Giáo trình căn bản Lý luận văn học

VĂN HỌC, NGHỆ THUẬT NGÔN TỪ

XIN CHÀO !


VĂN HỌC, NGHỆ THUẬT NGÔN TỪ

VÌ SAO ???


NGHỆ THUẬT LÀ GÌ ?
• Lev Tolstoy nói về Nghệ thuật
• 1. Trong tác phẩm “Nghệ thuật là gì?” được xuất bản năm 1896, tác giả
Chiến tranh và hòa bình đã định nghĩa nghệ thuật như một hình thức
truyền đạt các cảm xúc mà một người đã trải qua tới những người khác,
khiến cho những người này cũng bị lây nhiễm các cảm xúc đó và thấy
như mình cũng trải qua những kinh nghiệm đó.


Văn học là sự phản ánh hiện thực khách quan vào não người
thông qua lăng kính chủ quan

Hiện
thực
khách
quan

Tác giả

Tác
phẩm

Người đọc

Tái
hiện


Nghệ thuật là gì ?
• Theo L. Tolstoy, để hiểu nghệ thuật một cách đúng đắn, chúng ta cần từ bỏ thói
quen coi nghệ thuật như công cụ tạo nên khoái lạc, như hoạt động nhằm tạo ra cái
Đẹp. Cái Đẹp là một khái niệm chủ quan, vì thế không thể dùng cái Đẹp như một
tiêu chuẩn khách quan để định ra cái gì là nghệ thuật, cái gì không phải là nghệ
thuật. Nghệ thuật là một trong những điều kiện của cuộc sống con người, là một
trong những phương thức giao tiếp giữa con người với nhau. Nghệ thuật không phải
là của riêng của một giai cấp đặc biệt nào trong xã hội. Việc giới hạn nghệ thuật
nhằm phục vụ quyền lợi của một vài giai cấp nào đó, bất kể đó là tư sản, công nhân,
hay nông dân, v.v... là chối bỏ chân lý rằng nghệ thuật là quan trọng cho toàn xã hội.


NGÔN TỪ LÀ GÌ?
• Ngôn từ
• Danh từ: từ ngữ được diễn đạt thành lời, thành văn bản
• Vd: nghệ thuật sử dụng ngôn từ; ngôn từ sắc sảo


Ngôn từ là gì
• Ngôn từ là lời nói được sử dụng với tất cả các phẩm chất thẩm mỹ và khả
năng nghệ thuật của nó.

• Thông thường, người ta nói đến chất liệu của văn học là nói đến ngôn

ngữ. Tuy nhiên muốn chính xác phải gọi chất liệu đó là lời nói, bởi vì
không phải từ vựng trong ý nghĩa từ điển hay các ý nghĩa về ngữ âm ngữ
pháp, tu từ tạo thành chất liệu của hình tượng văn học. Ngôn từ của văn
học đa dạng hơn, đó là câu, sự kết hợp các từ và ngữ tạo thành đơn vị của
lời nói, và văn bản, một cấu trúc trên câu có khả năng phản ánh các yếu tố
hiện thực trong mối liên hệ, tương quan lẫn nhau. Từ trong các quan hệ
đó, các tiềm năng thẩm mỹ của từ mới phát huy đầy đủ.


Tác phẩm văn học là tác phẩm nghệ thuật
Tác giả là nghệ sỹ
• Người nghệ sỹ sử dụng ngôn từ làm chất liệu để sáng tạo ra tác phẩm.
• Cũng như: Hội họa dùng màu sắc, đường nét… âm nhạc diễn tả bằng âm
thanh, tiết tấu… điêu khắc dùng chất liệu (kim loại, đá, gỗ…) tạo nên
hình khối, đường nét v.v… Còn văn học phải diễn tả bằng ngôn từ. Mỗi
tác phẩm văn học phải được gắn liền với một thứ ngôn ngữ và văn tự
(gốc) nhất định. Ngôn ngữ, văn tự là công cụ của nhà văn.


Ví dụ
• Nhà văn Nguyễn Tuân được ca ngợi là bậc thầy về ngôn ngữ.
• “Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử, bờ sông hồn nhiên như một nỗi
niềm cổ tích tuổi xưa” - Sánh độc đáo, sáng tạo trong Người lái đò Sông
Đà.

• Đại thị hào Nguyễn Du với Truyện Kiều:
“Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy vân”

• “Ngày xửa ngày xưa trong một gia đình nọ sinh được hai đứa con gái đầu lòng. Cô chị tên

là Thúy Kiều còn cô em tên là Thúy Vân” - Tôi


Khả năng nghệ thuật của ngôn từ
thể hiện ở tính hình tượng của nó.
•   Tính hình tượng là gì?
• Tính hình tượng là cái khả năng gợi những hình tượng
nghệ thuật, đưa ta thâm nhập vào thế giới của cảm xúc,
ấn tượng, suy tưởng mà ngôn ngữ thông thường ít khi
đạt được.

• Các loại từ “hình tượng”: tượng thanh, tượng hình, mô
tả trạng thái, cảm giác…


Tính hình tượng là gì?
• Phương thức chuyển nghĩa của từ: ví von, ẩn dụ, hoán dụ
 Khả năng của ngôn từ trong việc soi sáng một vật này
lên một vật khác.

• Thể hiện hiện thực cuộc sống: bất kì lời nói, lời viết nào
cũng có thể xem như là một chi tiết của cuộc sống, bộc lộ
những bản chất sâu kín của đời sống khác với nội dung
trực tiếp của lời nói.  Chất liệu ngôn từ không phải là yếu
tố hình thức thuần túy mà còn mang yếu tố nội dung


Nói văn học là nghệ thuật ngôn từ thực chất là
nói văn học là nghệ thuật sử dụng câu văn, lời
văn, bài văn vào mục đích nghệ thuật.

XIN CẢM ƠN !


NHÓM 2
•
•
•
•
•
•
•

Nguyễn Quang Cảnh
Nguyễn Văn Chương
Hoàng Thị Duyên
Mô Lô Đam San
Ngô Đinh Tuấn Hải
Sa Ly
H’ Sương Ayun