Giáo án Sinh học 10 bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

GIÁO ÁN SINH HỌC 10
BÀI 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH
CHẤT
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS sinh nắm được và trình bày đựơc các kiểu vận chuyển các chất qua màng tế
bào và hiện tượng nhập bào và xuất bào.
2. Kĩ năng: HS phân biệt được kiểu vận chuyển chủ động và vận chuyển thụ động, hiện tượng
nhập bào và xuất bào.
3. Giáo dục: cho HS ý nghĩa của cơ chế vận chuyển các chất qua màng tế bào.
II. phương tiện dạy học:
Các hình vẽ sách giáo khoa.
III. Phương pháp dạy học:
Vấn đáp + Trực quan.
IV. Trọng tâm bài giảng:
Vận chuyển chủ động và vận chuyển thụ động.
V. Tiến trình lên lớp:
1. ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
(?) Trình bày cấu trúc và chức năng của màng sinh chất ?
(?) Khung xương tế bào và các cấu trúc bên ngoài màng sinh chất có cấu trúc và chức năng
gì ?
3.

Giảng bài mới:

Hoạt động thầy trò

Nội dung
Bài 11. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA
MÀNG SINH CHẤT

Hoạt động 1

I. Vận chuyển thụ động:

GV: TB thường xuyên trao đổi chất với

1. Khái niệm: Vận chuyển thụ động là vận chuyển

TaiLieu.VN

Page 1


môi trường, các chất vào ra TB phải qua
màng sinh chất …

các chất qua màng sinh chất mà không cần tiêu
tốn năng lượng.

GV trình bày thí nghiệm về sự vận
chuyển thụ động của các chất qua màng
tế bào da ếch.

Nguyên lí vận chuyển thụ động là sự khuếch tán
của các chất từ nơi có nồng độ cao dến nơi có
nồng độ thấp.

HS: quan sát hiện tượng và nhận xét
(?) Thế nào là hiện tượng khuếch tán?
HS:

a. Thẩm thấu: Nước từ nơi có nồng độ
thấp đến nơi có nồng độ cao.
b. Thẩm tách: các chất hoà tan từ nơi có
nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.

(?) Các chất được vận chuyển qua màng
bằng cách nào ?

2. Các liểu vận chuyển qua màng:

HS: nghiên cứu thông tin sgk, thảo luận
và trả lời.

- Khuếch tán trực tiếp qua lớp phôtpholipit kép
gồm các chất không phân cực và các chất cóc kích
thước nhỏ như CO2, O2…
- Khuếch tán qua kênh prôtein xuyên màng gồm
các chất phân cực có lích thước lớn(Gluxit).

(?) Tốc độ khuếch tán của các chất phụ
thuộc vào yếu tố nào ?
HS:

- Khuếch tán qua kênh prôtein đặc hiệu theo cơ
chế thẩm thấu(các phân tử nước).
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ khuếch tán
qua màng:

Các tế bào trong cơ thể có nhiệt độ tương - Nhiệt độ môi trường:

đương nhau nên không chịu tác động của - Sự chênh lệch nồng độ các chất trong và ngoài
nhiệt độ.
màng.
GV: Trong thực tế có một số chất (urê)
* Một số laọi môi trường:
trong nước tiểu cao gấp 10 lần trong máu
nhưng vẫn không vận chuyển từ thận vào - Ưu trương: nồng độ chất tan ngoài tế bào cao
hơn trong tế bào.
máu, mag có sự vận chuyển ngược lại.
Đẳng trương: nồng độ chất tan ngoài tế bào và
trong tế bào bằng nhau.
Nhược trương; nồng độ chất tan ngoài tế bào thấp
hơn trong tế bào.
Hoạt động 2

II. Vận chuyển chủ động:

(?) Quá trình vận chuyển chủ động cần

1. Khái niệm: Vận chuyển chủ động là phương

TaiLieu.VN

Page 2


điều kiện gì ? Thế nào là vận chuyển chủ
động ?
HS: là quá trình cần tiêu tốn năng lượng.

thức vận chuyển các chất qua màng tế bào từ nơi
có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao(ngược
dốc nồng độ) và có sự tiêu tón năng lượng.

(?) Tại sao trong tế bào cần có sự vận
chuyển chủ động ?

2. Cơ chế:

HS: Đảm bảo cho các quá trình sống
diễn ra bình thường.

- Prôtein biến đổi chất để đưa ra ngoài tế bào hay
đưa vào bên trong tế bào.

- ATP + prôtein đặc chủng cho từng loại cơ chất.

Hoạt động 2
GV hướng dẫn HS quan sát hình vẽ 11.2
sgk

III. Nhập bào và xuất bào:

HS nhận xét và thảo luận.

1. Nhập bào: là tế bào đưa các chất vào bên trong
bằng cách biến dạng màng sinh chất.

(?) Hãy mô tả cách lấy thức ăn và tiêu
hoá của động vật nguyên sinh?

- Thực bào: TBĐV ăn các hợp chất có kích thước
lớn(chất rắn) nhờ các enzim phân huỷ.

HS; Thảo luận và trả lời.

- ẩm bào: đưa các giọt dịch vào tế bào.

Hiện tượng xuất bào là gì ?

2. Xuất bào: Các chất thải trong túi kết hợp với
màng sinh chất đẩy ra ngoài tế bào.

4. Củng cố:
5. Hướng dẫn vế nhà:
- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.
- Đọc trước nội dung bài mới sgk.

TaiLieu.VN

Page 3