Giáo án Sinh học 11 bài 6: Dinh dưỡng nitơ ở thực vật (tiếp theo)

Tuần: 6
Tiết: 6-cb

Bài 6: DINH DƯỠNG NITƠ Ở THỰC VẬT (tiếp theo)

I. Mục tiêu
Sau khi học xong bài này HS cần:
- Trình bày được các nguồn nitơ cung cấp cho cây.
- Trình bày được các con đường cố định nitơ và vai trò của quá trình cố định
nitơ bằng con
đường sinh học đối với thực vật.
- Phân tích đựơc vai trò của phân bón với năng suất và phẩm chất cây trồng.
II. Chuẩn bị
Tranh hình SGK
III. Tiến trình bài học
1. Ổn định tổ chức
Ngày
Lớp

11A3

11A4

Vắng

TaiLieu.VN

Page 1


2. Kiểm tra bài cũ

- Trình bày vai trò sinh lí của nguyên tố nitơ?
- Quá trình đồng hóa nitơ ở thực vật gồm các con đường nào? Trình bày đặc
điểm các con đường đó
- Vì sao trong mô thực vật diễn ra quá trình khử nitrat?
3. Bài mới

Hoạt động GV và HS

Nội dung

Hoạt động 1: Tìm hiểu nguồn cung cấp III. Nguồn cung cấp nitơ tự nhiên cho cây
nitơ tự nhiên cho cây
1. Nitơ trong không khí
▼Trong tự nhiên nitơ tồn tại ở đâu?
- Trong khí quyển N2 phân tử chiếm gần 80%
- Tồn tại trong không khí và trong đất
nhưng cây không thể hấp thụ được.
▼Dạng nitơ trong không khí tồn tại là gì? - Nhờ VSV cố định nitơ. N 2 phân tử chuyển
Thực vật có sử dụng ngay được không?
hóa thành NH3 cây mới đồng hóa được.
- Nitơ tự do (N2) chiếm khoảng 80%. Và - Nitơ trong NO, NO2 trong khí quyển độc hại
thực vật không sử dụng được
đối với cây
▼Thực vật sử dụng nitơ trong không khí 2. Nitơ trong đất
bằng cách nào?
* Dạng tồn tại
- Qua quá trình cố định Nitơ của VSV cố
+ Nitơ khoáng (nitơ vô cơ) trong các muối
định đạm chuyển hoá thành dạng NH3
khoáng

GV: Đối với N trong các hợp chất NO và
NO2 trong khí quyển là rất độc hại đối với + Nitơ hữu cơ trong xác sinh vật (thực vật,
cơ thể TV. Phần lớn Nitơ cung cấp cho cây động vật, vi sinh vật…)
là từ đất
* Dạng nitơ cây hấp thụ
TaiLieu.VN

Page 2


▼Nitơ trong đất tồn tại ở dạng nào?

+ Rễ cây chỉ hấp thụ nitơ khoáng từ đất dưới
dạng ion NO-3 và NH4+.

- Nitơ vô cơ trong các muối khoáng; N hữu
cơ trong xác sinh vật
+ Nitơ hữu cơ trong xác sv cây không hấp thụ
được. Sau khi được VSV đất khoáng hóa
▼Dạng nitơ nào cây hấp thụ được?
thành NO-3 và NH4+ thì cây mới hấp thụ được.
- Cây hấp thụ nitơ ở dạng nitơ khoáng còn
nitơ hữu cơ được sử dụng khi được các vsv
đất khoáng hoá thành NH4+ và NO3-

Hoạt động 2: Quá trình chuyển hóa nitơ IV. Quá trình chuyển hóa nitơ trong đất và
trong đất và cố định nitơ
cố định nitơ
▼Để đảm bảo đủ nitơ cho cây thì trong 1. Quá trình chuyển hóa nitơ trong đất
đất sẽ xảy ra quá trình gì?

- Chuyển hóa nitơ hữu cơ gồm:
- Quá trình chuyển Nitơ từ dạng không hấp
+ Quá trình amôn hóa
thụ thành dạng cây hấp thụ
Nitơ hữu cơ + VSV → NH4

Cho HS quan sát H6.1 Sgk

▼Hãy chỉ ra con đường chuyển hóa N hữu + Quá trình nitrat hóa
cơ (trong xác SV) trong đất thành dạng
NH4+ + Nitrosomonas→ NO2 - + nitrobacter
khoáng NO3- và NH4+?
→ NO3-.
4

7

3 → 6 →

- Cây hấp thụ NO3- trong đất nhờ lông hút.
8

* Lưu ý: Trong đất kị khí xảy ra quá trình
GV: NH chuyển hoá trực tiếp thành axit chuyển hóa nitrat thành nitơ phân tử gọi là
amin. NO3- phải qua giai đoạn amôn hoá phản nitrat hóa
thành NH4+ sau đó mới chuyển hoá thành
- Phản nitrat hóa gây mất mát nitơ của đất
aa.
+
4

▼Giải thích tại sao phân chuồng chủ yếu - Phải đảm bảo độ thoáng cho đất để giảm sự
mất mát nitơ
dùng bón lót cho cây?
- Vì phân chuồng chứa các chất dinh 2. Quá trình cố định nitơ phân tử
dưỡng ở dạng hữu cơ cây trồng không thể
TaiLieu.VN

Page 3


hấp thụ trực tiếp mà phải qua quá trình - Quá trình liên kết N2 với H2 thành NH3 gọi là
khoáng hoá
quá trình cố định nitơ.
▼Trong quá trình chuyển hoá nitrat có 1 - Con đường sinh học cố định nitơ là con
quá trình bất lợi cho cây. Đó là quá trình đường cố định nitơ do các VSV thực hiện.
nào?
- VSV cố định nitơ phải có E nitrôgenaza gồm
- Quá trình chuyển NO3- thành N2.
2 nhóm:
GV: Đây gọi là quá trình phản nitrat hoá.

+ Nhóm VSV sống tự do (VK lam) có nhiều
trong ruộng lúa.

▼Quá trình cố định nitơ phân tử xảy ra
như thế nào?
+ Nhóm VSV sống cộng sinh với TV như VK
thuộc chi Rhizôbium tạo nốt sần ở cây họ đậu
- Quá trình liên kết N2 với H2 thành NH3

gọi là quá trình cố định nitơ.
▼Các con đường cố định nitơ phân tử?
- Do các VSV thực hiện; Khi sấm chớp
xảy ra: T0 cao, áp suất phù hợp….
GV: Có nhiều con đường nhưng con
đường sinh học là phổ biến và có lợi nhất.
▼Trình bày con đường cố định nitơ bằng
con đường sinh học?
Hoạt động 3: Phân bón với năng suất
cây trồng và môi trường
▼Bón phân hợp lí phải đảm bảo các yêu
cầu nào?

V. Phân bón với năng suất cây trồng và môi
- Bón phân hợp lí là phải bón đúng lúc, trường
đúng liều lượng và đúng loại cây.
1. Bón phân hợp lí và năng suất cây trồng
▼Ý nghĩa của việc bón phân hợp lí là gì?
- Bón phân hợp lí là:
- Bón phân hợp lí làm tăng năng suất cây
+ Bón đúng loại phân, đủ liều lượng và tỉ lệ
TaiLieu.VN

Page 4


trồng

các thành phần dinh dưỡng.

▼Các phương pháp bón phân cho cây?

+ Tuỳ vào nhu cầu từng loại cây, thời kì sinh
trưởng phát triển, điều kiện đất đai, thời tiết,
mùa vụ...

+ Bón qua lá và qua rễ.
+ Bón lót, bón thúc.

- Bón phân hợp lí làm tăng năng suất cây
trồng

▼Việc bón phân ảnh hưởng xấu đến môi
trường xảy ra khi nào?
2. Các phương pháp bón phân

- Bón qua rễ: Dựa vào khả năng rễ hấp thụ ion
khoáng từ đất. Gồm bón lót và bón thúc
- Bón qua lá: Sự hấp thụ ion khoáng qua khí
khổng
* Lưu ý: Dung dịch phân bón qua lá phải có
nồng độ ion khoáng thấp; không bón lúc trời
mưa, lúc nắng gắt
3. Phân bón và môi trường
- Bón đủ cây sinh trưởng tốt.
- Bón dư: Cây hấp thụ không hết gây lãng phí,
ảnh hưởng đến tính chất lý hóa của đất, gây ô
nhiễm môi trường.

IV. Củng cố và hướng dẫn HS học ở nhà

- Học bài và hoàn thành các câu hỏi ở cuối bài
- Đọc mục em có biết trang 31
- Xem tiếp bài 7 thực hành: thí nghiệm về thoát hơi nước và thí nghiệm về vai
trò của phân bón
TaiLieu.VN

Page 5


TaiLieu.VN

Page 6