Ôn tập phần làm văn

Ôn tập phần làm văn
Người đăng: Uông Nga - Ngày: 03/04/2018

Ôn tập phần làm văn giúp ta ôn lại tri thức và kĩ năng viết các kiểu văn bản đã học ở THCS và nâng cao
ở lớp 10, ôn tập các kiểu văn bản mới đã học ở lớp 10. Tech12h xin tổng hợp, tóm tắt những kiến thức
trọng tâm và hướng dẫn soạn văn chi tiết các câu hỏi. Mời các bạn cùng tham khảo.

A. Kiến thức trọng tâm
1. Các kiểu văn bản đã học
Kiểu văn bản

Đặc điểm

Mục đích

Tự sự

Trình bày một chuỗi các sự việc (sự Biểu hiện con người, quy luật đời
kiện) có sự tiếp nối giữa chúng hướng sống, bày tỏ thái độ tình cảm
đến một kết thúc nhằm thể hiện một ý
nghĩa nào đó.

Thuyết minh

Trình bày thuộc tính, cấu tạo, nguyên Giúp người đọc có tri thức khách quan
nhân, kết quả, tĩnh có ích hoặc tính có và có thái độ đúng đắn đối với chúng
hại của sự vật hiện tượng

Nghị luận

Trinh bày tư tưởng quan điểm đối với Thuyết phục mọi người tin, nghe và

tự nhiên, xã hội, con người bằng các làm theo cái đúng, từ bỏ cái sai, cái
luận điểm, luận cứ và cách lập luận
xấu



Trong thực tế, khi viết các văn bản, chúng ta có thể kết hợp các kiểu văn bản lại với nhau. Ví dụ
như, trong văn bản tự sự có thể có cả miêu tả, biểu cảm. Trong văn nghị luận có thể có cả văn tự
sự, thuyết minh.... Việt kết hợp các kiểu văn bản với nhau giúp cho bài văn trở nên sinh động,
uyển chuyển và thuyết phục.



Tùy vào từng trường hợp và hoàn cảnh khi viết văn bản để có cách kết hợp các kiểu văn bản với
nhau. Tránh trường hợp lạc đề khi để yếu tố kết hợp trở thành yếu tố chính.

2. Sự việc và chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự




Khái niệm sự việc và chi tiết tiêu biểu
o

Sự việc: cái xảy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái đã xảy
ra. Sự việc tiêu biểu là những sự việc quan trọng góp phần làm nên cốt truyện và nhân
vật. Đồng thời, góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

o

Chi tiết: tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng. Chi tiết tiêu
biểu là những chi tiết đặc sắc, góp phần thể hiện rõ nét sự việc tiêu biểu

Vai trò của các sự việc và chi tiết tiêu biểu




o

Dẫn dắt, to đậm tính cách của nhân vật

o

Tạo sư hấp dẫn, nhấn mạnh ý nghĩa của văn bản

Muốn lựa chọn các sự việc, chi tiết tiêu biểu, cần quan sát, suy ngẫm, so sánh và chọn lựa
những chi tiết có ý nghĩa nhất, thể hiện nhân vật rõ nét nhất.

3. Cách lập dàn ý, viết đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và
biểu cảm


Dàn ý gồm ba phần: Mở bài - Thân bài - Kết bài



Phần thân bài: sắp xếp để có thể đan xen các đoạn miêu tả và biểu cảm đối với nhân vật, hoàn
cảnh nhân vật. Trong phần kết cũng có thể có những đoạn văn biểu cảm.



Không nên lan man, dài dòng, sa đà quá nhiều vào các yếu tố miêu tả và biểu cảm, tránh tình
trạng lạc đề. Chỉ nên sử dụng các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong các trường hợp như: miêu tả
ngoại, nội tâm nhân vật; miêu tả thiên nhiên, biểu cảm về cuộc sống, hoàn cảnh, phẩm chất của
nhân vật.



Tác dụng của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn tự sự: khiến cho câu chuyện trở nên sinh
động, hấp dẫn và có sức truyền cảm mạnh mẽ.

4. Các phương pháp thuyết minh


Phương pháp thuyết minh là các cách thức để nêu bật đặc điểm bản chất, tiêu biểu của sự vật,
hiện tượng.



Có các phương pháp thuyêt minh chủ yếu là: nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng
số liệu, so sánh, phân tích, phân loại, nguyên nhân - kết quả...



Trong bài văn thuyết minh, có thể sử dụng kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh khác nhau để
bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ.

5. Cách viết một bài văn thuyết minh chuẩn xác và hấp dẫn




Để đảm bảo tính chuẩn xác của bài văn thuyết minh cần:
o

Quan sát thật kĩ lưỡng, tỉ mỉ đối tượng thuyết minh

o

Tìm hiểu kĩ, thu thập các thông tin liên quan về đối tượng, sự vật cần thuyết minh và xác
nhận lại các thông tin thông qua sách báo, các trang web uy tín.

o

Cần xác định rõ phạm vi tri thức về đối tượng, tránh lan man, lạc đề, lựa chọn các thông
tin không cần thiết

Để đảm bảo tính hấp dẫn của bài văn thuyết minh, người viết cần


o

Lựa chọn những chi tiết quan trọng, đưa ra các con số chính xác, tránh sự mơ hồ, không
rõ ràng

o

Sử dụng kết hợp các phương pháp thuyết minh để tạo ra sự đa dạng, linh hoạt tránh cho
bài văn thuyết minh đơn điệu, nhàm chán

o

Có thể so sánh, đối chiếu các đối tượng với nhau để tạo ra sự khác biệt, nhấn mạnh các
đặc điểm, tính chất của đối tượng, sự vật thuyết minh.

6. Cách lập dàn ý và viết các đoạn văn thuyết minh


Cần xác định rõ đối tượng thuyết minh của bài văn là gì để tìm hiểu và chuẩn bị các thông tin liên
quan đến đối tượng, sự vật ấy.



Bài văn/đoạn văn thuyết minh cũng gồm 3 phần: Mở bài, thân bài và kết bài. Tuy nhiên, cấu tạo
của phần thân bài thuyết minh có khác so với các bài khác
o

Trình bày cấu tạo

o

Trình bày đặc điểm

o

Trình bày lợi ích/tác dụng

7. Cấu tạo của một lập luận, các thao tác nghị luận và cách lập dàn ý một
bài văn nghị luận



Cấu tạo của một lập luận: Lập luận gồm luận điểm, luận cứ, luận chứng: Luận điểm là vấn đề
được đưa ra để bàn bạc. Luận cứ là những cơ sở làm chỗ dựa về mặt lí luận và thực tiễn. Luận
chứng là những ví dụ thực tế nhằm chứng minh cho luận điểm, luận cứ.



Các thao tác nghị luận:



o

Thao tác nghị luận là những động tác được thực hiện theo trình tự và yêu cầu kĩ thuật
được quy định trong hoạt động nghị luận.

o

Các thao tác nghị luận gồm: phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp và so sánh

Muốn lập được dàn ý cho bài văn nghị luận cần:
o

Nhận thức đúng về bài nghị luận (kiểu bài nghị luận, vấn đề nghị luận, phạm vi tài liệu).

o

Tìm ý cho bài văn. Tìm ý chính là tìm ra các luận điểm, luận cứ, từ khái quát đến cụ thể,
chi tiết.

o

Lập dàn ý là việc lựa chọn, sắp xếp, triển khai các luận điểm, luận cứ lồng vào bố cục ba
phần sao cho hợp lí.

8. Yêu cầu và cách tóm tắt văn bản tự sự, văn bản thuyết minh


Văn bản
Tự sự

Thuyết minh

Yêu cầu

Cách tóm tắt

Nắm vững tính cách, số phận của
nhân vật, góp phần tìm hiểu và
đánh giá tác phẩm.

Xác định mục đích tóm tắt
Đọc văn bản để xác định nhân vật
chính và nằm được diễn biến cốt
truyện.
Viết văn bản tóm tắt bằng lời văn
của mình để giới thiệu nhân vật,
nêu rõ các hành động, tâm trạng
của nhân vật theo diễn biến của

cốt truyện.
Kiểm tra và sửa chữa văn bản tóm
tắt cho phù hợp với mục đích và
yêu cầu của việc tóm tắt.

Hiểu và nắm vững được những nội
dung chính của văn bản đó. Bản
tóm tắt phải rõ ràng chính xác so
với nội dung của văn bản gốc.

Xác định mục đích yêu cầu tóm
tắt
Đọc văn bản gốc để nắm vững đối
tượng thuyết minh.
Tìm bố cục của văn bản.
Viết văn bản tóm tắt bằng lời văn
của mình.

9. Đặc điểm cách viết kế hoạch cá nhân và quảng cáo
Kiểu văn bản

Nội dung

Hình thức

Cách viết

Dự kiến những công
việc sắp tới của cá
nhân

Trình bày một cách
khoa học, cụ thể về
thời gian, mục tiêu cần
đạt...
Có 2 phần chính:
- Phần đầu: ghi rõ họ
tên
- Phần hai: nêu nội
dung công việc, thời
gian, địa điểm và dự
kiến kết quả đạt được.

- Nắm được nội dung
công việc và quỹ thời
gian hiện có
- Nêu rõ nội dung,
cách thức, thời gian và
mục tiêu công việc

Đưa các thông tin về
chất lượng, lợi ích, sự
tiện dụng... của sản
phẩm, dịch vụ

ngắn gọn, súc tích, hấp
dẫn, tạo ấn tượng,
trung thực, tôn trọng
pháp luật và thuần
phong mĩ tục.

- Lựa chọn tính ưu việt
của sản phẩm
- Nội dung viết độc
đáo, ấn tượng

Lập kế hoạch cá nhân

Quảng cáo

10. Cách thức trình bày một vấn đề




Xác định rõ vấn đề cần trình bày



Tìm hiểu về đặc điểm, tính chất, các thông tin cần thiết về vấn đề, phác thảo đề cương để triển
khai và phát triển bài trình bày.



Nếu trình bày vấn đề bằng văn bản, cần phải sắp xếp các ý khoa học, dễ hiểu. Nếu trình bày vấn
đề bằng thuyết trình, cần phải chuẩn bị sẵn đề cương của vấn đề, trong khi nói cần chú ý kết hợp
với ngôn ngữ cơ thế (cử chỉ, ánh mắt, khuôn mặt...) để tăng tính thuyết phục.