Quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn thành phố bắc ninh, tỉnh bắc ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

TRẦN NHẬT CƯỜNG

QUẢN LÝ HỆ THỐNG THOÁT NƯỚC VÀ
XỬ LÝ NƯỚC THẢI TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC
NINH

Chuyên ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

60 34 04 10

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. Quyền Đình Hà

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, công trình nghiên cứu này là của riêng tôi. Các số liệu,
thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa
được công bố trong bất cứ công trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Trần Nhật Cường

i


LỜI CẢM ƠN
Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc tôi xin gửi tới PGS.TS.
Quyền Đình Hà đã định hướng, trực tiếp hướng dẫn và đóng góp ý kiến cụ thể cho kết
quả cuối cùng để tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế và PTNT - Học viện
Nông nghiệp Việt Nam cùng toàn thể các thầy giáo, cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và
giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Cho phép tôi được gửi lời cảm ơn tới UBND tỉnh Bắc Ninh, Sở Xây dựng tỉnh
Bắc Ninh, Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước Bắc Ninh và các phòng ban liên quan
trên địa bàn nghiên cứu đã cung cấp số liệu, thông tin giúp tôi hoàn thành luận văn.
Xin cảm ơn sự giúp đỡ, động viên của tất cả bạn bè, đồng nghiệp, gia đình và
những người thân đã là điểm tựa về tinh thần và vật chất cho tôi trong suốt thời gian
học tập nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Trần Nhật Cường

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................ i
Lời cảm ơn ...................................................................................................................
ii Mục lục .......................................................................................................................
iii

Danh

mục

chữ

viết

tắt................................................................................................... v Danh mục bảng
........................................................................................................... vi Danh mục sơ
đồ, biểu đồ, hình vẽ .............................................................................. viii Trích yếu
luận

văn

…………………………………………………………………………….ix

………………………………………………………………………………..

xi

Phần

Thesis
1.

abstract
Mở

đầu

.......................................................................................................... 1
1.1.
1

Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................

1.2.
2

Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................

1.2.1.

2

Mục tiêu chung................................................................................................

1.2.2.
2

Mục tiêu cụ thể ................................................................................................

1.3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 2

1.3.1.
2

Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................

1.3.2.
2

Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................

Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hệ thống thoát nước và xử lý
nước thải
........................................................................................................ 4
2.1.

Cơ sở lý luận về quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải...................... 4

2.1.1.
4

Một số khái niệm cơ bản..................................................................................

2.1.2.
17

Đặc điểm quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải ..............................

2.1.3.
18

Sự cần thiết phải Quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải ..................

2.1.4.
20

Nội dung quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải...............................

2.1.5.
lý

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hệ thống thoát nước và xử

3


nước thải ....................................................................................................... 21
2.2.

26

Cơ sở thực tiễn về quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải .................

2.2.1.
số

Kinh nghiệm quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải một
nước trên thế giới........................................................................................... 26

2.2.2.
số

Kinh nghiệm quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải một
thành phố ở Việt Nam.................................................................................... 32

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................
39
3.1.
39

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu .........................................................................

3.1.1.

Đặc điểm cơ bản của Thành phố Bắc Ninh .................................................... 39

3.1.2.
lý

Đặc điểm của đơn vị trực tiếp quản lý hệ thống thoát nước và xử
nước thải Thành phố Bắc Ninh ...................................................................... 45

4


3.2.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 49

3.2.1.

Phương pháp chọn điểm nghiên cứu .............................................................. 49

3.2.2.

Phương pháp thu thập số liệu ......................................................................... 50

3.2.3

Phương pháp phân tch số liệu ....................................................................... 51

3.2.4

Hệ thống chỉ tiêu phân tích ............................................................................ 52

Phần 4 . Kết quả nghiên cứu và thảo luận ............................................................... 53
4.1.

Thực trạng quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải thành phố

bắc ninh, tình bắc ninh................................................................................... 53

4.1.1.

Quy hoạch và kế hoạch phát triển hệ thống thoát nước và xử lý nước
thải thành phố Bắc Ninh ................................................................................ 53

4.1.2.
59

Quản lý đầu tư xây dựng, cải tạo hệ thống thoát nước và xử lý nước thải ...........

4.1.3.

Quản lý vận hành hệ thống thoát nước và xử lý nước thải .............................. 64

4.2.

Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước
thải thành phố bắc ninh .................................................................................. 76

4.2.1.

Các yếu tố bên trong ...................................................................................... 76

4.2.2.

Các yếu tố bên ngoài ..................................................................................... 87

4.3.

Một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý hệ thống thoát nước và xử lý
nước thải thành phố bắc ninh ......................................................................... 91

4.3.1.

Tăng cường năng lực cho các Ban quản lý dự án công trình thoát
nước và xử lý nước thải của công ty TNHH Một thành viên cấp thoát
nước
Bắc Ninh ....................................................................................................... 91

4.3.2.

Hoàn thiện công tác quản lý vận hành hệ thống thoát nước và xử lý
nước thải của công ty TNHH MTV cấp thoát nước Bắc Ninh ........................ 93

4.3.3.

Hoàn thiện phương thức quản lý hệ thống thoát nước từ quản trị tài sản
sang cung ứng dịch vụ thoát nước.................................................................. 99

Phần 5. Kết luận và kiến nghị .................................................................................102
5.1.

Kết luận........................................................................................................102

5.2.

Kiến nghị......................................................................................................103

5.2.1.

Đối với Chính phủ và các Bộ, ban, ngành chức năng ....................................103

5.2.2.

Đối với UBND Tỉnh Bắc Ninh và các ban ngành liên quan...........................105

Tài liệu tham khảo.....................................................................................................107

4


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BHXH

Bảo hiểm xã hội

GDP

Tổng thu nhập quốc nội

GIS

Hệ thống thông tin địa lý

GIZ

Tổ chức hợp tác quốc tế Đức ISO

Hệ

thống

quản

lý

chất

lượng

KFW

Ngân hàng tái thiết Đức
MPI

Bộ kế hoạch và đầu tư

MTV

Một thành viên

NXB

Nhà xuất bản

ODA

Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

TCHC

Tổ chức hành chính

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn TP

Thành phố
UBND

Ủy ban nhân dân VAT

Thuế giá trị gia tăng VNĐ
Việt Nam Đồng
WB

Ngân hàng thế giới

5


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Lưu lượng nước trung bình của một số ngành công nghiệp........................12
Bảng 2.2. Tính chất đặc trưng của nước thải .............................................................14

Bảng 3.1. Tình hình sử dụng đất đai của tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2012-2014 ............42
Bảng 3.2. Tình hình dân số lao động tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2012-2014..................44
Bảng 3.3. Giá trị sản xuất kinh doanh của tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2012-2014
(tnh theo giá cố định
2010).......................................................................45
Bảng 3.4. Trình độ CBCNV Công ty qua 2 năm 2014, 2015 .....................................47
Bảng 3.5. Báo cáo tình hình sản xuất kinh doanh của công ty năm 2015 ...................48
Bảng 4.1. Các công trình đầu mối chính tiêu thoát nước mặt cho các đô thị thuộc
phạm vi lưu vực sông Cầu.........................................................................56
Bảng 4.2. Dự báo nhu cầu thoát nước thải lưu vực sông Cầu.....................................57
Bảng 4.3. Mạng lưới thoát nước địa bàn thành phố Bắc Ninh giai đoạn 20052015............60
Bảng 4.4. Số lượng vốn của dự án cam kết trong hiệp định .......................................62
Bảng 4.5. Thông tin gói thầu 1 ..................................................................................63
Bảng 4.6. Thông tin gói thầu 2 ..................................................................................63
Bảng 4.7. Kế hoạch khối lượng quản lý vận hành hệ thống thoát nước và xử lý
nước thải năm 2016 của công ty TNHH MTV cấp thoát nước Bắc Ninh....67
Bảng 4.8. Kinh phí công ty TNHH MTV cấp thoát nước Bắc Ninh trình Sở xây dựng
duyệt năm 2014, 2015,2016 .............................................................69
Bảng 4.9. Tổng hợp danh mục và hiện trạng tài sản của hệ thống thoát nước đang
quản lý vận hành
.......................................................................................70
Bảng 4.10. Khối lượng nạo vét của công ty TNHH MTV cấp thoát nước qua các
năm...........................................................................................................7
1
Bảng 4.11. Lưu lượng nước thải xử lý năm 2015 cuả nhà máy xử lý nước thải TP
Bắc Ninh và lượng điện tiêu thụ ................................................................72
Bảng 4.12. Khối lượng nước thải được xử lý qua các năm tại nhà máy xử lý nước
6

thải Bắc Ninh ............................................................................................72
Bảng 4.13. Khối lượng nước thải được xử lý qua các năm tại trạm xử lý nước thải
thôn Viêm Xá............................................................................................73
Bảng 4.14. Nhân sự BQL dự án ..................................................................................77

7


Bảng 4.15. Thực tế thi công tuyến cống hộp gói thầu 1 ...............................................78
Bảng 4.16. Đánh giá của hộ dân về tiến độ thi công dự án...........................................79
Bảng 4.17. Khối lượng công trình chưa hoàn thành gói thầu 1 ....................................80
Bảng 4.18. Các hạng mục chưa được triển khai thi công gói thầu 1 .............................80
Bảng 4.19. Các hạng mục công trình bị chậm phải thi công lại lần 2 do chất lượng
không đạt yêu cầu
.....................................................................................81
Bảng 4.20. Kết quả điều tra ý kiến hộ dân và các cơ quan xí nghiệp về chất lượng
các công trình thoát nước ..........................................................................82
Bảng 4.21. Bảng so sánh số km đường ống/công nhân một số thành phố ....................82
Bảng 4.22. Thời gian rút nước sau khi kết thúc mưa ...................................................84
Bảng 4.23. Kết quả điều tra ý kiến hộ dân và các cơ quan xí nghiệp về hệ thống
thống thoát nước và xử lý nước thải thành phố Bắc Ninh
..........................86
Bảng 4.24. Kết quả điều tra ý kiến hộ dân và các cơ quan xí nghiệp về việc sủa
chữa và thi công các công trình thoát
nước................................................86
Bảng 4.25. Dự toán kinh phí trình Sở xây dựng duyệt năm 2015 ................................88
Bảng 4.26. Kinh phí vận hành hệ thống thoát nước năm 2015 .....................................90

vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ
Hình 2.1.

Giao diện của chương trình quản lý thông tin thoát nước và cơ sở
dữ liệu mẫu địa hình, hệ thống thoát nước của một khu vực
thuộc
thành phố Hồ Chí Minh.......................................................................... 37

Hình 3.1.

Bản đồ địa giới hành chính tỉnh Bắc Ninh .............................................. 39

Biểu đồ 3.1. Doanh thu của công ty TNHH MTV cấp thoát nước Bắc Ninh ............... 48
Hình 3.3.

Sơ đồ bộ máy tổ chức công ty TNHH MTV cấp thoát nước Bắc Ninh ........ 49

Biểu đồ 4.1. Số lượng cống giai đoạn 2005-2015 ....................................................... 61
Sơ đồ 4.1.

Mô hình xác định nhu cầu khối lượng nạo vét và duy tu sửa chữa hệ
thống thoát nước: ................................................................................... 68

Sơ đồ 4.2.

Quy trình lập và phê duyệt dự toán khối lượng nạo vét và duy tu
sửa chữa hệ thống thoát nước: ................................................................
68

Biểu đồ 4.2. Trình độ cán bộ công nhân viên xí nghiệp thoát nước............................. 74
Biểu đồ 4.3. So sánh kinh phí trình duyệt và được cấp ............................................... 90

8


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Trần Nhật Cường
Tên Luận văn: Quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn
thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 64 34 04 10

Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Mục đích nghiên cứu
Vệ sinh môi trường đang là một trong những mối quan tâm hàng đầu của những
nhà quản lý môi trường đô thị trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Thành phố Bắc Ninh
là một đô thị của Việt Nam được đánh giá là một trong những thành phố phía bắc có
tốc độ phát triển nhanh cả về công nghiệp, dịch vụ du lịch. Hiện nay, thực trạng ngập lụt
tại Bắc Ninh do hạ tầng xuống cấp hoặc do hạ tầng không theo kịp tốc độ đô thị hóa
ngày càng nhiều, ô nhiễm môi trường đặc biệt môi trường nước đã đến hồi báo động
và đây là đề tài nóng bỏng được thảo luận nhiều trong các cuộc họp về môi trường, ý
kiến bức xúc của nhiều người dân trong các cuộc đối thoại với chính quyền địa phương.
Với thuận lợi công tác trong lĩnh vực thoát nước, nhận thấy vấn đề trên học viên đã
mạnh dạn chọn đề tài “Quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn
thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh” làm luận văn tốt nghiệp. Mục đích nghiên cứu của
đề tài là trên cơ sở phân tích thực trạng, các công cụ quản lý hiện tại của hệ thống
thoát nước và xử lý nước thải, các yếu tố ảnh hưởng để đề xuất các giải pháp tăng
cường quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc

Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp chọn điểm nghiên cứu, phương pháp
thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp và phương pháp phân tích số liệu để phục vụ
cho quá trình nghiên cứu luận văn.
Kết quả chính và kết luận
1. Về phần cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn: Đề tài đã đi vào phân tích cơ sở lý
luận và cơ sở thực tiễn của việc quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải.
Trong đó đã nghiên cứu những vấn đề lý luận chuyên môn về quản lý, nước thải,
quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải, đồng thời tìm hiểu những kinh nghiệm
quản lý của các quốc gia tiên tiến trên thế giới về hệ thống thoát nước và xử lý
9


nước thải và thực tiễn ở Việt Nam để áp dụng với địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc
Ninh.

10


2. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Việc quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước
thải trên địa bàn thành phố Bắc Ninh đã dần được cải thiện. Tình hình ngập úng đã giảm
thiểu rất nhiều trên địa bàn thành phố. Nguồn nước ô nhiễm cũng đã giảm bớt.
Tuy nhiên vẫn còn nhiều bất cập trong công tác quản lý hệ thống thoát nước và công
tác đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước và xử lý nước thải như nguồn vốn đầu tư cho
các công trình thoát nước và xử lý nước thải còn hạn chế, đội ngũ nhân lực phục
vụ công tác quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải còn thiếu cả về số lượng và
chất lượng, công tác thực hiện các quy hoạch còn chưa cụ thể và khó khăn... Nhiều công
trình thoát nước mới xây dựng đã bị lỗi thời và xuống cấp nghiêm trọng phải sửa chữa
rất tốn kém và gây mất mỹ quan đô thị. Thực trạng này xảy ra do nhiều nguyên nhân

nhưng có thể nói đến nguyên nhân chính là do cơ chế quản lý chưa hiệu quả, năng
lực của cán bộ thực hiện quản lý còn yếu.
3. Từ thực trạng đó, tôi đã đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải như sau: Tăng cường năng lực cho
các Ban quản lý dự án công trình thoát nước và xử lý nước thải của công ty TNHH
Một thành viên cấp thoát nước Bắc Ninh; Hoàn thiện công tác quản lý vận hành hệ
thống thoát nước và xử lý nước thải của công ty TNHH MTV cấp thoát nước Bắc Ninh
thông qua việc ứng dụng công nghệ GIS vào quản lý dữ liệu hệ thống thoát nước, tăng
cường năng lực đội ngũ cán bộ công nhân làm công tác quản lý và vận hành hệ thống
thoát nước và xử lý nước thải và hoàn thiện phương thức quản lý hệ thống thoát
nước từ quản trị tài sản sang cung ứng dịch vụ thoát nước.
Hy vọng rằng với kết quả nghiên cứu và một số giải pháp đưa ra sẽ giúp các nhà
quản lý cũng như doanh nghiệp quản lý vận hành hệ thống thoát nước có cái nhìn tổng
quan hơn về lĩnh vực thoát nước tại các đô thị của thành phố từ đó có thể vận dụng
một số giải pháp nhằm quản lý tốt chất lượng công trình thoát nước cũng như chủ
động trong quản lý vận hành hệ thống thoát nước, bảo đảm cho người dân được
sống trong môi trường có chất lượng tốt theo như mục tiêu mà Đảng và Nhà nước ta
đặt ra.

10


THESIS ABSTRACT
Master candidate: Tran Nhat Cuong
Thesis title: Management of drainage system and waste water treatment in
the city of Bacninh, Bacninh province.
Major: Economic management

Code: 64 34 04 10

Educational organization: Vietnam National University of Agriculture (VNUA)
Research Objectives
Evironmental sanitation plays an important part in the development of every
country all over the world. At present, a large number of people in the world,
especially in developing countries as Vietnam, haven’t been adequately supplied
with water supply, sanitation, drainage and waste treatment. Bacninh, a city of
Vietnam, is considered as one of the northern cities with fast growth rates in both
industry and tourist services. Currently, the food situation in Bacninh due to degraded
infrastructure or infrastructure does not keep pace with growing urbanization,
environmental pollution especially water environment has come to an alarm, and this is
a hot subject, which has been discussed in meetings about the environment. Thank to
my working in the field of drainage, I have chosen the theme: “Management of drainage
system and waste water treatment in the city of Bacninh, Bacninh province” as my
graduation thesis.
The purpose of the research study is that, due to the analysis of the
current situation, the existing management tools of the sewerage system and
wastewater treatment, the affecting factors, the thesis gives the solutions to strengthen
the management system sewerage and wastewater treatment in the city of Bacninh,
Bacninh province
Materials and Methods
The thesis uses the sample methods, primary and secondary data collection
methods and data analysis methods to study
Main findings and conclusions
1. As for the theoretical basis and practical basis: The thesis analyze the
theoretical basis and practical basis for the management of sewerage systems and
wastewater treatment. It consists of the theoretical issues of management expertise,
waste water, sewerage system management and wastewater treatment, and the
management experience of advanced countries in the world drainage system and
11

wastewater treatment and in Vietnam to apply to the city of Bac Ninh, Bac Ninh
province.

12


2. The study results shows that: The management of sewerage systems and
wastewater treatment in the city of Bac Ninh has gradually improved. Flooding
situation has minimized in the city. Polluted water has also reduced. But there are
still many problems in the management of the drainage system and the construction
work of the drainage system and waste water treatment such as the lack of capital for
the investment of drainage construction, the shortage in both quantity and quality in
human resources for the management of the drainage system and wastewater
treatment, the planning has not been specific... Many new construction of drainage
facilities were outdated and deteriorated. This situation occurs due to many reasons
but it can be said the main reason was due to the management is not effective, the
capacity of the management staff is weak.
3. From this reality, I gave a number of measures to improve the efficiency of
managing drainage systems and waste water treatment as follows: Strengthen the
capacity of the project management committee of the Bacninh water supply and
sewerage limited company; Perfect the management and operation of the Bacninh
water supply and sewerage limited company through the application of GIS
technology

in

data management drainage systems, improvement of the human

resources in the management and operation of sewerage systems and wastewater

treatment

and the change

in the drainage management methods from asset

management to supply sewer service.
I hope that the results of my research and some of the solutions will help
the State management agencies as well as the Bacninh water supply and sewerage
limited company have a beter overview in the drainage area and apply several
solutions to manage the drainage more efectively, guaranteed for the people to live in
good quality environment according to the goals that our Party and Government have
set.

xii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Vệ sinh môi trường đang là một trong những mối quan tâm hàng đầu của
những nhà quản lý môi trường đô thị trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Hiện tại,
một số lượng lớn người dân trên thế giới, nhất là ở các nước đang phát triển, vẫn
chưa được đảm bảo những điều kiện cấp nước, vệ sinh, thoát nước và xử lý
chất thải một cách đầy đủ. Và Việt Nam cũng không phải là một ngoại lệ, nhất là
khi mà do sự phát triển không đồng đều của hệ thống hạ tầng cơ sở kỹ thuật
đang không chỉ gây ra rất nhiều những vấn đề bất cập trong quy hoạch mà còn
gây ô nhiễm môi trường, mất cân đối trong việc giữ gìn và làm sạch cảnh
quan môi trường đô thị, là một trong những yếu tố gây cản trở sự phát triển của
nền kinh tế, cản trở quá trình hội nhập của đất nước. Trong thời gian qua

Chính phủ Việt Nam đã ban hành và áp dụng nhiều chính sách cũng như đầu tư
cải thiện vệ sinh đô thị, khiến lĩnh vực thu gom và xử lý nước thải đã có những
bước phát triển và đạt được những kết quả đáng khích lệ.
Trong những năm gần đây, Bắc Ninh đã có những thay đổi chiến lược
trong đường lối xây dựng kinh tế xã hội và bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện,
các hoạt động kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư xây dựng đã chuyển từ tình
trạng trì trệ sang một nhịp điệu mới sinh động. Tuy nhiên trên địa bàn tỉnh, tình
trạng thoát nước lụt vào mùa mưa bão, ô nhiễm môi trường vào mùa khô vẫn
xảy ra phổ biến, mặc dù hàng năm nguồn kinh phí từ ngân sách dành cho các
dự án liên quan đến thoát nước vệ sinh môi trường không ngừng tăng lên. Rõ
ràng là việc quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải còn những bất cập
cần được nghiên cứu để từ đó tìm ra những giải pháp nhằm tăng cường quản lý
hệ thống thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Với tính cấp
thiết của đề tài như vậy, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Quản lý hệ thống
thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc
Ninh” làm đề tài luận văn của mình. Với mong mỏi rằng có thể áp dụng phần
nào trong quá trình nghiên cứu vào thực tiễn nhằm góp phần cải thiện môi
trường sống, đảm bảo sự phát triển bền vững cho xã hội.
1


1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.2.1. Mục tiêu chung
Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích thực trạng,
các công cụ quản lý hiện tại của hệ thống thoát nước và xử lý nước thải, các
yếu tố ảnh hưởng để đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý hệ thống thoát
nước và xử lý nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
+ Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hệ thống

thoát nước và xử lý nước thải đô thị;
+ Phân tích thực trạng việc quản lý hệ thông thoát nước và xử lý nước thải
trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh;
+ Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hệ thông thoát nước và
xử lý nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh;
+ Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản lý hệ thống thoát nước
và xử lý nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là các nội dung quản lý hệ thống thoát nước và
xử lý nước thải trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
- Các tác nhân liên quan đền quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải.
- Các yếu tố kinh tế - xã hội, môi trường liên quan.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
1.3.2.1. Phạm vi về nội dung
Nội dung của luận văn nghiên cứu.
Thứ nhất luận văn đi vào nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý
hệ thống thoát nước và xử lý nước thải.
Thứ hai luận văn đánh giá thức trạng quản lý hệ thống thoát nước và xử lý
nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Thứ ba luận văn nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý
hệ thống thoát nước và xử lý nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh,
tỉnh Bắc Ninh.
2


1.3.2.2. Phạm vi về không gian
Đề tài tiến hành nghiên cứu việc quản lý hệ thống thoát nước và xử lý
nước thải trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
1.3.2.3. Phạm vi về thời gian

Luận văn lấy số liệu nghiên cứu về thoát nước và xử lý nước thải trên địa
bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh từ năm 2007 cho đến nay.

3


PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HỆ THỐNG
THOÁT NƯỚC VÀ XỬ LÝ NƯỚC THẢI

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HỆ THỐNG THOÁT NƯỚC VÀ XỬ LÝ NƯỚC
THẢI
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản
2.1.1.1. Thoát nước và hệ thống thoát nước
a. Khái niệm
Hệ thống thoát nước là công trình phục vụ sinh hoạt của nhân dân thành
phố và sản xuất công nghiệp. Đặc điểm của hệ thống thoát nước là công trình
nằm dưới mặt đất, việc cải tạo mở rộng hệ thống thoát nước gặp khó khăn và
tốn kém.
Hệ thống thoát nước là một tập hợp gồm những dụng cụ, đường ống và các
công trình thực hiện ba chức năng: Thu gom, vận chuyển và xử lý nước thải
trước khi thải ra sông, hồ (Hoàng Đình Thu, 2005).
b. Nhiệm vụ của hệ thống thoát nước
Hoạt động hàng ngày của con người tạo ra nhiều nguồn ô nhiễm có đặc tnh
khác nhau. Những nguồn ô nhiễm đó bao gồm các chất thải sinh lý của con người,
động vật nuôi và chất thải của quá trình sản xuất theo nước thải xả ra môi trường
bên ngoài.
Nước sạch sau khi sử dụng vào mục đích sinh hoạt, sản xuất, nước
mưa chảy trên các mái nhà, mặt đường, sân vườn trở thành chất thải
chứa nhiều hợp chất vô cơ, hữu cơ dể phân hủy thối rữa và nhiều vi trùng gây
bệnh. Nếu những loại nước thải này xả ra một cách bừa bãi sẽ gây ô nhiễm

môi trường đất, nước và không khí, nảy sinh và lan truyền các thứ bệnh hiểm
nghèo ảnh hưởng tới sức khỏe người dân. Mặt khác, nếu nước thải không
được thu gom vận chuyển đi thì có thể gây tình trạng thoát nước lụt trong
các điểm dân cư, xí nghiệp, làm hạn chế đất đai xây dựng ảnh hưởng đến
nền móng công trình gây cản trở giao thông và gây ra thiệt hại tới một số
ngành kinh tế (Trần Văn Nhân và Ngô Thị Nga, 2001).
4


Vì vậy, nhiệm vụ của hệ thống thoát nước là thu gom, vận chuyển nhanh
chóng mọi loại nước thải ra khỏi khu vực dân cư, xí nghiệp công nghiệp đồng
thời xử lý và khử trùng đạt yêu cầu vệ sinh trước khi thải vào nguồn tiếp nhận.
c. Các bộ phận cơ bản của một hệ thống thoát nước
Theo tác giả Hoàng Đình Thu (2005), hệ thống thoát nước và xử lý nước
thải bao gồm các bộ phận sau:
- Đường ống thoát nước đường phố đặt dọc theo dường phố thu nước
từ ống thoát nước tiểu khu hay ống thoát nước ngoài sân nhà, xí nghiệp công
nghiệp, trường học, bệnh viện, cửa hàng…
Đường ống thoát nước đường phố là phần đầu của mạng lưới thoát nước
có rất nhiều nhánh mở rộng khắp thành phố chiếm phần lớn trong tổng số chiều
dài của cả mạng lưới thoát nước. Trong những nhánh này nước tự chảy theo độ
dốc. Muốn đạt được như vậy ta phải chia địa phận khu dân cư thành những
lưu vực thoát nước, giới hạn các khu vực là đường phân thủy. Ống thoát nước
đường phố đặt từ đường phân thủy đến vùng trũng của lưu vực thoát nước.
- Ống góp lưu vực đặt dọc theo triền đất thấp thu nước từ nhiều ống thoát
nước đường phố trong phạm vi lưu vực.
- Ống góp chính thu nước từ hai ống góp lưu vực trở lên.
- Ống chuyển đưa nước ra khỏi thành phố đến trạm bơm hay công trình làm
sạch, trong suốt đường ống chuyển lưu lượng nước thất thoát sẽ không thay
đổi.

- Trên mạng lưới đường ống ở chỗ ngoặt, chỗ nối nhánh… xây dựng những
giếng thăm, qua giếng thăm mà kiểm tra, tẩy rửa và thông cống khi bị tắc.
- Trên đây là những bộ phận, những đường ống trong đó nước tự chảy
do tác động của trọng lực không cần áp lực. Trong thực tế không phải bao giờ
việc vận chuyển bằng tự chảy cũng diễn ra dề dàng đặc biệt là những khu vực địa
hình bằng phẳng độ dốc thấp hoặc đường ống tự chảy gặp gò cao. Gặp những
trường hợp đó ta phải sử dụng bơm để đưa nước lên cao. Có các trạm bơm cục
bộ, trạm bơm chuyển, trạm bơm khu vực và trạm bơm chính. Các trạm bơm
được đặt ở những chỗ thấp và có điều kiện để xả ra khi có sự cố.

5


- Đoạn ống đưa nước từ trạm bơm đến đầu ống tự chảy cao hơn, hay
đến các công trình làm sạch trong đó nước chảy dưới áp lực do máy bơm nên
gọi là ống áp lực, ống có áp, ống đẩy.

6


- Ở trước các trạm bơm để đề phòng sự cố cho bơm phải đặt đoạn ống
xả nước từ cuối ống tự chảy ra sông hồ hay nơi đất thấp gần đấy, đoạn này
gọi là ống xả sự cố.
- Trên mạng lưới thoát nước mưa có giếng thu nước mưa, trên mạng lưới
thoát nước chung và mạng lưới thoát nước riêng còn có giếng nước thải nước
mưa.
- Việc làm sạch nước thoát tiến hành trong trạm làm sạch. Đây cũng là
một tập hợp các công trình và có thể chia chúng ra làm ba nhóm như sau:
+ Các công trình làm sạch cơ học;
+ Các công trình làm sạch sinh học;

+ Các công trình xử lý cặn bùn.
- Cuối cùng các công trình khử trùng nước thoát đã làm sạch và công
trình thải nước ra sông (Hoàng Đình Thu, 2005).
d. Các loại hình hệ thống thoát nước
Hệ thống thoát nước là tổ hợp những công trình, thiết bị và các giải
pháp kỹ thuật được tổ chức để thực hiện nhiệm vụ thoát nước. Theo tác giả Trần
Văn Nhân và Ngô Thị Nga (2001), tùy thuộc vào phương thức thu gom, vận
chuyển, mục đích yêu cầu xử lý và sử dụng nước thải mà hệ thống thoát nước
phân loại thành các hình thức sau:
+ Hệ thống thoát nước chung:
Hệ thống thoát nước chung là hệ thống trong đó tất cả các loại nước thải
(nước mưa, nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất) được dẫn, vận chuyển trong
cùng một mạng lưới cống tới trạm xử lý hoặc xả ra nguồn tiếp nhận.
Ưu điểm:
- Đảm bảo tốt nhất về phương diện vệ sinh vì toàn bộ phần nước bẩn đều
được xả vào nguồn tiếp nhận (nếu có trạm xử lý).
- Đạt giá trị kinh tế đối với mạng lưới thoát nước các khu nhà cao tầng vì
khi đó tổng chiều dài của mạng lưới tiểu khu và đường phố giảm được 30%
đền
40% so với hệ thống thoát nước riêng hoàn toàn, chi phí quản lý mạng lưới giảm
7


15% đến 20%.

8