâm hồn khó có thể nảy
mầm và phát triển; cây
đời cũng khơng thể bám
rễ vào để hút những
dòng “tinh hoa” tươi
mát. Và khi nghe truyện
cổ tích mà khơng tin

theo, rung cảm theo
những sự việc kì diệu,
hạnh, Tấm đã trở thành Hồng
hậu, một địa vị giàu sang trong
suy nghĩ của nhân dân. Hạnh
phúc ấy chỉ đến với người hiền
lành lương thiện và là triết lý
“ở hiền gặp lành”, ước mơ đổi
đời của nhân dân ta.
C.Tổng kết và luyện tập:
I.Tổng kết : (Phần ghi nhớ –
sách giáo khoa)
Trun TÊm C¸m ®· thĨ
hiƯn ®ỵc søc sèng , søc trçi
dËy m·nh liƯt cđa con ngêi
tríc sù vïi dËp cđa c¸c thÕ lùc
thï ®Þch .§©y lµ søc m¹nh cđa
c¸i thiƯn th¾ng ¸c , lµ cc
®Êu tranh ®Õn cïng cho c¸i
thiƯn .
Trong cc ®Êu tranh nµy ,
TÊm ®· chiÕn th¾ng b»ng søc
m¹nh k× diƯu cđa íc m¬ vµ
niỊm l¹c quan cđa ngêi lao
®éng .
§Ỉc s¾c cđa trun lµ kh¾c
ho¹ ®ỵc h×nh tỵng TÊm cã sù
ph¸t triĨn vỊ hµnh ®éng ( tõ
thơ ®éng ®Õn chđ ®éng ®Êu
tranh giµnh l¹i cc sèng vµ

h¹nh phóc).
II.Luyện tập:
Truyện Tấm Cám thuộc
truyện cổ tích thần kỳ:
-Yếu tố thần kỳ trong
truyện xuất hiện khá phổ
biến, bản thân nhân vật cũng
có sự biến hóa thần kỳ.
-Truyện về nạn nhân :
Nạn nhân trải qua nhiều
hoạn nạn, cuối cùng được
hưởng hạnh phúc.
Giáo án 10 cơ bản - 5 - – Nguyễn Văn Mạnh