Giáo án Sinh học 9 bài 43: Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật

Giáo án Sinh học 9
Bài 43:

ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ ẨM LÊN
ĐỜI SỐNG SINH VẬT
I. MỤC TIÊU
1) Kiến thức:
- Học sinh nắm được những ảnh hưởng của nhân tố sinh thái nhiệt độ và độ
ẩm môi trường đến các đặc điểm về sinh thái, sinh lí và tập tính của sinh vật.
- Giải thích được sự thích nghi của sinh vật.
2) Kỹ năng
- Rèn kỹ năng nhận biết khai thác tranh hình.
3) Thái độ
- Giáo dục học sinh ý thức yêu thích bộ môn.
II. PHƯƠNG PHÁP
-

Trực quan

-

Vấn đáp

-

Thảo luận nhóm

III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Tranh phóng to H 43.1; 43.2; 43.3 SGK.PHT
- Mẫu vật về thực vật ưa ẩm (thài lài, ráy, lá dong, vạn niên thanh...) thực vật
chịu hạn (xương rồng, thông, cỏ may...) động vật ưa ẩm, ưa khô.

IV. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
1) Ổn định tổ chức: 1phút
9A:…………………………………………………………………………………………
9B:…………………………………………………………………………………………
2) Kiểm tra bài cũ: 4phút
- Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật như thế nào? Cho ví dụ?
- Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa sáng và thực vật ưa bóng? Cho ví dụ?


Giáo án Sinh học 9

3) Bài mới VB (2phút) : Nếu chuyển động vật sống nơi có nhiệt độ thấp (Bắc
cực) VD; chim cánh cụt về nơi khí hậu ấm áp (vùng nhiệt đới) liệu chúng có sống
được không ? Vì sao?
GV: Vậy nhiệt độ và độ ẩm đã ảnh hưởng đến đời sống của sinh vật như thế nào?

Hoạt động 1: Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật
Hoạt động của GV
- GV đặt câu hỏi:

Hoạt động của HS
- HS liên hệ kiến thức

- Trong chương trình sinh học sinh học 6 nêu được:
ở lớp 6 em đã được học quá

+ Cây chỉ quang hợp tốt ở

trình quang hợp, hô hấp của

nhiệt độ 20- 30oC. Cây

cây chỉ diễn ra bình thường ở

nhiệt đới ngừng quang

nhiệt độ môi trường như thế

hợp và hô hấp ở nhiệt độ

nào?

quá thấp (0oC) hoặc quá

- GV bổ sung: ở nhiệt độ

cao (trên 40oC).

25oC mọt bột trưởng thành ăn
nhiều nhất, còn ở 8oC mọt bột
ngừng ăn.

- HS thảo luận nhóm, phát

- GV yêu cầu HS nghiên cứu

biểu ý kiến, các HS khác

VD1; VD2; VD3, quan sát H

bổ sung và nêu được:

43.1; 43.2, thảo luận nhóm và + Nhiệt độ đã ảnh hưởng
đến đặc điểm hình thái
trả lời câu hỏi:
- VD1 nhiệt độ đã ảnh hưởng

(mặt lá có tầng cutin dày,

đến đặc điểm nào của thực

chồi cây có các vảy

vật?

mỏng), đặc điểm sinh lí
(rụng lá).
+ Nhiệt độ đã ảnh hưởng
đến đặc điểm hình thái

- VD2 nhiệt độ đã ảnh hưởng

động vật (lông dày, kích

đến đặc điểm nào của động

thước lớn)

Nội dung
I.Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời

sống sinh vật


Giáo án Sinh học 9
vật?

+ Nhiệt độ đã ảnh hưởng
đến tập tính của động vật.
- HS khái quát kiến thức

- Nhiệt độ môi trường đã ảnh hưởng

- VD3 nhiệt độ đã ảnh hưởng

từ nội dung trên và rút ra

tới hình thái, hoạt động sinh lí, tập

đến đặc điểm nào của động

kết luận.

tính của sinh vật.

vật?

+ Sinh vật hằng nhiệt có

- Đa số các loài sống trong phạm vi

- Từ các kiến thức trên, em

khả năng duy trì nhiệt độ

nhiệt độ 0-50oC. Tuy nhiên cũng có 1

hãy cho biết nhiệt dộ môi

cơ thể ổn định, không

số sinh vật nhờ khả năng thích nghi

trường đã ảnh hưởng tới đặc

thay đổi theo nhiệt độ môi cao nên có thể sống ở nhiệt độ rất

điểm nào của sinh vật?

trường ngoài nhờ cơ thể

- Các sinh vật sống được ở

phát triển, cơ chế điều hoà - Sinh vật được chia 2 nhóm:

nhiệt độ nào? Có mấy nhóm

nhiệt và xuất hiện trung

+ Sinh vật biến nhiệt

sinh vật thích nghi với nhiệt

tâm điều hoà nhiệt ở bộ

+ Sinh vật hằng nhiệt.

độ khác nhau của môi

não. Sinh vật hằng nhiệt

trường? Đó là những nhóm

điều chỉnh nhiệt độ cơ thể

nào?

hiệu quả bằng nhiều cách

- Phân biệt nhóm sinh vật

như chống mất nhiệt qua

hằng nhiệt và biến nhiệt?

lớp mỡ, da hoặc điều

Nhóm nào có khả năng chịu

chỉnh mao mạch dưới da

đựng cao với sự thay đổi

khi cơ thể cần toả nhiệt.

nhiệt độ môi trường? Tại
sao?
- GV yêu cầu HS hoàn thiện
bảng 43.1 vào PHT.
- GV treo bảng phụ bảng 43.1
của 1 vài nhóm HS để HS
nhận xét.
- GV treo đáp án đúng (Bảng
43.1 SGK)

thấp hoặc rất cao.


Giáo án Sinh học 9

Hoạt động 2: Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống của sinh vật
Hoạt động của GV
- GV cho HS quan sát 1 số

Hoạt động của HS
- HS quan sát mẫu vật,

mẫu vật: thực vật ưa ẩm, thực nêu tên, nơi sống và điền
vật chịu hạn, yêu cầu HS:

vào tấm trong kẻ theo

bảng 43.2.

- Giới thiệu tên cây, nơi sống

- HS quan sát mẫu vật,

và hoàn thành bảng 43.2

nghiên cứu SGK trình

SGK.

bày được đặc điểm cây

- GV chiếu kết quả của 1 vài

ưa ẩm, cây chịu hạn

nhóm, cho HS nhận xét.

SGK.

- Nêu đặc điểm thích nghi

- Trả lời

của các cây ưa ẩm, cây chịu
hạn?
- GV bổ sung thêm: cây sống

- Lắng nghe và ghi chép

nơi khô hạn bộ rễ phát triển
có tác dụng hút nước tốt.
- GV cho HS quan sát tranh

- HS quan sát tranh và

ảnh ếch nhái, tắc kè, thằn lằn,

nêu được tên, nơi sống

ốc sên và yêu cầu HS:

động vật, hoàn thành

- Giới thiệu tên động vật, nơi

bảng 43.2 vào phim

sống và hoàn thành tiếp bảng

trong.

43.2.

- HS quan sát tranh,

- GV chiếu kết quả 1 vài

nghiêncứu SGK và nêu

nhóm, cho HS nhận xét.

được đặc điểm của động

- Nêu đặc điểm thích nghi

vật ưa ẩm, ưa khô SGK.

của động vật ưa ẩm và chịu

- HS trả lời và rút ra kết

hạn?

luận.

Nội dung
II. Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời
sống của sinh vật


Giáo án Sinh học 9
- GV yêu cầu HS trả lời câu

Động vật và thực vật đều mang nhiều

hỏi:

đặc điểm sinh thái thích nghi với môi

- Vậy độ ẩm đã tác động đến

trường có độ ẩm khác nhau.

đặc điểm nào của thực vật,

- Thực vật chia 2 nhóm:

động vật?

+ Nhóm ưa ẩm (SGK).

- Có mấy nhóm động vật và

+ Nhóm chịu hạn (SGK).

thực vật thích nghi với độ ẩm

- Động vật chia 2 nhóm:

khác nhau?

+ Nhóm ưa ẩm (SGK).
+ Nhóm ưa khô (SGK).

4. Củng cố: 3phút
- Nhiệt độ của môi trường có ảnh hưởng tới đặc điểm tới đặc điểm hình thái
và sinh lí của thực vật như thế nào? Cho VD minh hoạ?

- Tập tính của động vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào? Cho các ví dụ
minh họa?
5. Dặn dò: 2phút
- Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 SGK.
- Đọc mục “Em có biết”.
- Sưu tầm tư liệu về rừng cây, nốt rễ cây họ đậu, địa y.
V. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY