Phân tích tố chất cần có của một nhà lãnh đạo thành công

PHÂN TÍCH TỐ CHẤT CẦN CÓ CỦA MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO THÀNH
CÔNG
1. Định nghĩa về lãnh đạo
Có rất nhiều quan điểm định nghĩa về lãnh đạo “Gần như là có bao nhiêu người
cố gắng định nghĩa sự lãnh đạo thì cũng có bấy nhiêu định nghĩa về nó” (Stogdill,
1974). Một số định nghĩa về lãnh đạo:
 Lãnh đạo là "sự gia tăng ảnh hưởng lên khắp và bên trên sự tuân thủ máy móc
các chỉ thị hằng ngày của tổ chức" (Katz & Kahn, 1978, tr.528)
 Lãnh đạo được thực hiện trong quá trình ở đó một hay một vài cá nhân thành
công trong nỗ lực điều chỉnh và xác định hiện thực của những người khác."
(Smircich & Morgan, 1982, tr. 258)
 Lãnh đạo là "quá trình ảnh hưởng lên các hoạt động của một nhóm người có tổ
chức nhằm đạt mục tiêu" (Rauch & Behling, 1984, tr. 46)
 Lãnh đạo là quá trình làm cho điều mọi người cùng nhau thực hiện trở nên đầy
ý nghĩa để mọi người hiểu và tận tâm thực hiện." (Drath & Palus, 1994, tr. 4)
 Lãnh đạo là "khả năng của một cá nhân ảnh hưởng, động viên và làm cho
người khác có thể góp phần vào hiệu quả và thành công của tổ chức." (House
và đtg, 1999, tr. 184)
 Lãnh đạo là “ Hành vi của một cá nhân… chỉ đạo các hoạt động của một nhóm
người thực hiện một mục tiêu chung (Hemphilll & Coons, trang 7)


 Lãnh đạo là quá trình gây ảnh hưởng và dẫn đắt hành vi của cá nhân hay nhóm
người nhằm hướng tới mục tiêu của tổ chức. (Bách khoa toàn thư mở
Wikipedia)
2. Phân tích các tố chất và kỹ năng của người lãnh đạo
Lãnh đạo được nghiên cứu theo nhiều góc độ khác nhau, phụ thuộc vào ưu tiên về
phương pháp luận của nhà nghiên cứu và định nghĩa về lãnh đạo. Hầu hết các nhà
nghiên cứu chỉ giải quyết một phạm vi hẹp của chủ đề lãnh đạo. Vì vậy, hầu hết các
nhà nghiên cứu đều có chủ đề nghiên cứu khác nhau. Một số phương pháp nghiên
cứu phổ biến bao gồm tố chất lãnh đạo, hành vi lãnh đạo, quyền lực và ảnh hưởng.

Trong những năm gần đây, có nhiều nhà nghiên cứu đã kết hợp lồng ghép các phương
pháp tiếp cận này, ví dụ điển hình là nghiên cứu về lãnh đạo uy tín.
Phương pháp nghiên cứu về tố chất của người lãnh đạo là một trong những phương
pháp tiếp cận đầu tiên trong nghiên cứu về lãnh đạo. Phương pháp này chú trọng đến
các tố chất của người lãnh đạo, ví dụ như: cá tính, động cơ, các giá trị và kỹ năng. Cơ
sở của phương pháp này là giả định rằng một số người sinh ra đã là những người lãnh
đạo tự nhiên, họ sinh ra đã có những tố chất mà người khác không có. Các lý thuyết
khởi đầu quy những thành công về quản lý là nhờ những khả năng phi thường, ví dụ
như làm việc không biết mệt mỏi, trực giác sắc sảo, có khả năng tiên đoán và có năng
lực thuyết phục rất giỏi. Đã có hàng trăm nghiên cứu về tố chất được thực hiện từ
những năm 1030 và 1940 để tìm hiểu những tố chất tiềm ẩn này. Tuy nhiên những nỗ
lực nghiên cứu đó đều không thể tìm ra bất kỳ tố chất nào nhằm đảm bảo cho sự lãnh
đạo thành công. Một lý do dẫn đến thất bại đó là xem xét chưa đúng mức với các biến
số tham gia trong chuỗi kết quả để có thể giải thích các tố chất đó ảnh hưởng như thế


nào đến đến kết quả lâu dài, ví dụ như hiệu quả hoạt động của nhóm hoặc sự thăng
tiến của người lãnh đạo. Phương pháp nghiên cứu chủ đạo đó là tìm hiểu mối tương
quan giữa các tố chất của cá nhân người lãnh đạo và các tiêu chí cho sự thành công
của người lãnh đạo và không phải tìm hiểu bất kỳ quá trình giải thích nào. Tuy nhiên,
nhiều nghiên cứu được thiết kế phù hợp hơn trong những năm qua và các nhà nghiên
cứu đã đạt được những bước tiến lớn khi phát hiện ra mối tương quan giữa các tố chất
của người lãnh đạo, hành vi và hiệu quả lãnh đạo.
Hình 1. Mối quan hệ kết quả giữa các loại biến số lãnh đạo chính
Tố chất
và kỹ
năng của
người
lãnh đạo

Hành vi
của
người
lãnh đạo

Các quá
trình ảnh
hưởng

Thái độ
và hành
vi của
cấp dưới

Các kết
quả thực
hiện

Các biến
số tình
huống

Sau khi được học tập và nghiên cứu môn học “Phát triển khả năng lãnh đạo” và khảo
sát thực tế từ kết quả của một số nhà lãnh đạo cùng với sự thành công của tổ chức mà
họ đã và đang là nhà lãnh đạo của tổ chức đó, cụ thể là tại Cục Đo đạc và Bản đồ Việt
Nam với thành tựu 53 năm xây dựng và phát triển. Cùng với sự phát triển của đất
nước, 53 năm qua, ngành đo đạc và bản đồ Việt Nam đã lớn mạnh, phát triển không


ngừng về nguồn nhân lực và năng lực công nghệ. Các sản phẩm của ngành đã và

đang tiếp tục là cơ sở phục vụ công tác quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ an
ninh, quốc phòng. Công tác đo đạc và bản đồ với truyền thống lâu đời đã để lại nhiều
dấu ấn và thành quả quan trọng. Ngành đo đạc và bản đồ đã được nhận Huân chương
Hồ Chí Minh và Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam được nhận Huân chương Độc lập
hạng Nhất cùng nhiều Huân, Huy chương khác mà Đảng và Nhà nước trao tặng. Bộ
trưởng Bộ TN&MT đã khẳng định, những phần thưởng và danh hiệu ấy thể hiện sự
ghi nhận và đánh giá cao của Đảng và Nhà nước đối với sự đóng góp, cống hiến to
lớn của tập thể, cá nhân tiêu biểu của ngành đo đạc và bản đồ Việt Nam trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với trên 30 năm công tác, được làm việc qua 4
thời kỳ với 4 ông Cục trưởng cùng với sự thành công của họ, bằng kiến thức đã học
và liên hệ thực tiễn từ các Cục trưởng, tôi nhận thấy rằng để trở thành một lãnh đạo
giỏi cần phải có các tố chất và kỹ năng sau đây:
2.2. Về tố chất cần có của nhà lãnh đạo
Một tổ chức thành công không thể không nói đến yếu tố nhà lãnh đạo với những tố
chất cơ bản, cần có sau đây:
Một là: Sự hiểu biết và ham học hỏi
Người lãnh đạo không thể điều hành tốt nếu họ không hiểu biết gì về lĩnh vực hoạt
động mà mình đang điều hành. Ngoài những kiến thức cơ bản trong lĩnh vực hoạt
động của mình, người lãnh đạo còn phải đọc nhiều và luôn có tinh thần học hỏi để
không ngừng nâng cao kiến thức, nhận biết và cập nhật những thông tin và tri thức
mới. Điều này giúp cho nhà lãnh đạo có một vốn kiến thức sâu rộng vừa hoàn thiện
bản thân lại vừa có cái nhìn tổng thể để phát triển đơn vị. Đặc biệt là với sự phát triển


nhanh chóng của lĩnh vực khoa học và công nghệ trên thế giới trong những năm gần
đây, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ định vị vệ tinh, công nghệ
bản đồ số, công nghệ Viễn Thám… đã làm thay đổi căn bản về công nghệ, chất lượng
sản phẩm … nêu lãnh đạo không thường xuyên cập nhật, bổ sung kiến thức cho bản
thân thì không thể điều hành tốt đơn vị theo chức năng nhiệm vụ Nhà nước giao.
Hai là: Tầm nhìn và sự quyết đoán

Sự thành bại của một tổ chức phụ thuộc vào tài năng của nhà lãnh đạo bởi sự quyết
đoán và tầm nhìn xa trông rộng của người lãnh đạo.Bởi xã hội luôn luôn có nhiều
biến chuyển, xu thế phát triển thường xuyên có nhiểu mới mẻ đòi hòi nhà lãnh đạo
phải có tầm nhìn chiến lược thực tế, hoạch định rõ ràng mục tiêu và những khó khăn,
thuận lợi trước mắt để đưa ra kế hoạch thực hiện nhiệm vụ trong tương lai. Nếu
không có khả năng phán đoán tương lai thì sẽ rất khó để đưa ra tầm nhìn, chiến lược
phát triển lâu dài của tổ chức. Với tầm nhìn chiến lược tốt, tính quyết đoán trong mọi
công việc sẽ giúp cho họ có những quyết định kịp thời và sáng suốt.
Ba là: Dũng cảm và kiên trì
Một nhà lãnh đạo tốt không bao giờ đầu hàng khó khăn, thất bại mà quan trọng là họ
biết đối mặt và dũng cảm vượt qua sự khó khăn, thất bại đó đồng thời để trải nghiệm
thêm cho mình vốn tích lũy thiết thực về quản lý hay chiến lược hoạt động và phát
triển của tổ chức. Mọi thứ không phải lúc nào cũng dễ dàng và nhất là người đứng
đầu nên biết chấp nhận thử thách và kiên trì, giữ vững ý chí cho đến khi nào thành
công thì thôi. Niềm hy vọng và lòng kiên trì, không ngại khó khăn là động lực lớn để
phát triển tổ chức. Thực tiến, qua hơn 50 năm hoạt động, các nhà lãnh đạo đã vượt
qua nhiều khó khăn, gian khổ để thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ được giao, sẵn


sàng cung cấp đầy đủ các tư liệu, tài liệu đáp ứng cho các cuộc chiến tranh giành độc
lập cũng như cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
2.2. Về kỹ năng cần có của nhà lãnh đạo
Có rất nhiều kỹ năng cần có để trở thành một nhà lãnh đạo ưu tú, ngoài yếu tố về
ngoại hình, họ cần trang bị cho mình một số kỹ năng quan trọng sau đây:
Một là: Kỹ năng quản lý và lập kế hoạch
Đây là một kỹ năng không thể thiếu của nhà lãnh đạo. Họ phải có tư duy, dự báo tốt
để xây dựng tầm nhìn chiến lược cho tổ chức, đồng thời cũng phải biết quản lý và lập
kế hoạch cho các mục tiêu mà tổ chức cần đạt tới. Phải có được khả năng quản lý và
lập kế hoạch, thì nhà lãnh đạo mới có thể duy trì, phát triển và thay đổi được tầm nhìn
chiến lược khi cần thiết. Thực tiễn cho thấy Cục đo đạc và bản đồ Việt Nam qua các

thời kỳ đã xây dựng được kế hoạch, chiến lược phù hợp với hoàn cảnh của từng giai
đoạn và đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của tổ chức. Đặc biệt là để đáp ứng tốt cho
sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đã xây dựng và được Thủ tướng
Chính phủ phê duyệt Phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành Đo đạc và Bản đồ Việt
Nam đến năm 2020” tại Quyết định số 33/2008/QĐ-TTg ngày 27 tháng 02 năm 2008.
Đây là cơ sở quan trọng nhất để nhà lãnh đạo xây dựng các chương trình, dự án, đề
án... cho Ngành đo đạc bản đồ Việt Nam.
Hai là: Kỹ năng giao quyền hiệu quả
Nhà lãnh đạo phải biết phát hiện nhân tài - người có khả năng bổ sung những khiếm
khuyết của cấp dưới. Phân quyền và phân bổ công việc cho cấp dưới một cách hợp lý.
Bên cạnh đó, người lãnh đạo cần phải có chính sách đãi ngộ đặc biệt cho những


người giỏi, những người có công và những người dám đặt những mục tiêu vô cùng
thách thức và tìm được giải pháp tốt để thực hiện nó.
Trong thực tế tại Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam, việc giao quyền trong lãnh đạo
Cục được thực hiện bằng văn bản rõ ràng cho từng các nhân lãnh đạo Cục. Đối với
các tổ chức sự nghiệp trực thuộc thì Cục trưởng ra quyết định giao chức năng nhiệm
vụ trên tinh thần không chồng chéo nhiệm vụ để giúp Cục thực hiện tốt chức năng
quản lý Nhà nước do Bộ Tài nguyên và Môi trưởng giao.
Ba là: Kỹ năng truyền cảm hứng
Người lãnh đạo phải biết cách truyền cảm hứng cho cấp dưới và sẽ nhận được những
điều mong đợi khi khi lãnh đạo quan tâm nhiều đến họ. Muốn trở thành nhà lãnh đạo
giỏi, cần phải hiểu nhân viên của mình, biết lắng nghe và chia sẻ với cấp dưới chứ
không phải chỉ biết ra lệnh và quát tháo. Khi có vấn đề rắc rối, phải đặt mình vào
hoàn cảnh cụ thể để từ đó có hướng giải quyết hợp tình hợp lý. Đây là kỹ năng vô
cùng quan trọng trong các kỹ năng cần có của lãnh đạo, có thể coi đây là nghệ thuật
lãnh đạo.
Bốn là: Kỹ năng giao tiếp
Nhà lãnh đạo phải có một kỹ năng giao tiếp tốt bằng cả văn nói và văn viết, vì điều

đó sẽ bộc lộ được khả năng nhiều mặt và có ảnh hưởng không nhỏ tới sự thành công
của tổ chức. Muốn thuyết phục được nhân viên tin mình, theo mình thì nhà lãnh đạo
phải biết cách truyền đạt thông tin. Muốn thúc đẩy tinh thần làm việc của nhân viên
thì nhà lãnh đạo phải biết cách khuyến khích, động viên, hay muốn có các bản hợp
đồng, nhà lãnh đạo cũng phải biết cách thương thuyết.


Thực tiễn tại Cục Đo đạc và bản đồ Việt Nam đã và đang triển khai rất nhiều dự án
Chính phủ, kể cả các dự án phục vụ cho viện trợ quốc tế cho Lào, Căm phu chia.
Cụ thể là có một dự án viện trợ cho nước bạn được đề xuất từ năm 2006, nhưng vì
nhiều lý do khách quan nên không thể triển khai được. Năm 2011, được biết là nếu
Việt Nam không viện trợ thì nước thứ 3 sẽ sẵn sàng triển khai dự án theo phương
thức viện trợ không hoàn lại. Tuy nhiên nếu để nước thứ 3 thực hiện dự án này thì sẽ
có một số vấn đề bất lợi cho Việt nam như sau:
+Vấn đề thứ nhất: Vai trò của Việt Nam với nước bạn bị ảnh hưởng;
+Vấn đề thứ hai: Sẽ có nhiều vấn đề nảy sinh về chanh chấp biên giới với nước
bạn;
+Vấn đề thứ ba: Tình hữu nghị lâu đời giữa hai nước bị ảnh hưởng.
Xuất phát từ nhận thức đó Cục trưởng Cục đo đạc và Bản đồ Việt Nam đã thuyết
phục các cấp có thẩm quyền để các cấp hiểu được ý nghĩa quan trọng của dự án này
đối với Việt Nam, kết quả là Chính phủ Việt Nam đã chấp nhập và đưa vào hiệp ước
giữa hai nước để dự án này được triển khai từ năm 2012.
3. Kết luận
Tục ngữ Việt Nam có câu: “Một người lo bằng một kho người làm”, như vậy là từ
xa xưa, với nền văn hoá còn lạc hậu, sản xuất hàng hoá chưa phát triển, chưa có sự
phát triển của khoa học kỹ thuật tiên tiến thì từ thực tiễn cuộc sống, cha ông ta đã biết
đúc kết và xác định vai trò quan trọng của người đứng đầu một nhóm người trong
việc tổ chức thực hiện bất kỳ một việc gì đó trong đời sống xã hội. Thực tiễn ngày
nay, cho thấy người lãnh đạo có vai trò vô cùng quan trọng trong một tổ chức, có thể

nói họ là người quyết định sự tồn tại và phát triển của tổ chức. Người lãnh đạo thực
hiện tốt vai trò, vị trí của mình thì tổ chức sẽ luôn luôn thành công, phát triển bền
vững và tất cả mọi người trong tổ chức sẽ được hưởng lợi cả về vật chất cũng như
tinh thần. Vì vậy để duy trì sự phát triển của tổ chức thì việc quan tâm đến công tác
bồi dưỡng, đào tạo, phát triển đội ngũ lãnh đạo, quản lý ở các cấp là một nhiệm vụ
đặc biệt quan trọng. Cần phát hiện, lựa chọn các cá nhân có tố chất và kỹ năng lãnh
đạo, quản lý tốt ở cấp dưới để đào tạo, bồi dưỡng làm nguồn cán bộ kế cận cho ở các
cấp trong tổ chức.
4. Liên hệ thực tiễn
Bản thân tôi là Giám đốc một tổ chức trực thuộc Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam,
với hơn 10 năm làm công tác lãnh đạo, quản lý, tôi nhận thấy:
Về công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực nói chung: Đơn vị tôi thường
xuyên quan tâm đến công tác này. Tại đơn vị có xây dựng các tiêu chí về vị trí việc
làm cho từng cá nhân, từng nhóm để phục vụ cho công tác tuyển dụng nhân viên.
Trong thời gian thử việc, nhân viên mới tuyển dụng về đơn vị được tổ chức đào tạo
ngay về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và ngoại ngữ, sau khi hết thời gian thử việc
sẽ được phỏng vấn nếu đạt yêu cầu thì mới được tuyển dụng chính thức.
Về công tác đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý: Tại đơn vị thường xuyên lựa
chọn các cá nhân có đủ năng lực về chuyên môn, nghiệp vụ, có khả năng phát triển và
có phẩm chất đạo đức tốt… được đưa vào đối tượng “Quy hoạch cán bộ lãnh đạo,
quản lý” và sẽ cử đi học các lớp nâng cao về năng lực lãnh đạo, quản lý, lý luận chính
trị…..Công tác này được thực hiện theo từng giai đoạn và hàng năm có thực hiện rà
soát, bổ sung (hiện nay tại đơn vị đang thực hiện công tác đào tạo nguồn lãnh đạo,


quản lý giai đoạn 2011-2016). Bản thân tôi được quy hoạch vào chức danh phó Cục
trưởng Cục Đo đạc và Bản đồ Việt Nam giai đoạn 2011-2016 tại Quyết định số 11QĐ/BCSĐTNMT ngày 27 tháng 4 năm 2011 của Bí thư Ban cán sự đảng Bộ Tài
nguyên và Môi trường và đã được tham gia học các lớp đào tạo về Cao cấp lý luận
chính trị, quản lý nhà nước...

Vai trò của việc lựa chọn được những người có tố chất, phẩm chất và kỹ năng
để đào tạo phát triển nguồn cán bộ, quản lý cho tổ chức là rất quan trọng và rất khó
khăn, bởi vì không phải lúc nào cũng lựa chọn được đúng đối tượng cần đào tạo.
Trong thực tế đã có không ít các tổ chức đã lựa chọn nhầm đối tượng để đào tạo, kết
quả là khi đối tượng được trao quyền thì lại không đáp ứng được mục tiêu chung của
tổ chức, thậm chí còn gây hiệu quả nghiêm trọng.

Tài liệu tham khảo

1- Bài giảng môn Phát triển khả năng lãnh đạo của Đại học Griggs
2- Giáo trình môn Phát triển khả năng lãnh đạo của Đại học Griggs
3- Giáo trình “Leadership in Organizations” của tác giả Gary Yukl
4- Website: tailieu.vn/xem-tai-lieu/phat-trien-kha-nang-lanh-dao.2108.html
5- Giáo trình môn Quản trị Hành vi tổ chức của Đại học Griggs
6- Giáo trình môn Quản trị đàm phán và giao tiếp của đại học Griggs Hoa Kỳ