Tăng cường công tác quản lý chi tại bệnh viện hữu nghị việt tiệp

ĐẠ I HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ MINH PHƯƠNG

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI
TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT TIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠ I HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ MINH PHƯƠNG

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI
TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT TIỆP
Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TĂNG VĂN KHIÊN

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi tự thực hiện. Các số liệu và
kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn chưa từng được công bố ở các nghiên
cứu khác.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Hải Phòng, tháng 7 năm 2015
Học viên thực hiện

Đỗ Minh Phương


ii
LỜI CẢM ƠN
Sau hơn hai năm học tập tại trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh
Thái Nguyên tôi đã được các thầy, cô truyền đạt kiến thức và hướng dẫn, giúp đỡ
tôi hoàn thành khoá học đào tạo thạc sĩ. Trong quá trình học tập và nghiên cứu
ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ của nhiều tập thể, cá
nhân trong và ngoài nhà trường. Đến nay tôi đã hoàn thành chương trình các môn
học và luận văn thạc sĩ khoa học.

Trước tiên tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của quý thầy, cô trong và
ngoài trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, các thầy cô trực
tiếp giảng dạy trong suốt hơn hai năm qua, và đặc biệt là Phó Giáo sư - Tiến sĩ Tăng
Văn Khiên đã giành nhiều thời gian, tâm huyết hướng dẫn, giúp đỡ để tôi nghiên
cứu và hoàn thành luận văn Thạc sĩ khoa học.
Đồng thời tôi xin gửi lời cảm ơn tới các phòng ban thuộc Sở Y tế Hải Phòng
, các đồng chí lãnh đạo Bệnh viện, tập thể cán bộ viên chức phòng Tài chính kế
toán, Phòng tổ chức cán bộ, Phòng Kế hoạch tổng hợp - bệnh viện hữu nghị Việt
Tiệp đã tạo điều kiện để tôi được tiếp cận, thu thập hồ sơ, tài liệu để có dữ liệu hoàn
thành luận văn.
Mặc dù bản thân tôi đã có nhiều cố gắng hoàn thiện luận văn của mình bằng
cả kiến thức đã được trang bị và vốn kinh nghiệm sẵn có. Tuy nhiên không thể tránh
khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được sự tham gia đóng góp ý kiến của
quý thầy cô, cùng toàn thể các bạn.
Một lần nữa tôi xin được trân trọng cảm ơn!
Hải Phòng, tháng 7 năm 2015
Học viên thực hiện

Đỗ Minh Phương


3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................. iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................vi
DANH

MỤC

BẢNG

.................................................................................................vii DANH MỤC BIỂU
ĐỒ,

SƠ

ĐỒ

...............................................................................ix

MỞ

ĐẦU

.................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................................... 3
4. Đóng góp mới của luận văn .................................................................................... 3
5. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 3
Chương 1. NHỮNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHI TẠI CÁC BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG ..................................................................... 4
1.1. Tổng quan về bệnh viện ....................................................................................... 4
1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của bệnh viện ................................................ 4
1.1.2. Chức năng nhiệm vụ của bệnh viện .................................................................. 6
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi ............................................ 11

1.2.1. Cơ sở lý luận ................................................................................................... 11
1.2.2. Cơ sở thực tế ................................................................................................... 17
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ
CHI TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT TIỆP ................................. 32
2.1. Các câu hỏi mà đề tài cần giải quyết.................................................................. 32
2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 33
2.2.1. Phương pháp thống kê kinh nghiệm ............................................................... 34
2.2.2. Phương pháp phân tích công việc ................................................................... 35
2.2.3. Phương pháp chụp ảnh thời gian làm việc và bấm giờ: ..................................
36


4

2.2.4. Phương pháp phân tích hồi quy và tương quan: ............................................. 36


5

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................................... 37
2.3.1. Chỉ tiêu định mức chi phí khám chữa bệnh trực tiếp ...................................... 37
2.3.2. Chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh .......................................................................... 41
Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI TẠI BỆNH VIỆN
VIỆT TIỆP .................................................................................... 44
3.1. Giới thiệu khái quát về hoạt động Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp .................... 44
3.2. Kết quả phân tích công tác quản lý chi tại Bệnh viện Việt Tiệp ....................... 45
3.2.1. Hệ thống định mức chi phí tại Bệnh viện ....................................................... 45
3.2.2. Kết quả kinh doanh dịch vụ của bệnh viện Việt Tiệp giai đoạn 2008 - 2014
....... 66
3.3. Kết luận .............................................................................................................. 81

Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHI TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT TIỆP ..............
83
4.1. Mục tiêu và phương hướng phát triển của Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp
đến năm 2020 ............................................................................................. 83
4.1.1. Mục tiêu chung................................................................................................ 83
4.1.2. Mục tiêu cụ thể đến năm 2020 ........................................................................ 83
4.1.3. Phương hướng phát triển của bệnh viện ......................................................... 84
4.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý chi tại Bệnh viện hữu
nghị Việt Tiệp ............................................................................................ 86
4.2.1. Hoàn thiện hệ thống định mức chi phí tại Bệnh viện Hữu nghị Việt -Tiệp
............ 86
4.2.2. Nâng cao hiệu quả quản lý nguồn nhân lực, quản lý kỹ thuật, quản lý vật tư
........ 93
4.2.3. Nâng cấp cơ sở hạ tầng và áp dụng công nghệ thông tin................................ 94
4.2.4. Hoàn thiện bộ phận làm công tác định mức chi phí........................................ 96
4.2.5. Ban hành quy chế về xây dựng và áp dụng định mức trong bệnh viện .......... 97
4.2.6. Cải cách thủ tục hành chính ............................................................................ 98
4.3. Kiến nghị ............................................................................................................ 99
4.3.1. Với Bộ Y tế ..................................................................................................... 99
4.3.2. Với Sở Y tế.................................................................................................... 100
4.3.3. Với bệnh viện ................................................................................................ 100
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 101


6

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 102
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 103

5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




6

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BHYT

Bảo hiểm y tế

CCVC

Công chức viên chức

CKCB

Ca khám chữa bệnh

DMKTKT

Định mức kinh tế kỹ thuật

DN

Doanh nghiệp

NCKH

Nghiên cứu khoa học

NSLĐbq

Năng suất lao động bình quân

NVL

Nguyên vật liệu

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TCCB

Tổ chức cán bộ

TCKT

Tài chính kế toán

UBND

Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1:

Tổng hợp chức năng nhiệm vụ của bệnh viện đa khoa theo phận
hạng của Bộ Y tế ................................................................................... 9

Bảng 1.2:

Tổng hợp chức năng nhiệm vụ của bệnh viện chuyên khoa theo
phân hạng của Bộ Y tế ........................................................................ 11

Bảng 1.3:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện Phụ Sản Hải Phòng giai đoạn
2008 - 2014.......................................................................................... 18

Bảng 1.4:

Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Phụ Sản Hải Phòng
đến năm 2014 ...................................................................................... 19

Bảng 1.5:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện trẻ em Hải Phòng giai đoạn
2008 - 2014.......................................................................................... 20

Bảng 1.6:

Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng
đến năm 2014 ...................................................................................... 21

Bảng 1.7:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện Lao và bệnh phổi Hải Phòng
giai đoạn 2008 - 2014 .......................................................................... 22

Bảng 1.8:

Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Lao và bệnh phổi Hải
Phòng đến năm 2014 ........................................................................... 23

Bảng 1.9:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện Tâm thần Hải Phòng giai đoạn
2008 - 2014.......................................................................................... 24

Bảng 1.10:

Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Tâm thần Hải Phòng đến
năm 2014 .............................................................................................. 25

Bảng 1.11:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện Điều dưỡng và phục hồi chức
năng Hải Phòng giai đoạn 2008 - 2014 ............................................... 26

Bảng 1.12:

Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Điều dưỡng và phục
hồi chức năng Hải Phòng đến năm 2014............................................. 27

Bảng 1.13:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện Y học cổ truyền Hải Phòng
giai đoạn 2008 - 2014 .......................................................................... 28

Bảng 1.14:

Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Y học cổ truyền Hải
Phòng đến năm 2014 ........................................................................... 29

Bảng 1.15:
Bảng 1.16:

Tổng hợp thu - chi của Bệnh viện Mắt Hải Phòng giai đoạn 2008
- 2014................................................................................................... 30
Thống kê khoản mục chi phí tại Bệnh viện Mắt Hải Phòng đến
năm 2014 ............................................................................................. 31

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




8

Bảng 3.1:
Bảng 3.2:
Bảng 3.3:
Bảng 3.4:
Bảng 3.5:
50
Bảng 3.6:
Bảng 3.7:
Bảng 3.8:
Bảng 3.9:
Bảng 3.10:
Bảng 3.11:
Bảng 3.12:
Bảng 3.13:
Bảng 3.14:
Bảng 3.15:
Bảng 3.16:

Tổng hợp các hoạt động chuyên môn tại Bệnh viện Hữu Nghị
Việt Tiệp giai đoạn 2008 - 2014 ......................................................... 45
Tổng hợp chi cho con người tại Bệnh viện Việt Tiệp ......................... 46
Định mức chi cho con người tại Bệnh viện Việt Tiệp ........................ 46
Tổng hợp số lao động tại Bệnh viện Việt Tiệp giai đoạn 2008
- 2014 .................................................................................................. 49
Định mức chi phí quản lý hành chính tại Bệnh viện Việt Tiệp................
Tổng hợp chi quản lý hành chính Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp
giai đoạn 2008 - 2014 .......................................................................... 56
Định mức chi phí nghiệp vụ chuyên môn tại Bệnh viện Hữu nghị
Việt Tiệp.............................................................................................. 59

Tổng hợp chi nghiệp vụ chuyên môn tại Bệnh viện Việt Tiệp giai
đoạn 2008 - 2014 ................................................................................. 61
Định mức chi hỗ đào tạo, bồi dưỡng và các khoản chi khác tại
Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp ............................................................ 64
Tổng hợp chi hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng và các khoản chi khác tại
Bệnh viện Việt Tiệp giai đoạn 2008 - 2014 ........................................ 66
Tổng hợp kết quả thực hiện các khoản thu tại Bệnh viện Hữu
Nghị Việt Tiệp..................................................................................... 69
So sánh kết quả thực hiện các khoản thu tại Bệnh viện Việt Tiệp
qua các năm từ 2008 đến 2014 ............................................................ 70
Tổng hợp kết quả thực hiện và so sánh các khoản chi Bệnh viện
Hữu nghị Việt Tiệp từ năm 2008 đến năm 2014................................. 73
Kết quả thực hiện chi theo định mức chi phí của Bệnh viện Việt
Tiệp từ năm 2008 đến năm 2014......................................................... 75
Kết quả chênh lệch thu - chi tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp
giai đoạn 2008 - 2014 .......................................................................... 80
So sánh một số chỉ tiêu tài chính giữa Bệnh viện Việt Tiệp với 8
bệnh viện tuyến thành phố (2008-2014) ............................................. 81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




9

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ:
Biểu đồ 3.1: Cơ cấu chi phí của quản lý hành chính bệnh viện Việt Tiệp giai
đoạn 2008 - 2014 ................................................................................. 57

Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ chi nghiệp vụ chuyên môn tại Bệnh viện Hữu nghị Việt
Tiệp giai đoạn 2008 - 2014 ................................................................. 62
Biều đồ 3.3: Kết quả doanh thu bệnh viện Việt Tiệp giai đoạn 2008-2014 ............ 71
Sơ đồ:
Sơ đồ 4.1: Hệ thống mạng Lan của Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp .........................95

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam là quốc gia đang phát triển với tổng dân số gần 91 triệu người,
đông dân thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á và xếp thứ 13 trên thế giới. GDP bình
quân đầu người tính đến năm 2014 vượt ngưỡng 2.000 USD. Với mức này, Việt
Nam đã chuyển vị trí từ nhóm nước nghèo sang nhóm nước có mức thu nhập trung
bình. Trong giai đoạn mà kinh tế đang có những chuyển biến tích cực, nhà nước bắt
đầu nâng cao chất lượng của các dịch vụ công cộng nhằm cải thiện mức sống cho
người dân. Dịch vụ y tế là một loại dịch vụ trong số các dịch vụ công cộng được
quan tâm hàng đầu hiện nay. Hiện ngân sách dành cho y tế vào khoảng gần 7% tổng
chi ngân sách và Bộ Y tế đang đề xuất tăng hơn trong những năm tới. Hệ thống
chăm sóc sức khỏe dần được chuyên nghiệp hóa, mở rộng về quy mô và nâng cao
về chất lượng. Số lượng bệnh viện tăng lên hơn 1100 với khoảng 200 nghìn giường
bệnh chia làm 3 tuyến: tuyến huyện, tuyến tỉnh do Sở y tế quản lý và tuyến trung
ương do bộ y tế quản lý. Cơ sở vật chất được thay mới và nâng cấp liên tục; hầu hết
các bệnh viện được áp dụng công nghệ thông tin vào chuyên môn lẫn công tác quản
lý. Tuy nhiên ngành y tế nói chung và mạng lưới khám chữa bệnh nói riêng đang

phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức và còn tồn tại một số mặt hạn chế: Đầu
tư cho y tế tuy có tăng nhưng chưa tương xứng với nhu cầu khám chữa bệnh của
người dân; các bệnh viện hoạt động chủ yếu dựa vào nguồn vốn ngân sách; cùng
với tác động mặt trái của cơ chế thị trường đã làm các bệnh viện không làm chủ
được dẫn đến lạm chi và công tác quản lý chi phí không hiệu quả,… Trước những
thực trạng đó, đòi hỏi chính phủ đổi mới phương thức quản lý giao quyền tự chủ tài
chính cho các bệnh viện nhưng vẫn nằm trong sự giám sát,kiểm soát chặt chẽ. Quản
lý tài chính có minh bạch hiệu quả thì mới thu hút được đầu tư; nguồn vốn có được
sử dụng hợp lý thì chất lượng công tác khám chữa bệnh của bệnh viện mới ngày
càng được cải thiện.
Được xây dựng và thành lập vào ngày 02 tháng 10 năm 1905, đến nay sau
gần 110 năm hoạt động bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp đã trở thành bệnh viện hạng 1
tuyến cuối cùng của thành phố trực thuộc Sở Y tế Hải Phòng. Đóng trên địa bàn
Quận Lê Chân, Thành phố Hải Phòng, Bệnh viện có nhiệm vụ chính là khám chữa
bệnh cho nhân dân khu vực thành phố và các Quận huyện ngoại thành Hải Phòng


2

(bao gồm các quận, huyện: Quận Hồng Bàng, Quận Ngô Quyền, Quận Lê Chân
,Quận Kiến An, Dương Kinh, huyện An Dương,An Lão, Vĩnh Bão, Tiên Lãng,
Kiến Thụy). Từ 1 phòng khám và 2 nhà điều trị năm 1906, bệnh viện ngày càng mở
rộng và phát triển và tới nay đã có tới 800 giường bệnh và gần 1000 cán bộ, viên
chức; thường xuyên điều trị cho trung bình 950- 1000 bệnh nhân/ngày; cứu sống
hàng ngàn người mắc bệnh, tai nạn hiểm nghèo và thành công trong việc phẫu thuật
tim hở và ghép thận nhân tạo… Không chỉ đảm bảo công tác chăm sóc khám chữa
bệnh chính xác kịp thời, Bệnh viện Việp Tiệp còn là đơn vị đi đầu trong việc hoàn
thiện hệ thống tài chính luôn minh bạch và hiệu quả.
Để tiếp tục làm tốt công tác quản lý tài chính thì một trong những việc cần
quan tâm là phải tăng cường công tác quản lý chi tại Bệnh viện.

Theo quy chế chi tiêu nội bộ năm 2006 và quy chế chi tiêu nội bộ bổ sung
năm 2011, bệnh viện đã xây dựng một số định mức về chi phí vật tư văn phòng, chi
phí trong nghiệp vụ chuyên môn… Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn
một số định mức không phù hợp và hạn chế cần phải hoàn thiện hơn nữa.
Ngày 15/10/2012 Chính phủ đã ra Nghị định số 85/2012/NĐ-CP về cơ chế
hoạt động, cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập và giá dịch vụ
khám bệnh, chữa bệnh của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập. Nội dung của
nghị định nêu rõ từ năm 2013 đến 2017, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh được
tính trên cơ sở một số chi phí trực tiếp như: Tiền thuốc, hóa chất, vật tư tiêu hao, vật
tư thay thế, tiền điện, nước, nhiên liệu, vệ sinh môi trường trực tiếp để thực hiện
dịch vụ và chi phí về tiền lương, thuê nhân công ngoài … Và theo như kế hoạch, từ
năm 2018 trở đi, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh sẽ được tính đủ các chi phí thực
hiện dịch vụ.
Do vậy, để đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện nay, hoàn thành nhiệm vụ mà
Đảng và Nhà nước đã giao phó cũng như đảm bảo hoạt động kinh doanh dịch vụ
hiệu quả, cần thiết phải tăng cường công tác quản lý các loại chi phí tại bệnh viện.
Nhận thấy sự quan trọng và cấp thiết của vấn đề, tôi chọn đề tài: “Tăng cường công
tác quản lý chi tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp” làm đề tài cho luận văn tốt
nghiệp của mình, nhằm cung cấp những hiểu biết cơ bản nhất về hệ thống thu-chi;
cùng với đó bổ sung thêm một số đề xuất mang tính định hướng và nâng cao hiệu
quả công tác quản lý chi, mà trọng tâm là quản lý theo định mức chi cho cấp quản
lý các cơ sở y tế nói chung và bệnh viện Việt Tiệp nói riêng.


3

2. Mục tiêu nghiên cứu
- Dựa trên những tính toán mức độ hoàn thành công việc chi theo định mức,
đánh giá kết quả của công tác quản lý chi và kết quả hoạt động kinh doanh dịch vụ
của Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp trong thời gian qua.

- Phân tích những mặt hạn chế của việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ.
- Đề xuất một số biện pháp tăng cường công tác quản lý chi, trong đó trọng
tâm là hoàn thiện hệ thống định mức nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chi
tại Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý chi và trọng tâm là
chi theo định mức tại Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp Hải Phòng.
- Luận văn được giới hạn ở phạm vi mức độ nghiên cứu thực trạng hoạt động
công tác quản lý chi của bệnh viện từ năm 2008 đến 2014.
4. Đóng góp mới của luận văn
- Luận văn khái quát hoá cơ sở lý luận về công tác quản lý theo định mức chi
phí và các loại định mức chi phí tại Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp và các bệnh viện
trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
- Một số biện pháp tăng cường công tác quản lý trong đó trọng tâm là hoàn
thiện hệ thống định mức chi phí nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chi tại
Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp ,thúc đẩy tốc độ phát triển bệnh viện theo mục tiêu
đặt ra đến năm 2020.
5. Kết cấu của luận văn
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn công tác quản lý chi tại các bệnh viện
trên địa bàn thành phố hải phòng.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu về công tác quản lý chi tại bệnh viện
Hữu nghị Việt Tiệp.
Chương 3: Thực trạng công tác quản lý chi của bệnh viện Việt Tiệp.
Chương 4: Một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý chi tại Bệnh
viện hữu nghị Việt Tiệp.


4

Chương 1

NHỮNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHI TẠI CÁC BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Từ năm 2006, Chính phủ quan tâm hơn và đẩy mạnh quản lý các đơn vị hành
chính sự nghiệp có nguồn thu. Đây được xem là động thái đúng đắn để định hướng
phát triển kinh tế thị trường của các đơn vị công lập đang hoạt động dựa trên
nguồn ngân sách nhà nước. Bệnh Viện cũng là một trong số các đối tượng được
nghiên cứu áp dụng các biện pháp tài chính mà cụ thể là tăng cường quản lý chặt
chẽ công tác chi tiêu nhằm mục tiêu đạt hiệu quả kinh doanh và giảm thiểu lãng phí
nguồn lực. Để làm rõ câu hỏi: ”Cơ sở để Chính phủ quan tâm đến tài chính công
của bệnh viện? Việc hình thành định mức chi có tác động thế nào đến chất lượng
quản lý của các đơn vị này?”, tại chương I này, luận văn sẽ đề cập đến 2 vấn đề cơ
bản nhất: một là hình thức hoạt động của bệnh viện và hai là sự cần thiết của công
tác quản lý chi tại các bệnh viện trên địa bàn thành phố Hải Phòng (trong đó có
bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp - đối tượng nghiên cứu chính của luận văn).
1.1. Tổng quan về bệnh viện
1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của bệnh viện
 Trên thế
giới
Từ xa xưa đến tận bây giờ, cuộc đời một con người luôn luôn gắn liền với
quy luật sinh- lão- bệnh- tử, và bất kì một giai đoạn hay hoàn cảnh nào trong 4 quy
luật nói trên cũng đều cần tới sự can thiệp của y học. Sự hình thành ngành y theo
chuẩn hệ thống là việc cần thiết và việc phát triển nó là điều tất yếu. Vì vậy, cho đến
nay, nhiều tác giả cho rằng lịch sử y học có thể đã ra đời cùng với lịch sử phát sinh
bệnh tật và lịch sử người thầy thuốc. Trong hang Ba anh em (La Grotte des Trois
Frères) người ta đã tìm được bức vẽ cách đây khoảng 17 ngàn năm mô tả một phù
thủy đầu hưu đang chữa bệnh.Y học thời tiền sử dùng thảo mộc, thể tạng động vật
hay khoáng chất để chữa trị mà nhiều khi chúng được người chữa trị (như tu sĩ, thầy
thuốc) mô tả như là những chất thần diệu. Y khoa sơ khởi được ghi nhận từ lâu
trong nhiều nền văn minh cổ như Ấn Độ, Ai Cập, Trung Hoa hay Hy Lạp.

5

Ông Hippocrates được xem là tổ sư của ngành y mà kế thừa ngày nay là y
học phương Tây hay Tây y. còn ông Galen đã đặt nền tảng phát triển cho lý luận y
khoa. Sau khi đế chế La Mã sụp đổ và bắt đầu thời Trung Cổ, các lương y trong thế
giới đạo Hồi đã kế tục và tạo nên bước đột phá lớn cho ngành nhờ được hỗ trợ từ
bản dịch sang tiếng A rập các công trình của Hippocrates và Galen. Nhiều lương y
tiên phong nổi tiếng là người A Rập, như ông Avicenna được gọi là "tổ sư y học
hiện đại", ông Abulcasislà tổ sư ngành phẫu thuật, ông Avenzoar là tổ sư ngành
phẫu thuật thực nghiệm, ông Ibnal-Nafis là tổ sư ngành sinh lí học circulatory
physiology, và ông Averroes.Còn ông Rhazes sáng lập ngành nhi khoa là người đầu
tiên phản biện thuyết Grecian về humorismvẫn ảnh hưởng đến y học phương Tây
thời Trung đại. Từ đó việc phát triển y học cũng kéo theo việc hình thành nên
những cơ sở chuyên biệt dành cho việc khám chữa bệnh, được gọi là Bệnh viện
(hay còn gọi là nhà thương, bệnh xá…) như chúng ta thấy bây giờ.
Ngày nay, một BV hiện đại có các nhiệm vụ: 1) Chẩn đoán bệnh và chữa
bệnh bằng các kĩ thuật tiến bộ, hiện đại phù hợp với sự phát triển của mỗi nước.
Bệnh nhân thường lưu trú một số ngày; bảo đảm các điều kiện sinh hoạt cho bệnh
nhân đầy đủ, sạch sẽ, vô khuẩn, tránh sự lây chéo giữa các bệnh nhân. 2) Nghiên
cứu khoa học, chú ý các lĩnh vực y - sinh học và y - xã hội học, những vấn đề cấp
thiết đối với sức khoẻ nhân dân. 3) Đào tạo cán bộ y tế và thầy thuốc. 4) Cải tiến tổ
chức và phương thức hoạt động, giảm bớt ngày bệnh nhân nằm viện, chuyển bệnh
nhân ra điều trị ngoại trú (điều trị tại nhà); phát triển mạng lưới các trạm y tế cơ sở,
để có thể khám và điều trị, chăm sóc sức khoẻ tại gia đình sau khi bệnh nhân ra
viện. 5) Phổ biến kiến thức y học, xây dựng nếp sống văn minh (sạch sẽ, ngăn nắp,
trật tự,...).
Có nhiều loại BV chuyên khoa, chuyên ngành như BV nhi, BV phụ sản, BV
mắt, BV tâm thần, vv. BV dã chiến là cơ sở y tế quân đội có nhiệm vụ cứu chữa cho

thương binh, bệnh binh trong các điều kiện hoạt động ngoài doanh trại thời chiến
cũng như trong diễn tập thời bình. Với các tiến bộ của khoa học - công nghệ nói
chung, của y - dược học nói riêng, việc chữa bệnh ở các BV hiện đại trở nên rất đắt
tiền. Không có một nhà nước nào có thể cung cấp đủ ngân sách cho hoạt động của


6

các BV và thoả mãn các yêu cầu chữa bệnh. Để giải quyết khó khăn về ngân sách
cho các BV công, khuynh hướng hiện nay là: chữa bệnh tại nhà ở các thành phố;
mở các BV tư; thay đổi tính chất của các BV công, chuyển thành các cơ sở dịch vụ
đặc biệt, bảo đảm phúc lợi công cộng cho toàn dân theo một quy chế thích hợp với
mỗi thành phần nhân dân, ưu tiên chữa bệnh không mất tiền cho người nghèo; được
cung cấp hằng năm một ngân sách thích đáng; hạch toán kinh tế đầy đủ, lấy thu bù
chi, nhưng không kinh doanh đơn thuần vì lợi nhuận...
 Tại Việt Nam
Bệnh viện Trung ương Huế là bệnh viện Tây y đầu tiên của Việt
Nam và Đông Dương, thành lập năm 1894. Tháng Ba năm 1961, bệnh viện đã được
tân trang với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và xây thêm Khoa Nhi (cũ)
với hơn 100 giường. Sau đó, thấy được mức độ cần thiết của ngành y tế, Nhà nước
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã có những quan tâm đúng đắn trong việc
mở rộng mạng lưới các bệnh viện trên hệ thống toàn quốcvà không ngừng nâng cao
chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh. Tại Hải Phòng, hiện có 15 bệnh viện và viện y
phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân thành phố và các tỉnh lân cận như
Quảng Ninh, Thái Bình, Hải Dương... Vinh dự trở thành bệnh viện đa khoa loại I
duy nhất tại Hải Phòng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp có quy mô lớn nhất thành
phố; là nơi áp dụng những cải tiến khoa học công nghệ hàng đầu tại Việt Nam.
Không chỉ xuất sắc trong công tác khám chữa bệnh, Việt Tiệp còn đi đầu trong công
tác hoạch toán thu-chi, không ngừng tăng cường tính hiệu quả kinh tế và cân bằng
hợp lý tài chính của bệnh viện.

1.1.2. Chức năng nhiệm vụ của bệnh viện
Năm 1972 Bộ Y tế ban hành “Tổ chức, chức trách, chế độ công tác bệnh
viện” hướng dẫn về tổ chức, chức trách, chế độ chuyên môn công tác bệnh viện, để
các Bệnh viện nghiên cứu có giường bệnh, gọi chung là Bệnh viện áp dụng; tiếp
theo năm 1988, Bộ Y tế có quyết định 266/QĐ ngày 1 tháng 4 năm 1988 bổ sung;
“Chế độ chuyên môn công tác Bệnh viện” những tài liệu này đã là cơ sở pháp lý
cho mọi hoạt động của hệ thống Bệnh viện trong nhiều năm.
Thực hiện chính sách đổi mới của Đảng, của Nhà nước để phù hợp với cơ
chế kinh tế mới trong lĩnh vực khám bệnh, chữa bệnh; yêu cầu cấp bách là phải tăng


7

cường công tác quản lý Bệnh viện, phải cụ thể hoá chức năng nhiệm vụ, chức danh
công tác và chế quản lý chuyên môn kỹ thuật. Bộ Y tế có quyết định số
1895/1997/QĐ-BYT ngày 19 tháng 9 năm 1997 ban hành “Quy chế bệnh viện”
trong đó nêu rõ các chức năng, nhiệm vụ của các bệnh viện đa khoa và chuyên khoa
theo phân hạng của Bộ Y tế.
1.1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện đa khoa
 Bệnh viện đa khoa hạng I
Bệnh viện đa khoa hạng I là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trực thuộc Bộ Y tế
hoặc Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh, thành phố và các Ngành có trách nhiệm khám
bệnh, chữa bệnh cho nhân dân một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Bệnh
viện có đội ngũ cán bộ y tế có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, được trang bị hiện
đại, có các chuyên khoa sâu, cơ sở hạ tầng phù hợp. Chức năng và nhiệm vụ của
bệnh viên đa khoa hạng I là:
- Cấp cứu - khám bệnh - chữa bệnh:
Tiếp nhận tất cả các trường hợp người bệnh từ ngoài vào hoặc các Bệnh viện
khác chuyển đến để cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh nội trú và ngoại trú. Tổ chức
khám sức khoẻ và chứng nhận sức khoẻ theo quy định của Nhà nước.

Có trách nhiệm giải quyết toàn bộ bệnh tật từ các nơi chuyển đến cũng như
tại địa phương nơi Bệnh viện đóng. Tổ chức khám giám định sức khoẻ khi hội đồng
giám định y khoa trung ương hoặc tỉnh, thành phố, trưng cầu; khám giám định pháp
y khi cơ quan bảo vệ pháp luật trưng cầu.
- Đào tạo cán bộ y tế:
Bệnh viện là cơ sở thực hành để đào tạo cán bộ y tế ở bậc trên Đại học, Đại
học và trung cấp.Tổ chức đào tạo liên tục cho các thành viên trong Bệnh viện và
tuyến dưới nâng cao trình độ chuyên môn.
- Nghiên cứu khoa học về y học:
Tổ chức thực hiện các đề tài nghiên cứu về y học và ứng dụng những tiến
bộ kỹ thuật y học ở cấp Nhà nước, cấp bộ, cấp Cơ sở, chú trọng nghiên cứu y
học cổ truyền kết hợp với y học hiện đại và các phương pháp chữa bệnh không
dùng thuốc. Kết hợp với các bệnh viện chuyên khoa đầu ngành để phát triển kỹ


8

thuật của Bệnh viện. Nghiên cứu dịch tễ học cộng đồng trong công tác chăm sóc
sức khỏe ban đầu…
- Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn kỹ thuật:
Lập kế hoạch và tổ chức thực hiện chỉ đạo các Bệnh viện tuyến dưới phát
triển kỹ thuật chuyên môn nâng cao chất lượng chuẩn đoán và điều trị. Kết hợp với
các Bệnh viện tuyến dưới thực hiện chương trình và kế hoạch chăm sóc sức khoẻ
ban đầu trong khu vực.
- Phòng bệnh:
Tuyên truyền, giáo dục sức khoẻ cho cộng đồng. Phối hợp với các cơ sở y tế
phòng thực hiện thường xuyên nhiệm vụ phòng bệnh, phòng dịch.
- Hợp tác quốc tế:
Hợp tác với các tổ chức hoặc cá nhân ở ngoài nước theo đúng quy định của
Nhà nước.

- Quản lý kinh tế tài chính trong Bệnh viện:
Có kế hoạch sử dụng hiệu quả cao ngân sách Nhà nước cấp. Thực hiện
nghiêm chỉnh các quy định của Nhà nước về thu, chi ngân sách của Bệnh viện.
Từng bước hạch toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh.Tạo thêm nguồn kinh phí từ
các dịch vụ y tế: Viện phí, bảo hiểm, y tế, đầu tư của nước ngoài và các tổ chức
kinh tế khác.
 Bệnh viện đa khoa hạng II
Bệnh viện đa khoa hạng II là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của tỉnh thành phố
trực thuộc Trung ương hoặc khu vực các huyện trong tỉnh và các Ngành. Có đội ngũ
cán bộ chuyên khoa cơ bản có trình độ chuyên môn sâu có trang bị thích hợp đủ khả
năng hỗ trợ cho Bệnh viện hạng III. Chức năng và nhiệm vụ của bệnh viện đa khoa
hạng II bao gồm 7 chức năng nhiệm vụ chính như của bệnh viện đa khoa hạng I.
Nhưng khác với bệnh viện đa khoa hạng I, bệnh viện đa khoa hạng II có nhiệm vụ
chuyển người bệnh lên tuyến trên khi Bệnh viện không đủ khả năng giải quyết và
bệnh viện không phải là cơ sở thực hành đào tạo cán bộ y tế ở bậc trên đại học.
 Bệnh viện đa khoa hạng III
Bệnh viện đa khoa hạng III là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc Sở Y tế
tỉnh, thành phố và các ngành có trách nhiệm khám bệnh, chữa bệnh cho nhân dân


9

một huyện hoặc một số huyện, quận trong tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và
các ngành. Bệnh viện có đội ngũ cán bộ chuyên môn, trang thiết bị và cơ sở hạ tầng
phù hợp. Bệnh viện đa khoa hạng III có 7 chức năng nhiệm vụ chính tương tư như
bệnh viện đa khoa hạng I, hạng II. Điểm khác biệt của bệnh viện đa khoa hạng III là
bệnh viện có nhiệm vụ là chuyển người lên tuyến trên khi bệnh viện không đủ khả
năng giải quyết và là cơ sở thực hành cho các trường, lớp trung học y tế, không có
nhiệm vụ là cơ sở thực hành đào tạo cán bộ y tế ở bậc trên đại học và đại học. Bệnh
viện đa khoa hạng III không được tổ chức thực hiện các đề tài nghiên cứu về y học

ở cấp Nhà nước.
Bảng 1.1. Tổng hợp chức năng nhiệm vụ của bệnh viện đa khoa theo phận
hạng của Bộ Y tế
TT

Bệnh viện

Đa khoa Đa khoa

Đa khoa

hạng I

hạng II

hạng III

1 Cấp cứu - Khám bệnh - Chữa bệnh

x

x

x

2 Đào tạo cán bộ y tế

x

x

x

Cơ sở thực hành đào tạo cán bộ y tế trên đại học

x

o

o

Cơ sở thực hành đào tạo các bộ y tế đại học

x

x

o

Cơ sở thực hành đào tạo cán bộ y tế trung học

x

x

x

x

x

x

Đề tài y học cấp Nhà nước

x

x

O

Đề tài y học cấp Bộ hoặc cấp cơ sở

x

x

x

4 Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn, kỹ thuật

x

x

x

5 Phòng bệnh

x

x

x

6 Hợp tác quốc tế

x

x

x

7 Quản lý kinh tế y tế

x

x

x

3 Nghiên cứu khoa học về y học

(Nguồn: Quy chế bệnh viện của Bộ Y tế)


10

1.1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện chuyên khoa
 Bệnh viện chuyên khoa hạng I.

Bệnh viện chuyên khoa hạng I là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc Bộ Y
tế hoặc trực thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các ngành; làm
nhiệm vụ khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa bao gồm nhiều tỉnh, thành phố.
Bệnh viện có đội ngũ cán bộ chuyên khoa sâu, có trình độ kỹ thuật cao, được trang
bị hiện đại cơ sở hạ tầng phù hợp. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện chuyên
khoa hạng I là:
- Cấp cứu - Khám bệnh - Chữa bệnh
- Đào tạo cán bộ
- Nghiên cứu khoa học về y học
- Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn, kỹ thuật
- Phòng bệnh
- Hợp tác quốc tế
- Quản lý kinh tế
 Bệnh viện chuyên khoa hạng II
Bệnh viện chuyên khoa hạng II cở sở khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa
trực thuộc sở y tế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các Ngành, có trách
nhiệm khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa khu vực bao gồm nhiều tỉnh, thành phố.
Bệnh viện có đội ngũ cán bộ chuyên khoa, trang bị thích hợp và cơ sở hạ tầng phù
hợp. Bệnh viện chuyên khoa hạng II cũng bao gồm 7 chức năng nhiệm vụ như bệnh
viện đa khoa hạng II nhưng ở phạm vi chuyên khoa riêng.
 Bệnh viện chuyên khoa hạng III
Bệnh viện chuyên khoa hạng III là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa
trực thuộc Sở Y tế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các ngành, có trách
nhiệm khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa cho người bệnh ở địa phương. Chức
năng nhiệm vụ của bệnh viện chuyên khoa hạng III bao gồm 7 chức năng nhiệm vụ
của bệnh viện đa khoa hạng III, nhưng chỉ ở phạm vi chuyên khoa riêng.


11

Bảng 1.2. Tổng hợp chức năng nhiệm vụ của bệnh viện chuyên khoa theo phân
hạng của Bộ Y tế
Chuyên Chuyên Chuyên
TT

Bệnh viện

khoa
hạng I

1
2

Cấp cứu - Khám bệnh - Chữa bệnh thuộc phạm vi

hạng II hạng III
x

x

x

x

x

x

o

o

x

x

o

o

x

x

Nghiên cứu khoa học về y học

x

x

x

Đề tài y học về chuyên khoa cấp Nhà nước

x

x

o

Đề tài y học về chuyên khoa cấp Bộ hoặc cấp cơ sở

x

x

x

x

x

x

Đào tạo cán bộ y tế
tham gia giảng dạy chuyên khoa ở bậc trên đại học
Cơ sở thực hành đào tạo các bộ y tế chuyên khoa và
tham gia giảng dạy chuyên khoa ở bậc đại học
Cơ sở thực hành đào tạo cán bộ y tế chuyên khoa ở
bậc trung học

4

khoa

x

chuyên khoa của bệnh viện
Cơ sở thực hành đào tạo cán bộ y tế chuyên khoa và

3

khoa

Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn, kỹ thuật
chuyên khoa

5

Phòng bệnh

x

x

x

6

Hợp tác quốc tế

x

x

x

7

Quản lý kinh tế y tế

x

x

x

(Nguồn: Quy chế bệnh viện của Bộ Y tế)
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi
1.2.1. Cơ sở lý luận
1.2.1.1. Lý luận về công tác quản lý chi
Quản lý chi phí là yếu tố tối quan trong để quyết định 1 tổ chức mà ở đây là
bệnh viện có đạt được những mục tiêu trên phương diện tài chính hay không. Nó là
sự đảm bảo cho nguồn vốn được huy động từ các nguồn thích hợp với chi phí hợp
lý và vào đúng thời điểm để bệnh viện đạt được nhu cầu đầu tư, chi tiêu của mình.
Bệnh viện cần phân tích chi phí một cách kỹ càng dựa trên các nguồn tài chính khác


12

nhau trước khi phân bổ nó cho các phòng ban, cho các nhiệm vụ cụ thể. Qua thời
gian, các hoạt động tài chính trong doanh nghiệp có nhiều sự thay đổi lớn, cụ thể là
việc quản lý chi phí đã được nâng tầm đáng kể đối với các nhà quản lý.
Vậy ý nghĩa của việc quản lý chi phí là gì? Quản lý chi phí sẽ quyết định
thành công về mặt tài chính của một bệnh viện, sẽ là mấu chốt trong việc đưa ra
quyết định, sẽ đánh giá hiệu quả làm việc, giữ vai trò cố vấn cho bệnh viện và giúp
bệnh viện sử dụng một cách tối ưu nhất các nguồn tài nguyên cho công tác khám
chữa bệnh.
Việc quản lý chi chặt chẽ sẽ cung cấp thông tin về các số liệu trên giấy tờ và
ngoài đời thực một cách đầy đủ và khoa học nhất. Điều này giúp cho việc đánh giá

chi phí cho các nghiệp vụ được chính xác hơn, từ đó bệnh viện sẽ đưa ra các quyết
định đúng đắn giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và giảm bớt gánh nặng lên ngân sách
của nhà nước. Do đó, cần thiết phải xây dựng 1 bộ quy chế chi tiêu nội bộ nhằm hỗ
trợ tốt hơn cho công tác quản lý chi của bệnh viện.
Xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ ngoài các căn cứ pháp lý bệnh viện còn
dựa trên những phương pháp tính toán khoa học để xây dựng định mức chi phí. Căn
cứ vào số liệu của kỳ báo cáo bệnh viện dùng phương pháp bình quân số học giản
đơn hoặc bình quân số học gia quyền tính chi phí thực tế bình quân chung làm căn
cứ cho việc xác định định mức chi.
Quy chế chi tiêu nội bộ được xây dựng theo nguyên tắc dân chủ, công khai
trong Bệnh viện, có sự lãnh đạo của Đảng bộ, có ý kiến tham gia của tổ chức Công
đoàn, lãnh đạo các phòng ban. Những nội dung chi nằm trong phạm vi xây dựng
quy chế chi tiêu nội bộ đã được thảo luận rộng rãi, dân chủ, công khai trong đơn vị
với hình thức đóng góp ý kiến của từng khoa, phòng. Quy chế chính thức đã được
thông qua trước toàn thể cán bộ công chức của Bệnh viện trong hội nghị cán bộ
công chức.
Quy chế chi tiêu nội bộ quán triệt nguyên tắc phân phối theo lao động và nhu
cầu cơ bản về đời sống của cán bộ công chức, viên chức Bệnh viện. Quy chế chi
tiêu nội bộ được xây dựng với mục tiêu chủ yếu là cải thiện thu nhập cho người lao
động đảm bảo nguyên tắc: