semina"ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống thực vật"

Trường Đại Học Đà Lạt
Khoa nông lâm
Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự
phát triển của thực vật
Những người thực hiện:
1.Nguyễn Xuân Thắng 0915380
2.Lê Văn Trãi 0915397
3.Võ Quang Dũng 0915304
4.Lê Đức Hoàng 0915329
Gv hướng dẫn
Trần Thị Minh Loan

Đặt vấn đề.
Thiên nhiên vô cùng phong phú và đa dạng,
mỗi loài thích hợp với một môi trường sống
nhất định.nhưng chúng gắn bó với nhau thành
một thể thống nhất và chịu tác động qua lại
với nhau.Mỗi loài trong giới tự nhiên, từ sinh
vật bậc thấp đến sinh vật bậc cao,từ sinh vật
đơn bào đến sinh vật đa bào…Đều chịu ảnh
hưởng của các nhân tố trong môi trường sống (
nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh)

*Nhân tố hữu sinh
-
Nhân tố hữu sinh:là thế giới hữu cơ của môi trường và là
những mối quan hệ giữa một sinh vật (hoặc nhóm sinh vật )
này với một sinh vật () khác sống xung quanh: như nhân tố
con người, thiên địch, kẻ thù…
*Nhân tố vô sinh:

-Nhân tố vô sinh: là tất cả các nguyên tố vật lí và hóa học của
môi trường xung quanh sinh vật như: lượng mưa,nhiệt độ,
ánh sáng, độ ẩm….
-Trong những nhân tố vô sinh nhiệt độ có ảnh hưởng rất
lớn.

A.Nhiệt độ ảnh hưởng đến thực vật thông qua
hai mặt là nhiệt độ của đất và nhiệt độ không
khí.
1.Nhiệt độ của đất:
Nhiệt độ của đất gián tiếp đến cây trồng
thông qua các quá trình hóa học,sinh học và
lí học trong đất.Nếu nhiệt độ của đất cao sẽ
thúc đẩy hoạt động của các sinh vật đất, đặc
biệt là hoạt động phân giải chất hưu cơ của
vi sinh vật để cung cap chất dinh dưỡng cho
cây trồng, mặt khác nhiệt độ của đất còn
ảnh hưởng đến khả năng trao đổi và hấp thụ
lý-hóa trong đất, qua đó thể giải phóng để
cung cấp các cation giúp câu hấp thụ chất
dinh dưỡng 1 cách thuận lợi hơn.

Nhiệt độ không khí
Nhiệt độ không khí ảnh hưởng trực tiếp đến qua trình
sinh trưởng và phát triển của thực vật.Nhìn chung tất
cả các tiến trinh sinh lí,hóa học và sinh học trong thưc
vật đều chịu ảnh hưởng của nhiệt độ.Thực vật nói
chung đều có thay đỏi dáp ứng của nhiệt độ rất
rộng,nhưng cũng có một số loài lai sinh trưởng và
phat triển trong một giới hạn nhiệt độ xác định.Các

hoạt động sinh học bị giới hanjtrong một khoang
nhiệt độ nhất định,giữa nhiệt độ cao hơn điệm nhiệt
độ bắt đầu đông đá và thấp hơn điểm nhiệt độ bắt đầu
biến chất,cố nghĩa là từ khoảng 0-50 độ C.

Đối với thực vật, nhiệt độ có ảnh hưởng đến hình thái,
chức năng sinh lý và khả năng sinh sản. Nhiệt độ
thấp có ảnh hưởng đến hình thái của cây G.I
Parlovscaia (1948) đã làm thí nghiệm với cây Cốc-
xa-ghi (Taraxacum koksaghyz) thấy rằng trong
điều kiện ánh sáng và độ
ẩmgiống nhau, nếu để cây ở nhiệt độ 60C thì lá xẻ t
huỳ sâu, ở nhiệt độ 15 -180C lá không xẻ thuỳ
sâu nhưng mép lá có răng cưa nhỏ. Những thí
nghiệm đối với một số cây ăn quả vùng ôn đới như
táo, lê cho thấy khi nhiệt độ xuống thấp thì rễ cây có
màu trắng, ít hóa gỗ, mô sơ cấp phân hóa chậm, ở
nhiệt độ cực thích rễ có màu, tầng phát sinh hoạt
động mạnh tạo nhiều gỗ, bó mạch dài, ở nhiệt độ
cực hạn cao thì rễ có màu, gỗ dày cứng và cây chết
dần.

•
Tùy theo nơi sống có nhiệt độ cao hay thấp mà cây hình thành nên
những bộ phận bảo vệ. Cây mọc ở nơi trống cường độ ánh sáng mạnh,
nhiệt độ cao thì cây có vỏ dày, màu nhạt, tầng bần phát triển nhiều lớp
có tác dụng cách nhiệt, lá nhỏ, có tầng cutin dày hạn chế sự bốc hơi
nước. Những cây có thân ngầm dưới đất, khi các phần trên mặt
đất bị tổn thương, bị chết, từ thân ngầm mọc lên những chồi mới và
cây phục hồi. Hoặc ở những vùng ôn đới về mùa đông cây có hiện

tượng rụng lá nhờ đó hạn chế diện tích tiếp xúc với không khí lạnh;
cây hình thành lên các vảy bảo vệ chồi, các lớp bần phát triển để cách
nhiệt.
•
Thực vật là cơ thể biến nhiệt, vì thế các hoạt động sinh lý của nó
đều chịu ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường. Cây quang hợp tốt ở nhi
ệt độ 20
-300C, nhiệt độ quá thấp hay quá cao đều ảnh hưởng đến quá trình nà
y.
•
Ở nhiệt độ 00C cây nhiệt đới ngừng quang hợp vì diệp lục bị biến
dạng, ở nhiệt độ từ 400C trở lên sự hô hấp bị ngừng trệ. 

•
Thực vật là cơ thể biến nhiệt, vì thế các hoạt động sinh lý của nó
đều chịu ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường. Cây quang hợp tốt ở
nhiệt độ 20
-300C, nhiệt độ quá thấp hay quá cao đều ảnh hưởng đến quá trình nà
y.
•
Ở nhiệt độ 00C cây nhiệt đới ngừng quang hợp vì diệp lục bị biến
dạng, ở nhiệt độ từ 400C trở lên sự hô hấp bị ngừng trệ. Các cây ôn
đới có khả năng hoạt động trong điều kiện nhiệt độ thấp hơn 00C, ví
dụ như một số loài tùng, bách mầm cây vẫn hô hấp khi nhiệt độ xuống
-220C. Quá trình thoát hơi nước của thực vật cũng chịu ảnh hưởng
của nhiệt độ. Khi nhiệt độ không khí càng cao, độ ẩm không khí càng
xa độ bảo hòa; cây thoát hơi nước mạnh. Khi nhiệt độ thấp, độ nhớt
của nguyên sinh chất tăng lên, áp suất thấm lọc giảm nên rễ hút nước
khó khăn không đủ cung cấp cho cây, để thích nghi trong điều kiện
này cây tiến hành rụng lá.

•
Nhiệt độ có ảnh hưởng của đến quá trình sống thực vật. Trong
những giai đoạn phát triển cá thể khác nhau, nhu cầu nhiệt độ cũng
khác nhau. Chẳng hạn như ở giai đoạn nảy mầm, hạt cần nhiệt độ thấp
hơn thời kỳ nở hoa, vào thời kỳ quả chín đòi hỏi nhiệt độ cao hơn
cả. Khả năng chịu đựng nhiệt độ bất lợi ở các bộ phận của thực vật
không giống nhau. Lá là cơ quan tiếp xúc nhiều và trực tiếp với không
khí, do đó chịu đựng được sự thay đổi về nhiệt độ thấp.

I.1.Nhiệt độ ảnh hưởng tới sự nảy
mầm của hạt.
Mỗi loai thưc vật đêu có một nhiệt độ thích hợp để
nảy mầm tao cây con.Nhưng nhìn chung tất cẩ cac
loài thực vật cố hạt (thưc vật hạt kín và thực vật hạt
trần) thì nhiệt độ tối thích để hạt nảy mầm là trong
khoảng nhiệt độ từ 23 độ C-33 độ C.Ngoài ra,sự nảy
mầm của hạt còn tùy thuôc vào nhiều yếu tố khác
như: ánh sáng,độ ẩm của đất,lượng mưa và tùy
thuôc vao từng giống cây trồng.

Ví dụ.
Nhiệt độ nảy mầm của cây đậu từ 23-28
0
C ,của cà
chua từ 20-25
0
C.

I.2 Nhiệt độ ảnh hưởng tới hình
dáng của thực vật.

Nhiệt độ có ảnh hưởng rất lớn đến hình dáng của
cây.Tùy thuộc vào từng môi trường sống với từng
nền nhiệt độ khác nhau mà cây có nhưng biến đổi về
hình thái của cây để tồn tại và phát triển.Ví dụ:Cây
xương rồng ở sa mạc do nhiệt độ môi trường cao
nên lá của cây biến thành gai,rễ ăn sâu xuống đát để
hút đượcnhiều dinh dưỡng,có nhiều loài cây cỏ ở sa
mạc bộ rễ ăn sâu xuống đất từ vài mét đến vài chuc
mét.

Cây xương rồng ở sa mạc có lá biến
thành gai.

II.Các ngưỡng nhiệt độ ảnh hưởng
đến quá trình sinh trưởng và phát
triển của cây trồng.
1.Nhiệt độ tối thấp :Dưới khoảng nhiệt độ này các
hoạt động trao đổi chất của thực vật sẽ bị ngưng
trệ.Nếu kéo dài cây sẽ chết.Nhiệt độ tối thấp ảnh
hưởng đến sự nảy mầm và đâm chồi của cây nhiệt
đới.Một số cây trồng lại yêu cầu nhiêt độ tối thấp để
nảy mầm.
2.Nhiệt độ tối hảo: Trong khoảng nhiệt độ này cây
sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ.Quá trình quang
hợp lớn hơn hô hấp và thoát hơi nước.Trên phương
diện về nhiệt độ,cây trồng đươc chia làm 3 loại:Cây
xứ lạnh,cây xứ nóng,cây xứ ấm.

Nhiệt độ tối cao:Là giới han nhiệt độ mà cây
có thể chịu đựng được,lớn hơn khoảng nhiệt

độ này cây sẽ ngừng tăng trưởng và chết.
Quá 45-50 độ C,sự quang hợp sẽ ngừng hẳn,cây bị chết vị
ngừng hô hấp,quang hợp hay vì thoát hơi quá nhanh cây bị
mất nước và héo.Sự tăng trưởng và phát triển của cây trồng
còn phụ thuộc vào biên độ nhiệt độ.Sự biến thiên nhiệt độ
giữa ban ngày và ban đêm ảnh hưởng đến qua trình sinh
trưởng của cây trồng.
Ví dụ:Cây cà phê biên độ dao động nhiệt giưa ngày và đêm
vào khoảng6
0
ra hoa,khoảng nhiệt độ thích hợp cho sự thăng
gián vào khoang 23
0
/27
0
C,nếu biên độ nhiệt là 6
0
C nhưng sự
chênh lệnh nhiệt độ cao vào khoảng 30
0
C/24
0
C thì quá trình
nở hoa kém và đậu quả thấp.

I.3 Nhiệt độ ảnh hưởng đến sự ra
hoa của thực vật.
•
Nhiệt độ thấp ảnh hưởng trực tiếp hay cảm ứng lên
sự ra hoa khó phân biệt được. Nói chung, cây hai

năm hay cây đa niên đòi hỏi nhiệt độ lạnh là bắt
buộc trong khi cây mùa đông hàng niên thường đòi
hỏi không bắt buộc.
•
Điều kiện nhiệt độ thấp làm giảm sự sinh trưởng của
cây, mất sự hô hấp và thúc đẩy sự phân giải tinh bột
và các chất dự trữ khác có thể cải thiện trực tiếp sự
đồng hóa cung cấp cho đỉnh chồi và thúc đẩy quá
trình theo hướng sinh sản.

•
Thời gian đòi hỏi nhiệt độ thấp cần cho sự ra hoa tùy thuộc
vào từng loài (species) - thậm chí từng thứ (variety) và tuổi
của cây. Thông thường, thời gian xử lý nhiệt độ thấp đạt
hiệu quả từ 1- 3 tháng cho cây mùa đông hàng niên, cây hai
năm và cây đa niên. Đối với cây đòi hỏi thời gian xử lý
nhiệt độ thấp ngắn, chỉ cần một vài ngày hoặc 2 tuần là có
hiệu quả. Như cây Apium gravcolens (celery) và Anthriscus
cerefolius (chervil) có hiệu quả thúc đẩy sự ra hoa sau 1-2
ngày trong điều kiện nhiệt độ thấp.
•
Sự cảm ứng nhiệt rõ ràng là một quá trình số lượng, càng xử
lý nhiệt độ thấp càng lâu thì hiệu quả càng nhiều (Hình 3.1).
Nhiệt độ từ 1-7 oC thường có hiệu quả cảm ứng nhiệt tốt
nhất. Nhiệt độ dưới 0 oC như ở -6 oC có hiệu quả trên cây
ngũ cốc. Những cây ở xứ ấm như cây olive (Olea europaca)
nhiệt độ lạnh thích hợp từ 10-13 oC.
•
Nhiệt độ hiệu quả nhất còn tùy thuộc vào thời gian xử lý.
Như là một qui luật chung, nhiệt độ tối hảo giảm khi thời

gian xử lý tăng.

•
Thời gian đòi hỏi nhiệt độ thấp cần cho sự ra hoa tùy thuộc
vào từng loài (species) - thậm chí từng thứ (variety) và tuổi
của cây. Thông thường, thời gian xử lý nhiệt độ thấp đạt hiệu
quả từ 1- 3 tháng cho cây mùa đông hàng niên, cây hai năm
và cây đa niên. Đối với cây đòi hỏi thời gian xử lý nhiệt độ
thấp ngắn, chỉ cần một vài ngày hoặc 2 tuần là có hiệu quả.
Như cây Apium gravcolens (celery) và Anthriscus cerefolius
(chervil) có hiệu quả thúc đẩy sự ra hoa sau 1-2 ngày trong
điều kiện nhiệt độ thấp.
•
Sự cảm ứng nhiệt rõ ràng là một quá trình số lượng, càng xử
lý nhiệt độ thấp càng lâu thì hiệu quả càng nhiều (Hình 3.1).
Nhiệt độ từ 1-7 oC thường có hiệu quả cảm ứng nhiệt tốt
nhất. Nhiệt độ dưới 0 oC như ở -6 oC có hiệu quả trên cây
ngũ cốc. Những cây ở xứ ấm như cây olive (Olea europaca)
nhiệt độ lạnh thích hợp từ 10-13 oC.
•
Nhiệt độ hiệu quả nhất còn tùy thuộc vào thời gian xử lý. Như
là một qui luật chung, nhiệt độ tối hảo giảm khi thời gian xử
lý tăng.

Sự kích thích mầm hoa bắt đầu với sự dừng sinh trưởng dinh
dưỡng trong thời gian nghỉ đông ở vùng Á nhiệt đới hoặc
trong thời gian khô hạn ở vùng nhiệt đới. Nói chung, trên
cây trưởng thành, sự sinh trưởng của chồi dừng và tỉ lệ sinh
trưởng của rễ giảm trong mùa đông ngay khi nhiệt độ xuống
chưa đến 12,5oC. Trong thời gian sinh trưởng nầy mầm

phát triển khả năng ra hoa. Do đó, sự kích thích ra hoa bao
hàm sự kiện trực tiếp chuyển từ sinh trưởng dinh dưỡng
sang ra hoa (Davenport, 1990). Davenport (1990) và Garcia-
Luis và ctv. (1992) cho rằng sự tượng mầm hoa có thể xảy
ra trước sự kích thích nhưng những bằng chứng về vấn đề
nầy còn giới hạn. Nhiệt độ thấp và khô hạn là hai yếu tố
kích thích đầu tiên, trong đó nhiệt độ thấp là yếu tố đầu tiên
ở vùng Á nhiệt đới trong khi khô hạn là yếu tố kích thích ra
hoa cho cam quýt ở vùng nhiệt đới. Nhiệt độ dưới 25oC
trong nhiều tuần lễ là yêu cầu kích thích mầm hoa (Inoue,
1990).

•
. Ngưỡng nhiệt độ thấp cảm ứng ra hoa là 19oC trong vài
tuần và ngưỡng tối thấp là 9,4oC. Số hoa sản xuất tỉ lệ với
sự khắc nghiệt của nhiệt độ thấp hoặc khô hạn. Nhiệt độ
càng thấp hay sự khô hạn càng khắc nghiệt tỉ lệ ra hoa càng
cao. Ngoài ra, tỉ lệ phát hoa có lá hoặc không lá có liên quan
với sự khắc nghiệt của Stress. Điều kiện stress càng khắc
nghiệt sẽ tạo ra nhiều bông không mang lá. Ở ngoài đồng,
sự khô hạn dài hơn 30 ngày kích thích số mầm hoa có ý
nghĩa. Mầm hoa được kích thích trong điều kiện khô hạn
nhưng chỉ phát triển nhiệt độ ấm lên hoặc ẩm độ đất tăng
(không còn “xiết nước”). Thường cây sẽ ra hoa sau khi tưới
nước 3-4 tuần. Thời gian từ khi cảm ứng ra hoa đến khi hoa
•
nở thay đổi từng năm. Áp dụng GA3 trong giai đoạn kích
thích ra hoa sẽ ngăn cản sự kích thích và sự ra hoa tiếp theo
(Davenport, 1990).

I.4 Nhiệt độ ảnh hưởng tới sự tạo quả(thụ
hàn)
•
Nhiệt độ cao
•
Ít nhất có ba vấn đề được khám phá trong mối liên hệ giữa sự thụ hàn
và xử lý nhiệt độ cao theo sau:
•
Nhiệt độ cao trong vài ngày có thể dưới một vài tình huống sẽ làm
hủy bỏ hiệu quả của việc thụ hàn trước đó.
•
Chỉ có nhiệt độ cao thì không có hiệu quả việc loại bỏ sự thụ hàn,
nhưng nếu liên kết với ánh sáng thấp thay đổi liên tục hoặc trong tối
như trên cây đậu, Chrysanthenum.
•
Chưa phát hiện sự loại bỏ hiệu quả của sự thụ hàn bởi nhiệt độ cao đối
với những loài ít.
•
Nhiệt độ cao có tác dụng loại bỏ hiệu quả của sự thụ hàn trong khoảng
từ 25-40 oC. Nhiệt độ từ 18-25 oC cũng có thể có hiệu quả. Nhiệt độ
thụ hàn và loại bỏ sự thụ hàn được tách riêng biệt và trong một vài
loại cây khoảng cách rất nhỏ, như 13-15oC ở cây Petkus, 17-18oC ở
cây củ cải đường. Phạm vi của sự thụ hàn tăng với thời gian xử lý
nhiệt, ít nhất tới một giới hạn nào đó thí dụ như một vài ngày ở 30-35
oC đối với cây ngũ cốc mùa đông.

Sự tạo qủa ở quả cà chua.

Nhiệt độ ảnh hưởng đến đặc tính của
quả.

•
Một số đặc tính của trái như kích thước, hình dạng, màu sắc,
thời gian chín, TSS, TA bị ảnh hưởng rất mạnh bởi yếu tố
khí hậu. Tỉ lệ sinh trưởng của trái tối hảo trong điều kiện
nhiệt độ từ 20-25oC, nhiệt độ lớn hơn 30oC và thấp hơn
13oC ức chế sự sinh trưởng của trái. Khí hậu ẩm, lạnh trái
sẽ phát triển tốt hơn khí hậu khô, nóng. Cấu trúc của con tép
mịn trong điều kiện khí hậu ẩm. Trong điều kiện Á nhiệt đới
màu sắc trái phát triển tốt hơn trong điều kiện nhiệt đới.
Diệp lục tố bắt đầu bị phá huỷ khi nhiệt độ ban đêm thấp
hơn 13oC. Trị số TSS cao nhất đạt được trong điều kiện
nhiệt đới và Á nhiệt đới ẩm, nhiệt độ ban đêm cao làm giảm
TSS ở vùng nhiệt đới. Hàm lượng Acid thấp và giảm nhanh
khi nhiệt độ cao, hàm lượng acid cao nhất ở vùng bán sa
mạc hoặc vùng sa mạc Á nhiệt đới.

*Ngoài ra nhiệt độ còn ảnh hương đến thời
gian thu hoach cua quả.Nên thu hoạch quả
lúc sáng sớm để đăt hiệu quả kinh tế cao
nhất.
Thu hoạch bắp cải và chôm chôm lúc sáng sớm.

II.Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự
phân bố của thưc vật.
Ở khí hậu nhiêt đới với nền nhiệt ẩm cao thục vật có
nguồn gốc nhiệt đới chiếm ưu thế.Chủ yếu là rừng
rậm thường xanh quanh năm.

*Khí hậu ôn đới,nhiệt độ môi trường thấp,tiết trời
lạnh.thực vật chủ yếu có nguồn gốc cận nhiệt và ôn

đới,thưc vật lá kim chiếm ưu thế.