Giáo án Sinh học 9 bài 12: Cơ chế xác định giới tính

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
Bài 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I/Mục tiêu
1/ Kiến thức.
- Nêu được một số đặc điểm của NST giới tính và vai trò của nó đối với sự xác định giới
tính.
- Giải thích được cơ chế xác định NST giới tính và tỉ lệ đực, cái ở mỗi loài là 1 : 1
- Nêu được các yếu tố môi trường và ngoài ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.
2/ Kĩ năng.
- Tiếp tục phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình.
- Phát triển tư duy lí luận( Phân tích, so sánh)
- Hoạt động nhóm
Kĩ năng sống
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ
- Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, hợp tác hoạt động nhóm
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, quan sát sơ đồ để tìm hiểu về NST giới tính, cơ
chế xác định giới tính và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính
3/ Thái độ
- Củng cố niềm tin vào khoa học.
II/ Phương pháp/ kĩ thực dạy học tích cực
- Động não
-Trực quan
- Vấn đáp tìm tòi
- Dạy học nhóm
- Giải quyết vấn đề
III/Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 12.1, 12.2 SGK.

TaiLieu.VN

Page 1

- HS: Xem trước nội dung bài
IV/ Tiến trình lên lớp
1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
- Trình bày quá trình phát sinh giao tử ở động vật?
- Nêu điểm giống và khác nhau cơ bản của 2 quá trình phát sinh giao tử đực và cái?
3/ Các hoạt động dạy học
a/ Khám phá:
Chúng ta đã biết sự phối hợp các quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh.
Đảm bảo duy trì ổn định bộ NST của loài qua các thế hệ. Vậy cơ chế xác định giới tính
của oài như thế nào và các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính...
b/ Kết nối:
Thời
gian

Hoạt động của Thầy
Hoạt động 1: Tìm hiểu
một số đặc điểm của NST giới
tính và vai trò của nó đối với sự
xác định giới tính

Hoạt động của Trò
I/ Nhiễm sắc thể giới tính.

- Gv: Cho hs nhắc lại: Bộ NST của
ruồi giấm.
(?) Nêu điểm giống và khác nhau ở - HS: Nhắc lại được:
bộ NST của ruồi đực và ruồi cái.

11’
+ Giống nhau: số lượng 8 NST; Hình
dạng: 1 cặp hình hạt, 2 cặp hình chữ v.
+ khác nhau: Con đực: 1 chiếc hình
que,1 chiếc hình móc.
Con cái: 1 cặp hình que.
- Gv: chốt lại kiến thức cũ
- Gv: Y/c hs nghiên cứu thông tin,

TaiLieu.VN

Page 2


quan sát hình 12.1 và trả lời các câu - HS: Tự thu nhận thông tin
hỏi:
(?) Cho biết số lượng bộ NST ở - HS: Số lượng 23 cặp NST
người.
(?) Bộ NST ở người gồm có mấy
loại? cho biết số lượng và kí hiệu của
từng loại NST.
- HS: Gồm 22 cặp NST thường(A) và 1
cặp NST giới tính.
XX: Nữ; XY: Nam.
- Gv: Lấy TD minh họa: Bộ NST ở
người.
+ 44A + XX → Nữ
+ 44A + XY → Nam
→ XX: là NST tương đồng; XY
NST không tương đồng.

(?) Nêu điểm khác nhau giữa NST
thường và NST giới tính
- Gv: Giải thích thêm:
→ về hình dạng:
+ NST giới tính tồn tại thành
từng cặp tương đồng(XX) hoặc không
tương đồng(XY).

- HS: Khác nhau về hình dạng, số lượng,
chức năng.

+ NST thường luôn luôn tồn tại
thành từng cặp tương đồng.
→ về chức năng:
+ NST giới tính: Chủ yếu mang
gen qui định giới tính của cơ thể.
+ NST thường chỉ mang gen qui
định tính trạng thường của cơ thể.

Ở tế bào lưỡng bội(2n NST):
- Có cặp NST thường (A)

TaiLieu.VN

Page 3


- Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận. 

- Một cặp NST giới tính

+ Tương đồng XX
+ Không tương đồng XY
- NST giới tính mang gen qui định:
+ Tính đực, cái

 Hoạt động 2:Tìm hiểu cơ chế
NST xác định giới tính.
- Gv: Giới thiệu thí dụ cơ xác định
giới tính ở người.

+ Tính trạng liên quan giới tính.
II. Cơ chế NST xác định giới tính

- Gv: Y/c hs quan sát hình 12.1 và
thảo
luận:

- HS: Tự thu thập thong tin, quan sát
hình 12.1 và trao đổi nhóm thống nhất ý
kiến

15
’

(?) Có mấy loại trứng và tinh trùng
được tạo ra qua giảm phân.

(?) Sự thụ tinh giữa các loại tinh
trùng mang NST giới tính nào với
trứng để tạo hợp tử phát triển thành

con trai hay con gái.

TaiLieu.VN

- HS: Qua giảm phân:

Page 4


+ Mẹ sinh ra 1 loại trứng 22A + X
(?) Tại sao tỉ lệ con trai và con gái + Bố sinh ra 2 loại tinh trùng
sơ sinh là xấp xỉ 1 : 1.
22A + X và 22A + Y
- Gv: Có thể tóm tắt sơ đồ.
P (44A + XX) x (44A + XY)
Gp 22A + X
F1

- HS: Sự thụ tinh giữa trứng với:

- 22A + X

+ Tinh trùng X + X → XX (Gái)

- 22A + Y

+ Tinh trùng Y + X → XY (Trai)

44A + XX (Gái)
44A + XY (Trai)

- HS: Nêu được:

(?) Quan điểm cho rằng người mẹ
quyết định việc sinh con trai hay con
gái là đúng hay sai? Vì sao?

+ 2 loại tinh trùng tạo ra với tỉ lệ
ngang nhau.
+ các tinh trùng tham gia vào thụ
tinh với xác suất ngang nhau.

→ Quan điểm đó sai.
- Gv: Từ những cơ chế trên liên hệ
thực tế về việc điều chỉnh tỉ lệ đực cái
ở vật nuôi.
- Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận. 

Kết luận:

- Sự tự nhân đôi, phân li và tổ hợp của
cặp NST giới tính trong quá trình phát
sinh giao tử và thụ tinh là cơ chế tế bào
 Hoạt động 3: Tìm hiểu các yếu học của sự xác định giới tính. Sự phân li
tố ảnh hưởng đến sự phân hóa của cặp NST XY trong phát sinh giao tử
tạo ra 2 loại tinh trùng mang NST X và
giới tính.
Y có số lượng ngang nhau.
- Gv: Y/c hs nghiên cứu thông tin
- Qua thụ tinh của 2 loại tinh trùng với
trứng mang NST X tạo ra 2 loại tổ hợp

(?) Nêu những yếu tố ảnh hưởng XX và XY với sô lượng ngang nhau, do
đến sự phân hóa giới tính.
đó tỉ lệ đực: cái xấp xỉ 1: 1.

TaiLieu.VN

Page 5


7’

(?) Sự hiểu biết về cơ chế xác
định giới tính có ý nghĩa như thế nào
trong xs.

I. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự
phân hóa giới tính.
- HS: Tự thu nhận thông tin trong SGK

- Gv: Đưa ra thí dụ và liên hệ thực tế
và y/c hs tự rút ra kết luận →

- HS: Môi trường bên ngoài( nhiệt độ,
cường độ ánh sáng...). Môi trường bên
trong là hoocmon.

- HS: Chủ động đều chỉnh tỉ lệ đực, cái
phù hợp với mục đích sx.

- HS: Kết luận phần ghi nhớ

Hoạt động 4: Củng cố và tóm tắt bài. (5’)
- Nêu đặc điểm của NST giới tính ở người và vai trò của nó đối với sự xác định giới
tính ?
- Nêu điểm khác nhau giữa NST giới tính với NST thường ?
- Trình bày cơ chế sinh con trai, con gái ở người ? Quan điểm cho rằng người mẹ quyết
định sinh con trai hay con gái là đúng hay sai ? Vì sao?
- Tại sao cấu trúc dân số: tỉ lệ Nam, Nư xấp xỉ 1 : 1
- Cho biết những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính ?
Hoạt động 5: Hướng dẫn học ở nhà. (1’)
- Học thuộc bài, làm bài tập 5 tr 41.
- Xem trước nội dung bài 13

TaiLieu.VN

Page 6