Giáo án Sinh học 8 bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương

Bài 8.

GIÁO ÁN SINH HỌC 8
CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG

I-Mục tiêu
1. Kiến thức
- Mô tả cấu tạo của một xương dài.
- Nêu được cơ chế lớn lên và dài ra của xương.
2. Kĩ năng
- Kĩ năng giải thích những vấn đề thực tế như: Vì sao người ta thường cho trẻ sơ sinh ra tắm
nắng? vì sao người ta thường nắn chan cho trẻ sơ sinh.
- Kĩ năng lắng nghe tích cực.
- Kĩ năng hợp tác ứng xử/ giao tiếp trong khi thảo luận.
- Kỹ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc SGK quan sát tranh ảnh để tìm hiểu những đặc
điểm cấu tạo, sự phát triển, thành phần hóa học và tính chát của xương.
3. Thái độ
- Có ý thức tạo điều kiện cho xương phát triển.
II-Phương pháp
- Hỏi chuyên gia
- Thảo luận nhóm nhỏ
- Động não
- Vấn đáp -tìm tòi
- Trình bày 1 phút
- Trực quan.
III-Phương tiện
- Tranh Cấu tạo xương dài.
- Tranh Cấu tạo đầu xương dài.
- Tranh Cấu tạo xương ngắn (đốt sống).

TaiLieu.VN

Page 1


- Phim chụp sụn tăng trưởng ở trẻ em.
- Tranh Vai trò của sụn tăng trưởng trong sự dài ra của xương.
- Vật mẫu:
+ Xương đùi ếch hoặc xương ngón chân gà.
+ Đoạn dây đồng 1 đầu quấn chặt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn vào xương.
+ Một panh để gắp xương, 1 đèn cồn, 1 cốc nước lã để rửa xương, 1 cốc đựng HCl 10% ,
đầu giờ thả 1 xương đùi ếch vào axit.
(Nếu HS làm thí nghiệm theo nhóm cần chuẩn bị các dụng cụ như trên theo nhóm).
IV-Tiến trình dạy – học
1. Ổn định: 1’
- Kiểm tra sỉ số.
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
- Bộ xương người được chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xương nào?
- Sự khác nhau giữa xương tay và xương chân như thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì đối với
hoạt động của con người?
- Nêu cấu tạo và vai trò của từng loại khớp?
3. Bài mới: 30’
a. Mở bài: 2’
- Gọi 1 HS đọc mục “Em có biết” (Tr 31 – SGK).
- Những thông tin đó cho ta biết xương có sức chịu đựng rất lớn. Vậy vì sao xương có khả
năng đó? Chúng ta sẽ giải đáp qua bài học ngày hôm nay.
b. Phát triển bài: 28’
Hoạt động 1: Cấu tạo của xương
Mục tiêu: HS chỉ ra được cấu tạo và chức năng của xương dài, xương dẹt
TG Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Đồ dùng,
phương tiện

15’ - Yêu cầu HS tìm - HS nghiên cứu I-Cấu tạo và Tranh
hiểu thông tin mục thông tin và quan chức năng của Cấu
tạo

TaiLieu.VN

Page 2


I SGK kết hợp sát hình vẽ, ghi nhớ xương dài
quan sát H 8.1; 8.2 kiến thức.
1. Cấu tạo
ghi nhớ chú thích
- Đầu xương:
và trả lời câu hỏi:
sụn bọc đầu
Xương dài có cấu
xương,
mô
tạo như thế nào?
xương xốp.
- GV treo H
- Thân xương:

8.1(tranh câm), gọi
- 1 HS lên bảng dán màng xương, mô
1 HS lên dán chú
chú thích và trình xương
cứng,
thích và trình bày.
bày.
khoang xương.
- Cho các HS khác
2. Chức năng
nhận xét sau đó
cùng HS rút ra kết - Các nhóm khác - Đầu xương:
nhận xét và rút ra giảm ma sát
luận.
kết luận.
trong
khớp
- Cấu tạo hình ống
xương, phan tán
của thân xương,
nan xương ở đầu - Cấu tạo hình ống lực tác động, tạo
xương xếp vòng làm cho xương nhẹ ô chứa tủy đỏ.
cung có ý nghĩa gì và vững chắc.
- Thân xương:
với chức năng của
giúp xương to ra,
xương?
chịu lực, đảm
bảo xương vững
- GV: Người ta

chắc, chứa tủy
ứng dụng cấu tạo
xương.
xương hình ống và - HS chú ý.
cấu trúc hình vòm
II-Cấu
tạo
vào kiến trúc xây
xương ngắn và
dựng đảm bảo độ
xương dẹt
bền vững và tiết
Xương ngắn và
kiệm nguyên vật
xương dẹt không
liệu (trụ cầu, cột,
có cấu tạo hình
vòm cửa)
ống, bên ngoài là
- Nêu cấu tạo và
mô xương cứng,
chức năng của
bên trong là mô
xương dài?
xương xốp gồm
nhiều nan xương

TaiLieu.VN

xương dài.

Tranh
cấu tạo đầu
xương dài.
Tranh
Cấu
tạo
xương ngắn
(đốt sống).

Page 3


- Nan xương xếp và hốc nhỏ chứa
thành vòng cung có tủy đỏ.
tác dụng phân tán
- Yêu cầu HS lực làm tăng khả
nghiên cứu thông năng chịu lực.
tin mục I.3 và quan
sát H 8.3 để trả lời: - Nghiên cứu bảng
8.1, ghi nhớ thông
- Nêu cấu tạo của tin và trình bày.
xương ngắn và
xương dẹt?
- Nghiên cứu thông
- GV ghi bảng.
tin , quan sát hình
8.3 để trả lời.
- HS ghi bài.

Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xương

Mục tiêu: Giải thích được sự ro ra và dài ra của xương
TG Hoạt động của GV
5’

Hoạt động của HS

Nội dung

Đồ dùng,
phương tiện

- Yêu cầu HS đọc- HS nghiên cứu 
 mục II và trả lời mục II và trả lời câu
câu hỏi: Xương to hỏi.
ra là nhờ đâu?

II-Sự to ra và Phim
dài
ra
của chụp
sụn
xương
tăng trưởng
- Xương to ra do ở trẻ em.

- GV dùng H 8.5 - HS chú ý.
SGK mô tả thí
nghiệm
chứng
minh vai trò của

sụn tăng trưởng:
dùng đinh platin
đóng vào vị trí A,
B, C, D ở xương 1
con bê. B và C ở
phía trong sụn tăng

tế bào màng Tranh
xương phân chia. Vai trò của
tăng
- Xương dài ra sụn
do sụn tăng trưởng
trưởng
phân trong sự dài
ra
của
chia.
xương.

TaiLieu.VN

Page 4


trưởng. A và D ở
phía ngoài sụn của
2 đầu xương. Sau
vài tháng thấy
xương
dài

ra
nhưng
khoảng
cách BC không đổi
còn AB và CD dài
hơn trước.
- Yêu cầu HS quan
sát H 8.5 cho biết
vai trò của sụn
tăng trưởng.
- GV lưu ý HS: Sự - Trao đổi nhóm.
phát triển của Đại diện nhóm trả
xương nhanh nhất lời.
ở tuổi dậy thì, sau
đó chậm lại từ 1825 tuổi.
- Trẻ em tập TDTT - HS chú ý.
quá độ, mang vác
nặng dẫn tới sụn
tăng trưởng hoá
xương
nhanh,
người không cao
được nữa. Tuy
nhiên màng xương
vẫn sinh ra tế bào
xương.
- Xương to ra và
dài ra do đâu?

TaiLieu.VN

Page 5


- Chốt lại kiến thức.
Hoạt động 3: Thành phần hoá học và tính chất của xương
Mục tiêu: Thông qua thí nghiệm, HS chỉ ra được 2 thành phần cơ bản của xương có liên
quan đến tính chất của xương – Liên hệ thực tế.
TG Hoạt động của GV
8’

Hoạt động của HS

Nội dung

Đồ dùng,
phương tiện

- GV biểu diễn thí - HS quan sát.
nghiệm:
Cho
xương đùi ếch vào
ngâm trong dd HCl
10%.
- Gọi 1 HS lên
quan sát.
- Hiện tượng gì
xảy ra.

- Dùng kẹp gắp

xương đã ngân rửa
vào cốc nước lã.
Thử uốn xem
xương cứng hay
mềm?

III-Thành phần Vật
hóa học và tính mẫu:
chất của xương
+
- Thành phần: Xương đùi
cốt giao và muối ếch
hoặc
xương ngón
- HS quan sát và khoáng.
nêu hiện tượng:
- Tính chất: bền chân gà.
+ Đoạn
+ Có bọt khí nổi lên chắc, mềm dẻo.
dây đồng 1
(khí CO2) chứng tỏ
đầu quấn
xương có muối
chặt
vào
CaCO3.
que bằng
+ Xương mềm dẻo,
tre, gỗ, đầu
uốn cong được.

kia
quấn
vào xương.

- Đốt xương bóp
- Đốt xương đùi
thấy xương vỡ.
ếch khác trên ngọn
Xương vỡ vụn.
lửa đèn cồn, khi
hết khói: Bóp phần
đã đốt, nhận xét
hiện tượng.

TaiLieu.VN

+ Một
panh để gắp
xương,
1
đèn cồn, 1
cốc nước lã
để
rửa
xương,
1
cốc đựng
HCl
10% , đầu

Page 6


- Từ các thí
nghiệm trên, có thể + HS trao đổi nhóm
rút ra kết luận gì và rút ra kết luận.
về thành phần, tính
chất của xương?

giờ thả 1
xương đùi
ếch
vào
axit.

- GV giới thiệu về
tỉ lệ chất cốt giao
thay đổi ở trẻ em,
- 1 HS đọc kết luận
người già.
SGK.

4. Củng cố: 3’
- Gọi HS đọc khung màu hồng.
- GV nhắc lại trọng tâm bài học: cấu tạo xương dài, cơ chế dài ra và lớn lên của xương.
5. Kiểm tra đánh giá: 5’
- Hãy điền từ (cụm từ) thích hợp vào chỗ trống cho dưới đây:
Xương gồm hai thành phần chính là …(1)… và …(2)… Sự kết hợp của hai thành phần này
làm cho xương …(3)… và …(4)…
Xương to ra về bề ngang nhờ sự phân chia của các …(5)…

Xương dài ra nhờ sự phân chia các tế bào …(6)… ở hai đầu xương ở cơ thể đang phát triển.
- Đáp án: 1-cốt giao, 2-muối khoáng, 3-bền chắc, 4-mềm dẻo, 5-tế bào màng xương, 6-lớp
sụn tăng trưởng.
6. Nhận xét, dặn dò: 1’
- Học bài, trả lời câu hỏi SGK.
- Xem trước bài 9.
V-Rút kinh nghiệm tiết dạy
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

TaiLieu.VN

Page 7