Giáo án Sinh học 9 bài 42: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 42: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG
SINH VẬT
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/ Kiến thức
- Nêu được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái ánh sáng đến các đặc điểm hình thái giải phẫu
sinh lí và tập tính của sinh vật.
- Giải thích được sự thích nghi của sinh vật với môi trường
2/ Kĩ năng
- Kĩ năng khái quát hoá, tư duy lôgic
- Hoạt động nhóm
Kĩ năng sống
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, quan sát tranh vẽ để tìm hiểu ảnh hưởng của ánh sáng
lên đời sống sinh vật.
- Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước tổ, nhóm, lớp
3/ Thái độ.
- Giáo dục ý thức bảo vệ thực vật
II/ Phương pháp
- Vấn đáp - tìm tòi
- Hỏi chuyên gia
- Giải quyết vấn đề
- Trực quan
III/ Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 42.1, 42.2 SGK
- HS: Xem trước bài nội dung bài, kẽ bảng 42.1 vào vở bài tập.
IV/ Tiến trình lên lớp.

TaiLieu.VN

Page 1

1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ
(?) Môi trường là gì ? Sinh vật sống trong những môi trường nào ? Cho thí dụ ?
(?) Nhân tố sinh thái là gì ? Gồm nhóm nhân tố sinh thái nào ? Cho thí dụ ?
3/ Bài mới.
a/ Khám phá.
GV: Nhiều loài sinh vật sống chủ yếu nơi quang đãng có nhiều ánh nắng, nhưng ngược lại có
loài chỉ sống trong bóng râm. Khi chuyển những sinh vật đang sống trong bóng râm ra sống nơi
có cường độ chiếu sáng cao hơn ( hoặc ngược lại) thì khả năng sông của chúng bị giảm, nhiều
cây không thể sống được. vậy nhân tố sinh sinh thái ánh sáng có ảnh hưởng như thế nào đén
sinh vật... ?
b/ Kết nối
Thời
gian

Hoạt động của giáo viên

10’

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu nhân tố ánh sáng ảnh hưởng lên đời sống thực vật
I/ Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời
sống thực vật
- Gv: Y/c hs đọc thông tin, quan sát hình
42.1, 42.2 và trả lời các câu hỏi sau:
- HS: Tự thu thập thông tin
(?) Ánh sáng ảnh hưởng tới đặc điểm nào

của cây ?
- HS: Đặc điểm hình thái và đặc điểm
sinh lí
- Gv: Phân các đặc điểm và yêu cầu hs
hoàn thành nội dung trong bảng 42.1
- HS: Tự hoàn thành bảng
Bảng 42.1

- Gv: Phân tích thêm: Thực vật được chia
thành 2 nhóm khác nhau tuỳ theo khả năng
thích nghi của chúng với điều kiện chiếu

TaiLieu.VN

Những đặc
điểm của
cây

Khi cây
sống nơi
quang đãng

sống trong
bóng râm,
dưới tán
cây khác

Page 2

sáng của môi trường

Đặc điểm
hình thái

+ Thực vật ụa sáng: Bao gồm những cây
sống quang đãng

- Lá

- Thường
phiến lá
nhỏ

+ Thực vật ưa bóng: Bao gồm những cây
sống nơi có ánh sáng yếu, ánh sáng tán xạ
như cây sống dưới tán của cây khác, cây
trồng làm cảnh đặt trong nhà...

- Thân

- Thân thấp, - Thân cong
cao, số
về phía có
cành nhiều nhiều as,
chiều cao bị
hạn chế

→ Tóm lại ánh sáng ảnh hưởng nhiều tới
hoạt động sinh lí của thực vật: hoạt động

quang hợp, hô hấp... và khả năng hút nước
của cây
- Gv: Có thể mở rộng: thí dụ cây lúa lá xếp
nghiêng, tránh tia nắng chiếu thẳng gốc
(cây ưa sáng)

Đặc điểm
sinh lí

-

Quan
g hợp

-

Thoá Thoá
t hơi
t hơi nước
nước
tăng cao
trong đk - Điều tiết
hơi
as mạnh thoát
nước yếu
Điều
tiết thoát
hơi nước
linh hoạt

Cây lá lốt: lá xếp ngang nhận được nhiều
as (cây ưa bóng)
(?) Cách xếp lá khác nhau ở cây lúa và
cây lá lốt nói lên điều gì ?
→ Sự thích nghi với môi trường sống

- Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận:

TaiLieu.VN

- Thường
phiến lá lớn

-

Quan
g hợp
trong
điều
kiện as
mạnh

- Quang hợp
trong điều
kiện as yếu,
qh yếu trong
đk as mạnh

Page 3

- Ánh sáng ảnh hương tới đời sống thực
vật, làm thay đổi những đặc điểm hình
thái, sinh lí của thực vật
- Mỗi loài cây thích nghi với điều kiện
chiếu sáng khác nhau. Có nhóm cây ưa
sáng và nhóm cây cây ưa bóng.
15’

Hoạt động 2: Tìm hiểu ánh sáng ảnh hưởng lên đời sống động vật
II/Ánh sáng ảnh hưởng lên đời sống
động vật
- Gv: Y/c hs đọc thông tin và hoàn thành
bài tập SGK
- HS: Tự thu thập thông tin
(?) Hãy chọn khả năng đúng nhất trong 3
khả đã nêu trong SGK ?
- Khả năng thứ 3: kiến sẽ đi theo hướng
ánh sáng do gương phản chiếu
(?) Điều đó chứng tỏ ánh sáng ảnh hưởng
như thế nào tới động vật ?
- Ánh sáng định hướng sự di chuyển của
- Gv: Mở rộng thêm: Ánh sáng ảnh hưởng động vật
tới hoạt động của nhiều loài động vật:
+ Thí dụ ở chim:Chim bìm bịp và gà cỏ
sống trong rừng thường đi kiếm ăn trước
lúc mặt trời mọc...
+ Thí dụ ở thú: Có nhiều loài thú hoạt
động vào ban ngày như trâ, bò dê,
cừu...hoạt động vào ban đêm như chồn,

cáo, sóc...
+ Phân đv thành 2 nhóm...
- Gv: Liên hệ tập tính của đv
+ Gà thường đẻ trứng ban ngày
+ Vịt đẻ trứng ban đêm
+ Cá chép đẻ trứng vào mùa xuân nếu có

TaiLieu.VN

Page 4


nhiều ánh sáng thì cá chép đẻ trứng sớm
hơn
(?) Vậy trong chăn nuôi người ta có biện - HS: Có thể nêu:
pháp kĩ thuật gì để tăng năng suất ?
+ Chiếu sáng để cá đẻ
+ Tạo ngày nhân tạo để gà, vịt đẻ nhiều
trứng
- Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận:

- Ánh sáng ảnh hưởng tới đời sống động
vật, tạo điều kiện cho động vật nhận biết
các vật và định hướng di chuyển trong
không gian
- Ánh sáng là nhân tố ảnh hưởng tới
hoat động, khả năng sinh trưởng và sinh
sản của động vật
- Có nhóm động vật ưa sáng và nhóm đv
ưa tối.

5’

Hoạt động 3: Củng cố và tóm tắt bài
- Ánh sáng ảnh hưởng đến đặc điểm hình thái và hoạt động sinh lí của thực vật như thế
nào ?
- Người ta phân biệt cây ưa sáng và cây ưa bóng dựa vào tiêu chuẩn nào ?
- Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa sáng và thực vật ưa bóng ?
- Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào lên đời sống động vật ?
- Động vật được chia thành các nhóm nào ?
- Trong chăn nuôi người ta có biện pháp kĩ thật như thế nào ?

1’

Hoạt động 4: Hướng dẫn học nhà
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 trang 124
- Xem tước nội dung bài 43, kẽ bảng 43.1, 43.2 vào vở bài tập.

TaiLieu.VN

Page 5