Tiết 73 Mùa lá rụng trong vườn

Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Ngày soạn: 20-22-2010 Đọc thêm :
Tiết 73 : (TrÝch ) (Ma Văn Kháng)
I. MỤCTIÊU
1. Về kiến thức:
Giúp học sinh :
- Biết vµi nÐt vỊ th©n thÕ vµ sù nghiƯp v¨n häc cđa nhµ v¨n Ma
V¨n Kh¸ng, vÞ trÝ cđa tiĨu thut “Mïa l¸ rơng trong vên”
trong ®êi v¨n cđa «ng.
- Häc sinh hiĨu t×nh nghÜa ch©n thµnh, ®»m th¾m, nÐt øng
xư gi÷a nh÷ng ngêi trong gia ®×nh «ng B»ng vµo mét chiỊu
tÊt niªn; qua ®ã c¸c em hiĨu thªm v¨n ho¸ ViƯt ë ngµy TÕt
nguyªn ®¸n.
- Häc sinh c¶m thơ tµi miªu t¶ néi t©m nh©n vËt - mét ph¬ng
diƯn thµnh c«ng cđa Ma V¨n Kh¸ng ë tiĨu thut nµy.
- Häc sinh vËn dơng nh÷ng hiĨu biÕt trªn ®Ĩ ®äc hiĨu nh÷ng
néi dung cßn l¹i cđa thiªn tiĨu thut nµy.
2. Về kó năng:
TiÕp tơc rÌn kÜ n¨ng ®äc hiĨu v¨n b¶n trun cho häc sinh.
3. Về thái độ:
Qua ®äan trÝch gióp häc sinh hiĨu vµ tr©n träng nh÷ng nÐt v¨n ho¸ trong nh÷ng øng xư
cđa ngêi ViƯt ë nh÷ng kh«ng gian vµ thêi gian tëng chõng quen thc (gia ®×nh vµ ngµy
tÕt cỉ trun).
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút) kiểm tra 3-5 vở soạn của học sinh.
3.Vào bài:
Từ nền kinh tế bao cấp tập trung quan liêu chuyển sang nền kinh tÕ thÞ trêng, nhiỊu
gi¸ trÞ v¨n ho¸ trun thèng ®ang dÇn phai nh¹t, trong ®ã cã nh÷ng gi¸ trÞ thc v¨n ho¸
gia ®×nh. Ma V¨n Kh¸ng ®· rung lªn håi chu«ng nh¾c nhë mçi chóng ta h·y biÕt gi÷ g×n
vµ tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ cđa trun thèng trước những đổi thay của thời cuộc qua tiĨu
thut: “Mïa l¸ rơng trong vên”.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
5’
Hoạt động 1:
Giáo viên hướng dẫn
Hoạt động 1:
Học sinh ®äc néi dung
I/ TiĨu dÉn:
1. T¸c gi¶:
- Ma v¨n Kh¸ng tên khai sinh
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
30’
học sinh tìm hiểu
chung về tác giả, tác
phẩm

Nªu nh÷ng nÐt chÝnh
vỊ cc ®êi vµ v¨n
nghiƯp cđa Ma V¨n
Kh¸ng?
TiĨu thut Mïa l¸
rơng trong vên ®ỵc
s¸ng t¸c vµo thêi gian
nµo?

Giáo viên bỉ sung
lµm râ mét sè chi tiÕt
liªn quan ®Õn ®o¹n
trÝch.
T¸c phÈm ®ỵc trao
gi¶i thëng nµo?
Ho¹t ®éng 2 (30
phót)
- Giáo viên híng dÉn
c¸ch ®äc vµ ®äc mÉu
vµi ®o¹n.
- Giáo viên gäi học
sinh tãm t¾t trÝch
®o¹n.
§o¹n trÝch n»m phÇn
nµo cđa t¸c phÈm?
- Giáo viên më réng
tr×nh bµy nh÷ng t×nh
tiÕt ë phÇn tríc liªn
quan ®Õn trÝch ®o¹n.

- Giáo viên chia
nhãm HS th¶o ln:
+ Giáo viên nªu vÊn
®Ị, nhiƯm vơ, c¸ch
thøc tỉ chøc ho¹t ®éng
nhãm (Nhãm lín tõ 6
®Õn 8 ngêi).
+ Ho¹t ®éng nhãm:
Thêi gian: 5 phót.
NhiƯm vơ:
Nhãm 1,2,3: Ch©n
dung chÞ Hoµi hiƯn lªn
trong trÝch ®o¹n lµ ng-
êi nh thÕ nµo ? T¹i sao
tiĨu dẫn trong SGK.
Bót danh Ma V¨n
Kh¸ng ®Ĩ ghi nhí ©n
t×nh bµ con d©n téc
thiĨu sè vïng nói cao
B¾c bé mµ mét thêi nhµ
v¨n ®· g¾n bã.

Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Hoạt động 2:
Đọc –hiểu văn bản

Học sinh tãm t¾t trÝch
®o¹n.

Học sinh suy nghó trả
lời

Học sinh th¶o ln:
C¸c nhãm nhËn nhiƯm
vơ, bÇu nhãm trëng, th
kÝ, giao tr¸ch nhiƯm cho
c¸c thµnh viªn, c¶ nhãm
tËp trung gi¶i qut vÊn
®Ị.
§¹i diƯn nhãm lªn
th«ng b¸o kÕt qu¶, c¸c
nhãm kh¸c bỉ sung
thèng nhÊt ý
kiÕn.
là Đinh Trọng Đoàn, sinh
n¨m 1936 t¹i Kim Liªn, §èng
§a, Hµ Néi.
- Trong kh¸ng chiÕn chèng
Mü, «ng ®Õn víi vïng nói cao
cđa miỊn B¾c ®Ĩ d¹y häc.
- N¨m 1976, «ng chun vỊ Hµ
Néi vµ gi÷ nhiỊu chøc vơ quan
träng trong ngµnh b¸o chÝ, v¨n
häc níc nhµ, tõng ®ỵc nhËn
nhiỊu gi¶i thëng v¨n ch¬ng cã
gi¸ trÞ.

- S¸ng t¸c chÝnh gåm tiĨu
thut vµ trun ng¾n. (SGK)
2. TiĨu thut Mïa l¸ rơng
trong v ên :
- S¸ng t¸c: 1985.
- Tãm t¾t: SGK
- VÞ trÝ: §ỵc tỈng gi¶i thëng
Héi nhµ v¨n ViƯt Nam n¨m
1986.
II/ §äc hiĨu v¨n b¶n:
1. §äc vµ tãm t¾t:
- §äc.
- Tãm t¾t trÝch ®o¹n:
- VÞ trÝ trÝch ®o¹n.
2. Gi¸ trÞ néi dung vµ nghƯ
tht
a. Nh©n vËt chÞ Hoµi:
- Thêi gian xt hiƯn: chiỊu
30 tÕt.
- Ch©n dung: ngêi phơ n÷
n«ng th«n, tr¹c 50 tuổi, ngêi
thon gän trong chiÕc ¸o b«ng
trÇn h¹t lùu, khu«n mỈt réng
cã cỈp m¾t ®»m th¾m vµ c¸i
miƯng t¬i.
- Quan hƯ víi gia ®×nh «ng
B»ng: lµ d©u trëng (vỵ anh c¶
Têng) nay ®· t¸i gi¸. (quan hƯ
cđa chÞ víi gia ®×nh nµy ®·
thc vỊ qu¸ khø mµ chÞ cã

qun quªn).
- H×nh ¶nh chÞ khi xt hiƯn
trong nhµ «ng B»ng:
+ Hai con m¾t ®Ëm nçi båi håi,
tÝu tÝt hái han kh¾p lỵt mäi ng-
êi trong gia ®×nh. chÞ biÕt hÕt
viƯc trong nhµ. ThÕ nªn t«i míi
sèt rt ph¶i lªn ngay. T«i sỵ
«ng bn.. §iỊu nµy khiÕn c¸c
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
trong gia ®×nh nµy mäi
ngêi th¬ng yªu chÞ nh-
ng kh«ng d¸m kÐo chÞ
vỊ phÝa m×nh?
Nhãm 4,5,6: T×m
nh÷ng chi tiÕt miªu t¶
hµnh ®éng, t©m tr¹ng
cđa chÞ Hoµi khi xt
hiƯn trong nhµ «ng
B»ng?

Giáo viên chn x¸c
kiÕn thøc.
Tuy ®· t¸i gi¸ song
chÞ Hoµi cßn ®ỵc coi
lµ thµnh viªn cđa gia
®×nh «ng B»ng n÷a
kh«ng?
PhÈm chÊt g× lµm nªn

vỴ ®Đp cđa n÷ nh©n vËt
nµy?
H×nh ¶nh chÞ Hoµi gỵi
nh¾c ®Õn nÐt ®Đp
trun thèng nµo cđa
ngêi phơ n÷ ViƯt
Nam?
Ngo¹i h×nh «ng B»ng
h«m nay cã g× kh¸c?
T×m nh÷ng chi tiÕt
miªu t¶ diƠn biÕn t©m
tr¹ng cđa «ng B»ng
khi thÊy Hoµi xt
hiƯn trong nhµ?
- Giáo viên cho học
Học sinh hoạt động
nhóm và trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời

Học sinh ®äc l¹i ®o¹n
v¨n miªu t¶ t©m t cđa
«ng B»ng khi ®øng tríc
bµn thê.

em xóc ®éng vµ ai còng th©n
thiƯn, qun lun chÞ.
+ Mang quµ quª: g¹o nÕp vµ
giß thđ do chång chÞ lµm v×
«ng thÝch ¨n giß thđ l¾m ®Êy,
chÞ vÉn nhí thãi quen, së thÝch
cđa cha chång.
+ GỈp «ng B»ng: ChÞ Hoµi gÇn
nh kh«ng chđ ®éng, lao vỊ phÝa
«ng B»ng (..) thèt lªn mét tiÕng
nh tiÕng nÊc. Nçi niỊm xóc
®éng d©ng trµo cùc ®é.
+ Ch¾p tay tríc bµn thê tỉ tiªn
ngay sau khi «ng B»ng lui gãt.
* ChÞ Hoµi tuy ®· t¸i gi¸ song
vÉn lµ mét thµnh viªn th©n th-
¬ng cđa gia ®×nh «ng B»ng.
Chång vµ nh÷ng ®øa con cđa
chÞ hiƯn giê vÉn tù coi lµ mét
phÇn cđa gia ®×nh Êy. Râ rµng
®©y lµ ngêi phơ n÷ n«ng th«n
hån hËu, ®»m th¾m t×nh nghÜa
thủ chung nªn c¸c em thÊy
chÞ vÉn thËt th©n thiÕt; c¶m
kÝch tríc t×nh c¶m chÞ dµnh
cho hä.
*VỴ ®Đp cđa chÞ Hoµi lµ vỴ ®Đp
cđa ngêi phơ n÷ ViƯt Nam
trong trun thèng g¾n víi m«

h×nh gia ®×nh nỊn nÕp gia
phong, sèng nỈng nghÜa t×nh
thủ chung son s¾t.
b. Nh©n vËt «ng B»ng:
- Ngo¹i h×nh: cao, gÇy h¬n
mäi ngµy nhng trang träng vµ
chØnh tỊ h¬n, g¬ng mỈt ¸nh
lªn c¶m xóc cđa con ngêi tríc
ngìng cưa n¨m míi.
- T©m tr¹ng khi gỈp Hoµi: s÷ng
l¹i, tho¸ng ng¬ ngÈn, m¾t chíp
liªn håi, m«i «ng lËt bËt kh«ng
thµnh tiÕng, cã c¸i c¶m gi¸c
«ng s¾p khãc oµ, giäng «ng
khª ®Ỉc khµn rÌ, rót kh¨n tay
chÊm kÐ m¾t. Nçi niỊm xóc
®éng rng rng tëng chõng hiÕm
cã ë mét ngêi ®µn «ng.
- T©m tr¹ng khi ®øng tríc bµn
thê:
+ Quªn hÕt mäi thø xung
quanh kĨ c¶ b¶n th©n.
Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009

sinh ®äc l¹i ®o¹n v¨n
miªu t¶ t©m t cđa «ng
B»ng khi ®øng tríc
bµn thê.
Nh©n vËt tr¶i qua

nh÷ng biÕn th¸i t©m lÝ
nµo?

Qua ®o¹n v¨n , em
hiĨu g× vỊ quan niƯm
t©m linh cđa ngêi ViƯt
khi thê cóng tỉ tiªn?
(Thê cóng tỉ tiªn lµ t-
ëng nhí ®Õn ngêi ®·
kht hay hµnh vi mª
tÝn dÞ ®oan?)
Trong khi sèng víi
t©m thøc, t¹i sao «ng
B»ng kh«ng nh¾c ®Õn
ngêi con thø t?
NhËn xÐt chung vỊ
nh©n vËt?
Giáo viên bỉ sung
tỉng kÕt vµ chun ý.
Trong chiỊu 30 tÕt,
mäi ngêi trong gia
®×nh «ng B»ng ®· lµm
nh÷ng g×?
Trong dßng t©m t cđa
«ng B»ng tríc bµn thê
ta thÊy nhµ v¨n ®Ỉc
biƯt chó ý lµm râ mèi
liªn kÕt nµo?
Gi¸ trÞ nh©n b¶n to¸t
lªn tõ c¸ch øng xư cđa

c¸c nh©n vËt víi chÞ
Hoµi vµ chÞ Hoµi víi
c¸c em ë ®©y lµ g×?
(liªn hƯ ®Õn x· héi
phong kiÕn ngêi phơ
n÷ ph¶i thđ tiÕt thê
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
- Học sinh nhËn xÐt,
Học sinh suy nghó trả
lời
Học sinh suy nghó trả
+ Tr«i ngỵc vỊ qu¸ khø: tri ©n
víi cha mĐ, tỉ tiªn; t©m t×nh
víi vỵ vµ con trai c¶.
+ Trë l¹i thùc t¹i: m¾t cay xÌ,
lßng l¹i bån ngén.
¤ng lµ g¹ch nèi gi÷a qóa khø
vµ thùc t¹i cđa gia ®×nh Êy
trong gi©y phót thiªng nµy. Sù
g¾n bã, t×nh yªu th¬ng cđa ng-
êi cßn sèng víi ngêi ®· kht
khiÕn tỉ tiªn lu«n sèng cïng
con ch¸u; tr¸i tim ngêi xa lu«n
thøc ®Ëp cïng nhÞp víi nh÷ng
biÕn chun cc sèng h«m
nay.
- Trong lêi khÊn cđa «ng

kh«ng nh¾c ®Õn ngêi con trai
thø t (Cõ) v× anh ®· vỵt biªn
trèn ra níc ngoµi. §ã lµ nçi
®au cđa gia ®×nh «ng.
¤ng B»ng cã thĨ xem nh kiĨu
nh©n vËt ®Ỉc trng cho líp ngêi
rÊt phỉ biÕn trong x· héi ta
mét thêi: träng ®¹o ®øc gia
®×nh vµ c¸c chn mùc x· héi
trun thèng nhng ®ang ph¶i
g¸nh chÞu nçi ®au tõ c¬n lèc
thÞ trêng tµn ph¸ vµo gi¸ trÞ gia
®×nh.
c. Khung c¶nh tÕt trong nhµ
«ng B»ng vµ trun thèng
v¨n ho¸ d©n téc:
- ChiỊu 30 TÕt: gia ®×nh sum
häp, th¨m hái lÉn nhau, d©ng
cóng tỉ tiªn råi cïng nhau ¨n
b÷a tÊt niªn mµ ai nÊy ®Ịu h©n
hoan kh¸c thêng.
- Dßng t©m t cđa «ng B»ng
khi ®øng trø¬c bµn thê gia
tiªn: tri ©n tỉ tiªn, tëng nhí
nh÷ng lêi gia hn; t©m t×nh
víi ngêi ®· kht. ¤ng thÊy
qu¸ khø vµ thùc t¹i kh«ng t¸ch
rêi “Tỉ tiªn kh«ng t¸ch rêi con
ch¸u. TÊt c¶ liªn kÕt mét m¹ch
bỊn chỈt, thủ chung.”

- C¸ch øng xư gi÷a c¸c nh©n
vËt giµu gi¸ trÞ nh©n b¶n.
* BiĨu hiƯn cđa v¨n ho¸ d©n
téc: trun thèng gia ®×nh, y
thøc ®Ỉt gia ®×nh trong mèi t-
Ngữ văn 12 Cơ bản - 4 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
3’
chång)
Giáo viên tỉng kÕt.
§o¹n trÝch kh«ng
nhiỊu t×nh tiÕt, kh«ng
cã m©u thn xung
®ét gay g¾t nhng hÊp
dÉn bëi sù thÊm thÝa ý
nghÜa tõ chÝnh c©u
v¨n. §iỊu g× lµm nªn
thµnh c«ng ®ã?
Ho¹t ®éng 3
Em thư ®Ỉt tªn cho
trÝch ®o¹n vµ gi¶i
thÝch v× sao ®¨t tªn nh
thÕ?
lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Hoạt động 3:
Học sinh luyện tập
suy nghó trả lời.
¬ng quan víi céng dång.

d. NghƯ tht:
- X©y dùng kÕt cÊu trun hỵp
lÝ.
- Thµnh c«ng trong nh÷ng
®o¹n v¨n miªu t¶ diƠn biÕn t©m
lÝ con ngêi.
III/ Lun tËp cđng cè:
Cã thĨ ®Ỉt tªn cho ®o¹n trÝch
lµ: ChiỊu tÊt niªn. (Tết sum
họp)
4. Củng cố :(1 phút)
- Ra bài tập về nhà - T×m ®äc trän vĐn t¸c phÈm.
- ViÕt mét ®äan v¨n bµn vỊ thanh niªn vµ c¸c gi¸ trÞ gia ®×nh trun thèng h«m nay.
- Chuẩn bò bài :
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Ngữ văn 12 Cơ bản - 5 - GV: Nguyễn Văn Mạnh