Tội mua bán trái phép chất ma tuý theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Bình Phước (Luận văn thạc sĩ)

VIÊN H N LÂM KHOA H C X HÔI VIÊT NAM
H C VIÊN KHOA H C X HÔI

LƯU HỒNG SƠN

TÔI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY
THEO PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIÊT NAM TỪ THỰC TIỄN
TỈNH BÌNH PHƯỚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

H NÔI, năm 2018


VIÊN H N LÂM KHOA H C X HÔI VIÊT NAM
H C VIÊN KHOA H C X HÔI

LƯU HỒNG SƠN

TÔI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY
THEO PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIÊT NAM TỪ THỰC TIỄN
TỈNH BÌNH PHƯỚC

Ngành: Luật Hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 8. 38. 01. 04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA H C:
TS. PHAN ANH TUẤN

H NÔI, năm 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Lu n văn “T i mua b n tr i ph p ch t ma tu theo
ph p lu t h nh s Vi t Nam t th c ti n t nh B nh Phư c” l công tr nh nghiên
c u khoa h c c a riêng tôi. C c s li u, v d v tr ch d n trong lu n văn b o
đ m đ tin c y, ch nh x c v trung th c. Nh ng k t lu n khoa h c c a Lu n
văn chưa t ng đư c ai công b trong b t k công tr nh khoa h c n o kh c.

Tác giả luận văn

Lưu Hông Sơn


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
Chương 1: NH NG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VÀ QUY ĐỊNH VỀ
TÔI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY ............................................ 11

1.1. Khái niệm và các dấu hiệu pháp lý của tội mua bán trái phép chất ma túy
........................................................................................................................ 11
1.2. Phân biệt tội mua bán trái phép chất ma túy với một số tội phạm khác
trong Luật hình sự Việt Nam ......................................................................... 26
1.3. Khái quát lịch sử hình thành và các quy định pháp luật của tội mua bán
trái phép chất ma túy ...................................................................................... 32
1.4. Pháp luật hình sự một số nước trên thế giới với các quy định v tội mua
bán trái ph p chất ma tu ............................................................................... 43
Tiểu kết Chương 1 ............................................................................................ 50
Chương 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN
THIÊN QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ TÔI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT

MA TUÝ TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH PHƯỚC ....................................... 53
2.1. Khái quát tình hình xét xử tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn
tỉnh Bình Phước trong những năm gần đây ................................................... 53
2.2. Thực tiễn định tội danh, định khung hình phạt và quyết định hình phạt
tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Bình Phước................... 58
2.3. Đánh giá chung v thực tiễn áp dụng luật hình sự v tội mua bán trái
phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Bình Phước............................................. 68
2.4. Một số giải pháp bảo đảm áp dụng đúng pháp luật hình sự v tội mua
bán trái phép chất ma túy ............................................................................... 69
Tiểu kết Chương 2............................................................................................ 73
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 75
DANH MỤC TÀI LIÊU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC CH

VIẾT TẮT

BLHS

: Bộ luật hình sự

BLTTHS

: Bộ luật tố tụng hình sự

CTTP

: Cấu thành tội phạm

TANDTC

: Tòa án nhân dân tối cao

TNHS

: Trách nhiệm hình sự

THTT

: Tiến hành tố tụng

VKSNDTC

:Viện kiểm sát nhân dân tối cao


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Tình hình xét xử các vụ án hình sự v tội mua bán trái phép
chất ma túy trên địa bàn tỉnh Bình Phước từ năm 2014 đến 2018 ................. 53
Bảng 2.2. Số vụ án đưa ra x t xử v tội mua bán trái phép chất ma túy
so với tội phạm nói chung trên địa bàn tỉnh Bình Phước từ năm 2014 đến
2018................................................................................................................. 54
Bảng 2.3. Số bị cáo bị đưa ra x t xử v tội mua bán trái phép chất ma
túy so với tội phạm nói chung trên địa bàn tỉnh Bình Phước từ năm 2014 đến
2018................................................................................................................. 55
Bảng 2.4. Tổng số vụ, bị cáo đã bị xét xử v tội mua bán trái phép chất
ma túy trên địa bàn tỉnh Bình Phước giai doạn từ năm 2014 đến 2018 ......... 55

Bảng 2.5. Những hình phạt được áp dụng đối với các bị cáo phạm tội
mua bán trái phép chất ma tuý trên địa bàn tỉnh Bình Phước giai đoạn 20142018................................................................................................................. 56
Bảng 2.6. Nhân thân của các bị cáo bị xét xử v mua bán trái phép chất
ma tu trên địa bàn tỉnh Bình Phước từ năm 2014 đến 2018 ......................... 57


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Ma tu là loại độc dược gây nghiện cho ngư i sử dụng các chất ma tu .
Con ngư i chỉ cần sử dụng một vài lần chất ma tu ho c chất hướng thần s
bị m c nghiện và c nhu cầu đòi h i thư ng xuyên với li u lượng ngày một
nhi u hơn. Nếu không c ma tu đáp ng kịp th i thì h s lên cơn vật vã,
đau đớn v thể xác d n đến tình trạng mất

ch và l ch , c thể làm bất c

th gì kể cả gây tội ác miễn là thoả mãn được cơn nghiện của h . Ma tu là
một trong những nguyên nhân chủ yếu làm b ng phát đại dịch HIV/AIDS và
hàng loạt các tội phạm như: giết ngư i, cướp tài sản, trộm c p tài sản hiếp
dâm… Ch nh vì vậy, nhà nước ta độc quy n quản lý ma túy ở tất cả các khâu
liên quan đến ma túy như: nghiêm cấm trồng cây thuốc phiện ho c các loại

cây khác có ch a chất ma túy, các hoạt động sản xuất, tàng trữ, mua bán, vận
chuyển, chiếm đoạt các chất ma túy và ti n chất ma túy. Cụ thể hóa chính
sách này, BLHS năm 2015 của nước ta đã quy định một chương riêng v các
tội phạm v ma túy, trong đ c tội mua bán trái phép chất ma túy được quy
định tại Đi u 251 BLHS năm 2015.

Tỉnh Bình Phước là một tỉnh mi n núi ở ph a tây của v ng Đông Nam
bộ của Tổ quốc, c diện t ch 6.871,5 km2 là tỉnh c diện t ch lớn nhất mi n

Nam, c dân số 932.000 ngư i, c 240 km đư ng biên giới với nước bạn
Camphuchia, c 41 dân tộc anh em sinh sống và đ c biệt tỉnh Bình Phước là
tỉnh thuộc v ng kinh tế tr ng điểm ph a nam là của ng đồng th i là cầu nối
của v ng với các tỉnh Tây Nguyên và Vương quốc Cam-pu-chia. Vì vậy, tỉnh
Bình Phước c những đi u kiện để phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội. Tuy
nhiên, k m theo đ là tình hình tội phạm n i chung và tội phạm v mua bán
trái ph p chất ma tu n i riêng diễn ra hết s c ph c tạp.

1


Qua thực tiễn đi u tra, truy tố và x t xử tại tỉnh Bình Phước cho thấy
các tội phạm v ma tu n i chung, tội mua bán trái ph p chất ma tu n i riêng
thư ng chiếm t lệ lớn trong tổng số tội phạm v hình sự. Các ch nh sách
hình sự của Đảng và Nhà nước ta đối với tội phạm v ma tu là rất toàn diện
và nghiêm kh c. Nhà nước đã ban hành nhi u chủ trương, ch nh sách nh m
đ y l i và tiến tới xoá b tệ nạn v ma tu . Trên địa bàn tỉnh Bình Phước, các
cấp u đảng, các ngành, các cấp ch nh quy n và nhân dân đã c nhi u n lực
và quyết tâm trong công tác phòng chống tội phạm v ma tu n i chung, tội
phạm v mua bán trái ph p chất ma tu nói riêng. Tỉnh Bình Phước đã tổ
ch c nhi u đợt cao điểm tấn công trấn áp loại tội phạm này trên địa bàn toàn
tỉnh, đ c biệt là các tuyến biên giới, đi u tra, triệt phá các tổ ch c, đư ng dây
mua bán ma tu lớn, các điểm, tụ điểm ph c tạp trong nội địa, truy b t các đối
tượng bị truy nã v tội phạm ma tu . Đồng th i, tăng cư ng phối hợp với lực
lượng ch c năng của Vương quốc Cam-pu-chia để ngăn ch n ma tu vào địa
bàn tỉnh Bình Phước. Tuy nhiên loại tội phạm này v n tiếp tục gia tăng một
cách đ u đ n cả số vụ việc và ngư i phạm tội.

Thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm v mua bán trái phép chất
ma tu tại địa bàn tỉnh Bình Phước cho thấy có những hạn chế, vướng m c
cần phải hoàn thiện v cả quy định của pháp luật, c ng như hướng d n áp
dụng pháp luật v tội mua bán trái ph p chất ma tu . Từ đ , đòi h i phải có sự

nghiên c u một cách có hệ thống nh m hoàn thiện quy định của pháp luật
hình sự v tội mua bán trái phép chất ma túy và các giải pháp nâng cao hiệu
quả áp dụng quy định v tội này. Ch nh vì vậy, tác giả đã lựa ch n đ tài này
“T i mua b n tr i ph p ch t ma tu theo ph p lu t h nh s Vi t Nam t th c
ti n t nh B nh Phư c” để làm Luận văn Thạc sỹ Luật h c.

2


2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Liên quan đến đ tài của Luận văn có các công trình khoa h c đã

nghiên c u như:
- Trần Văn Luyện (2018), B nh lu n khoa h c b lu t h nh s năm 2015
(s a đ i, b sung năm 2017, ph n c c t i ph m), Nxb Công an nhân dân, Hà
Nội.
Nội dung của quyển sách tập trung phân t ch các tội cụ thể trong Bộ
luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) theo từng Chương tương
ng. Trong đ , c phân t ch các dấu hiệu pháp l củ a tội mua bán trái ph p
chất ma tu như khách thể, chủ thể, m t chủ quan, m t khách quan một cách
khái quát v tội này để làm n n tảng cho việc nghiên c u luận văn.

- Đinh Văn Quế (2012), B nh lu n khoa h c B lu t H nh s – ph n
c c t i ph m t p III, Nxb Lao động, Hà Nội.
Trong nội dung cuốn sách này, tác giả tập trung phân t ch các dấu hiệu

pháp l của Các tội phạm v ch c vụ và Các tội phạm v ma tu , trong đ c
tội mua bán trái ph p chất ma tu . Nội dung cuốn sách này cung cấp những
kiến th c cơ bản v dấu hiệu pháp l của tội mua bán trái ph p chất ma tu
theo quan điểm của tác giả, là tài liệu tham khảo quan tr ng v tội mua bán
trái ph p chất ma tu .

- Nguyễn Đ c Mai (2010), B nh lu n khoa h c h nh s năm 1999 (s a
đ i, b sung năm 2009), Nxb Chính trị, Hà Nội.
Nội dung của cuốn sách đ cập những Phần chung và Phần các tội
phạm trong Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009). Sách đã
cung cấp những kiến th c cơ bản, chung nhất v nội dung trong BLHS năm
1999 trước và sau khi sửa đổi, bổ sung, trong đ c phân t ch dấu hiệu pháp l
của tội mua bán trái ph p chất ma tu .

3


- Võ Khánh Vinh (2005), Gi o tr nh Lu t h nh s Vi t Nam (ph n c c
t i ph m), Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.
Trong cuốn sách này tác giả đã phân t ch một số vấn đ l luận và dấu
hiệu pháp l của tội mua bán trái ph p chất ma tu như khái niệm, khách thể,
chủ thể, m t chủ quan, m t khách, c ng như hình phạt của tội mua bán trái
ph p chất ma tu để làm cơ sở tham khảo để nghiên c u xây dựng khái niệm
và các dấu hiệu pháp l của tội này trong Luận văn.
Tội mua bán trái ph p chất ma tu c ng được nghiên c u trong nhi u

Luận văn thạc sỹ Luật h c như:
- Luận văn Thạc sỹ Luật h c: “T i t ng tr , v n chuy n, mua b n tr i
phép ho c chi m đo t tr i ph p ch t ma tu theo ph p lu t h nh s Vi t Nam
t th c ti n th nh ph Đ N ng” của tác giả Phạm Trung Hiếu, H c viện

khoa h c xã hội – Viện hàn lâm khoa h c xã hội, năm 2013.
Trong nội dung của Luận văn, tác giả đã đi vào phân t ch l luận và
thực tiễn áp dụng của Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái ph p ho c chiếm
đoạt trái ph p chất ma tu dưới g c độ pháp luật hình sự và phạm vi nghiên
c u tại địa bàn TP Đà N ng. Từ đ tác gải đưa ra một số kiến nghị và giải
pháp trong việc hoàn thiện các quy định của Bộ luật Hình sự v tội tàng trữ,
vận chuyển, mua bán trái ho c chiếm đoạt trái ph p chất ma tu . Luận văn là

tài liệu tham khảo cho quá trình nghiên c u đ tài v tội mua bán trái ph p
chất ma tu .

- Luận văn Thạc sỹ Luật h c “T i mua b n tr i ph p ch t ma tu theo
ph p lu t h nh s Vi t Nam t th c ti n huy n H c Môn, TP H Ch Minh”
của tác giả Nguyễn Văn Hồi, H c viện khoa h c xã hội – Viện hàn lâm khoa
h c xã hội, năm 2018.
Trong nội dung của Luận văn, tác giả đã đi sâu vào nghiên c u lý luận
và quy định v tội mua bán trái phép chất ma túy trong BLHS năm 2015,
4


đánh giá thực trạng áp dụng quy định v tội này trong thực tiễn xét xử của

Tòa án và phạm vi nghiên c u là huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh, đ
tài đã đưa ra những kiến nghị nh m hoàn thiện các quy định và các giải pháp
nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống v tội mua bán trái phép chất ma
túy, là cơ sở nghiên c u cụ thể hơn v tội mua bán trái ph p chất ma tu trong
Bộ luật Hình sự.

- Luận văn Thạc sỹ Luật h c “T i t ng tr , v n chuy n, mua b n tr i
ho c chi m đo t tr i ph p ch t ma tu theo ph p lu t h nh s Vi t Nam t

th c ti n t nh Sơn La” của tác giả Mai Đình Ch nh, H c viện khoa h c xã hội
– Viện hàn lâm khoa h c xã hội, năm 2017.
Trong nội dung của Luận văn, tác giả đã phân t ch khoa h c để làm
sáng t các vấn đ l luận và thực tiễn v định tội danh n i chung và định tội
danh đối với tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép ho c chiếm đoạt trái
ph p chất ma tu n i riêng, c ng như thực tiễn áp dụng và phạm vi nghiên
c u trên địa bàn tỉnh Sơn La, từ đ đánh giá các điểm hợp l và bất hợp l
trong việc thực hiện các quy định của pháp luật hiện hành và rút ra được
những kiến nghị giải pháp nh m hoàn thiện pháp luật hình sự v tội tàng trữ,
vận chuyển, mua bán trái ho c chiếm đoạt trái ph p chất ma tu và các văn
bản hướng d n áp dụng, là cơ sở cho quá trình nghiên c u v tội mua bán trái
ph p chất ma tu của Luận văn.
+ Luận văn Thạc sỹ Luật h c “Ki m s t đi u tra c c t i ph m v ma
tu t th c ti n t nh H i Dương” của tác giả Phạm Văn Tân, H c viện khoa
h c xã hội – Viện hàn lâm khoa h c xã hội, năm 2017.
Trong nội dung của Luận văn, tác giả đã phân t ch khoa h c để làm
sáng t các vấn đ l luận và thực tiễn để nâng cao chất lượng kiểm sát đi u
tra các vụ án v ma tu , g p phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống
các loại tội phạm v ma tu . Tác giả đã tổng hợp, phân t ch đánh giá thực
5


trạng công tác kiểm sát đi u tra v tội phạm ma tu trên phạm vị địa bàn tỉnh
Hải Dương, là cơ sở nghiên c u hoàn thiện hệ thống pháp luật v tội mua bán
trái ph p chất ma tu của luận văn.
Ngoài ra, một số bài viết nghiên c u chuyên sâu v các quy định của

Bộ luật hình sự năm 1999 đối với các tội phạm v ma túy và kinh nghiệm áp
dụng pháp luật trong thực tiễn đấu tranh ngăn ch n, phòng chống loại tội
phạm này như: (1) Nguyễn Thị Mai Nga (2008), Bàn v quy định x lý t i

ph m ma túy c a B lu t hình s trong thời k h i nh p, Tạp chí Kiểm sát (số
12/2008); (2) Nguyễn Ng c Anh (2009), Bàn v vi c s a đ i, b sung Đi u
194 B lu t hình s năm 1999, Tạp chí Kiểm sát (số 4/2009); (3) Đ Văn Kha
(2010), Bàn v công tác ph i h p trong vi c đi u tra, truy t và xét x các v
án ma túy, Tạp chí Kiểm sát (số 18/2010); (4) Hoàng Minh Thành (2009),
M t s gi i ph p đ u tranh ngăn ch n các th đo n c t gi u, v n chuy n trái
phép ch t ma túy ở nư c ta, Tạp chí Phòng chống ma túy - Ủy ban Quốc gia
phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm…
Các tài liệu nói trên, bên cạnh việc nghiên c u v ma túy nói chung
c ng nghiên c u v tội mua bán trái phép chất mua túy n i riêng dưới các góc
độ khác nhau: Luật hình sự, Luật tố tụng hình sự, tội phạm h c đã giúp tác giả

hiểu một cách toàn diện hơn v tội mua bán trái phép chất ma túy dưới các
g c độ khác nhau, từ đ làm cơ sở cho chúng tôi nghiên c u để đưa ra đ xuất

hoàn thiện pháp luật hình sự v tội mua bán trái phép chất ma túy phải đảm
tính toàn diện.
Bên cạnh đ còn c các giáo trình như: Trư ng Đại h c Luật Thành

phố Hồ Chí Minh (2012), Gi o tr nh Lu t h nh s Vi t Nam - Ph n chung,
Nxb Hồng Đ c, Hội luật gia Việt Nam, Thành phố Hồ Chí Minh; Trư ng Đại
h c Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Lu t hình s Vi t Nam - Ph n các t i
ph m, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội c ng dành một phần để viết v các tội
6


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn Full