Giáo án Sinh học 9 bài 44: Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/Kiến thức
- Nêu được những mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài và các sinh vật khác loài
- Thấy rõ được lợi ích giữa mối quan hệ giữa các sinh vật
- Phân biệt được điểm khác nhau cơ bản của mối quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch.
2/Kĩ năng
- Kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình
- Hoạt động nhóm
Kĩ năng sống
- Kĩ năng ra quyết định khi vận dụng vào kiến thức vào thực tế
- Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước tổ, nhóm, lớp
3/ Thái độ.
- Giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên đặc biệt là động vật.
II/ Phương pháp
- Vấn đáp - tìm tòi
- Dạy học nhóm
- Giải quyết vấn đề
- Trực quan
III/ Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 44.1 → 44.3 SGK
- HS: Xem trước bài nội dung bài.
IV/ Tiến trình lên lớp.
1/ Ổn định (1’)

TaiLieu.VN

Page 1

2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Nhiệt độ của môi trường ảnh hưởng tới đặc điểm hình thái và sinh lí của sinh vật như thế
nào?
(?) Thế nào là sinh vật hằng nhiệt và sinh vật biến nhiệt? Trong hai nhóm sinh vật này, nhóm
nào có khả năng chịu đựng cao với ựu thay đổi nhiệt độ của môi trường? Tại sao?
3/ Bài mới.
a/ Khám phá.
GV: Sinh vật sống trong môi trường không những chịu sự tác động của các nhân tố vô sinh
như ánh sáng, nhiệt độ... mà còn chịu ảnh hưởng của các sinh vật sống trong môi trường. Vậy
các sinh vật đó có mối quan hệ với nhau như thế nào ? Bài học hôm chúng ta sẽ tìm hiểu.
b/ Kết nối

Thời
gian

Hoạt động của giáo viên

15’

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu những mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài
và ý nghĩa của mối quan hệ
I/ Quan hệ cùng loài
- Gv: Y/c hs đọc thông tin, quan sát hình
44.1 và thảo luận các câu hỏi sau:
- HS: Tự thu thập thông tin
(?) Khi có gió bão, thực vật sống thành
nhóm có lợi gì so với sống riêng lẽ?

- HS: Có tác dụng cản bớt sức thổi của
gió làm cây không bị đổ ngã
(?) Trong tự nhiên, động vật sống thành
bầy đàn có lợi gì?
- HS: Nêu được
+ Tìm kiếm được nhiều thức ăn
- Gv: Lấy thí dụ thực tế: Chim kiếm ăn
theo đàn kích thích lẫn nhau khi tìm mồi,
báo hiệu cho nhau nơi có nhiều thức ăn,
sớm phát hiện cho nhau khi có kè thù...

TaiLieu.VN

+ Phát hiện được kè thù nhanh
+ Tự vệ tốt hơn

Page 2


- Gv: Y/c hs hoàn thành bài tập như SGK
(?) Thế nào sinh vật có quan hệ cùng loài?
- HS: Chọn khả năng thứ 3
(?) Sinh vật cùng loài có những mối quan
hệ nào?
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau,
liên quan với nhau hình thành nên nhóm
các thể
→ Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh
(?) Mối quan hệ đó có ý nghĩa như thế - Các sinh vật cùng loài hỗ trợ lẫn nhau
trong các nhóm cá thể. Tuy nhiên khi

nào?
gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng
+ Tự vệ tốt hơn
loài cạnh tranh nhau dẫn tới một số cá
thể tách ra khỏi nhóm
+ Tìm kiếm được nhiều thức ăn
- Trong tự nhiên thường không có sinh
+ Phát hiện được kẻ thù nhanh hơn
vật nào sống tách biệt với các sinh vật
- Gv: Liên hệ thực tế:
khác
(?) Trong chăn nuôi người dân đã lợi dụng
mối quan hệ hỗ trợ cùng loài để làm gì?
- HS: Để tranh nhau ăn và sẽ nhanh lớn
(Thí dụ vịt đàn, heo đàn)
18’

Hoạt động 2: Tìm hiểu những mối quan hệ giữa các sinh vật khác loài
II/Quan hệ khác loài
- Gv: Y/c hs đọc hiểu nội dung trong bảng
44, phân tích rõ các mối quan hệ và cho hs - HS: Tự thu thập thông tin
thảo luận:
(?) Trong các thí dụ quan hệ nào là quan
hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch?
(?) Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ
trợ và quan hệ đối địch giữa các sinh vật?

TaiLieu.VN

- HS: 1, 5, 6, 9 là quan hệ hỗ trợ, còn lại

là quan hệ đối địch.

Page 3


- HS: Nêu được:
+ Quan hệ hỗ trợ là quan hệ có lợi, ít có
hại cho tất cả các sinh vật
+ Trong quan hệ đối địch: Một bên
được lợi, còn bên kia bị hại hoặc cả hai
(?) Trong nông nghiệp con người đã lợi cùng bị hại
dụng mối quan hệ giữa các sinh vật khác
loài này như thế nào?
- HS: Liên hệ và nêu được:
- Gv: Liên hệ thực tế:

+ Dùng sinh vật có ích tiêu diệt sinh vật
gây hại
+ Thí dụ: Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân
ở lúa
- Gv: Mở rộng thêm:

+ Thí dụ trồng lúa theo chương trình
IPM

(?) Việc dùng sinh vật có ích tiêu diệt sinh
vật có hại trong nôn nghiệp còn gọi là
phương pháp gì?
- Gv: Liên hệ các ưu và nhược điểm về
việc sử dụng phương pháp hoá học và

phương pháp sinh học trong nông nghiệp
hiện nay.

- HS: Được gọi là phương pháp sinh học

- Gv: Lồng ghép tác nhân gây ô nhiễm
môi trường và hậu quả của nó hiện nay
- Trong mối quan hệ khác loài các sinh
trên toàn thế giới trong đó có Việt Nam.
vật hỗ trợ hoặc đối địch nhau
- Gv; Y/c hs tự rút ra kết luận →

- Quan hệ hỗ trợ là mối quan hệ có lợi
(hoặc ít nhất không có hại) cho tất cả
các sinh vật.
- Trong quan hệ đối địch, một bên sinh
vật được lợi còn bên kia bị hại hoặc cả
hai bên củng bị hại.

TaiLieu.VN

Page 4


5’

Hoạt động 3: Củng cố và tóm tắt bài
- Thế nào là sinh vật có quan hệ cùng loài?
- Các sinh vật cùng loài cạnh tranh lẫn nhau trong điều kiện nào?
- Các sinh vật khác loài gồm có các quan hệ nào?

- Thế nào là sinh vật sống cộng sinh, sống hội sinh? Cho thí dụ?
- Thế nào là sinh vật sống cạnh tranh, sống kí sinh? Cho thí dụ?
- Nêu điểm khác nhau cơ bản giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch?
→ Gợi ý câu trả lời (2): Tự tỉa cành là kết quả của cạnh tranh cùng loài và cả khác loài.
xuất hiện mạnh mẽ khi cây mọc dày thiếu sáng.

1’

Hoạt động 4: Hướng dẫn học nhà
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 trang 1134
- Xem tước nội dung bài 45, kẽ bảng 45.1. 45.2

TaiLieu.VN

Page 5