Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm non ở quận Hà Đông, Hà Nội (Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐÀO THỊ MÂY

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HĨA NHÀ TRƯỜNG
MẦM NON Ở QUẬN HÀ ĐƠNG, HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2018


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐÀO THỊ MÂY

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HĨA NHÀ TRƯỜNG
MẦM NON Ở QUẬN HÀ ĐƠNG, HÀ NỘI

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :

PGS.TS ĐINH HÙNG TUẤN

HÀ NỘI, 2018

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn thạc sỹ “Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm non ở quận Hà
Đơng, Hà Nội” ngành quản lý giáo dục, mã số 8140114 là cơng trình của riêng tơi.
Tơi xin cam đoan các số liệu sưu tầm, nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là
trung thực, chính xác. Những kết luận khoa học của luận văn này chưa từng được
ai công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
TÁC GIẢ

ĐÀO THỊ MÂY


LỜI CẢM ƠN
Tơi xin bầy tỏ lịng biết ơn chân thành tới các thầy cô giáo trong khoa Tâm lý–
Giáo dục Học viện Khoa học xã hội đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Tơi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Đinh Hùng Tuấn người đã
tận tình hướng dẫn, chỉ bảo giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên cứu và hồn
thành luận văn.
Tơi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu, giáo viên, nhân viên các
trường mầm non thuộc quận Hà Đơng, Hà Nội, gia đình và bạn bè đồng nghiệp đã
tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành luận văn này.
Mặc dù đã hết sức cố gắng, song luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót

nên tơi rất mong nhận được sự chia sẻ và những ý kiến đóng góp q báu của các
thầy cơ, đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn
Tác giả luận văn

ĐÀO THỊ MÂY


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
Chương 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƯỜNG MẦM NON ............................................................................................. 9
1.1. Quản lý nhà trường .............................................................................................. 9

1.2. Quản lý xây dựng Văn hóa nhà trường mầm non ............................................ 11
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm
non............................................................................................................................... 19
Chương 2 : THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƯỜNG MẦM NON Ở QUẬN HÀ ĐƠNG ...................................................... 24
2.1. Vài nét về tình hình kinh tế, văn hóa, giáo dục quận Hà Đơng ..................... 24

2.2. Vài nét về các trường mầm non quận Hà Đông, Hà Nội. ........................................ 24
2.3. Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm non ở quận Hà
Đông, Hà Nội ............................................................................................................. 27
Chương 3 : BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƯỜNG MẦM NON Ở QUẬN HÀ ĐÔNG, HÀ NỘI ..................................... 45
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường mầm non ở
quận Hà Đông, Hà Nội .............................................................................................. 45

3.2. Biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường mầm non ở quận Hà Đơng, Hà Nội 46
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của những biện pháp xây dựng
văn hóa nhà trường mầm non ở quận Hà Đơng, Hà Nội ........................................ 56

3.4. Thử nghiệm một số biện pháp đã đề xuất tại trường mầm non Mậu Lương ....... 61
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 68

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 72


KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Viết đầy đủ

BGH

Ban giám hiệu

CBGV

Cán bộ giáo viên

CBQL

Cán bộ quản lý

CMHS

Cha mẹ học sinh

GD

Giáo dục

GV

Giáo viên

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDMN

Giáo dục mầm non

KT - XH

Kinh tế xã hội

NV

Nhân viên

QLGD

Quản lý giáo dục

TW 5

Trung ương 5

VH

Văn hóa

VHNT

Văn hóa nhà trường


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả nhận thức về vai trò của VHNT và vấn đề xây dựng VHNT ......29
Bảng 2.2. Kết quả biểu hiện văn hóa trong giao tiếp ứng xử ....................................30
Bảng 2.3. Đánh giá thực trạng văn hóa trong trang trí trường lớp ............................31
Bảng 2.4. Thực trạng văn hóa trong nề nếp hoạt động .............................................32
Bảng 2.5. Thực trạng xây dựng mục tiêu và các giá trị văn hóa cốt lõi của các
trường mầm non Hà Đơng ....................................................................................... 34
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát xây dựng môi trường VH tại các trường mầm non. ......36
Bảng 2.7. Thực trạng tổ chức các ngày lễ, các sự kiện và phong trào của cán bộ
quản lý nhà trường ....................................................................................................37
Bảng 2.8. Thực trạng quản lý xây dựng hồ sơ văn hóa các trường mầm non quận Hà
Đông, Hà Nội… ........................................................................................................39
Bảng 3.1. Kết quả đánh giá về mức độ cần thiết của những biện pháp xây dựng văn
hóa nhà trường...........................................................................................................57
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp ..................................58
Bảng 3.3: Thứ hạng tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................60
Bảng 3.4. Nhận thức của CBGV, CMHS trước khi thực hiện biện pháp .................62
Bảng 3.5. Nhận thức của CBGV, CMHS sau khi thực hiện biện pháp ....................64


DANH MỤC SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1.. .................................................................................................................12
Biểu đồ 3.1: Tính cần thiết của các biện pháp ..........................................................58
Biểu đồ 3.2: Tính khả thi của các biện pháp .............................................................59

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Văn hóa là kết tinh cao của đạo đức. Đạo đức là chuẩn mực quan hệ của
con người. Văn hóa nhà trường là một yếu tố rất cơ bản của cơ chế phát triển đối
với từng nhà trường cũng như toàn hệ thống các trường học nói chung, nó là nền
tảng làm nên chất lượng, tạo ra thương hiệu của mỗi nhà trường và định hướng
cho sự phát triển tiến bộ của nhà trường. Đồng thời văn hóa nhà trường cịn là
một động lực quan trọng để thực hiện đổi mới quản lý giáo dục ở từng nhà
trường.
Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường chính là thực hiện nhiệm vụ đổi
mới nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục theo tinh
thần Chỉ thị số 40 -CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban bí thư Trung ương Đảng.
Văn hóa nhà trường tích cực, lành mạnh sẽ giúp cho việc thực hiện các mục
tiêu giáo dục của nhà trường có chất lượng, hiệu quả và nhà trường có sự phát triển
bền vững hơn. Ở đó sẽ tạo ra bầu khơng khí tin cậy, thúc đẩy CBGV quan tâm đến
chất lượng và hiệu quả giảng dạy, học tập, công tác, thúc đẩy mối quan hệ hợp tác
chia sẻ kinh nghiệm học hỏi lẫn nhau. Đồng thời tạo ra môi trường thân thiện, mơi
trường học tập giá trị mà ở đó người học được hưởng lợi nhiều nhất.
Hà Đông là quận nội thành của Thủ đô Hà Nội gồm 17 phường, diện tích
khoảng 150km2 với dân số xấp xỉ 190.000 người. Đây là vùng đất địa linh nhân
kiệt, đất cố đô xưa với nhiều truyền thống lịch sử văn hóa anh hùng, ở đó có nhà lưu
niệm Bác Hồ đặt tại làng Vạn Phúc, có vườn hoa mang tên danh nhân văn hóa
Nguyễn Trãi nằm ven bờ sơng Nhuệ, có làng nghề Lụa Vạn Phúc, nghề rèn Đa Sĩ Kiến Hưng. Nhân dân Hà Đơng cần cù, chịu khó, ln năng động trong lao động
sản xuất và ngoan cường trong chiến đấu lại có truyền thống hiếu học. Quận Hà
Đơng nằm ở địa thế ln có nhiều sự thay đổi, trước năm 2008 là thủ phủ của tỉnh
Hà Tây, sau đó sát nhập về Hà Nội. Trong bối cảnh chung ấy, giáo dục quận Hà
Đơng nói chung và giáo dục mầm non quận Hà Đơng nói riêng cũng chịu những tác
động sâu sắc. Tồn quận Hà Đơng hiện có 45 trường mầm non gồm 631 nhóm lớp

1


với 20237 trẻ, nằm rải khắp nơi trên địa bàn quận. Trong đó trường lâu đời nhất 37
năm, trường mới nhất mới 1 năm. Trình độ dân trí, mơi trường văn hóa, điều kiện
cơ sở vật chất, ý thức của đội ngũ, phụ huynh học sinh giữa các trường nội quận và
ngoại quận khác nhau. Việc xây dựng văn hóa học đường tại các trường mầm non
quận Hà Đông vừa là yêu cầu tất yếu vừa có nhiều điều kiện để thực hiện.
Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên, với mong muốn tìm ra những biện
pháp phù hợp trong công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục
trẻ của các nhà trường mầm non, tác giả chọn đề tài nghiên cứu:“Quản lý xây
dựng văn hóa nhà trường mầm non ở quận Hà Đơng, Hà Nội ”.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
2.1. Các nghiên cứu về quản lý xây dựng văn hóa trường mầm non ở nước

ngồi

Tác giả Masencơ M. V và Siskinna (Nga) trong nghiên cứu của mình về tổ

chức giáo dục văn hóa trong trường mầm non đã viết: “Trong tiến hành thực hiện
việc quản lý quản lý xây dựng văn hóa trường mầm non cần đặc biệt lưu ý đến chức
năng lập kế hoạch vì nó là giai đoạn đầu của q trình quản lý; nó trả lời các câu hỏi

cái gì, khi nào, như thế nào, ai làm.”[ dẫn theo 36].
Tác giả Sebecô V.N và Erơmax N.N (Nga) nghiên cứu về xây dựng hệ
phương pháp tổ chức quá trình quản lý xây dựng văn hóa trường mầm non: viết: “
Nhiệm vụ chính của việc xây dựng hệ phương pháp quản lý xây dựng văn hóa
trường mầm non là tạo điều kiện để phát triển tính chủ động và tư duy của các chủ
thể quản lý. Nội dung hệ phương pháp quản lý xây dựng văn hóa trường mầm non
bao gồm các phần việc sau: a - Cấu trúc môi trường văn hóa phải đầy đủ, cân đối

giữa các thành phần văn hóa thân thể và văn hóa tinh thần trong nhà trường mầm

non; b - Xây dựng và áp dụng một hệ thống các nhiệm vụ giáo dục trẻ sao cho phát
triển được và làm phong phú thêm tiềm năng văn hóa của trẻ; c - Đảm bảo sự liên
thơng giữa các hình thức học văn hóa của trẻ; d - Ứng dụng trong quản lý xây dựng
văn hóa trường mầm non các phương pháp dạy phù hợp tâm lý trẻ; e - Thực hiện
kiểm tra, giám sát kỹ q trình và kết quả giáo dục văn hóa cho trẻ.”[ dẫn theo 37].

2


Tác giả Vưđơrin V.M đã viết về hướng sử dụng các hình thức quản lý xây
dựng văn hóa ở trường mầm non như sau: “Xét ở góc độ quản lý, có rất nhiều hình
thức quản lý như tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ bằng nội dâung và hình
thức phù hợp; tổ chức hoạt động các câu lạc bộ văn nghệ, thể thao góp phần xây dựng
mơi trường văn hóa trường mầm non an tồn, lành mạnh, thân thiện. Phối hợp chặt chẽ
giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong xây dựng mơi trường văn hóa trường mầm

non...” [ dẫn theo 38]. .
Các tác giả Senhik L.N., Geychenko E.I.,

Korbut L.N.,Davydova I.V.

(Ucraina) viết: “Hoạt động quản lý xây dựng văn hóa trường mầm non là một trong
những thành tố quan trọng nhất của quá trình giáo dục trẻ, trong đó sự diễn ra sự
hình thành các tri thức và kỹ năng hoạt động văn hóa của trẻ và kết quả là hình
thành nên năng lực hoạt động văn hóa của chúng.[ dẫn theo 39].
2.2. Các cơng trình nghiên cứu quản lý xây dựng văn hóa trường mầm
non ở trong nước

Quản lý xây dựng văn hóa trường mầm non luôn là mối quan tâm sâu sắc của
các lực lượng quản lý giáo dục, các nhà khoa học trong nước.
Tác giả Trần Văn Lâm, Đồng Sơn, Đồng Hới Quảng Bình (2010) trong
nghiên cứu của mình đã nêu khái niệm : “Văn hoá nhà trường là một tập hợp các
chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử…đặc trưng của một trường học,
tạo nên sự khác biệt với các tổ chức khác. Văn hoá nhà trường liên quan đến toàn
bộ đời sống vật chất tinh thần của một nhà trường. nó biểu hiện trước hết là tầm
nhìn, sứ mạng, triết lý, mục tiêu, các giá trị, phong cách lãnh đạo, quản lý… bầu
khơng khí tâm lý. Thể hiện thành hệ thống các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin, quy
tắc ứng xử… được xem là tốt đẹp và được mọi người trong nhà trường chấp
nhận.” [ dẫn theo 25].
Tác giả Lê Thi Thu Hồng, Trường Mầm non Phiêng Luông, Mộc Châu, Sơn
La, trong bài viết: “Kế hoạch xây dựng mơi trường văn hố trong trường

học”(2017) đã đề xuất nội dung xây dựng mơi trường văn hóa trong trường mầm
non như sau: a. Tổ chức các hoạt động văn hố, văn nghệ bằng nhiều nội dung, hình
thức phong phú phù hợp với tình hình chính trị, văn hố, xã hội đối tượng tham gia
3


và điều kiện thực tế của địa phương; b. Xây dựng các quy tắc văn hoá đạo đức cốt
lõi làm chuẩn, để của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên đồng thuận lấy đó làm
mục tiêu phấn đấu; c. Xây dựng Quy tắc ứng xử trong trường học là những chuẩn
mực, giá trị và hành vi ứng xử văn hố thơng qua các hoạt động giao tiếp, sinh hoạt,
làm việc, học tập. [dẫn theo 20].
Phan Thị Định, trong nghiên cứu của mình về quản lý xây dựng mơi trường
văn hóa trong trường mồm non đã viết về nhiệm vụ của giáo viên như sau: “Giáo
viên giúp học sinh hiểu rõ một số yêu cầu xây dựng và giữ gìn trường học thân
thiện, thực hiện có hiệu quả các mơn học trong chương trình giảng dạy. Ngồi kế
hoạch của trường, giáo viên chủ động thực hiện các hoạt động xanh – sạch – đẹp

của lớp phụ trách, gương mẫu trước học sinh về việc giứ gìn xây dựng, bảo vệ môi
trường thân thiện.[ dẫn theo 14]
Tác giả: Trần Văn Hưng, trong đề tài: “Xây dựng mơi trường văn hóa trong
các trường mầm non trên địa bàn tình Thái Bình giai đoạn 2015 - 2010” đã viết về
mục tiêu xây dựng như sau: “ Mục tiêu xây dựng môi trường văn hóa trong các nhà
trường an tồn, lành mạnh, kỷ cương, trung thực, khách quan, công bằng, thân
thiện. Phấn đấu mỗi trường học phải thực sự là một trung tâm văn hóa giáo dục, rèn
luyện con người về lý tưởng, phẩm chất, nhân cách, lối sống, tạo cơ hội cho thế hệ
trẻ được phát triển năng lực, phẩm chất phù hợp với yêu cầu đổi mới căn bản toàn
diện giáo dục hiện nay.”[ dẫn theo 24].
Tác giả Phạm Quang Huân, Viện nghiên cứu Sư phạm - Trường ĐHSP Hà
Nội trong nghiên cứu của mình đã đưa ra kết luận: “Trong nhà trường – một thực
thể có tính chất hành chính-sư phạm, văn hóa khơng chỉ là mơi trường bên ngồi tác
động tới đời sống tư tưởng, tình cảm của các thành viên mà còn là cơ cấu vận hành,
phương pháp, cách thức hoạt động của nhà trường. Văn hóa tổ chức thực sự là động
lực cho sự phát triển của mỗi nhà trường. Bởi vậy, quan tâm xây dựng và phát triển
văn hóa tổ chức trong mỗi nhà trường là con đường đúng đắn và hiệu quả để góp
phần nâng cao chất lượng thực của mỗi nhà trường. Trong bối cảnh đổi mới giáo
dục hiện nay, đây càng là vấn đề quan trọng và cần thiết với mọi nhà trường; đòi hỏi
sự quan tâm chung và những kế hoạch, việc làm cụ thể trong một lộ trình chiến lược
4


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn Full