Nghiên cứu MỐI QUAN HỆ GIỮA BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA THÁNH ĐỊA MỸ SƠN (QUẢNG NAM) VÀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH

MỐI QUAN HỆ GIỮA BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA THÁNH ĐỊA MỸ SƠN
(QUẢNG NAM) VÀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH
I. Giới thiệu khái quát về Thánh địa Mỹ Sơn – Quảng Nam:
Thánh địa Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, cách thành
phố Đà Nẵng khoảng 69 km và cách thành cổ Trà Kiệu khoảng 20 km, là tổ hợp bao gồm
nhiều đền đài Chăm Pa, trong một thung lũng đường kính khoảng 2 km, bao quanh bởi
đồi núi. Đây từng là nơi tổ chức cúng tế của vương triều Chăm pa cũng như là lăng mộ
của các vị vua Chăm pa hay hoàng thân, quốc thích. Thánh địa Mỹ Sơn được coi là một
trong những trung tâm đền đài chính của Ấn Độ giáo ở khu vực Đông Nam Á và là di sản
duy nhất của thể loại này tại Việt Nam. Từ năm 1999, thánh địa Mỹ Sơn đã được
UNESCO chọn là một trong các di sản thế giới tại phiên họp thứ 23 của Ủy ban di sản
thế giới theo tiêu chuẩn C (II) như là một ví dụ điển hình về trao đổi văn hoá và theo tiêu
chuẩn C (III) như là bằng chứng duy nhất của nền văn minh châu Á đã biến mất.
Với hơn 70 công trình kiến trúc bằng gạch đá, được xây dựng từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ
13, Mỹ Sơn trở thành trung tâm kiến trúc quan trọng nhất của Vương quốc Champa.
Bằng vật kiệu gạch nung và đá sa thạch, trong nhiều thế kỷ người Chăm đã dựng lên một
quần thể kiến trúc đền tháp độc đáo, liên hoàn: Đền chính thờ Linga-Yoni biểu tượng của
năng lực sáng tạo. Bên cạnh tháp chính (Kalan) là những tháp thờ nhiều vị thần khác
hoặc thờ những vị vua đã mất. Mặc dù thời gian cùng chiến tranh đã biến nhiều khu tháp
thành phế tích nhưng những hiện vật điêu khắc, kiến trúc còn lại cho đến ngày nay vẫn
còn để lại những phong cách giai đoạn lịch sử mỹ thuật dân tộc Chăm, những kiệt tác
đánh dấu một thời huy loàng của văn hoá-kiến trúc Chăm Pa cũng như của Đông Nam Á.
II. Mối quan hệ giữa di sản văn hóa Thánh địa Mỹ Sơn và phát triển du lịch:
2.1 Cơ hội:
- Quảng bá di sản:


Thánh địa Mỹ Sơn công chiếu phim quảng bá. Bộ phim với chủ đề “Mỹ Sơn - Thung
lũng của thần linh và nghệ thuật” vừa được Ban Quản lý Di tích Thánh địa Mỹ Sơn công
chiếu nhằm giới thiệu quảng bá những giá trị nổi bật của di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn
trong tiến trình lịch sử hình thành và phát triển. Với thời lượng 18 phút, bố cục gồm 5

phần, bộ phim đã khái quát những giá trị nổi bật về văn hóa, lễ hội, kiến trúc, nghệ thuật
của vương quốc Chămpa nói chung và di sản văn hóa thế giới Thánh địa Mỹ Sơn nói
riêng, nhất là trong mối quan hệ giữa Mỹ Sơn với các di tích Chăm trong vùng cũng như
với dòng sông mẹ Thu Bồn. Thông qua bộ phim du khách sẽ có cái nhìn toàn cảnh về tiến
trình hình thành và phát triển của Mỹ Sơn từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ 14, đặc biệt là những
biến đổi, tiếp biến về vật liệu, kiến trúc, kỹ thuật xây dựng... tại khu di tích đền tháp Mỹ
Sơn trong hơn 700 năm tồn tại.
Quảng bá di tích Mỹ Sơn qua đường hàng không: Ngày 3.5, ông Nguyễn Công Hường,
Trưởng ban quản lý Khu di tích Mỹ Sơn (H.Duy Xuyên, Quảng Nam) cho biết, cuốn sách
“Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn” vừa được xuất bản đã có mặt trên những chuyến bay
của Hãng hàng không Asiana Airlines (Hàn Quốc) góp phần quảng bá di tích này đến du
khách quốc tế.
- Tăng nguồn kinh phí hỗ trợ bảo tồn:
Tỉnh Quảng Nam quyết định đầu tư tổng nguồn vốn hơn 168 tỷ đồng để nâng cấp tuyến
đường du lịch nối quốc lộ 1A lên Mỹ Sơn bắt đầu từ thị trấn Nam Phước đi Trà Kiệu lên
Mỹ Sơn.
Quan hệ lịch sử của nền văn minh Champa với Ấn Độ vốn có từ lâu đời. Hơn 1000 năm
trước, sự gặp nhau của 2 nền văn hóa Champa và Ấn Độ đã cho ra đời những công trình
kiến trúc khu di tích ngày nay. Có lẽ vì vậy mà chính phủ Ấn Độ và Việt Nam đã cùng ký
kết bản ghi nhớ hợp tác để gìn giữ giá trị lịch sử này và chính phủ Ấn Độ tài trợ hơn 50 tỉ
đồng dự án bảo tồn Mỹ Sơn. các chuyên gia Ấn Độ đã tiếp tục triển khai trùng tu với

Dự án Hợp tác Việt Nam – Ấn Độ về bảo tồn và tôn tạo Khu Di sản văn hóa thế
giới Mỹ Sơn ở các nhóm tháp H, K và A. Đây là dự án được Chính phủ hai nước


Ấn Độ và Việt Nam ký kết từ năm 2015, kéo dài 5 năm (2016-2021) với kinh phí
hơn 60 tỷ đồng, trong đó Chính phủ Ấn Độ tài trợ hơn 50 tỷ đồng.
- Nâng cao ý thức về bảo tồn di sản:
Đã có thời khu di tích bị bỏ hoang hóa, 12 hộ dân sinh sống trong khu vực di tích chiếm

dụng hơn 1.000ha đất rừng. Nhưng hiện nay, huyện đã tuyên truyền, thuyết phục, cấp đất
tái định cư cho các hộ dân nói trên để họ trao trả lại đất cho khu di tích. Hàng tuần, Đoàn
thanh niên cùng Hội Cựu chiến binh làm công tác vệ sinh môi trường, xử lý rác thải và
cắt cỏ tại những tháp xa. Đoàn thanh niên và Phòng Văn hóa phối hợp cùng Phòng Giáo
dục phát động chương trình đưa giáo dục di sản vào học đường, bằng việc biên soạn sách
báo, tập huấn nghiệp vụ, hướng dẫn tham quan, tổ chức các cuộc thi thuyết trình và đưa
con em toàn huyện tiếp cận di sản... Không chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền, các nhà
quản lý ở Duy Xuyên còn gắn với những lợi ích kinh tế thiết thực cho người dân, giúp họ
hiểu được ý nghĩa của việc góp sức bảo vệ di tích.
- Thúc đẩy việc nghiên cứu, bảo tồn và phục dựng di sản:
Quần thể đền tháp Mỹ Sơn là quần thể kiến trúc khảo cổ học với nhiều loại hình kiến trúc
phong phú, đa dạng đã tồn tại hàngngàn năm. Tất cả được qui hoạch và đặt trong một
cảnh quan thiên nhiên độc đáo với đầy đủ các yếu tố tự nhiên được bảo tồn một cách
nguyên vẹn cho đến ngày nay. Việc bảo tồn, trùng tu di tích đều phải đảm bảo các
nguyên tắc khoa học về bảo tồn của quốc gia và thỏa mãn các điều luật của Hiến chương,
Công ước quốc tế mà Chính phủ đã công nhận. Để bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá
trị của di sản này trước sự tàn phá của thời gian là một công việc vô cùng phức tạp.
Nhưng bảo tồn, trùng tu di tích sẽ đem lại những hiệu quả tích cực về mặt kinh tế và xã
hội, góp phần quan trọng thu hút du khách, tăng các nguồn doanh thu du lịch và dịch vụ,
tạo ra sự quan tâm đặc biệt của các tầng lớp xã hội đối với di sản văn hóa truyền thống.
- Tạo cơ hội để sử dụng di sản phục vụ phát triển kinh tế:


10% doanh thu từ tiền bán vé tham quan, phát triển dịch vụ được trích lại hỗ trợ chính
quyền và nhân dân địa phương.Cơ sở hạ tầng, điện nước, đường dân sinh, đường quốc lộ
từ Nam Phước lên Mỹ Sơn được đầu tư nâng cấp và mở rộng, góp phần nâng cao công
tác quản lý, bảo tồn Mỹ Sơn và đem lại phúc lợi cho cộng đồng xã hội. Cơ cấu kinh tế địa
phương chuyển dần sang hướng du lịch - dịch vụ, lấy Mỹ Sơn làm điểm nhấn, để khôi
phục các làng nghề truyền thống như ươm tơ, dệt lụa, sản xuất gốm mỹ nghệ, đan lát,
mây tre, chạm khắc gỗ, đá... Tài nguyên du lịch được làm giàu bởi sự tương tác này, tài

nguyên văn hóa phi vật thể bước đầu được quan tâm. Trong khi thu hút các dự án du lịch
về Mỹ Sơn, huyện đưa ra những cam kết đối với doanh nghiệp phải có trách nhiệm tham
gia hoạt động dân sinh địa phương, tạo công ăn việc làm, góp phần xóa đói giảm nghèo;
thực hiện đào tạo tại chỗ để chuẩn bị cho các dự án lớn, trang bị kiến thức để con em địa
phương trở thành đội ngũ phục vụ lâu dài sự nghiệp trùng tu, bảo vệ di sản
2.2. Thách thức:

Thay thế dân cư địa phương : với mức sống cao giá cả đắt đỏ người dân địa
phương dần chuyển đi nơi khác để sinh sống làm mất đi bản sắc giá trị văn hóa và
các làng nghề truyền thống.
Thương mại hóa. Việc đầu tư các công trình hoành tráng ảnh hưởng đến diện mạo
và môi trường xung quanh di tích. Người dân lợi dụng buôn bán câu kéo khách du
lịch
Các công trinh xuống cấp. Báo cáo hiện trạng hàng năm của Ban Quản lý di tích và
du lịch Mỹ Sơn cho biết, trong số khoảng 50 đền tháp, phế tích hiện còn tại Mỹ
Sơn phần lớn đã bị xuống cấp, hư hại. Ngoài các đền tháp tương đối ổn định về
nền móng và tường gạch hoặc ít chịu sự tác động từ khách tham quan như B1, B9,
C1, C4, C5, C6, D1, D2, D3, D5, D6, A8, A11, K… thì một số đền tháp còn lại
luôn đối diện với nguy cơ sụp đổ, hư hại cao. Có thể liệt kê các tháp như B3, B4,
B5, B6, C2, C3, C7, D4, E3, E6, E8, F1 và F2. Tuy nhiên, nghiêm trọng nhất phải
kể đến 2 tháp B3 và F1, đây là những tháp có thể sụp đổ bất cứ lúc nào do tác động
của thời gian và ảnh hưởng của nền địa chất yếu.
Tại tháp F1, qua hơn 10 năm được khai quật khảo cổ, từ một kiến trúc to lớn, đẹp
đẽ thì hiện trạng còn lại không khác gì một đống gạch đổ hỗn độn được chằng
chống, níu kéo bởi những trụ sắt kiên cố. Đáng lo ngại là hầu hết gạch của tháp đã


bị bạc màu và rạn đứt mạch liên kết. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, một trong
những điều kiện đảm bảo các đền tháp Chăm đứng vững với thời gian là sự cân
bằng độ ẩm trong mọi điều kiện tự nhiên hay đúng hơn là yếu tố âm dương ở tháp

phải được giữ quân bình, nhưng việc sử dụng mái che trong thời gian dài đã phá vỡ
nguyên lý tự nhiên trên, dẫn đến độ ẩm mất cân đối do không thoát được hơi nước,
cộng thêm mái che bằng tôn đã làm tăng độ nóng lên tháp, thúc đẩy quá trình
chuyển hóa màu gạch cũng như làm bong tróc mạch kết nối các lớp tường gạch
nhanh hơn.
Ban quản lý chậm trong việc tu bổ.
Có thể thấy, dù việc gia cố tu bổ các tháp B3, F1 là cấp thiết nhưng với vai trò,
chức năng của Ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn thì cũng chỉ giới hạn trong
việc kiểm tra, khảo sát, theo dõi hiện trạng định kỳ hàng tháng hàng quý báo cáo,
đề xuất với cơ quan chuyên môn cấp trên để nắm bắt, có giải pháp ưu tiên tu bổ
chứ không thể đứng ra lập hồ sơ dự án hoặc tìm nguồn kinh phí trùng tu được.
Xói mòn truyền thống. việc người biểu diển các tiết mục thể hiện văn hóa chăm
thực chất không phải người chăm làm xót mòn mất đi bản sắc của người chăm khó
có thể phục dựng hoàng chỉnh đời sống văn hóa chăm
Xung đột quyền sữ dụng đất. Của nhà đầu tư với hộ dân. Việc bồi thường không
thỏa đáng
Thiệt hại do du khách gây ra tại các điểm đến du lịch
Mất đi tính chân thật của một vùng văn hóa. Người sinh sống tại các khu du lịch
dần dần không còn là người bản địa

III. Tác động du lịch đến di sản:
3.1. Tích cực:
- Tạo doanh thu từ khai thác du lịch và đóng góp GDP cho tỉnh Quảng Nam nhờ đó để có
kinh phí cho việc trùng tu và bảo tồn Mỹ Sơn.
+ Trong năm 2016, Mỹ Sơn đón hơn 314 ngàn lượt khách, doanh thu đạt gần 49 tỷ đồng,
trong đó tiền bán vé tham quan di tích đạt trên 44 tỷ đồng. Năm 2017, Ban Quản lý Di


sản văn hóa Mỹ Sơn đã đón 367.344 lượt khách đến tham quan, du lịch, tăng 12,87% so
với năm 2016

+ Năm 2017, Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn triển khai nhiều biện pháp để bảo tồn,
phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn. Cụ thể: Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ
Sơn đã tiến hành hợp tác thực hiện dự án trùng tu nhóm tháp K, H thuộc dự án của Ấn
Độ
- Du lịch phát triển kéo theo việc nhà nước, chính quyền địa phương quan tâm phát triển
du lịch bền vững. Vừa phát triền du lịch và vừa bảo tồn phát huy giá trị đó là
+ Ban Quản lý Di tích và Du lịch Mỹ Sơn đã đề xuất, kiến nghị đẩy mạnh dịch vụ du lịch
bên ngoài Khu di tích, phát triển các loại hình du lịch phù hợp với môi trường, du lịch
hiện đại, nâng cấp hạ tầng giao thông để tiếp tục thực hiện thành công dự án du lịch bằng
xe điện, triển khai các bước cắm mốc ranh giới 1.158 ha khu vực quản lý Mỹ Sơn…
+ Dự án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích Mỹ Sơn tỉnh Quảng Nam giai
đoạn 2008 – 2020 với tổng kinh phí 282 tỉ đồng nhằm: nghiên cứu khoa học, bảo tồn
trùng tu di tích, cải tạo, xây dựng công trình quản lí, dịch vụ, bảo vệ cảnh quan môi
trường, nghiên cứu khôi phục các giá trị văn hóa phi vật thể.
- Làm sống dậy và phát triển các làng nghề truyền thống như đá mỹ nghệ Mỹ Sơn, gốm
La Tháp. ..
- Du lịch phát triển sẽ kéo theo các giá trị văn hóa nghệ thuật, các lễ hội Chăm sẽ được
gìn giữ, quảng bá và được trân trọng. Đó là các công ty du lịch khai thác các nghệ thuật
Chăm được biểu diễn qua các lễ hội Chăm, múa đội nước, múa apsara, múa cắn lửa...,
trình tấu nhạc cụ Chăm như trống paranưng, ginăng, kèn saranai, đàn kaní..., hay các tiết
mục hát khấn, tụng, ca ngợi các vị thần linh.
- Du lịch phát triển sẽ tạo ra thu nhập, việc làm cho người dân địa phương, đồng thời vừa
tạo động cơ, vừa tạo ra nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị Thánh địa Mỹ Sơn. Ví dụ
như: Xây dựng mô hình làng du lịch cộng đồng Mỹ Sơn sẽ cung cấp dịch vụ homestay -


lưu trú tại nhà dân, dịch vụ ẩm thực, hướng dẫn du lịch địa phương và các hoạt động du
lịch bền vững, ít tác động tiêu cực tới môi trường và di sản Mỹ Sơn như leo núi, chèo
thuyền xung quanh khu vực hồ Thạch Bàn, rất gần với di sản văn hóa Mỹ Sơn.
- Ngoài ra, du lịch sẽ hỗ trợ tích cực nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân địa

phương Mỹ Sơn,làm tăng cường hiểu biết, tôn trọng nền văn hóa Chăm, và làm cơ sở
hình thành quy tắc ứng xử phù hợp giữa người dân với khách du lịch và với Thánh địa
Mỹ Sơn.
- Du lịch Mỹ Sơn phát triển sẽ quảng bá được hình ảnh đặc trưng của một đất nước, có ý
nghĩa cho giới chính trị và của một quốc gia.
- Bởi vì không gian của di tích Mỹ Sơn nhỏ hẹp, không đủ sức chứa so với tình hình
lượng khách tham quan hiện nay. Cho nên việc du lịch phát triển sẽ tạo nhu cầu mở rộng,
tôn tạo cảnh quan quanh di tích Mỹ Sơn. Cụ thể là :
+ Ban quản lý di tích Mỹ Sơn cũng đang triển khai xây dựng con đường phía tây di sản
dọc theo dòng Khe Thẻ dài khoảng 500m, bê tông màu gạch. Sau khi hoàn thành, tuyến
đường này sẽ được trồng cây xanh và bố trí các gian hàng dịch vụ, lưu niệm
+ Mở rộng hơn nữa không gian tham quan di tích bằng cách kết nối 2 vùng đât Duy
Xuyên và Đại Lộc với nhau để mở rộng hướng tiếp cận mới của du khách đến Mỹ Sơn,
nhất thị trường khách Đà Nẵng và Huế.
3.2. Tiêu cực:
- Sự phát triển quá nóng của du lịch là đưa di sản vào những nguy cơ bị mai một, tàn phá,
lượt khách du lịch đến di sản ngày càng tăng là điều đáng mừng song cũng tạo ra sức ép
lớn đến phát triển du lịch và bảo tồn di sản, giữ gìn và phát huy giá trị di sản. Di sản văn
hóa thế giới Mỹ Sơn đang chịu áp lực ngày càng lớn bởi sự gia tăng lượng khách đến
tham quan. Năm 2017, Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn đã đón 367.344 lượt
khách đến tham quan, du lịch, tăng 12,87% so với năm 2016, trong đó khách quốc tế
304.117 lượt, chiếm hơn 82% tổng lượng khách.


- Theo thống kê chưa đầy đủ của UNESCO cho thấy: Ở những nơi có di sản thế giới được
công nhận đã thu hút du khách đến thăm đông hơn, ở lại lâu hơn 2,5 lần so với nơi khác
có đặc điểm tương đương. Tuy nhiên ở những nơi này phải đối mặt nguy cơ mai một bản
sắc, môi trường ô nhiễm, quá tải du khách so với sức chứa của di sản, gây tổn hại cho di
sản là xuống cấp, thậm chí là biến dạng
- Quần thể di tích Mỹ Sơn lại đối mặt với những vấn đề do lượng khách du lịch tập trung

quá đông. Tại Thánh địa Mỹ Sơn sự quá tải không chỉ biểu hiện ở cảnh dồn ứ, chen chúc
trong một không gian nhỏ, hẹp mà còn thể hiện rõ trong việc trung khách từ cầu Khe Thẻ
vào di tích, việc mỗi ngày Mỹ Sơn đón hàng tram lượng khách ra vào chắc chắn sẽ ảnh
hưởng tác động không nhỏ lên di tích vì đây là những công trình kiến trúc bằng gạch, đá.
Hiện tượng rạn nứt, ẩm mốc trên các tường tháp do sự dẫm đạp của khách, ảnh hưởng từ
mồ hôi, ánh sáng đèn flash, cả việc khách leo trèo lên tháp, vẽ viết bậy lên đá lên gạch là
không thể tránh khỏi. Đều này ít nhiều đã gây tổn hại và làm biến dạng di tích, phá vỡ
môi trường ( ô nhiễm cảnh quan, ô nhiễm tiếng ồn,..)
Du lịch có thể làm gia tăng sự thất thoát, buôn bán trái phép đồ cổ, ăn cắp cổ vật tại các
di tích, đào bới lăng mộ,..
- Một số ứng xử của khách du lịch có thể làm ảnh hưởng thuần phong mĩ tục của dân cư
địa phương.
- Các điểm di sản văn hóa/ nhà kinh doanh lữ hành thường ít coi trọng việc thuyết minh
và truyền thông đầy đủ về các giá trị của di sản văn hóa:
+ Giảm nhận thức của du khách về tầm quan trọng của di sản văn hóa, hạn chế các cơ hội
giao thoa văn hóa
+ Giảm hỗ trợ cho công tác bảo tồn di sản văn hóa
+ Tăng tính thương mại hóa di sản văn hóa
-> Kết quả cuối cùng là giảm sự hài lòng của du khách , thông tin truyền miệng tiêu cực,
giảm lượn


- Hàng quán mọc lên tràn lan, rác xã bừa bãi làm mất cảnh quan và phá hại môi trường
- Dưới áp lực của du lịch, người dân thay đổi hành vi, tập quán, hình ảnh để phù hợp với
thị hiếu của du khách dẫn đến mất bản sắc, cái lợi từ du lịch có thể khiến cộng đồng dân
tộc mất bản sắc
- Du lịch phát triển chưa thực sự đi đôi với bảo tồn di sản
- Không những di tích Mỹ Sơn mà một số di sản phải chịu tác động xấu sau khi đưa vào
khai thác du lịch là do lối khai thác tận thu, ăn xổi, chụp giật bằng mọi cách tìm kiếm lợi
nhuận, vì lợi ích trước mắt mà chưa tìm hiểu giá trị cốt lõi của di sản

IV. Biện pháp:
4.1. Xác định sản phẩm du lịch đặc trưng của Mỹ Sơn, từng bước gia tăng các loại hình
du lịch
+ Việc xây dựng các sản phẩm du lịch Mỹ Sơn phải xuất phát từ quan điểm nhắm đến
mục tiêu là thị trường khách du lịch trong nước và quốc tế. Với những lợi thế của mình,
Mỹ Sơn tập trung vào xây dựng tham quan kết hợp với tìm hiểu văn hóa
+ Trong phát triển du lịch văn hoá, mục tiêu cần tập trung là nâng cao trình độ tổ chức,
từng bước thực hiện đầu tư nghiên cứu, tôn tạo di tích và cải thiện điều kiện đón tiếp để
cung ứng một sản phẩm du lịch văn hoá chất lượngcao. Tại khu di tích Mỹ Sơn xây dựng
và quy hoạch khu làng người Chăm với các làng nghề truyền thống như làm gốm, dệt,
chế biến các món ăn thuần Chăm do chính các nghệ nhân Chăm làm thì du lịch Mỹ Sơn
chắc chắn sẽ đa dạng và tạo hiệu ứng cao hơn
+ Đưa công tác bảo vệ di sản lên hàng đầu, gắn liền khai thác và bảo vệ.Trong khai thác
luôn luôn chú ý bảo tồn di sản để truyền lại cho các thế hệ sau và để khai thác lâu dài.
+ Để tạo nên sự nổi tiếng hơn nữa xứng đáng với tiềm năng du lịch Mỹ Sơn, cần nghiên
cứu phát triển các hoạt động trưng bày, triển lãm, bán hàng thủ công mỹ nghệ, hàng lưu
niệm.


4.2. Hoàn thiện hệ thống sản phẩm du lịch của Mỹ Sơn
a.Hoàn thiện hệ thống tuyến điểm trong mối liên kết tạo nên tuyến du lịch
Về điểm du lịch: xác định 3 điểm chính,bao gồm:
+ Mỹ Sơn và các điểm phụ cận:
+ Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh-Chăm Pa và các điểm phụ cận
+ Làng du lịch sinh thái cộng đồng Trà Nhiêu và các điểm phụ cận
- Về sản phẩm hàng lưu niệm: Tiếp tục cải tiến, hoàn thiện sản phẩm đất nung hiện cóvà
xúc tiến thiết kế một số sản phẩm hàng lưu niệm từ tơ lụa,thổ cẩm, cói... với mẫu mã đẹp,
gọn nhẹ,tiện dụng, bao bì bắt mắt,có in logo đặc trưng của Du lịch DuyXuyên (chẳng hạn
biểu tượng Mỹ Sơn) và các thông tin liên quan nhằm vừa tạo nguồn thu, vừa giới thiệu,
quảng bá du lịch.

b. Hoàn thiện kết cấu các dịch vụ du lịch
Tiếp tục đầu tư xây dựng các dịch vụ lưu trú, ăn uống, vận chuyển, phát triển nhà trưng
bày tại khu di tích. Phát triển các dịch vụ công cộng phục vụ du khách đến điểm tham
quan: các trạm ATM, điện thoại, xây dựng các khu vệ sinh công cộng,...
c. Quản lý chất lượng sản phẩm dịch vụ du lịch
Nâng cao trình độ quản lý về du lịch cho các cán bộ trên địa bàn huyện nói chung và tại
Mỹ Sơn nói riêng. Thuê chuyên gia nước ngoài về để họ xem xét, đánh giá. Thường
xuyên tiến hành các điều tra nhu cầu khách hàng bằng nhiều hình thức khác nhau như
phỏng vấn trực tiếp, phát phiếu điều tra, hay thu thập ý kiến thông qua thư góp ý.... Cần
xây dựng thực đơn phong phú hơn để khách hàng lựa chọn.Thực hiện chính sách phân
biệt giá theo mùa vụ du lịch. Cần liên kết các cơ sở du lịch với nhau để tạo ra sự liên kết
và bổ sung cho nhau tạo ra sản phẩm du lịch.
4.3. Quy hoạch và đầu tư phát triển, hoàn thiện cơ sở hạ tầng khu du lịch Mỹ Sơn


+ Tích cực xúc tiến đầu tư kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển du lịch.Trong đó, ưu tiên
phát triển về giao thông, điện, bưu chính viễn thông và cơ sở hạ tầng tại các khu, điểm du
lịch.
+ Trên cơ sở quy hoạch phát triển du lịch,các điểm,tuyến du lịch đã xác định,huy động
các nguồn lực tập trung đầu tư nâng cấp và mở rộng kết cấu hạ tầng phục vụ cho phát
triển du lịch.
+ Sớm xây dựng hoàn thiện và đồng bộ cơ sở hạ tầng du lịch.
+ Xây dựng khu nhà nghỉ, nhà hàng Mỹ Sơn với hệ thống nhà nghỉ vườn biệt lập đầy đủ
tiện nghi phục vụ du khách, bên cạnh đó xây dựng nhà hàng theo phong cách champa kết
hợp với các dịch vụ hỗ trợ nhà hàng.
+ Quy hoạch vùng,xúc tiến quy hoạch chi tiết, mời gọi đầu tư phát triển một số điểm giải
trí, gắn với hệ thống khách sạn,nhà hàng ẩm thực tại Trung tâm du lịch Mỹ Sơn.
4.4. Nâng cao năng lực quản lý và tăng cường đào tạo nguồn nhân lực cho du lịch Mỹ
Sơn
+ Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch trong thời kỳ

mới.
+ Thực hiện chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài trong lĩnh vực du lịch, gắn chế độ đãi
ngộ.
+ Thu hút các hướng dẫn viên du lịch có bằng cấp,cókinh nghiệm bằng các chếđộ ưu đãi.
+ Thường xuyên có kế hoạch tập huấn ngắn hạn, dài hạn, tham gia các hội thảo, hội nghị,
hội chợ về du lịch để đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực có chất lượng và tính chuyên
nghiệp cao trên lĩnh vực du lịch.
4.5. Thực hiện công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Mỹ Sơn
* Đối với nhân dân và các tổ chức trên địa bàn huyện


+ Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về du lịch.
+ Xây dựng các chương trình hành động du lịch.
+ Thông qua việc tham gia vào hoạt động du lịch giúp cho người dân không khai thác
bừa bãi nguồn tài nguyên phục vụ nhu cầu sống, tạo việc làm, tăng thu nhập mà trái lại
chính họ góp phần vào sự phát triển du lịch bền vững. Để bảo vệ môi trường, góp phần
cho phát triển du lịch bền vững, người dân địaphương.
* Tăng cường công tác thông tin, quảng bá, xúc tiến du lịch
+ Tăng cường xác lập mối quan hệ với các trung tâm du lịch, các hãng lữ hành để thông
tin,tuyên truyền, giới thiệu, quảng bávà mời gọi đầu tư phát triển du lịch trên địa bàn
huyện.
+ Tích cực tham gia các lễ hội du lịch do tỉnh tổ chức và nghiên cứu tổ chức tốt các hoạt
động lễ hội văn hoá- du lịch trên địa bàn
+ Thực hiện quảng cáo qua các phương tiện thông tin đại chúng.
+ Tổ chức tốt các hoạt động hội thảo, triển lãm, giới thiệu, quảng bá du lịch tại một số
trung tâm du lịch như:Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Huế.
+ Tăng cường hoạt động giao lưu với các Di sản văn hoá thếgiới nước ngoài.
4.6. Đảm bảo tính bền vững về môi trường trong phát triển du lịch
+ Chấp hành tốt các quy định trong Luật bảo vệ môi trường về bảo vệ, tôn tạo, khai thác
và sử dụng hợp lý tài nguyên du lịch để phát triển du lịch bền vững, ngoài ra còn có một

số nghị định, chỉ thị của chính phủ về bảo đảm trật tự trị an, vệ sinh môi trường, an toàn
thực phẩm tại các cơ sở lưu trú, các điểm du lịch,mà còn nhằm bảo vệ môi trường trong
hoạt động du lịch.
+ Tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa UBND các cấp, các bộ ngành hữu quan để thực
hiện kế hoạch và quản lý môi trường du lịch


+ Tăng cường phổ biến thông tin về nâng cao nhận thức,ý thức, kiến thức bảo vệ di tích
và môi trường du lịch tại các điểm du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch;
+ Giáo dục cộng đồng dân cư tại các điểm du lịch nâng cao nhận thức bảo vệ di tích và
môi trường du lịch từ đó hướng dẫn khách du lịch tham gia bảo vệ môi trường.
+ Tăng cường quản lý công tác bảo vệ môi trường thông qua kiểm tra, hỗ trợ các doanh
nghiệp lữ hành, khách sạn
4.7. Tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước đối với kinh doanh du lịch trên địa bàn
+ Phối hợp với Sở VH-TT-DL rà soát và thẩm định các hoạt động trong quá trình phát
triển các loại hình sản phẩm theo đúng về tiêu chuẩn nhằm góp phần duy trì, nâng cao
chất lượng du lịch trong các sản phẩm du lịch. Phân tích đánh giá nhằm ngăn chặn các tệ
nạn xã hội do hoạt động du lịch tạo ra.
+ Tạo một cơ chế quản lý đầu tư, tạo môi trường thông thoáng về đầu tư phát triển du
lịch.
+ Đào tạo đội ngũ cán bộ có năng lực phù hợp với nhu cầuvà phát triển du lịch trong tiến
trình hội nhập.
+ Tăng cường công tác phối kết hợp giữa các cấp, các ngành; giữa cơ quan quản lý nhà
nước với các đơn vị, tổ chức hoạt động du lịch trên địa bàn huyện tạo sự gắn kết cùng
nhau giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh trong quá trình hoạt động du lịch.
+ Khuyến khích các doanh nghiệp lữ hành trong tỉnh mở rộng quy mô và hình thức hoạt
động, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp lữ hành lớn trong nước có hình thức liên kết và
hỗ trợ thúc đẩy hoạt động lữ hành.
+ Đề ra cơ chế chính sách hợp lý, giải quyết hài hoà lợi ích giữa các điểm du lịch và các
hãng lữ hành nhằm tạo quan hệ bền chặt, cùng có lợi trong quá trình phát triển, cung ứng

sản phẩm và dịch vụ du lịch.


+ Sớm xây dựng hoàn thiện và đồng bộ cơ sở hạ tầngdu lịch, trước hết là tại trung tâmdu
lịch Mỹ Sơn-Thạch Bàn, gắn với môi trường du lịch lành mạnh (mạng lưới dịch vụ du
lịch của cộng đồng dân cư phát triển có tổ chức, văn hoá ứng xử với du khách thân thiện,
an ninh trật tự đảm bảo ...).
+ Khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi về mặt bằng,thuế... để hình thành các cơ sở lưu
trú, các nhà hàng ẩm thực có chất lượng, có kiến trúc phù hợp với truyền thống Việt Nam
và phù hợp với không gian các điểm du lịch sinh thái để thu hút và lưu giữ khách.
V. Kết luận
Với ý nghĩa là trung tâm tôn giáo của vương quốc cổ Chămpa. Mỹ Sơn có một vị trí
tâm linh quan trọng của cộng đồng dân cư, là chổ dựa tinh thần của người Chăm xưa. Là
công trình nghệ thuât độc đáo có giá trị đến ngày hôm nay. Nơi đây từng viên gạch, góc
tháp đều khoát lên mình những giá trị lịch sử - văn hóa độc đáo được làm nên bằng
những kỳ quan từ sức con người. Tạo nên niềm đam mê, tìm tòi và trải nghiệm của du
khách đến đây.