Giáo án Sinh học 9 bài 50: Hệ sinh thái

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 50: HỆ SINH THÁI
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/Kiến thức
- Trình bày được thế nào là một hệ sinh thái, lấy được thí dụ minh hoạ các kiểu hệ sinh thái,
chuỗi và lưới thức ăn
- Giải thích được ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất cây trồng
2/Kĩ năng
- Kĩ năng quan sát tranh hình nhận biết kiến thức
- Khai quát tổng hợp
- Hoạt động nhóm.
Kĩ năng sống
- Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin, quan sát sách giao khoa, tìm hiểu các thành phần chủ
yếu của hệ sinh thái
- Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước tổ, nhóm, lớp
3/ Thái độ.
- Giáo dục lòng yêu thiên nhiên, có ý thức bảo vệ quần xã sinh vật
II/ Phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực
- Vấn đáp - tìm tòi
- Động não
- Dạy học nhóm
- Giải quyết vấn đề
- Trực quan
III/ Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 50.1 – 50.2 SGK
- HS: Xem trước bài nội dung bài

TaiLieu.VN

Page 1

IV/ Tiến trình lên lớp.
1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Thế nào là môt quần xã sinh vật? Cho thí dụ? Quần xã sinh vật khác với quần thể sinh vật
như thế nào?
(?) Theo em khi nào thì có sự cân bằng sinh học trong quần xã? Lấy thí dụ minh hoạ về cân
bằng sinh học?
3/ Bài mới.
a/ Khám phá
GV: Cho hs nhắc lại khái niệm quần thể sinh vật, quần xã sinh vật từ đó nêu vấn đề. Từ đó nêu
vấn đề cần nghiên cứu ở bài 50.
b/ Kết nối
Thời
gian

Hoạt động của giáo viên

13’

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu k/n hệ sinh thái và chỉ ra
các thành phần chủ yếu của hệ sinh thái
I/ Thế nào là một hệ sinh thái?
- Gv: Y/c hs nhắc lại:
(?) Thế nào là một quần thể sinh vật ? Cho - HS: Bao gồm các cá thể cùng loài, cùng
thí dụ?
sống trong một khu vực nhất định, ở một

thời điểm nhất định và có khả năng sinh
sản tạo thành các thế hệ mới
(?) Thế nào là một quần xã sinh vật ? Cho
- HS: Quần xã sinh vật là tập hợp nhiều
thí dụ?
quần thể sinh vật thuộc các loài khác
nhau, cùng sống trong một không gian
xác định và chúng có môí quan hệ mật

TaiLieu.VN

Page 2


thiết, gắn bó với nhau
- Gv: Hình thành khái niệm hệ sinh thái và - Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật
y/c nêu được thí dụ:
và môi trường sống của quần xã (sinh
cảnh)
→ Thí dụ: HST trên cạn, hệ ST nước mặn, - Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn
chỉnh và tương đối ổn định.
nước ngọt
(?) Phân biệt quần xã với quần thể sinh - HS: Nhắc lại được:
vật?
+ Quần là tập hợp các cá thể cùng loài
+ Quần xã là tập nhiều quần thể khác
loài.
- Gv: Chốt lại kiến thức, yêu cầu hs đọc
thông tin, quan sát hình 50.1 và thảo luận
các câu hỏi sau:

- HS: Tự thu thập thông tin
(?) Những thành phần vô sinh và hữu sinh
có thể có trong hệ sinh thái rừng ?
(?) Lá và cành cây mục là thức ăn của
những sinh vật nào?
(?) Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối
với đời sông động vật rừng?

- HS: Tự suy nghĩ trả lời dựa theo kiến
thức có sẳn
- HS: Thức ăn của sâu, hươu, nấm, giun,
vi khuẩn...
- HS: Cung cấp thức ăn, nơi ở, nơi sinh
sản, khí hậu ôn hoà cho đời sống động
vật...

(?) Động vật rừng có ảnh hưởng như thế
nào tới thực vật?
- HS:Động vật góp phần thụ phấn và
phát tán cho thực vật, làm phân bón cho
thực vật.

TaiLieu.VN

Page 3


(?) Nếu rừng bị cháy mất hầu hết các cây
gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì điều gì sẽ xãy ra các
loài động vật? Tại sao?

- HS: Động vật sẽ chết, đặc biệt là động
vật ưa ẩm. Vì mất nguồn nước, nguồn
thức ăn, nơi ở, khí hậu thay đổi → chết.

(?) Một hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm các
thành phần chủ yếu nào?
- HS: Nêu được:
+ Các thành phần vô sinh
- Gv: Phân tích cho hs thấy rõ được các
thành phần chính trong một hệ sinh thái

+ Sinh vật sản xuất là thực vật
+ Sinh vật tiêu thụ gồm có động vật ăn
thực vật và động vật ăn thịt

- Gv: Liên hệ về vai trò của thực vật đối
+ Sinh vật phân giải như vi khuẩn,
với sinh vật kể cả con người. từ đó giáo hs nấm...
có ý thức bảo vệ thiên nhiên
20’

Hoạt động 2: Tìm hiểu chuỗi và lưới thức ăn của hệ sinh thái
II/ Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn.
1/ Thế nào là một chuỗi thức ăn?
- Gv: Y/c hs quan sát hình 50.2 và thực
hiện các bài tập sau:
- HS: Tự quan sát và phân tích hình vẽ
+ Thức ăn của chuột là ? Động vật nào ăn
thịt chuột ? Hãy điền nội dung phù hợp

- HS:
vào chỗ trống vào chuỗi thức ăn sau:
( cây cỏ) là thức ăn của chuột →
Động vật ăn thịt chuột (rắn)
+ Tương tự hãy điền nội dung phù hợp
vào chỗ trống của các chuỗi thức ăn sau:
............... → Bọ ngựa → .............

TaiLieu.VN

............... →

Sâu

→ .............

............... →

Cầy

→ .............

Page 4


............... → Hươu
................ → Đại bàng

→ ..............
→ .............

- HS: Tự hoàn thành theo sự hướng dẫn
của gv.

- Gv: Gợi ý bt 4:
1/ Đứng trước
2/ Đứng sau
(?) Thế nào là một chuỗi thức ăn?

- HS:
Cây cỏ →
bàng
→

chuột →
vi sinh vật

cầy →

đại

- HS: Dựa theo thông tin tả lời

(?) Thế nào là một lưới thức ăn?

2/ Thế nào là một lưới thức ăn?

- HS: Các chuỗi thức ăn có nhiều mắc
- Gv: Cho hs quan sát lại hình 50.2 và thảo xích chung tạo thành một lưới thức ăn
luận các câu hỏi sau:

(?) Sâu ăn lá cây tham gia vào những
chuỗi thức ăn nào?
(?) Hãy sắp xếp các sinh vật theo từng
thành phàn chủ yếu của hệ sinh thái?

- Gv: Đưa ra thí dụ vẽ một lưới thức ăn:

- HS: Vừa là sinh vật tiêu thụ mắc xích
đứng trước vừa đứng sau:
- Một lưới thức ăn bao gồm 3 thành
phần chủ yếu là sinh vật sản xuất,
sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân
giải

Giả sử trong một khu vực có những
quần thể thuộc các loài và nhóm sau đây:
Cỏ, thỏ, dê, gà, hổ, cáo, mèo rừng, vi sinh
vật phân huỷ. Vẽ sơ đồ lưới thức ăn và chỉ
ra mắc xích chung trong quần xã đó.

TaiLieu.VN

Page 5


- Gv: Mở rộng thêm:
+ Chuỗi thức ăn có thể bắt đầu từ thực
vật hay từ sinh vật phân giải.
+ Sự trao đổi vật chất trong hệ sinh thái
tạo thành chu trình kín nghĩa là:

Thực vật là thức ăn cho ĐV, xác động vật
chết đi tạo thành mùn và muối khoáng
cung cấp lại cho thực vật.

Dê

Cỏ
VSV

Hổ

Thỏ

Gà

Cáo

Mèo rừng

Mắt xích chung: Thỏ, gà, cáo, hổ, mèo
rừng

5’

Hoạt động 4: Củng cố và tóm tắt bài
-

Thế nào là một hệ sinh thái ? cho thí dụ ?

- Nêu những thành phần vô sinh và hữu sinh có trong hệ sinh thái rừng ?

1’

-

Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng ?

-

Động vật rừng có ý nghĩa như thế nào tới thực vật ?

-

Một hệ sinh thái hoàn chỉnh bao gồm các thành phần chủ yếu nào ?

-

Thế nào là một lưới thức ăn ?
Hoạt động 5: Hướng dẫn học nhà

- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2 trang 153
- Xem tước nội dung bài 51, kẽ bảng 51.1, 51.2

TaiLieu.VN

Page 6


TaiLieu.VN

Page 7