Phân tích chuyển biến tâm trạng của chí phèo sau đêm ăn nằm với thị nở

Phân tích chuyển biến tâm trạng của Chí phèo sau đêm ăn nằm với Thị Nở
10/12/2017 Dương Lê Nghị luận văn học 11 0

phan-tich-tam-trang-cua-chi-pheo-sau-dem-an-nam-voi-thi-no
Sau đêm ăn nằm với Thị Nở, tâm trạng Chí phèo trở nên hiền lành khác thường
Mở bài:
Chí Phèo là tác phẩm văn học xuất sắc của nhà văn Nam Cao và của nền văn học
hiện thực phê phán thế kỉ 20. Có thể nói truyện ngắn Chí Phèo ra đời thực sự mang
đến một “cơn địa chấn” dữ dội trong làng văn học thời bấy giờ. Lần đầu tiên người
ta thấy một tên say rượu ngật ngưỡng đi về trong bóng tối. Lần đầu tiên người ta
nghe những tiếng gào thét, chửi bới, văng tục dữ dội đến như vậy. Chí Phèo, con
quỷ dữ làng Vũ Đại, say chưa từng tỉnh. Nhưng có một lần hắn thực sự thức tỉnh.
Đó là sau đêm ăn nằm với Thị Nở, một người phụ nữ tưng tửng, xấu xí đến ma chê
quỷ hờn.

Thân bài:
Không những thành công trong xây dựng nhân vật Chí Phèo, Nam Cao còn rất
thành công khi khắc họa nhân vật Thị Nở. Xuất hiện khá muộn trong tác phẩm
nhưng Thị Nở đã tạo ra được những chuyển biến sâu sắc cho câu chuyện. Chính
Thị Nở đã tạo bước ngoặc làm thay đổi con người Chí Phèo, giúp hắn nhận thức
được sự sống ngọt ngào. Nhưng đáng tiếc thay, cũng chính Thị Nở lại là người làm
sống lại “con thú dữ” trong tâm hồn Chí vốn mới vừa ngủ yên khiến cho hắn sau
khi giết chết Bá Kiến cũng tìm đường tận tuyệt, chấm dứt cuộc đời trong phẫn uất
tột cùng.


Chí Phèo gặp Thị Nở trong một đêm định mệnh. Sau cuộc rượu ngà ngà ở nhà Tư
Lãng, Chí Phèo giảo bước ra về. Đêm trăng sáng vằng vặc rọi khắp vườn quê.
Tiếng côn trùng rả rích trong lùm cây bụi cỏ. Gió hiu hiu thổi phất phơ tà áo vốn
không bao giờ cài cúc của hắn. Đêm hè nóng bức, Thị Nở ra nằm gần bụi chuối
cho mát mẻ rồi ngủ quên ở đó. Cái dáng nằm hớ hênh, da thịt thập thò trong chiếc

áo ngắn khiến đất trời bâng khuân.

Định mệnh đã đặt Thị Nở trên lối đi của Chí Phèo. Ánh trăng lấp ló trong tàn lá,
đêm vắng lặng như tờ. Chí Phèo dừng lại. Lần đầu tiên trong cơn say hắn dừng lại
để ngắm nhìn. Hắn ngắm ngía Thị Nở một cách kinh ngạc. Rồi bất ngờ hắn lao vào
ôm lấy thị như con mãnh thú vồ lấy con mồi yếu ớt. Thị Nở giật mình la làng.
Nhưng hắn la còn to hơn át cả tiếng thị. Dân làng Vũ Đại đâu lạ gì tiếng la thét của
kẻ điên cuồng ấy. Không ai quan tâm. Trong đêm khuya khắtthế này, cứ kệ hắn gào
la. Tiếng gào la nhỏ dần rồi tắt lịm trong đêm tối. Không gian lại yên tĩnh như chưa
hề có chuyện gì xảy ra.

Đêm ấy họ đã ăn nằm với nhau. Chuyện ăn nằm của người xưa là một chuyện hệ
trọng. Nam Cao cũng đã khéo ló xử lí việc này. Tuy là một việc xằng bậy nhưng
mang lại kết cục tốt đẹp. Đối với Thị Nở, hành động của Chí Phèo khác nào là
cưỡng bức thị. Thế mà thị không hề giận. Thị thấy thương thương con người ấy.
Lúc đầu kháng cự quyết liệt vì sợ hãi, sau cũng buông xuôi.

Dưới ngòi bút sắc sảo của chủ nghĩa hiện thực, quá trình thức tỉnh lương tâm, nhân
tính của một con người bị tha hóa, lầm lạc đã diễn ra không hề đơn giản, một
chiều, dễ dãi mà do hoàn cảnh khá đặt biệt. Lúc đầu chỉ là chuyện bản năng của
một gã đàn ông say rượu. Nhưng về sau đã làm sống lại ở Chí Phèo những cảm
xúc rất người. Từ đó khơi bùng khao khát hoàn lương. Cứ tưởng Chí sẽ mãi sống
kiếp thú vật rồi chết bờ chết bụi ở cái xó nào đấy. Nhưng không, bằng tài năng và


con tim của mình, Nam Cao đã để cho Chí trở về với kiếp người một cách tự
nhiên.

Chí Phèo trở dậy khi mặt trời đã lên cao. Chí thấy miệng đắng, chân tay uể oải.
Lần đầu tiên, sau bao năm không còn ý thức được bản thân, giờ đây Chí thấy lòng

bâng khuâng, mơ hồ buồn đến lạ. Một nỗi buồn vô cớ không biết từ đâu dội về
trong lòng vốn đã chai sạn của hắn.

Lần đầu tiên, sau bao nhiêu năm tháng chìm trong cơn say bất tận, đây là giây phút
Chí hoàn toàn tỉnh táo. Hắn nhận ra âm thanh cuộc sống đời thường xung quanh
đang vọng về. Tiếng cuộc sống nhịp nhàng như một bản nhạc, tuy đơn điệu nhưng
rất dễ chịu. Tiếng chim hót, tiếng anh thuyền chài khua mái chèo đuổi cá, tiếng
người nói chuyện rì rầm đâu đó khiến hắn chú ý. Những âm thanh ấy vốn vẫn lặp
đi, lặp lại từng ngày nhưng bấy lâu hắn nào nghe thấy.

Bởi bấy lâu nay, hắn chìm ngập trong cơn say của rượu, trong bóng đêm của hận
thù, trong u mê tăm tối. Hắn sống mà như đã chết. Hắn hình người nhưng có tâm
hồn của quỷ dữ. Hắn điên cuồng trong những cảnh đâm chém dữ dội. Hắn thích
nghe tiếng kêu la thảm thiết của nạn nhân chớ nào chú ý đến những âm thanh dịu
dàng, êm tai và ngọt ngào ấy.

Cuộc sống bình dị đã làm Chí Phèo cảm thấy nao lòng. Hắn bỗng nhớ lại những
tháng ngày rất xa xôi. Những mơ ước năm nào bỗng rạo rực trong lòng hắn. Thật
may thay là hắn vẫn còn nhớ. Tâm hồn của hắn chưa hẳn đã chết. Có những mầm
sống đang ngủ quên ở đâu đó trong tâm hồn cằn cỗi ấy. Hắn mơ ước có một gia
đình nho nhỏ. Chồng chăm bẫm cuốc mướn cày thuê, vợ ở nhà kéo tơ dệt vải.
Chúng lại bỏ một con lợn để làm vốn liếng. Khó thì chăn chỉ, chắt chiu từng ngày.
Khá giả thì mua năm sào ruộng để dành.


Mơ ước của Hắn thật nhỏ bé và giản dị nhưng suốt bao năm qua nó vẫn chưa trở
thành hiện thực. Những ước mơ tốt đẹp của Chí Phèo không hề bị mất đi mà nó chỉ
chìm sâu vào một góc tăm tối nào đó của tâm hồn Chí. Hiện tại của hắn thật đáng
buồn. Buồn vì Chí Phèo thấy mình đã già đã sang cái dốc bên kia cuộc đời. Có thể
đã hư hỏng nhiều thế mà hắn vẫn đang cô độc. Tương lai của hắn lại đáng buồn

hơn. Bởi hắn có quá nhiều sự bất hạnh đói rét ốm đau và cô độc. Giờ đây, đối với
Chí, cô độc còn đáng sợ hơn nhiều đói rét và ốm đau. Hắn bắt đầu thấy sợ và lo
nghĩ đến tương lai.

Lần đầu tiên, kể từ khi ra khỏi nhà tù, hắn biết nghĩ đến tương lai. Một kẻ chỉ biết
đến uống rượu và ăn vạ như hắn mà còn nghĩ đến tương lai. Thật đáng cười cho cái
suy nghĩ vẩn vơ của hắn lắm. Hắn cũng nghĩ là hắn đang mơ ước vẩn vơ thôi. Lập
tức, hắn nghĩ đến cái tình trạng bi đát và khốn cùng của mình. Hắn nhận ra hắn
đáng thương và cần có ai đó để thương hắn. hắn thấy giờ đây hắn yếu duối vô cùng
và cần có nơi nào đó để nương tựa trong quãng đời còn lại.

Đúng lúc đang suy nghĩ vẩn vơ thì Thị Nở bước vào với bát cháo hành nóng hổi
trên tay cùng nụ cười đoan đả. Mùi bát cháo hành thơm phưng phức xốc vào mũi
hắn cùng người đàn bà ở bên cạnh khiến hắn cảm thấy ấm áp vô cùng. Ngay trong
lúc ốm đau và tuyệt vọng mà có ai đó ở bên cạnh quả thực thật vô cùng hạnh phúc.
Hắn hết nhìn bát cháo rồi lại nhìn Thị Nở. Hắn xúc động đến muốn khóc.

Lần đầu tiên có một người cho hắn một bữa ăn mà trước đây hắn phải giành giật,
cướp bóc, ăn vạ mới có được. Hắn lại tiếp tục suy nghĩ. Hắn nghĩ về những ngày
tháng cơ nhục và lạnh lẽo. Hắn nghĩ đến những người đã bị hắn trấn áp tàn tệ.
Lương tâm hắn bắt đầu cắn rứt và xung đột dữ dội. Tình người hãy còn đây, mà
hắn nỡ nào bội bạc, nhẫn tâm đến thế.

Hắn nhận ra trong bát cháo hành của thị nở chan chứa tình yêu thương. Hắn nhìn
thấy nụ cười trìu mến, thiết tha trên đôi môi chờ đợi của Thị Nở. Thị đến với hắn


như ánh sáng của thiên thần, soi rọi vào mọi ngóc ngách trong tâm hồn hắn. Hắn
còn không tin đó là sự thật nữa.

Hắn đón nhận bát cháo yêu thương từ tay người đàn bà, ngửi lấy rồi chậm rãi múc
từng muỗng. Từng miếng cháo như vị thuốc thần tiên thấm vào thân thể hắn, xóa
tan phần tăm tối và làm bừng sáng lương tri.

Bát cháo hành kì diệu của Thị Nở khiến Chí Phèo khao khát làm người lương thiện
hơn bao giờ hết. Hắn bắt đầu nhận biết được cái thiện và cái ác. Hắn cũng nhận ra
cái đúng và cái sai, cái tốt đẹp và cái xấu xa, tàn nhẫn ở đời. hắn thấy mình trong
những ngày qua đã sống thật tồi tệ. Hắn hối hận. Nguồn sống trong hắn bắt đầu
cuộn mình trỗi dậy. Hắn muốn sống đúng nghĩa một con người. “Trời ơi! Hắn thèm
lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao”.

Chí Phèo mong muốn được xã hội “bằng phẳng, thân thiện của những người lưng
thiện”, thâu nhận lại hắn. Hắn muốn ở cùng mọi người, muốn được yêu thương
chứ không phải sợ hãi và thù ghét. Nhưng có được không với bao nhiêu tai họa mà
hắn đã mang đến cho cái làng này? Hắn cũng không biết rõ nữa nhưng hắn đang
rất muốn được như thế lắm.

Chí Phèo và Thị Nở đã có tất cả năm ngày ăn ở với nhau. Trong năm ngày ngắn
ngủi ấy, họ thực sự đã rất hạnh phúc. Năm ngày thần tiên ấy đối với Chí Phèo cứ
như một giấc mơ. Hắn vô cùng mãn nguyện và không ngừng mơ ước đến tương lai
và tin tưởng rằng một tương lai tốt đẹp sẽ đến.

Thế nhưng, có ngờ đâu, con đường trở lại làm người lương thiện vừa mở ra trước
mắt Chí Phèo đã bị đóng sầm lại. Sự mong ước được sống hiền lương của Chí
Phèo một lần nữa lại không thành sự thật. Sự thức tỉnh trong lương tri và khát vọng
làm lại cuộc đười của chí đã không được nhìn nhận. Cũng không ai muốn nhìn


nhận điều đó dù trong năm ngày qua hắn đã không uống rượu, không gào thét,
không ăn vạ hay xung đột với ai. Hắn đã thực sự tu tâm dưỡng tính và mong muốn

mọi người hiểu điều đó. Nhưng dường như, cả cái làng Vũ Đại không ai còn tin
hắn nữa. Cũng có thể họ tin anh muốn lương thiện thật nhưng không thể quên con
quỷ luổn ẩn giấu trong anh.

Thị Nở không thể giúp gì thêm cho hắn, bởi lẽ bà cô thị kiên quyết ngăn cản mối
tình này. Bà không thể đồng ý cho cháu bà đâm đầu đi lấy thằng Chí Phèo – con
quỷ dữ của làng Vũ Đại, bấy lâu nay chỉ có một nghề rạch mặt ăn vạ, hắn mãi mãi
chỉ là con quỷ dữ, không bao giờ có thể làm người.

Khi thị ra về, hắn đuổi theo thị, nắm lấy tay nhưng thị gạt ra. Hắn tha thiết níu kéo
nhưng đến cả Thị Nở giờ đây cũng bở rơi hắn. Lần thứ hai, Chí Phèo rơi vào bi
kịch bị cự tuyệt quyền làm người. Lần này khốc liệt hơn lần trước. Chí thấy cuộc
đời thật giả tạo, thấy đau đớn và tuyệt vọng vô cùng. Chí đã khóc. Những giọt
nước mắt thánh thiện lăn tròn trên má. Những giọt nước mắt hối hận nhưng đã quá
muộn màng. Mọi cánh cửa đến với cuộc đời đã đóng sầm trước mặt, đen tối và
đáng sợ.

Kết bài:
Bằng ngòi bút sắc sảo và nghệ thuật khắc họa tâm lí tinh tế, Nam Cao đã làm hiện
rõ những khát khao tốt đẹp của nhân vật Chí Phèo. Sự thức tỉnh của Chí thể hiện sự
cảm thông sâu sắc của Nam Cao với khát vọng lương thiện trong con người và sự
bế tắc của những khát vọng trong hiện thực xã hội ấy.

Nhìn lại cuộc đời Chí Phèo, có thể nói rằng, Chí Phèo đã sống bằng cuộc đời con
người, bản tính con người ý nghĩa nhất chỉ trong vẻn vẹn có năm ngày ở cùng Thị
Nở. Những chuyển biến trong tâm hồn Chí phèo thực sự như những đóa hoa bừng
nở lên trên mảnh đất khô cằn. Nó không ngừng khao khát sự sống dù đó chỉ là một
cơ hội hết sức mong manh. Nam Cao thực sự đã tỏ ra là một bậc thầy trong việc

khám phá và khai thác những điều ẩn sâu trong con người để viết lên được những
trang văn đầy cảm động ấy.