Giáo án Sinh học 9 bài 25: Thường biến

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 25: THƯỜNG BIẾN
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/Kiến thức
- Định nghĩa được thường biến và mức phản ứng
- Nêu được mối quan hệ kiểu gen, kiểu hình và ngoại cảnh; nêu được một số ứng dụng của
mối quan hệ đó.
- Nhận biết được một số thể đa bội bằng mắt thường qua tranh ảnh.
2/Kĩ năng
- Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình
- Hoạt động nhóm
- Thu thập tranh ảnh, mẫu vật có liên quan đến thường biến
Kĩ năng sống
- Kĩ năng hợp tác, ứng xử / giao tiếp, lắng nghe tích cực
- Thu thập và xử lí thông tin
- Tự tin bày tỏ ý kiến
3/ Thái độ.
Củng cố niềm tin vào khoa học, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu
II/ Phương pháp
- Dạy học nhóm
- Động não
- Hỏi và trả lời
- Vấn đáp tìm tòi
- Trực quan
III/ Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 25 SGK
- HS: Xem trước bài nội dung bài.

TaiLieu.VN

Page 1

IV/ Tiến trình lên lớp.
1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Thể đa bội là gì ? Có thể nhận biết cây đa bội bằng mắt thường qua những dấu hiệu nào?
(?) Trình bày cơ chế hình thành thể đa bội? Người ta có thể gây tạo thể đa bội bằng phương
pháp nào ?
3/ Bài mới.
a/ Khám phá.
GV: Ở tiết trước chúng ta đã nghiên cứu xong các loại đột biến như: Đột biến gen, đột biến cấu
trúc NST, đột biến số lượng NST. tiết học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về thường biến. Vậy
thường biến là gì, so với đột biến khác nhau ở những điểm nào và có mối quan hệ giữa kiểu
gen, môi trường và kiểu hình ra sao, chúng ta tiếp tục n/c.
b/ Kết nối
Thời gian
12’

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm thường biến
I/ Sự biến đổi kiểu hình do tác
- Gv: Y/c hs đọc thông tin, quan sát hình động của môi trường
25
- Gv: Phân tích sơ lược hình vẽ và cho hs
thảo luận:
- HS: Tự thu thập thông tin
(?) Sự biểu hiện ra kiểu hình của một

kiểu gen phụ thuộc voà những yếu tố
- HS: Phụ thuộc vào kiểu gen và môi
nào?
trường
(?) Trong các yếu tố đó yếu tố nào được
- HS: Kiểu gen được xem là yếu tố
xem như không biến đổi?
không biến đổi.

(?) Thường biến là gì?

TaiLieu.VN

- Thường biến là những biến đổi kiểu
hình phát sinh trong đời sống cá thể

Page 2


- Gv: Phân tích thêm thí dụ:
→ Ở cây rau dừa nước : Khúc thân mọc
trên bờ có đường kính nhỏ và chắc, lá
nhỏ; Khúc thân mọc ven bờ có thân và lá
lớn hơn; Khúc thân mọc trải trên mặt
nước thì thân có đường kính lớn hơn...

dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi
trường
- Thường biến thường biến đổi đồng
loạt theo hướng xác định tương ứng

ới điều kiện ngoại cảnh
- Không di truyền

→ Cùng thuộc một giống su hào,
nhưng cây trồng ở luống đất bón phân,
tưới nước và phòng trừ sâu bệnh đúng
quy trình kĩ thuật có củ to hơm hẳn so
với củ ở những cây trồng ở luống không
làm đúng qui trình kĩ thuật...
- Gv: Qua thí dụ cho ta thấy môi trường
cũng là y/t gây biến đổi kiểu hình.

- Gv: Có thể cho hs phân biệt thường
biến với đột biến

Thường biến

Đột biến

- Thường biến là - Đột biến là
những biến đổi những biến đổi
kiểu hình
trong cơ sở vật
chất của tính di
truyền
- Đột biến xuất
- Phát sinh đồng hiện với tần số
loạt theo cùng thấp, một cách
một hướng tương ngẫu nhiên
ứng với điều kiện

môi trường
- Không di truyền - Di truyền
cho thế hệ sau

TaiLieu.VN

Page 3


- Thường có lợi

11’

- Thường có hại

Hoạt động 2: Tìm hiểu mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình
II/ Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi
trường và kiểu hình.
- Gv: Y/c hs đọc thông tin và cho hs nhắc
lại:
- Tự thu thập thông tin
(?) Sự biến đổi ra kiểu hình phụ thuộc
vào những yếu tố nào ? Và yếu tô nào
được xem là khôn biến đổi ?

- HS: Phị thộc vào kiểu kiểu gen và
môi trường, kiểu gen là yếu tố không
biến đổi.

(?) Vậy em có nhận xét gì giữa kiểu gen,

môi trường và kiểu hình ?
- HS: Có sự tương tác với nhau.
(?) Hãy vẽ sơ đồ minh hoạ mối quan hệ
đó ?
- Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận →
- Gv: Cần nhấn mạnh thêm:
+ Tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ
yếu vào kiểu gen, ít chịu ảnh hưởng của
môi trường
+ Tính trạng số lượng thường chịu ảnh
hưởng của môi trường.

TaiLieu.VN

Môi trường
- HS: Kiểu gen -------------- kiểu
hình
- Kiểu hình là kết quả tương tác
giữa kiểu gen và môi trường
- Các tính trạng chất lượng phụ
thuộc chủ yếu vào kiểu gen
- Các tính trạng số lượng chịu ảnh
hưởng của môi trường.

Page 4


10’

Hoạt động 3: Hình thành khái niệm mức phản ứng

III/ Mức phản ứng
- Gv: Y/c đọc thông tin và thảo luận các
câu hỏi sau:
- HS: Tự thu thập thông tin
(?) Giới hạn năng suất của giống DR 2 do
giống hay kĩ thuật trồng trọt qui định ?
- HS: Do giống qui định, còn môi
trường là kết quả tương tác.
(?) Mức phản ứng là gì ?
- Mức phản ứng là giới hạn thường
biến của một kiểu gen trước môi
trường khác nhau
- Gv: Thí dụ: Giống lúa DR2 được tạo ra - Mức phản ứng do kiểu gen qui định
từ một dòng tế bào (2n) biến đổi, có thể
đạt năng suất tối đa gần 8 tấn/ ha/ vụ
trong điều gieo trồng tốt nhất, còn trong
điều kiện bình thường chỉ đạt năng suất
bình quân 4,5 – 5,0 tấn/ha.

5’

Hoạt động 4: Củng cố và tóm tắt bài
- Thường biến là gì ? Phân biệt thường với đột biến ?
- Sự biểu hiện ra kiểu hình của một kiểu gen phụ thuộc vào những yếu tố
nào ? Yếu tố nào được xem là không biến đổi ?
- Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình ?
- Mức phản ứng là gì ? Cho thí dụ về mức phản ứng ở cây trồng ?

1’

Hoạt động 5: Hướng học ở nhà
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3 trang 73
- Xem trước nội dung bài 26, kẽ bảng 26 vào vở bài tập

TaiLieu.VN

Page 5