Giáo án Sinh học 9 bài 42: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 42: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG
LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
I. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức
- Học sinh nắm được những ảnh hưởng của nhân tố ánh sáng đến các đặc điểm hình thái, giải
phẫu, sinh lí và tập tính của sinh vật.
- Giải thích được sự thích nghi của sinh vật với môi trường.
2.Kĩ năng : Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, khái quát hóa, tư duy logic.
II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN
-Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin khi HS đọc SGK, quan sát tranh vẽ để tìm hiểu ảnh hưởng
của ánh sáng lên đời sống của sinh vật.
- Kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực.
- Kĩ năng tự tin trình bày ý kiến trước tổ, nhóm lớp.
III.CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC
-Hỏi chuyên gia, vấn đáp – tìm tòi, giải quyết vấn đề, trực quan.
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
- Tranh phóng to H 42.1; 42.2 SGK.
- Phim trong bảng 42.1 SGK, bảng 42.1 SGV.
- HS: Sưu tầm một số lá cây ưa sáng; lá lúa, lá cây ưa bóng: lá lốt, vạn niên thanh.
V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
* Ổn định
* Kiểm tra bài cũ:
- Môi trường là gì? Phân biệt nhân tố sinh thái? Kể 1 vài nhân tố hữu sinh ảnh hưởng đến con
người?
- Kiểm tra bài tập của HS.

TaiLieu.VN

Page 1

1. Khám phá. : Khi chuyển một sinh vật từ nơi có ánh sáng mạnh sang nơi có ánh sáng
yếu( hoặc ngược lại) thì khả năng sống của chúng sẽ như thế nào? Nhân tố ánh sáng có ảnh
hưởng như thế nào tới đời sống sinh vật?
2. Kết nối
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Hoạt động 1: ảnh hưởng của ánh sáng lên I- Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời
sống thực vật
đời sống thực vật
- GV đặt vấn đề : Ánh sáng có ảnh hưởng - HS nghiên cứu SGK trang 122
tới đặc điểm nào của thực vật?
+ Quan sát H 42.1; 42.2.
- GV cho HS quan sát cây lá nốt, vạn niên
thanh, cây lúa, gợi ý để các em so sánh cây
sống nơi ánh sáng mạnh và cây sống nơi
ánh sáng yếu. Cho HS thảo luận và hoàn - HS quan sát tranh ảnh, mẫu vật.
thành bảng 42.1
- HS thảo luận nhóm, hoàn thành
- Cho HS nhận xét, qs minh hoạ trên tranh, bảng 42.1 vào phim trong.
mẫu vật.
Bảng 42.1: ảnh hưởng của ánh sáng tới hình thái và sinh lí của cây
Những đặc
điểm của
cây
Đặc điểm
hình thái
- Lá

- Thân
Đặc điểm
sinh lí:
- Quang
hợp
- Thoát hơi

TaiLieu.VN

Khi cây sống nơi quang đãng

Khi cây sống trong bóng râm, dưới
tán cây khác, trong nhà
+ Phiến lá lớn, hẹp, màu xanh thẫm

+ Phiến lá nhỏ, hẹp, màu + Chiều cao của cây bị hạn chế bởi
xanh nhạt
chiều cao của tán cây phía trên, của
+ Thân cây thấp, số cành cây trần nhà.
nhiều
+ Cường độ quang hợp cao + Cây có khả năng quang hợp trong
trong điều kiện ánh sáng điều kiện ánh sáng yếu, quang hợp
mạnh.
yếu trong điều kiện ánh sáng mạnh.
+ Cây điều tiết thoát hơi nước + Cây điều tiết thoát hơi nước kém:
linh hoạt: thoát hơi nước tăng thoát hơi nước tăng cao trong điều

Page 2

nước

trong điều kiện có ánh sáng kiện ánh sáng mạnh, khi thiếu nước
mạnh, thoát hơi nước giảm cây dễ bị héo.
khi cây thiếu nước.

- ánh sáng có ảnh hưởng tới những đặc - HS rút ra kết luận.
điểm nào của thực vật?
Kết luận: - Ánh sáng có ảnh hưởng
- GV : gt ảnh hưởng tính hướng sáng của tới đời sống thực vật, làm thay đổi
cây.
đặc điểm hình thái, sinh lí (quang
hợp, hô hấp, thoát hơi nước) của thực
vật.
- Dựa vào bảng trên và trả lời, HS
lắng nghe.
- Nhu cầu về ánh sáng của các loài
- Nhu cầu về ánh sáng của các loài cây có không giống nhau:
giống nhau không?
+ Nhóm cây ưa sáng: gồm những cây
sống nơi quang đãng.
- Hãy kể tên cây ưa sáng và cây ưa bóng.
+ Nhóm cây ưa bóng; gồm những cây
sống nơi ánh sáng yếu, dưới tán cây
khác.
- 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét,
bổ sung.

- Trong sản xuất nông nghiệp, người

+ Trồng xen kẽ cây để tăng năng suất
và tiết kiệm đất.

dân ứng dụng điều này như thế nào?
II- Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời
sống của động vật

Hoạt động 2: ảnh hưởng của ánh sáng lên
- HS nghiên cứu thí nghiệm, thảo luận
đời sống của động vật
và chọn phương án đúng (phương án
- GV yêu cầu HS nghiên cứu thí nghiệm 3)
SGK trang 123. Chọn khả năng đúng
→Ánh sáng ảnh hưởng tới khả năng

TaiLieu.VN

Page 3


- Ánh sáng có ảnh hưởng tới động vật ntn?

định hướng di chuyển của động vật.
- HS trả lời câu hỏi.

- Qua VD về phơi nắng của thằn lằn H
42.3, em hãy cho biết ánh sáng còn có vai - HS nêu.
trò gì với động vật? Kể tên những động vật
thường kiếm ăn vào ban ngày, ban đêm?
- GV thông báo thêm:

+ Gà thường đẻ trứng ban ngày, vịt đẻ trứng
ban đêm.
+ Mùa xuân nếu có nhiều ánh sáng, cá chép - HS nghe GV nêu.
thường đẻ trứng sớm hơn.
- HS rút ra kết luận về ảnh hưởng của
- Từ VD trên em hãy rút ra kết luận về ảnh ánh sáng.
hưởng của ánh sáng tới động vật?
Kết luận:
- Ánh sáng ảnh hưởng tới đời sống
động vật:
+ Tạo điều kiện cho động vật nhận
biết các vật và định hướng di chuyển
trong không gian.
+ Giúp động vật điều hoà thân nhiệt.
+ ảnh hưởng tới hoạt động, khả
năng sinh sản và sinh trưởng của
động vật.
- Động vật thích nghi điều kiện
chiếu sáng khác nhau, người ta chia
thành 2 nhóm động vật:
+ Nhóm động vật ưa sáng: gồm
động vật hoạt động ban ngày.
+ Nhóm động vật ưa tối: gồm động
vật hoạt động ban đêm, sống trong
hang, đất hay đáy biển.

TaiLieu.VN

Page 4

+ Tạo ngày nhân tạo để gà vịt đẻ
- Trong chăn nuôi người ta có biện pháp kĩ nhiều trứng.
thuật gì để gà, vịt đẻ nhiều trứng?

3.Luyện tập- Củng cố:
- Sắp xếp các cây sau vào nhóm thực vật ưa bóng và thực vật ưa sáng cho phù hợp: Cây bàng,
cây ổi, cây ngải cứu, cây thài ài, phong lan, hoa sữa, dấp cá, táo, xoài.
- Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa sáng và thực vật ưa bóng?
Dựa vào nội dung phần bảng 42.1 để trả lời sự khác nhau về mặt hình thái giữa thực vật ưa
sáng và ưa bóng.
+Lá cây ưa sáng có tầng cutin dày, mô giậu phát triển nhiều lớp tế bào, lá cây ưa bóng mô
giậu kém phát triển, ít lớp tế bào.
+ Sự khác nhau về hoạt động sinh lí: cây ưa sáng có cường độ quang hợp cao trong điều
kiện ánh sáng mạnh và cây ưa bóng có khả năng quang hợp ở ánh sáng yếu. Cường độ hô hấp
của lá cây ưa sáng cao hơn trong bóng tối.
Câu 3.( câu hỏi nâng cao): Cây mọc trong rừng có ánh sáng mật trời chiếu vào cành cây phía
trên nhiều hơn cành cây phía dưới.Khi lá cây bị thiếu ánh sang1thi2 khả năng quang hợp của lá
cây yếu, tạo được ít chất hữu cơ, lượng chất hữu cơ tích lũy không đủ bù lượng tiêu hao do hô
hấp và kèm theo khả năng lấy nước kém nên cành phía dưới bị khô héo dần và sớm rụng.
4.Dặn dò:
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK.
- Làm bài tập 2, 3 vào vở.
VI. Rút kinh nghiệm

TaiLieu.VN

Page 5