CHƯƠNG 3 HỌC THUYẾT KINH TẾ VỀCHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN VÀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC

Chương 3:
HỌC THUYẾT KINH TẾ VỀ
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
VÀ
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
NHÀ NƯỚC


Nội dung chương 6 :
I/ Chủ nghĩa tư bản độc quyền
II/ Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà
nước
III/ Những nét mới trong chủ nghĩa
tư bản hiện đại.
IV/ Vai trò, hạn chế và xu hướng vận
động của chủ nghĩa tư bản.


3.1. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC
QUYỀN.
3.1.1. Nguyên nhân chuyển biến của
chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh
sang độc quyền.
Cạnh tranh tư do sinh ra tích tụ
và tập trung sản xuất, tích tụ “Ai”
và tập
chiến
trung sản xuất phát triển đến một
thắng ?
mức độ nào đó sẽ dẫn đến độc
quyền.

CNTB ĐQ xuất hiện vào cuối thế
kỷ XIX đầu thế kỷ XX do những
nguyên nhân sau:
+ Sự phát triển mạnh mẽ của
khoa học kỹ thuật đẩy nhanh quá
trình tích tụ và tập trung tư bản.


+ Những thành tựu KHKT, một mặt làm xuất hiện những
ngành sản xuất mới đòi hỏi xí nghiệp phải có quy mô lớn;
mặt khác dẫn đến tăng năng suất lao động, tăng khả năng
tích lũy tư bản, thúc đẩy phat triển sản xuất lớn.


+
Sự
tác
động của các quy
luật kinh tế làm
biến đổi cơ cấu
kinh
tế
theo
hướng tập trung
sản xuất quy mô
lớn.
+
Khủng

hoảng kinh tế
cuối thể kỷ XIX


Khủng hoảng kinh tế 1873 làm phá sản hàng
loạt xí nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy nhanh
chóng quá trình tích tụ và tập trung tư bản


+ Cạnh tranh khốc liệt buộc các nhà tư bản
phải cải tiến kỹ thuật, tăng quy mô tích lũy =>
các nhà tư bản nhỏ và vừa bị phá sản, các
nhà tư bản lớn phát tài với số tư bản tập
trung và quy mô xí nghiệp ngày càng lớn


3.1.2. Những đặc điểm kinh tế cơ
bản của chủ nghĩa tư bản độc
quyền.
a/ Tập trung sản xuất và các tổ
chức độc quyền. Tổ chức độc quyền
là tổ chức liên minh giữa các nhà tư
bản Hình
lớnthứcđể
tập
trung
vào
trong
tay
tổ chức độc quyền

phần lớn việc sản xuất và tiêu thụ
một số loạiXanhđica
hàng hóa nào Cônggơlômêrát.
đó nhằm
mục đích
nhuận độc quyền
Tơrớt thu lợi Côngxóocxiom
Cácten
cao.


b/

Tư
bản
tài
chính và
bọn đầu
sỏ
tài
chính.
Quá
trình tích
tụ và tập
trung tư
bản dẫn

UBS là Ngân hàng hàng đầu
của Thuỵ Sĩ. Tập đoàn tài
chính lớn nhất Châu Âu.

Các tổ chức
này có vai
trò:
+ Từ chỗ
chỉ là trung
gian
trong
việc
thanh
tóan và tín
dụng, nay đã
nắm
được
hầu hết tư

Ngân hàng quốc gia Thuỵ Sĩ.


Thể hiện ở:
- Cử đại
diện
của
mình
vào
các
cơ
quan quản
lý của độc

quyền công
nghiệp để
giám
sát
việc
sử


Ngược lại, cũng có sự thâm nhập
của các độc quyền công nghiệp vào
ngân hàng. Quá trình này thúc đẩy
lẫn nhau và hình thành tư bản tài
chính.


Tư bản tài chính phát triển dẫn
đến hình thành một nhóm nhỏ độc
quyền chi phối tòan bộ đời sống
kinh tế, chính trị của xã hội tư bản
thông qua “Chế độ tham dự”. Gọi đó
là đầu sỏ tài chính.

CÁC ÔNG TRÙM
TÀI CHÍNH


c/ Xuất khẩu tư bản.
Xuất khẩu tư bản là đầu tư bản
ra nước ngòai nhằm mục đích chiếm
đọat giá trị thặng dư và các nguồn

lợi nhuận khác ở các nước nhập
khẩu tư bản.
Có hai hình thức:
- Đầu tư trực tiếp
- Đầu tư gián tiếp (cho vay)
Các chủ sở hữu tư bản:


d/ Sự phân chia thế giới về kinh tế
giữa các tổ chức độc quyền.
Quá trình tích tụ và tập trung tư
bản phát triển, việc xuất khẩu tư bản
tăng lên cả về quy mô và phạm vi tất
yếu dẫn đến sự phân chia thế giới
về mặt kinh tế giữa các tập đòan tư
bản độc quyền và hình thành các tổ
chức độc quyền quốc tế.


Sự cạnh tranh giữa
các tổ chức độc
quyền quốc tế dẫn
đến việc hình thành
các liên minh độc
quyền quốc tế.


đ/ Sự phân
chia thế giới về
lãnh thổ giữa

các cường quốc
đế quốc. Nhằm:
- Bảo đảm
nguồn nguyên
liệu
và
thị
trường thường
xuyên.
- Bảo đảm


Sự phân chia thế giới và sự phát
triển không đồng đều của chủ nghĩa
tư bản đã dẫn đến các cuộc chiến
tranh thế giới.


3.1.3. Sự họat
động của quy luật
giá trị và giá trị
thặng dư trong
giai đọan CNTB
độc quyền.
a/ Quan hệ
giữa độc quyền và
cạnh tranh trong
giai
đọan
chủ

nghĩa tư bản độc

AI THẮNG AI ?


Biểu hiện:
Một là: Cạnh
tranh giữa các
tổ chức độc
quyền và các xí
nghiệp
ngòai
độc quyền.
Hai là: Cạnh
tranh giữa các
tổ chức độc
quyền với nhau.

AI CŨNG PHẢI VƯƠN LÊN !


b/ Biểu hiện họat
động của quy luật
giá trị và giá trị
thặng dư trong giai
đọan CNTB độc
quyền.
+ Các tổ chức
độc quyền áp đặt
giá cả độc quyền

khi mua và bán,
nhưng trên phạm vi


+ Các tổ
chức độc
quyền thao
túng
nền
kinh
tế
bằng giá cả
độc quyền
và thu lợi
nhuận độc
quyền cao.
Do đó, quy


3.2. CHỦ NGHĨA TƯ
BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ
NƯỚC.
3.2.1. Nguyên nhân
hình thành và bản chất
của chủ nghĩa tư bản
độc quyền nhà nước.
a. Nguyên nhân
hình thành:
- Một là: Quá trình

- Hai là:
Sự phát
triển
của
phân
công
lao
động xã
hội làm
xuất
hiện