Bài giảng tổng quan về linux

Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

Chương 01: TỔNG QUAN VỀ LINUX
– Lich sử hệ điều hành Unix
– Linux là gì
– Lịch sử hệ điều hành Linux
– Tại sao phải sử dụng Linux ?
– Các bản phát hành Linux
– Lợi ích của Linux
– Ai nắm quyền sở hữu Linux
– Giấy phép GNU - GPL (General Public
License)
– Cách phát âm đúng chuẩn
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

1


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

1. Lịch sử hệ điều hành Unix
• Giữa những năm 60, General Electric, Massachusetts
Institute for Technology và Bell Laboratories (AT&T) cùng
phối hợp trong một cố gắng tạo ra một HĐH mới gọi là
Multics (MULTiplexed Information and Computing System).
Đến năm 1969, chương trình Multics bị bãi bỏ.
• Sau đó, Kenneth Thomson, một người rất thích các tính
năng của Multics, nhưng nhận thấy nó quá phức tạp và tìm
cách đạt các mục tiêu cơ bản của Multics nhưng bằng con
đường đơn giản hơn. Năm 1969, phiên bản đầu tiên của
Unix gọi là Unics (Uniplexed Information and Computing

System) được xúc tiến xây dựng.
• Năm 1973, hệ thống được viết lại bằng ngôn ngữ C. Kể từ
đó, Unix trở thành hệ điều hành được sử dụng rộng rãi
nhất có tính khả chuyển cao. Năm 1979, phiên bản 7 của
Unix được phát hành và là hệ điều hành gốc cho tất cả các
hệ thống kiểu Unix sau này.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

2


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• Vào thời điểm trên, cộng đồng các trường đại học
và học viện, đứng đầu là Berkeley, phát triển một
nhánh khác gọi là Berkeley Software Distribution
(BSD), trong khi AT&T (American Telephone and
Telegraph) tiếp tục phát triển Unix dưới tên gọi là
System III, System V, System VII.
• Trên thị trường, System V là phiên bản thành
công và nhiều nhà cung cấp phần cứng đã
hướng tới sản phẩm này của AT&T.
• Hầu hết các phiên bản Unix đều thuộc quyền sở
hữu và được bảo vệ bởi từng nhà cung cấp phần
cứng tương ứng, ví dụ Sun Solaris là một phiên
bản của System V. Trong khi, ba phiên bản của
BSD cuối cùng đã trở thành mã nguồn mở:
FreeBSD (dễ cài cho PC), NetBSD (đa nền tảng)
và OpenBSD (có tính bảo mật cao).
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

3


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

4


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

2. Linux là gì
Linux là một dự án với mục đích ban đầu là tạo
ra phiên bản UNIX có thể chạy được trên nhiều
máy tính có chip Intel. Những máy này thường
được gọi là máy vi tính tương thích với máy PC
của IBM.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

5


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• Có thể nói rằng UNIX là hệ điều hành phổ
biến nhất và linh họat nhất hiện nay cho
các máy trạm chủ đầu trên (high-end).

Chương này sẽ giải thích tại sao nên chọn
một bản Linux giống UNIX thay gì chọn
một trong những hệ điều hành trên nền
của Intel như Window hay OS/2.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

6


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• Ngay từ lúc ban đầu Linux là chương trình
được viết bởi Linus Torvalds lúc đó là sinh
viên Đại học Helsinki tại Phần Lan.
Torvalds muốn tạo ra một bản thay thế hệ
điều hành Minix, vốn là một hệ giống như
UNIX để chạy các PC nền Intel.
• Về cơ bản Linux là một clone UNIX, nên
Linux có được các thuận lợi của UNIX :
– Tính đa nhiệm thực (preemptive multitasking):
chạy nhiều chương trình cùng lúc

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

7


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

– Hệ điều hành đa người dùng
(multiuser): nhiều người có thể đăng
nhập cùng lúc vào hệ thống
– Linux cung cấp cho người sử dụng một
cơ hội học tập mà hiện nay chưa có hệ
điều hành nào sánh được đó là hệ điều
hành cung cấp đầy đủ cả mã nguồn.
Trong khi đó các hệ điều hành mang
tính thương mại khác không bao giờ tiết
lộ mã nguồn.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

8


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

3. Lịch sử hệ điều hành Linux
– Năm 1991, Linus Torvalds bắt đầu phát triển một
Kernel HĐH có tên là “Linux”.
– Trong cộng đồng Linux, nhiều tổ chức khác nhau
đã kết hợp các thành phần khác có sẵn thành bản
phân phối (distribution). Đó là các nhà phân phối
(distributors).
– Các bản phân phối thông dụng gồm có Linux của
Red Hat, Mandrake, SuSE, Caldera, Corel và
Debian. Ở Việt Nam có Linux VN và VietKey Linux.
– Có những sự khác nhau giữa các bản phân phối
đó, nhưng tất cả các bản phân phối đó đều dựa
trên cùng nền tảng: Kernel của Linux và các thư

viện của GNU ( />Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

9


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

– Kernel của Linux được phân phối dưới giấy
phép GNU GPL (General Public License) và mã
nguồn của nó được phân phối tự do tới mọi
người.
– Phiên bản Kernel cuối hiện nay là 2.6 (2.6.19 –
phân phối ngày 26/11/2006 tại trang Web:
/>– Ngoài Kernel, có nhiều phần mềm và dịch vụ
được xây dựng để chạy trên Linux (Software
Packages)
– Người dùng có xu thế lựa chọn Linux Kernel với
một số ứng dụng cần thiết cho mình và đó là
nguồn gốc của các Linux Distribution.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

10


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

4. Tại sao sử dụng Linux
• Đây là một hệ điều hành miễn phí hiện
nay, có khả năng đa chương đa nhiệm
cùng lúc cho nhiều người sử dụng trên

các nền phần cứng của máy PC.
• Nhiều ứng dụng cho Linux được cung cấp
miễn phí trên Internet cũng như mã nguồn
của Linux, Người sử dụng có thể lấy mã
nguồn về, sau đó chỉnh sửa và mở rộng
hệ điều hành theo nhu cầu riêng của
mình.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

11


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

Chúng ta có thể kể thêm về các hệ điều hành
miễn phí như FreeBSD, Minix…Do cuộc cách
mạng của Linux, đến nay Solaris cũng đã cho
miễn phí hệ điều hành của mình và công bố mã
nguồn của Solaris for Intel (dùng cho máy PC) và
Solaris for SPARS.
• Linux là một khả năng thay thế cho các hệ thống
UNIX khác
• Linux giúp bạn dễ truy cập Internet và những gì còn
lại của xa lộ thông tin
• Một vấn đề tế nhị làm cho Linux dể đến với người
dùng là Linux cung cấp mã nguồn mở cho mọi
người. Chính điều này khiến cho một số quốc gia
đầu tư nghiên cứu Linux để không bị lệ thuộc vào
các phần mềm sẵn có.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

12


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• Tuy nhiên, việc độc lập với các công ty
thương mại cũng là một thế yếu tiềm tàng
của Linux. Bởi vì không một công ty
thương mại riêng lẻ nào nhận trợ giúp
Linux, do đó người sử dụng không thể gọi
điện để yêu cầu sự trợ giúp. Mặc dù vậy,
với sự phát triển của Internet, các tổ chức
hỗ trợ người dùng Linux đã tạo ra vô số
các site, các forum để hướng dẫn người
sử dụng về các vấn đề của Linux.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

13


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

5. Các bản phát hành Linux
Các bản phân phối của Linux bao gồm:
– Tập hợp các phần mềm (Software Packages)
– Chương trình cài đặt (Installer)
– Các cấu hình của riêng nhà sản xuất (Reconfigure)
– Trình quản lý và cập nhật gói phần mềm

(Update/Patch)
– Các phần mềm thương mại khác (Commercial
Software)
– Tài liệu hướng dẫn, hỗ trợ người dùng (User
Guide
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

14


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

•

Một số Linux Distro chính (thông dụng - được nhiều người
dùng và hỗ trợ):
– RedHat
– Mandrake
– SuSE
– Debian
– Slackware
– Knoppix
– Lindows
– Centos
– v.v…
– Trong đó có một vài Linux Distro thuộc dạng LiveCD, nghĩa
là chạy trực tiếp trên ổ đĩa CD-ROM mà không cần thông
qua quá trình cài đặt vào máy tính (kỹ thuật này sử dụng bộ
nhớ RAM để phục vụ trong quá trình thực thi. Ví dụ Knoppix
là một Linux LiveCD ổn định và được nhiều người dùng,

thích hợp cho quá trình giảng dạy Linux)
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

15


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• FEDORA CORE LINUX
– Dự án mã nguồn mở được Red Hat tài trợ,
công bố tháng 9/2003
– Những thành quả cuả cộng đồng có thể
được dùng cho Red Hat Enterprise Linux
– Các phiên bản phổ biến: 4, 5, 6…10, 14, 16,
17, 18, 20
– Tham khảo:

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

16


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• Red Hat Enterprise Linux chỉ có sẵn thông qua
một dịch vụ thuê bao trả tiền, cung cấp truy cập để
cập nhật phần mềm và mức độ hỗ trợ kỹ thuật
khác nhau. Sản phẩm chủ yếu bao gồm các gói
phần mềm được phân phối theo nguồn mở hoặc
một giấy phép phần mềm tự do và mã nguồn

những gói này được công bố bởi Red Hat.
• Tham khảo
/>
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

17


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• CentOS là một bản phân phối hệ điều hành tự do
dựa trên Linux kernel. Nó có nguồn gốc hoàn toàn
từ bản phân phối Red Hat Enterprise Linux
(RHEL). CentOS tồn tại để cung cấp một nền tảng
điện toán doanh nghiệp tự do và phấn đấu để duy
trì khả năng tương thích nhị phân 100% với
nguồn thượng nguồn của nó là Red Hat. CentOS
là viết tắt của Community ENTerprise Operating
System
• CentOS là miễn phí. Hỗ trợ kỹ thuật chủ yếu
được cung cấp bởi cộng đồng thông qua mailing
lists chính thức, diễn đàn, và các chat room.
• Tham khảo

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

18


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

6. Lợi ích của Linux
• Trong số hệ điều hành miễn phí hiện nay, Linux
là hệ điều hành được sử dụng rộng rãi nhất. Với
các PC, Linux cung cấp một hệ thống đầy đủ
những chức năng multitasking và multiuser lập
sẵn, tận dụng sức mạnh xử lý của máy 386 và
cao hơn
• Linux có sẵn bộ giao thức mạng TCP/IP giúp dễ
dàng kết nối Internet, thư điện tử. Linux có
Xfree86 là một giao diện đồ họa GUI đầy đủ,
căn cứ trên hệ X Windows.
• Khả năng thích ứng cao giúp cho hệ điều hành
này vẫn họat động tốt khi chạy trên bất kỳ nền
nào từ máy xách tay cho đến các máy tính dạng
lớn mainframe.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

19


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

7. Ai nắm quyền sở hữu Linux
• Điều khẳng định là Linux không phải là phần
mềm công cộng, bởi vì nhiều thành tố của Linux
đã được nhiều người khác đăng ký tác quyền.
Linus Torvalds giữ tác quyền kernel cơ bản của
Linux. Doanh nghiệp Red Hat là chủ của phiên
bản Red Hat Linux… Nhiều tiện ích của Linux

thuộc lĩnh vực tác quyền GPL (GNU General
Public License). Thực tế Tovalds cùng nhiều
người đóng góp cho Linux đã đặt công trình của
mình đưới sự bảo vệ của GNU GPL.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

20


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

8. Giấy phép GNU – GPL
(General Public License)
•

Giấy phép phần mềm mã
nguồn mở (Open Source – OS)
cho phép người dùng đọc, truy
cập, thay đổi và làm lại mã
nguồn của một sản phẩm phần
mềm (theo tổ chức OSI – Open
Source Initiative). Các giấy
phép phần mềm được OSI phê
chuẩn
và
quản
lý
tại
.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

21


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

– Open Source mang ý nghĩa “tự do” nhiều hơn
là “miễn phí”.
– Mỗi loại giấy phép có những điều khoản quy
định riêng. Ví dụ: BSD Licensing chỉ dài 1
trang với 3 điều khoản cần phải tuân thủ
nhưng trong khi đó thì Mozilla Public License
1.1 dài đến 12 trang đề cập mọi thứ từ việc
định nghĩa thuật ngữ đến cách thức áp dụng
giấy phép cho chính phủ.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

22


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

– Một trong những điều khoản quan trọng là: Nếu
ta thay đổi mã nguồn thì phải lập lại tài liệu về
các thay đổi và đính kèm mã nguồn theo phần
mềm.
– Không được thông báo bản quyền của mình
(copyright) mặc dù đã thay đổi mã nguồn của

chương trình.
– Xem thêm thông tin tại

• Người ta còn nói GNU GPL là “Copyleft” để thay
cho khái niệm “Copyright”.

Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

23


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

• Nội dung chính của GNU GPL
– Tác giả vẫn giữ bản quyền đối với với phần mềm
gốc.
– Người sử dụng có thể sao chép và phân phối
chương trình dưới bất cứ hình thức nào và giá cả
tùy ý.
– Người sử dụng có thể thay đổi một phần của
chương trình và phân phối thay đổi của mình cùng
toàn bộ phần mềm cho người khác, với điều kiện
nói rõ phần mình thay đổi.
– Nếu những thay đổi không thể tách rời toàn bộ
phần mềm thì GNU GPL sẽ mở rộng sang những
thay đổi đó.
– Người sử dụng không được thông báo bản quyền.
– Phải đảm bảo cung cấp mã nguồn khi bán một sản
phẩm theo GNU GPL để người khác có thể sử dụng
và/hoặc bán tiếp. Người dùng kế tiếp có đầy đủ

quyền lợi như của người trước.
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

24


Khoa Công nghệ Thông tin Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh

9. Cách phát âm đúng chuẩn
Linux thường được phát âm với “i” ngắn giọng mũi và
trọng âm tại nguyên âm đầu tiên: LIH-nucks.
LIH-nucks Tác giả Linus
Torvalds phát âm từ này như sau:
 Bằng tiếng Anh:
/>-Nghe đọc: ENGLISH
ENGLISH
- Xem thêm thông tin tại:
/>
Bài giảng môn học Nhập Môn Hệ Điều Hành

25