Giáo án Sinh học 9 bài 50: Hệ sinh thái

Giáo án Sinh học 9
Bài 50:

HỆ SINH THÁI

I. MỤC TIÊU.
1)

Kiến thức:

- Học sinh hiểu được khái niệm hệ sinh thái, thành phần của một hệ sinh thái,
nhận biết được hệ sinh thái trong thiên nhiên.
- Hiểu khái niệm chuỗi thức ăn, lưới thức ăn, cho được VD.
- Giải thích được ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất
cây trồng đang sử dụng rộng rãi hiện nay.
2)

Kỹ năng:

- Rèn kỹ năng thu thập thông tin.
3)

Thái độ:

- Có ý thức học tập bộ môn.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Tranh phóng to H 50.1; 50.2 SGK
- Tranh về một số hệ sinh thái điển hình
- Phiếu thảo luận nhóm, bảng phụ
III. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
1)

Ổn định lớp:1phút


Giáo án Sinh học 9
9A:…………………………………………………………………………………
9B:…………………………………………………………………………………
2)

Kiểm tra bài cũ:3phút
- Thế nào là 1 quần xã sinh vật? Quần xã sinh vật khác quần thể sinh vật

như thế nào?

3) Bài mới: 1phút
GV giới thiệu: Tập hợp các cá thể cùng loài cùng chung sống tạo thành một
quần thể sinh vật, tập hợp nhiều quần thể sinh vật khác nhau cùng chung sống tạo
thành một quần xã sinh vật, trong quá trình sống các sinh vật luôn chịu sự tác động
của môi trường và các sinh vật khác nên giữa các loài sinh vật có mối quan hệ
thống nhất không thể tách rời, tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn
định, đó là Hệ sinh thái.
Hệ sinh thái là gì, gồm những thành phần nào trong hệ sinh thái, mối quan hệ
giữa các loài sinh vật được biểu hiện như thế nào, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong
bài học hôm nay. Tiết 50: Hệ sinh thái.


Giáo án Sinh học 9

Hoạt động 1: Thế nào là một hệ sinh thái?
Hoạt động của GV

- Chiếu H 50. Yêu cầu HS thảo

Hoạt động của HS
- Thảo luận

Nội dung
I.Thế nào là một hệ sinh

luận nhóm, làm bài tập SGK

- Hoàn thành phiếu học tập

thái?

trang 150 trong 7 phút.
- Những nhân tố vô sinh và hữu
sinh có thể có trong hệ sinh thái
rừng?
- Lá và cây mục là thức ăn của
những sinh vật nào?
- GV: lá và cành cây mục là
những nhân tố vô sinh.
- Cây rừng có ý nghĩa như thế
nào đối với đời sống động vật
rừng?
- Động vật rừng có ảnh hưởng
như thế nào tới thực vật?
- Nếu như rừng bị cháy mất hầu
hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì
điều gì sẽ xảy ra? Tại sao?

- Yêu cầu đại diện nhóm báo

- Báo cáo

cáo, nhóm khác nhận xét.

- Nhận xét

- Nhận xét, đưa ra nội dung

- Lắng nghe

chính xác, yêu cầu các nhóm
chấm điểm cho nhau.
- Nhận xét kết quả và tinh thần
làm việc của các nhóm.
- Vậy em có nhận xét gì về mối
quan hệ giữa các loài sinh vật

- Nhận xét


Giáo án Sinh học 9
với nhân tố vô sinh của môi
trường?
? Hệ sinh thái là gì ?

- HS dựa vào vốn kiến thức vừa

- Hệ sinh thái bào gồm quần

phân tích, đọc SGK và rút ra kết xã và khu vực sống của quần
luận.

xã (gọi là sinh cảnh).
- Trong hệ sinh thái, các sinh
vật luôn tác động qua lại với
nhau và tác động với nhân tố
vô sinh của môi trường tạo
thành 1 hệ thống hoàn chỉnh
và tương đối ổn định.

-? Một hệ sinh thái hoàn chỉnh

- HS trả lời, các HS khác nhận

- Một hệ sinh thái hoàn chỉnh

có các thành phần chủ yếu nào?

xét, bổ sung và rút ra kết luận.

gồm các thành phần:

- GV lưu ý HS: Sinh vật sản xuất

+ Các thành phần vô sinh

(sinh vật cung cấp): ngoài thực

- HS lắng nghe và tiếp thu kiến

+ Sinh vật sản xuất

vật còn có nấm, tảo.

thức.

+ Sinh vật tiêu thụ
+ Sinh vật phân giải

- Các thành phần của hệ sinh
thái có mối quan hệ với nhau
như thế nào?
- GV lưu ý HS: động vật ăn thực
vật là sinh vật tiêu thụ bậc 1,
động vật ăn sinh vật tiêu thụ bậc
1 là sinh vật tiêu thụ bậc 2....
- GV chốt lại kiến thức: Như vậy
thành phần của hệ sinh thái có
mối quan hệ gắn bó mật thiết với
nhau, đặc biệt là quan hệ về mặt


Giáo án Sinh học 9
dinh dưỡng tạo thành 1 chu trình
khép kín đồng thời trong hệ sinh
thái số lượng các loài luôn khống
chế lẫn nhau làm hệ sinh thái là
1 hệ thống hoàn chỉnh và tương

đối ổn định.
GV đưa ra sơ đồ mô hình.
- GV cho HS nhắc lại:
- Dấu hiệu của 1 hệ sinh thái?

Hoạt động 2: Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Hoạt động của GV
- GV chiếu H 50.2 giới thiệu

Hoạt động của HS

trong hệ sinh thái, các loài sinh

1.Chuỗi thức ăn:

vật có mối quan hệ dinh dưỡng
qua chuỗi thức ăn (chỉ 1 số
chuỗi thức ăn).

- Mỗi HS viết trả lời 1 câu hỏi:

- Yêu cầu 3 HS lên bảng viết:

Cây cỏ 

chuột 

rắn

- Thức ăn của chuột là gì? động

Cây cỏ 

chuột 

cầy

vật nào ăn thịt chuột?

Cây cỏ  sâu 

bọ ngựa

- Thức ăn của sâu là gì? Động

Cây cỏ  sâu 

cầy

Cây cỏ  sâu 

chuột

vật nào ăn thịt sâu?
- Thức ăn của cầy là gì? Động
vật nào ăn thịt cầy?
- Cho HS nhận xét đây chỉ là
một phần của chuỗi thức ăn thức
ăn.
- GV trong chuỗi thức ăn, mỗi

loài sinh vật là 1 mắt xích. Em

Nội dung

+ Mắt xích phía trước bị mắt


Giáo án Sinh học 9
có nhận xét gì về mối quan hệ

xích phía sau tiêu thụ.

giữa một mắt xích với 1 mắt
xích đứng trước và đứng sau
trong chuỗi thức ăn?
- Hãy điền tiếp vào các từ phù
hợp vào chỗ trống trong câu sau

+ Điền từ: phía trước, phía sau.

SGK.
- Thế nào là 1 chuỗi thức ăn?
Cho VD về chuỗi thức ăn?

- Chuỗi thức ăn là 1 dãy gồm
- HS trả lời.

dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài

- Yêu cầu học sinh quan sát 2

chuỗi thức ăn khác nhau về mắt

- Quan sát

xích phía trước, vừa bị mắt
- Trả lời

- GV nêu: 1 chuỗi thức ăn có
nhiều thành phần sinh vật tiêu
thụ.

sinh vật trong chuỗi thức ăn
vừa là sinh vật tiêu thụ mắt

xích mở đầu.
? Có mấy loại chuỗi thức ăn?

nhiều loài sinh vật có quan hệ

xích phía sau tiêu thụ.
- Có 2 loại chuỗi thức ăn:

- HS nghe GV giảng.

chuỗi thức ăn mở đầu là cây
xanh, chuỗi thức ăn mở đầu là
sinh vật phân huỷ.

Giảng: Vì trong các hệ sinh thái,
các loài sinh vật chủ yếu có mối

quan hệ với nhau về dinh dưỡng
(loài này ăn thịt loài kia) nên
trong các hệ sinh thái trồng trọt,
chăn nuôi, người ta thường sử
dụng một số biện pháp để nâng
cao năng suất vật nuôi, cây
trồng, cũng như góp phần sản
xuất thực phẩm an toàn, bảo vệ


Giáo án Sinh học 9
môi trường. Em hãy nêu ví dụ
một số biện pháp mà em biết?

2. Lưới thức ăn:
- HS quan sát, trả lời câu hỏi.

- GV dựa vào chuỗi thức ăn HS
viết bảng để khai thác
- Cho biết sâu ăn lá tham gia
vào chuỗi thức ăn nào?
- GV: trong thiên nhiên 1 loài
sinh vật không chỉ tham gia vào
1 chuỗi thức ăn mà còn tham gia
vào những chuỗi thức ăn khác
tạo nên mắt xích chung?

- HS trả lời các câu hỏi.

- GV chiếu các mắt xích chung.

- Nhiều mắt xích chung tạo
thành lưới thức ăn.

- Các chuỗi thức ăn có nhiều

- Thế nào là lưới thức ăn?

mắt xích chung tạo thành 1

- Hãy sắp xếp các sinh vật theo

lưới thức ăn.

từng thành phần chủ yếu của hệ
sinh thái?
- Một lưới thức ăn hoàn chỉnh

- Lưới thức ăn hoàn chỉnh

gồm thành phần sinh vật nào?

gồm 3 thành phần: SV sản
xuất, Sv tiêu thụ, SV phân
huỷ.
- Trả lời

Mỗi một nhóm sinh vật thuộc
cùng 1 bậc nhóm vào thành 1
bậc dinh dưỡng, em có nhận xét
gì về mức năng lượng được

Giáo án Sinh học 9
chuyển hóa qua các bậc dinh

-

Nghe

dưỡng?
-

Nhận xét
4. Củng cố:4phút
Bài tập: Một hệ sinh thái gồm có các loài sinh vật sau: Cây cỏ, châu chấu, ếch
nhái, gà rừng, cáo, dê, hổ, diều hâu, vi khuẩn.
Hãy cho biết thành phần sinh vật của hệ sinh thái và vẽ một sơ đồ lưới thức ăn
biết: Cây cỏ là thức ăn của Châu Chấu, Gà rừng, Dê; Châu Chấu là thức ăn của Gà
rừng, Ếch nhái; Gà rừng là thức ăn của Diều hâu, Cáo; Ếch nhái là thức ăn của gà
rừng; Dê là thức ăn của Hổ.
5. Dặn dò:2 phút
- Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2 SGK.
- Chuẩn bị cho bài thực hành.
V. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY