Bài dự thi: Vận dụng kiến thức liên môn (Địa lí, Hóa học, Sinh học, GDCD, Tin học ...) để giải quyết vấn đề rác thải ở nông thôn hiện nay.

BÀI DỰ THI
VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI
QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN.
NĂM HỌC: 2018 - 2019

---*****---

- MÔN CHÍNH:
ĐỊA LÍ
- TÊN TÌNH HUỐNG: Vận dụng kiến thức liên môn (Địa lí,

Hóa học, Sinh học, GDCD, Tin học ...) để giải quyết vấn
đề rác thải ở nông thôn hiện nay”'
------------*****------------


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

I. Tên tình huống:
''Vận dụng kiến thức các môn: Địa lí, Hóa học, Sinh học, GDCD, Tin
học...để giải quyết vấn đề xử lý rác thải ở nông thôn hiện nay”'
Trong những năm gần đây, nền kinh tế nước ta có những bước phát triển
mạnh mẽ, đời sống của người dân ngày càng được cải thiện. Tốc độ tăng trưởng
kinh tế ngày càng cao không chỉ ở thành phố mà cả ở các vùng nông thôn. Nhiều
địa phương đẩy mạnh phong trào Quốc gia xây dựng nông thôn mới đã làm cho
bộ mặt các vùng nông thôn có nhiều khởi sắc. Song, vấn đề rác thải sinh hoạt,
chất thải, nước thải do chăn nuôi, rác thải trong nông nghiệp... chưa được xử lý
triệt để đã và đang gây ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng.
Hiện nay việc quản lí, thu gom và xử lý rác thải đã trở thành vấn đề cấp
bách không chỉ riêng ở đô thị mà cả ở các vùng nông thôn. Nguyên nhân chính
là do sự phát triển mạnh mẽ các ngành nghề, việc thay đổi tập quán sinh sống

làm cho lượng rác thải khu vực nông thôn gia tăng cả thành phần và tính độc
hại. Đây là vấn đề đặt ra không chỉ đối với các cấp, ngành chức năng trong xây
dựng nông thôn mới hiện nay mà còn là yếu tố sống còn cần phải giải quyết
nhằm hướng tới mục tiêu phát triển và bảo vệ môi trường bền vững.
II. Mục tiêu giải quyết tình huống.
Ở nhiều địa phương, sức ép đối với môi trường nông thôn từ các hoạt động
dân sinh và các hoạt động sản xuất như: trồng trọt, chăn nuôi..... Rác thải sinh
hoạt có đặc trưng là thành phần hữu cơ, dễ phân hủy, chiếm tỉ lệ cao (khoảng 6070% tổng lượng rác thải). Rác thải nông nghiệp như bao bì phân bón, thuốc bảo
vệ thực vật ... là thành phần vô cơ khó phân hủy có khả năng gây ô nhiễm môi
trường không khí, nước, đất và gây hại cây trồng. Nhiều địa phương đã chủ
động xây dựng phương án, phân công các tổ, đội vệ sinh môi trường thu gom và
vận chuyển rác thải về khu vực chôn lấp, nhưng hình thức các bãi chôn lấp chủ
yếu là lộ thiên, hầu hết không có hệ thống xử lý nước rỉ rác, chưa có các công
trình xử lý rác thải đúng quy chuẩn. Trước tình trạng nêu trên em thấy cần vận
dụng kiến thức liên môn tuyên truyền giúp mọi người có thêm hiểu biết về tình
hình nguồn rác thải, chất thải ở nông thôn và những hậu quả nghiêm trọng đối
với môi trường và cuộc sống con người do rác thải gây ra. Với mong muốn đóng
góp trách nhiệm của bản thân vào việc bảo vệ môi trường sống, đồng thời tuyên
/>
2


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

truyền vận động mọi người thực hành các biện pháp giảm thiểu môi trường do
rác thải gây ra ở nông thôn hiện nay.
III. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình huống.
Để đạt được hiệu quả cao trong quá trình nghiên cứu, em đã áp dụng kiến
thức của nhiều môn học khác nhau vào việc giải quyết tình huống như môn Địa
lí, môn Hóa học, môn Sinh học, môn GDCD, môn Tin học.

*Môn Địa lí: Biết được thực trạng rác thải, chất thải ở nông thôn gây ô nhiễm
môi trường.
*Môn Sinh học:
+ Biết được các nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường.
+ Hậu quả của nguồn rác thải, chất thải nông thôn gây nên.
+ Biết được các biện pháp cần khắc phục.
* Môn Hóa học:
+ Phân loại được các loại rác thải hữu cơ và rác thải vô cơ.
+ Biết cách xử lí nguồn rác thải vô cơ và hữu cơ
+ Biết tác hại của một số chất hóa học có thể gây bệnh ung thư, các bệnh
về đường hô hấp.
* Môn GDCD: Giáo dục con người nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, tuyên
truyền và có biện pháp xử lí nguồn rác thải, chất thải để góp phần hạn chế sự ô
nhiễm môi trường.
* Môn Tin học: Biết khai thác thông tin, tranh ảnh minh chứng cho vấn đề
nghiên cứu.
IV. Giải pháp giải quyết tình huống.
- Tìm hiểu trực tiếp thực trạng rác thải ở nông thôn hiện nay.
- Vận dụng kiến thức liên môn đã nêu để giải quyết tình huống
- Tuyên truyền và vận động người thân, bạn bè và người dân địa phương có
ý thức về việc xử lí rác thải, từ đó có hành động đúng đắn nhằm hạn chế sự ô
nhiễm môi trường góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.
V. Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống.
Rác thải là một phần tất yếu của cuộc sống. Không một hoạt động nào của
cuộc sống lại không sinh ra rác. Xã hội ngày càng phát triển lượng rác thải ngày
càng nhiều và dần dần trở thành mối đe dọa thực sự đối với cuộc sống.
/>
3

Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Rác thải sinh hoạt sinh ra từ hoạt động hàng ngày của con người. Ở nhiều
vùng nông thôn rác sinh hoạt thải ra ở khắp mọi nơi, mọi lúc: từ các hộ gia đình,
các khu dân cư, trường học và các tụ điểm buôn bán...

Rác thải sinh hoạt xả bừa bải ra môi trường

Chất thải chăn nuôi
Những rác thải này ăn sâu vào lòng đất gây ô nhiễm nguồn đất, nước
ngầm, tắc nghẽn sự lưu thông dòng chảy làm tăng khả năng ngập lụt, hạn chế sự
sinh trưởng phát triển cây trồng, muỗi phát sinh lây truyền dịch bệnh...
/>
4


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Rác thải làm ô nhiễm môi trường nước

Rác thải đổ bừa bãi gây ách tắc dòng chảy, cản trở giao thông
/>
5


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Rác thải được phân thành 2 loại chính: rác thải hữu cơ và rác thải vô cơ.
1.Thực trạng rác thải sinh hoạt ở vùng nông thôn hiện nay
a. Rác thải hữu cơ:

Rác thải hữu cơ là chất thải có chứa hợp chất hữu cơ và dễ bị phân hủy
trong điều kiện tự nhiên như: rau quả hư hỏng, đồ ăn thừa, cỏ cây, hoa lá rụng,
vỏ trứng, bả chè, xác súc vật, phân chăn nuôi....
* Rác thải hữu cơ trong sinh hoạt:
Trong cuộc sống hàng ngày, dù ở bất kỳ nơi đâu: tại nhà, tại công sở, trên
đường đi, tại các tụ điểm mua bán... người dân đều thải ra một lượng lớn lượng
rác thải hữu cơ như: vỏ trái cây, vỏ củ quả, bả chè, thức ăn dư thừa, hoa trang trí,
hoa quả thừa thối héo, bánh kẹo... lượng rác thải hữu cơ này lại thường đổ chung
với rác thải vô cơ nên thường bốc mùi thối rất khó chịu.

Rác thải trên kênh, mương
* Rác thải hữu cơ trong sản xuất nông nghiệp:
Ở các vùng nông thôn, đa phần người dân sống bằng nghề nông trồng lúa
nước. Bởi vậy, lượng rơm rạ dư thừa sau mỗi vụ mùa thu hoạch thường được
người nông dân xử lý bằng cách đốt ngay trên đồng ruộng cho nhanh gọn đỡ tốn
công sức. Không chỉ vậy, rác thải ra từ các cây trồng khác như mía, chuối, rau
đậu... cũng được người dân đốt một cách bừa bãi. Cách làm ấy đã gây ô nhiễm
bầu không khí và hệ sinh thái đồng ruộng.

/>
6


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Đốt rơm rạ sau thu hoạch

Đốt rơm rạ sau thu hoạch
b. Rác thải vô cơ:
Rác thải vô cơ là những chất thải khó có khả năng phân hủy trong điều

kiện tự nhiên như: túi nilon, chai lọ, vỏ thuốc bảo vệ thực vật, đồ chơi, cao su,
vải, nhựa, thủy tinh, sành sứ, kim loại, cát sỏi, vật liệu xây dựng...
* Rác thải vô cơ trong sinh hoạt:
/>
7


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Trong sinh hoạt hàng ngày dù bất cứ nơi đâu, ước tính mỗi ngày con người
đã đưa vào thiên nhiên hàng chục tấn rác thải. Riêng túi nilon- loại rác thải
thông dụng nhất thì trung bình mỗi hộ gia đình thải ra 10 túi/ngày.Và hơn thế
nữa, trong mỗi thùng rác của bất kì gia đình nào còn có cả vỏ kẹo bánh, chai lọ,
sành sứ...
Mặc dù hiện nay hầu hết ở các địa phương đã có tổ thu gom rác thải rồi tập kết
về nơi quy định, nhưng đâu đó vẫn còn tình trạng người dân vô ý thức xả rác
bừa bãi ra môi trường.

Xả rác bừa bãi ra môi trường
Không chỉ ở các hộ gia đình mà ở các cơ quan, trường học, nơi công cộng
tình trạng vứt rác không đúng nơi quy định cũng rất phổ biến. Trên đường đi học
em thấy hai bên đường vẫn có rất nhiều vỏ bánh kẹo, vỏ chai nước uống, vật liệu
xây dựng của các công trình xây dựng đổ lấn đường đi gây cản trở giao thông.
* Rác thải vô cơ trong sản xuất nông nghiệp:
Đất nước Việt Nam của chúng ta có đến gần 80% dân số sống bằng nghề
nông nghiệp. Bởi vậy, để nâng cao năng suất cây trồng người nông dân hiện nay
đã lạm dụng quá nhiều phân hóa học, các loại thuốc trừ sâu, trừ cỏ, thuốc kích
thích, thuốc bảo vệ thực vật... Trong quá trình sử dụng người nông dân đã vứt túi
nilon, vỏ chai lọ của thuốc sâu, thuốc bảo vệ thực vật hoặc gói túi sau khi đã
được sử dụng... ngay trên bờ ruộng, xuống kênh mương điều đó đã ảnh hưởng

rất lớn đến môi trường và sức khỏe con người.

/>
8


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Rác thải vô cơ trong sản xuất nông nghiệp
Không chỉ vậy ở nhiều nơi người dân đã bơm quá nhiều thuốc bảo vệ thực
vật cho cây trồng dẫn đến nguồn đất, nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Bơm thuốc trừ sâu trên đồng ruộng
/>
9


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

2. Hậu quả của rác thải, chất thải:
Thói quen đổ rác thải bừa bãi ven đường làng, bờ sông, ao hồ đang rất
phổ biến ở các vùng nông thôn. Khi rác thải xuống lòng đất, đất sẽ bị thoái hóa,
bị phèn chua làm cho cây trồng sinh trưởng phát triển kém. Rác thải, nước rỉ rác
thải sẽ chảy xuống kênh mương, ao hồ làm ô nhiễm nguồn nước. Cá nuốt phải
sẽ bị chết ngạt, các chất độc hại trong nước sẽ tích lũy trong thực phẩm như các
loại rau (rau muống, rau cần...), tôm, cá, cua ốc...sẽ rất nguy hiểm nếu chúng ta
ăn phải loại thực phẩm có chứa chất độc hại này.

Bệnh tật khi dùng nguồn nước bị ô nhiễm

Ô nhiễm môi trường nước làm cá chết hàng loạt
Đốt rác thải ngay tại hộ gia đình, khu dân cư cũng là một thói quen của
người dân vùng nông thôn. Trong rác thải đó có chứa các vật liệu thừa như: chai
nhựa, cao su, túi nilon...Khi đốt ở nhiệt độ thấp, những vật liệu này cháy không
/>
10


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

triệt để và các khí độc thoát ra ngoài như :ôxitcacbon, hydrocacbon dễ bay hơi,
kể cả benzen và điôxin làm ô nhiễm không khí, con người hít phải những chất
có thể gây ung thư, các bệnh về đường hô hấp.

Đốt rác thải bừa bãi trong khu dân cư gây ô nhiễm bầu không khí

Trẻ em nhiễm trùng đường hô hấp do không khí bị ô nhiễm
Hậu quả mà rác thải gây ra là rất lớn, thế nhưng trong mỗi chúng ta vẫn
chưa có ý thức thật sự về thói quen vứt rác bừa bãi ấy. Ở vùng nông thôn nơi mà
vẫn được mọi người nghĩ là nơi có bầu không khí trong lành, tuy nhiên thiên
nhiên tươi đẹp ấy đang bị con người tàn phá. Đồng ruộng sẽ không còn một màu
xanh ngát mà sẽ trở nên cằn cỗi bởi những hóa chất độc hại từ chất thải, không
khí xung quanh chỉ toàn khói bụi, rác thải có ở khắp nơi là nơi cư trú cho những
/>
11


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

mầm bệnh sinh sôi, nảy nở...Và rồi một ngày nào đó không xa- rác thải- sẽ trở

thành vấn nạn gây ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người.
Vì vậy, ngay từ bây giờ chúng ta hãy ý thức hơn để Trái Đất trở lại thành
"Hành tinh xanh" như chính cái tên của nó.
3. Biện pháp khắc phục:
Để thực hiện tốt được vấn đề rác thải ở vùng nông thôn, trước hết chúng ta
phải biết cách phân loại rác thải tại nguồn:

Mỗi hộ gia đình nên trang bị 02 thùng rác hữu cơ và vô cơ riêng (có màu
sắc khác nhau để tránh bỏ nhầm)

Phân loại rác thải sinh hoạt tại gia đình.
/>
12


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

a. Đối với rác thải hữu cơ:
Rác hữu cơ hay còn gọi là rác ướt bao gồm thức ăn thừa, vỏ hoa quả, rau
quả thừa, bã chè, vỏ tôm cua ốc...dễ thối rửa nên cần phải thu gom hàng ngày.
Loại rác này rất dễ bị phân hủy nên mỗi hộ gia đình cần đào một hố rác thải di
động để chôn lấp nhờ vi sinh vật phân hủy (lưu ý hố rác cần phải có nắp đậy).Hố
rác di động là một trong những giải pháp xử lí rác hữu cơ đơn giản và hiệu quả
nhất.
- Thức ăn thừa, rau củ quả có thể làm thức ăn cho vật nuôi trong gia đình
(chó, mèo, lợn, gia cầm...)
- Với rơm rạ trên đồng ruộng có thể thu gom làm thức ăn cho vật nuôi
(trâu, bò)
- Ủ làm phân hữu cơ vi sinh trồng rau, cây quả...
- Sử dụng để trồng nấm rất hiệu quả

Ủ rơm rạ để sản xuất phân hữu cơ vi sinh
/>
13


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Sử dụng rơm rạ để trồng nấm
Với những biện pháp này, chúng ta thấy rất đơn giản, dễ thực hiện, xử lí
được rác thải hữu cơ tại nhà, giảm tải cho bãi chứa rác của địa phương mà lại ít
gây ô nhiễm môi trường, đồng thời giảm chi phí trong nông nghiệp, tạo công ăn
việc làm cho người dân góp phần nâng cao đời sống nhân dân.
b. Đối với rác thải vô cơ
Rác thải vô cơ có thể phân thành 2 loại: rác tái chế và rác không tái chế.
Đối với rác tái chế như: vỏ hộp, chai lọ, giấy, cao su, nhựa, đồ
điện...chúng ta nên gom lại rồi bán cho đồng nát để tái chế.
Đối với rác không tái chế như túi nilon, sành sứ, cát sỏi, vật liệu xây
dựng...các gia đình cần thu gom đựng vào trong thùng, xô để tổ thu gom mang
ra bãi rác của địa phương (đặc biệt không được đốt rác ngay tại hộ gia đình,
không được đổ rác bừa bãi ra ven đường làng, kênh mương, ao hồ...)
Trong sản xuất nông nghiệp cần tổ chức thu gom rác thải rắn trên các
cánh đồng; xây dựng các thùng chứa rác thải rắn trên đồng ruộng.

/>
14


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Nông dân thu gom rác thải vô cơ trên cánh đồng

Nơi thu gom rác thải, thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng
Để thực hiện tốt được các biện pháp nêu trên theo em cần phải có sự phối
kết hợp chặt chẽ giữa các chính quyền đoàn thể với nhân dân, cụ thể:
- Đối với chính quyền các cấp:
/>
15


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

+ Phải tuyên truyền, vận động người dân bỏ rác thải rắn đúng nơi quy
định, tái chế rác thải rắn ,sử dụng rác thải hữu cơ làm phân bón vi sinh...thông
qua hệ thống loa truyền thanh của xã hoặc thông qua các đoàn thể, các buổi họp
dân của từng cụm dân cư trên địa bàn xã.
+ Thông qua các đoàn thể như: Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến
binh, Đoàn thanh niên...tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân hạn chế sử dụng
chất thải rắn (nhất là túi nilon) hoặc tích cực sử dụng túi giấy thân thiện với môi
trường.

+ Đối với nông nghiệp: cần xây dựng các thùng chứa rác trên các cánh
đồng.
+ Hợp đồng với công ty môi trường để xử lí rác thải rắn.
+ Khuyến khích, nhân rộng mô hình xử lí rác thải có hiệu quả ở các địa
phương.
+ Thường xuyên phát động phong trào dọn vệ sinh trong nhà, đường làng,
ngõ xóm.
- Đối với nhân dân:
+ Cần chấp hành tốt các quy định của địa phương về vấn đề bảo vệ môi

trường như: đổ rác đúng nơi quy định, tích cực tham gia dọn vệ sinh trong nhà,
đường làng, ngõ xóm, khu dân cư.
+ Biết phân loại rác thải sinh hoạt tại hộ gia đình: rác vô cơ và hữu cơ, từ
đó có biện pháp xử lí đúng cách và có hiệu quả.
/>
16


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

+ Tích cự tham gia thu gom rác thải giữ gìn vệ sinh công cộng
- Đối với học sinh:
+ Là những tuyên truyền viên tích cực để giúp cho người thân, bạn bè,
làng xóm nơi sinh sống hiểu được những lợi ích và tác hại của rác thải.

Vẽ tranh bảo vệ môi trường
Trong gia đình, thường xuyên phân loại rác thải, sử dụng rác thải hữu cơ
làm phân vi sinh để trồng rau hoặc trồng cây ăn quả nhằm giảm chi phí trong
nông nghiệp, tăng nguồn thu nhập cho gia đình.
Ở trường, tích cực tham gia dọn vệ sinh trường lớp, nhắc nhở các bạn có
hành động không đúng khi thải rác bừa bãi...
+ Thực hiện đổ rác đúng nơi quy định, không vứt rác bừa bãi.
+ Tích cực tham gia quét dọn vệ sinh đường làng, ngõ xóm theo kế hoạch
của nhà trường, của địa phương; hưởng ứng phong trào “ tuần lễ nước sạch”,
“ ngày môi trường thế giới”...

/>
17

Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

Quét dọn vệ sinh bảo vệ môi trường
+ Trồng và chăm sóc cây xanh trong trường và nơi cư trú

Tham gia trồng và chăm sóc cây xanh trong trường học
VI. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống.
1. Vai trò của việc giải quyết tình huống được lựa chọn đối với thực tiễn học
tập:
Việc giải quyết tình huống đã khẳng định chúng ta không nên học lệch, vì
mỗi một môn học nó đều có ý nghĩa riêng trong cuộc sống. Sự kết hợp của nhiều
môn học sẽ giúp chúng ta phát triển năng lực toàn diện, hình thành cho em nhân
cách sống và rèn luyện các kĩ năng cần thiết trong cuộc sống.
Ngoài những ý nghĩa thiết thực trên, việc vận dụng kiến thức liên môn còn
làm cho các em nâng cao kỹ năng học tập, giúp cho các em chủ động hơn trong
học tập, tự tin trong giải quyết tình huống được đưa ra. Nâng cao kĩ năng khai
thác thông tin, tài liệu ,tranh ảnh, các phương tiện truyền thông, và đặt biệt là kĩ
năng sống "học đi đôi với hành".
2. Vai trò của việc giải quyết tình huống được lựa chọn đối với thực tiễn đời
sống kinh tế- xã hội.
Đối với thực tiễn đời sống, việc giải quyết tình huống nêu trên đã cho
chúng ta nhận thức rõ được thực trạng vấn đề rác thải ở các vùng nông thôn,
thấy được hậu quả to lớn đối với môi trường và sức khỏe con người.
Những biện pháp em đã nêu trên tuy chưa phải là những giải pháp tối ưu,
song cũng đã góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường, tiết kiệm kinh tế cho gia
/>
18


Bài dự thi: “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”

đình, giảm chi phí cho sản xuất nông nghiệp, đồng thời tạo việc làm tại chỗ cho
nông dân, góp phần nâng cao đời sống nhân dân.
Rác thải là một phần tất yếu của cuộc sống. Không một hoạt động nào của
cuộc sống lại không sinh ra rác. Xã hội ngày càng phát triển lượng rác thải ngày
càng nhiều và dần dần trở thành mối đe dọa thực sự đối với cuộc sống. Bởi vậy,
nêu cao tinh thần tự giác, ý thức trách nhiệm của bản thân đối với vấn đề rác thải
chính là bảo vệ môi trường sống của chính mình và đóng góp thiết thực nhất vào
chương trình quốc gia xây dựng nông thôn mới ở địa phương .
Tháng 12 năm 2018
Học sinh lớp 9

/>
19