Tăng cường quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thành phố bắc giang

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

NGUYỄN HỒNG NAM

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ,
PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ BẮC
GIANG

Chuyên ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

60 34 04 10

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS Ngô Thị Thuận

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên
cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để
bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám
ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Hồng Nam

i


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận
được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của
bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết
ơn sâu sắc tới tới cô giáo PGS.TS. Ngô Thị Thuận đã tận tnh hướng dẫn, dành nhiều
công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề
tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo,
Bộ môn Phân tích định lượng, Khoa Kinh tế và PTNT - Học viện Nông nghiệp Việt Nam
đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ viên chức Phòng Tài chính – Kế
hoạch thành phố Bắc Giang, Phòng Giao dịch KBNN tỉnh Bắc Giang đã giúp đỡ và tạo
điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành
luận văn./.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Hồng Nam

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................ i
Lời cảm ơn ................................................................................................................... ii
Danh mục các chữ viết tắt ........................................................................................... vi
Danh mục bảng .......................................................................................................... vii
Trích yếu luận văn ....................................................................................................... ix
Thesis abstract..............................................................................................................
xi

Phần

1.

Mở

đầu

...........................................................................................................1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ................................................................1

1.2.

Mục têu nghiên cứu........................................................................................3

1.2.1.

Mục têu chung ...............................................................................................3

1.2.2.
Mục
thể................................................................................................3
1.3.

cụ

Câu hỏi nghiên cứu .........................................................................................3

1.4.
Đối tượng
....................................................3

và

phạm

vi

nghiên

1.4.1.
Đối
cứu......................................................................................3
1.4.2.

têu

cứu

của

đề

tượng

tài

nghiên

Phạm vi nghiên cứu.........................................................................................4

Phần
2.
Tổng
quan

..........................................................................................5

tài

liệu

2.1.

Lý luận cơ bản về quản lý ngân sách xã...........................................................5

2.1.1.

Các khái niệm .................................................................................................5

2.1.2.

Ý nghĩa và đặc điểm quản lý ngân sách xã......................................................7

2.1.3.
Phân
loại
........................................................................9
2.1.4.

thu,

chi

ngân

sách

xã

Nội dung, nguyên tắc quản lý ngân sách xã, phường .....................................14

2.1.5.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách xã, phường
..............................18
2.2.
Thực tiễn quản lý ngân sách xã trên thế giới và ở việt nam
............................20
2.2.1.

Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã một số nước trên thế giới ..................20

2.2.2.

Thực tiễn quản lý sử dụng ngân sách xã ở Việt Nam .....................................21

2.2.3.

Bài học kinh nghiệm cho quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
3


thành phố Bắc Giang .....................................................................................23
Phần
3.
Phương

pháp
.............................................................................25

nghiên

cứu

3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ........................................................................25

3.1.1.

Đặc điểm cơ bản thành phố Bắc Giang ..........................................................25

3.1.2.
2929

Đặc điểm các xã, phường của thành phố Bắc Giang ..................................

4


3.2.
3232

Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................

3.2.1.

Khung phân tích ........................................................................................ 3232

3.2.3.
3333

Phương pháp thu thập dữ liệu ....................................................................

3.2.4.
3434

Phương pháp xử lý và tổng hợp dữ liệu .....................................................

3.2.5.
3434

Phương pháp phân tích thông tin ...............................................................

3.2.6.

Hệ thống chỉ têu nghiên cứu ..................................................................... 3535

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận .............................................................
3636
4.1.

Thực trạng quản lý ngân sách cấp xã, phường trên địa bàn thành phố
Bắc Giang ................................................................................................. 3636

4.1.1.

Thực trạng thực hiện các nội dung quản lý ngân sách xã, phường trên
địa bàn thành phố Bắc Giang .....................................................................
3636

4.1.2.

Chấp hành dự toán thu chi ngân sách xã, phường trên địa bàn thành
phố Bắc Giang ..............................................................................................42

4.1.3.
7373

Quyết toán ngân sách xã, phường trên địa bàn ...........................................

4.1.4.

Thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm ................................................... 7676

4.2.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang ................................................................................. 7878

4.2.1.

Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong quản lý ngân sách xã........ 7878

4.2.2.

Các kết quả, hạn chế và các yếu tố ảnh hưởng quản lý ngân sách xã,

phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang .................................................
8282

4.2.3.

Những vấn đề đặt ra cần tăng cường trong quản lý sử dụng ngân sách
xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang............................................
8888

4.3.

Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang ................................................................................. 8989

4.3.1.

Căn cứ đề xuất .......................................................................................... 8989

4.3.2.

Định hướng tăng cường quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang ................................................................................. 8989
4


4.3.3.

Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang ................................................................................. 9090

4.3.4.

Tăng cường vai trò của Đảng và Chính quyền các cấp .............................. 9090

4.3.5.
9191

Hoàn thiện cơ chế phân cấp .......................................................................

4.3.6.

Xây dựng hệ thống định mức, têu chuẩn chi tiêu phù hợp........................ 9191

5


4.3.7.

Hoàn thiện quy trình quản lý ngân sách đối với cấp xã, phường................ 9292

4.3.8.
9898

Phát triển các nguồn thu ............................................................................

4.3.9.
9999

Tăng cường phối hợp các cơ quan cùng quản lý ngân sách xã, phường ..........

4.3.10. Đào tạo nâng cao trình độ cán bộ quản lý .............................................. 101101
Phần 5. Kết luận và kiến nghị ...........................................................................
102102
5.1.

Kết luận ................................................................................................ 102102

5.2.

Kiến nghị .............................................................................................. 104104

Tài liệu tham khảo............................................................................................... 105105

5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BG

Bắc Giang

CP

Chính phủ

CNH – HĐH

Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

GTGT

Giá trị gia tăng HĐND

Hội đồng nhân dân HTX
Hợp tác xã
KBNN
- XH

Kho bạc Nhà nước KT
Kinh tế - xã hội KH

Kế hoạch
NS

Ngân sách

NQ

Nghị quyết

NĐ-CP

Nghị định - Chính phủ

NSNN

Ngân sách Nhà nước

NSX

Ngân sách xã

PTNT

Phát triển nông thôn

QĐ

Quyết định

QLNN

Quản lý Nhànước SXKD

Sản xuất kinh doanh TNCN

Thu

nhập cá nhân TNDN

Thu nhập

doanh nghiệp TTCN

Tiểu thủ

công nghiệp
TC - KH

Tài chính - Kế hoạch

TT- BTC

Thông tư - Bộ Tài chính

UBND

Ủy ban nhân dân XDCB

Xây dựng cơ bản XD&TM

Xây dựng

và thương mại

6


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1.

Tình hình sử dụng và phân bổ đất đai trong 3 năm 2013-2015 ................27

Bảng 3.2.
..........28

Tình hình nhân khẩu và lao động của thành phố BG năm 2013 - 2015

Bảng 3.3.

Số lượng xã, phường, các Doanh nghiệp và tổ chức kinh tế trên địa
bàn thành phố Bắc Giang 2015 ...........................................................
3030

Bảng 3.1.

Số lượng cán bộ quản lý NSX, phường của thành phố BG đến 2015 ... 3232

Bảng 4.1.

Dự toán thu NS xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang............ 3939

Bảng 4.2.

Dự toán thu ngân sách xã của các xã, phường trên địa bàn thành
phố Bắc Giang ................................................................................... 4040

Bảng 4.3.

Dự toán chi ngân sách xã trên địa bàn thành phố Bắc Giang ............... 4141

Bảng 4.4.

Dự toán chi NS xã, phường của các xã trên địa bàn thành phố BG ...... 4242

Bảng 4.5.

Tổng thu NS xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang ................ 4646

Bảng 4.6.

Tổng thu ngân sách xã của các xã, phường trên địa bàn thành phố
Bắc Giang .......................................................................................... 4747

Bảng 4.7.

Nguồn thu và cơ cấu nguồn thu ngân sách xã, phường được hưởng
100% trên địa bàn thành phố Bắc Giang .............................................
4949

Bảng 4.8.

Các khoản thu ngân sách xã, phường phân chia theo tỷ lệ % và thu
bổ sung ngân sách cấp trên địa bàn thành phố Bắc Giang...................
5252

Bảng 4.9.

Mức độ hoàn thành kế hoạch thu ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang .......................................................................... 5656

Bảng 4.10.

Mức độ hoàn thành kế hoạch thu ngân sách của các xã, phường trên
địa bàn thành phố Bắc Giang .............................................................. 5757

Bảng 4.11.

Các khoản chi NS xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang ........ 6060

Bảng 4.12.

Các khoản chi ngân sách xã của các xã, phường trên địa bàn thành
phố Bắc Giang.................................................................................... 6161

Bảng 4.13.

Các khoản chi thường xuyên ngân sách xã của các xã, phường trên
địa bàn thành phố Bắc Giang .............................................................. 6262

Bảng 4.14.

Tình hình hoàn thành dự toán các khoản chi ngân sách xã, phường

vii


trên địa bàn thành phố Bắc Giang .......................................................
7171
Bảng 4.15. Mức độ hoàn thành kế hoạch chi ngân sách của các xã, phường trên
địa bàn thành phố Bắc Giang .............................................................. 7272

vii


Bảng 4.16.

Tổng hợp ý kiến của cán bộ lãnh đạo và cán bộ kế toán NSX, về công
tác kế toán và quyết toán NSX trên địa bàn thành phố Bắc Giang ...........
7575

Bảng 4.17.

Điểm mạnh điểm yếu, cơ hội và thách thức trong quản lý ngân sách
xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang .....................................
7878

Bảng 4.18.

Ma trận SWOT trong quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang .......................................................................... 8282

Bảng 4.19.

Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất các ngành kinh tế trên địa
bàn thành phố Bắc Giang.................................................................... 8585

Bảng 4.20.

Tổng hợp ý kiến cán bộ quản lý và kế toán NSX, phường về sự hiểu
biết và các kỹ năng quản lý NSX trên địa bàn thành phố Bắc Giang ... 8686

Bảng 4.21.

Tổng hợp ý kiến cán bộ quản lý và kế toán NSX, phường về các chế độ
của Nhà nước trong quản lý NSX trên địa bàn thành phố Bắc Giang...... 8787

8


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Nguyễn Hồng Nam
Tên Luận văn: Tăng cường Quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thành
phố Bắc Giang.
Ngành: Quản lý kinh tế. Mã số: 60 34 04 10
Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam.
Mục đích nghiên cứu của luận văn: Phân tch thực trạng công tác quản lý
ngân sách cấp xã trên địa bàn thành phố Bắc Giang, đánh giá kết quả đạt được, hạn
chế và nguyên nhân của hạn chế, đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý thu, chi
ngân sách cấp xã nhằm sử dụng NSNN hiệu quả.
Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng:
+ Phương pháp tiếp cận: Tiếp cận thể chế, tếp cận có sự tham gia, tiếp cận định
tính, định lượng;
+ Phương pháp chọn mẫu khảo sát: Chọn xã đặc biệt khó khăn, chọn công trình
hạ tầng, chọn cán bộ quản lý dự án;
+ Phương pháp thu thập dự liệu: Dữ liệu thứ cấp, dữ liệu sơ cấp;
+ Phương pháp xử lý và tổng hợp dữ liệu: Phương pháp phân tổ thống kê là
phương pháp chủ yếu sử dụng trong quá trình tổng hợp dữ liệu;
+ Phương pháp phân tích thông tin: Phương pháp thống kê mô tả, phương pháp
so sánh, phương pháp tổng hợp ý kiến.
Các kết quả chính và kết luận:
+ Lý luận về quản lý ngân sách xã, phường đặc điểm, vai trò, nội dung, nguyên
tắc quản lý ngân sách xã, phường cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách
xã, phường.
+ Thực trạng quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang.
Phát hiện ra các hạn chế trong quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn

thành phố Bắc Giang như: Năng lực cán bộ quản lý hạn chế; Tiến độ quyết toán
chậm, chất lượng quyết toán chưa thật sự đảm bảo; Chưa phát hiện những sai phạm
làm thất thoát nguồn vốn.
Do các yếu tố ảnh hưởng sau: Phát triển kinh tế xã hội thành phố Bắc Giang;
Năng lực quản lý của cán bộ NSX còn hạn chế; Sự phân cấp và phối hợp chưa đồng bộ,
thiếu chặt chẽ; Chưa phát huy vai trò của người dân; Cơ chế chính sách chưa ổn định.
9


Để tăng cường quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc
Giang tỉnh Bắc Giang, cần áp dụng để làm tốt 07 giải pháp sau:
1) Tăng cường vai trò của Đảng và Chính quyền các cấp
2) Hoàn thiện cơ chế phân cấp
3) Xây dựng hệ thống định mức, tiêu chuẩn chi tiêu phù hợp
4) Hoàn thiện quy trình quản lý ngân sách đối với cấp xã
5) Phát triển các nguồn thu
6) Tăng cường phối hợp các cơ quan cùng quản lý NSX
7) Đào tạo nâng cao trình độ cán bộ quản lý

10


THESIS ABSTRACT
Master candidate: Nguyen Hong Nam
Thesis title: Strengthening Budget Management communes in Bac Giang city
Major: Economic Management. Code: 60 34 04 10
Educational organizaton: Vietnam National University of Agriculture (VNUA)
Research Objectives: Analysis of the situation of the commune budget
management in the province of Bac Giang city, assess the results achieved,
constraints and limitations causes and proposing solutons enhancing management of

revenues and expenditures for communal use effective budget.
Materials and Methods:
+ Approach: Approaching insttutonal, participatory approach, access to
qualitative and quantitatve indicators;
+ Survey Sampling method: Select the extremely difficult communes, selected
infrastructure projects, select the project managers;
+ Methods of data collection: secondary data, primary data;
+ Method of processing and synthesis of data: disaggregated statstcal method
is the primary method used in the synthesis of the data;
+ Information analysis method: The method described statistics, comparatve
method, synthetic method comments.
Main findings and conclusions:
+ Arguments for budget management communes characteristcs, roles, content,
budget management principles communes as well as the factors affecting budget
management communes.
+ Budget Management Situation communes in Bac Giang city.
Discovered the limitations of budget management communes in Bac Giang
city such as management staff capacity limitations; Progress slow settlement,
settlement quality is not really guaranteed; Not detect irregularities as capital losses.
Due to factors affecting the following: economic and social development in Bac
Giang city; Management capacity of staff NSX is limited; The decentralizaton and
coordinaton are not synchronized, loose; Not to promote the role of the people; Policy
mechanism is unstable.
To strengthen budget management communes in Bac Giang city, Bac Giang
province, should apply to well 07 following solutons:
11


1) Strengthening the role of the party and government at all levels
2) Improving mechanisms of decentralization

3) Develop a system of norms and standards appropriate spending
4) Improving management processes for communal budget
5) Development of revenues
6) Strengthen coordination and management agencies NSX
7) Improve training management staff

xii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU

1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Luật ngân sách nhà nước được Quốc hội phê chuẩn ngày 16 tháng 12 năm
2002, mở đầu một bước ngoặt quan trọng của nền tài chính Việt Nam, đặc biệt
ngân sách nhà nước đã trở thành công cụ tài chính rất quan trọng, góp phần
to lớn vào việc phát triển kinh tế - xã hội.
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm
để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ và cũng là quỹ tiền tệ tập trung
lớn nhất của Nhà nước, vừa là nguồn lực để đảm bảo hoạt động bộ máy Nhà
nước, vừa là công cụ hữu hiệu trong tay Nhà nước để điều tết nền kinh tế và giải
quyết các vấn đề xã hội. Trong những năm qua, cùng với quá trình đổi mới,
công tác quản lý quỹ ngân sách Nhà nước đã có những đổi mới cơ bản và từng
bước dần hoàn thiện góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế xã hội.
Một quốc gia mạnh hay yếu phụ thuộc rất lớn vào nguồn lực ngân sách. Một
đất nước có tình trạng bội chi ngân sách, thâm hụt ngân sách triền miên, tất yếu
sẽ xảy ra khủng hoảng cả kinh tế cũng như chính trị và không giải quyết triệt để
được những vấn đề xã hội mới nảy sinh như thất nghiệp, y tế, giáo dục xuống
cấp…
Do thu, chi NSNN có vị trí, vai trò quan trọng như vậy nên quản lý ngân

sách nhà nước được Nhà nước, các Bộ, các Ngành luôn chú trọng ở tất cả
các mặt, hình thành khung pháp luật và cơ chế chính sách thu, chi NSNN, xây
dựng và hoàn thiện bộ máy quản lý thu, chi thống nhất từ Trung ương đến địa
phương, đổi mới quy trình và áp dụng nhiều biện pháp tch cực trong quản
lý NSNN. Cùng với việc đổi mới cơ chế quản lý thu, chi NSNN trong cả nước, trên
địa bàn thành phố Bắc Giang cũng đã được đổi mới căn bản trong những
năm qua, số thu, chi ngân sách xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang
phát triển ổn định. Nhờ đó, công tác quản lý ngân sách xã, phường trên địa
bàn trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định. Số thu, chi được
tập trung đầy đủ và nhanh chóng chặt chẽ và thống nhất ngày một đáp ứng kịp
1


thời nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương, góp phần ổn định và phát triển
kinh tế trên địa bàn cũng như của cả nước.

2


Tuy nhiên, công tác quản lý thu, chi ngân sách xã, phường còn nhiều hạn
chế, chưa đáp ứng được yêu cầu trong giai đoạn phát triển của nền kinh tế.
Trong điều kiện NSNN còn hạn hẹp, việc tập trung đầy đủ và kịp thời các
khoản thu, chi của NSNN luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, cấp thiết của
hệ thống chính trị nhằm bảo đảm đủ nguồn lực, phục vụ tốt các nhiệm vụ
mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
Đặc biệt đối với nước ta hiện nay, trong điều kiện nền kinh tế chưa thật sự
phát triển, nguồn thu vào ngân sách nhà nước không lớn như các quốc gia tương
đương trong khu vực. Bên cạnh đó tnh hình sử dụng công quỹ còn nhiều
lãng phí, công tác quản lý ngân sách còn bộc lộ nhiều khiếm khuyết cần phải
được điều chỉnh cho phù hợp.

Những năm qua, công tác quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
tỉnh Bắc Giang nói chung và thành phố Bắc Giang nói riêng đã có những
chuyển biến tch cực, cơ chế quản lý và kiểm soát thu, chi ngân sách nhà nước
đã từng bước được hoàn thiện, ngày một chặt chẽ và đúng mục đích hơn cả
về quy mô và chất lượng. Với chức năng nhiệm vụ được giao, cơ quan Phòng Tài
chính Kế hoạch thành phố Bắc Giang; Chi Cục thuế thành phố Bắc Giang và Phòng
Giao dịch Kho bạc Nhà nước Bắc Giang luôn thực hiện tốt việc quản lý và kiểm
soát thu, chi NSNN, thông qua đó đã giúp cho các đơn vị sử dụng NSNN sử
dụng kinh phí một cách tết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích.
Tuy nhiên, việc quản lý và thu, chi ngân sách xã, phường tại địa bàn
thành phố Bắc Giang còn có nhiều vấn đề chưa phù hợp, cơ chế còn bị động và
chậm chạp, nhiều vấn đề không được đáp ứng kịp thời hoặc chưa có quan
điểm xử lý thích hợp, lúng túng.
Các nghiên cứu trước đây về quản lý ngân sách xã đã có, nhưng các luận
văn này chỉ nghiên cứu hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà
nước và được tến hành ở các địa phương khác (Trần Văn Vạn - Trường Đại học
Kinh tế quốc dân, nghiên cứu đề tài Quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện
Kinh môn tỉnh Hải Dương(2013); Lê Thị Hải Vân - Đại Học Đà Nẵng, nghiên
cứu đề tài Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách xã qua chi nhánh KBNN Kom
Tum(2013); Đinh Thị Thu Hiền - Học viện Nông nghiệp Việt Nam, nghiên cứu
đề tài Tăng cường quản lý chi thường xuyên ngân sách xã tại Kho bạc Nhà nước
3


huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, nhưng trên địa bàn thành phố Bắc Giang chưa
có nghiên cứu nào.

4

Từ những lý do đã nêu trên, cho thấy việc tăng cường quản lý ngân sách xã,
phường là vấn đề rất quan tâm của Chính phủ, Bộ Tài chính và các địa phương.
Đó cũng chính là vấn đề luôn phải quan tâm của mọi công chức trong hệ
thống Tài chính nói chung và trong ngành Kho bạc Nhà nước nói riêng. Vì vậy,
chúng tôi chọn đề tài “Tăng cường quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn
thành phố Bắc Giang” để nghiên cứu.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Phân tích thực trạng công tác quản lý ngân sách cấp xã, phường trên địa
bàn thành phố Bắc Giang, đánh giá kết quả đạt được, hạn chế và nguyên
nhân của hạn chế, đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý thu, chi ngân
sách cấp xã nhằm sử dụng NSNN hiệu quả.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tễn về quản lý NS xã, phường.
- Phân tch thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách cấp
xã, phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang những năm qua.
- Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản lý ngân sách cấp xã,
phường trên địa bàn thành phố Bắc Giang trong thời gian tới.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
(1) Quản lý ngân sách cấp xã, phường bao gồm những nội dung gì? Cần
sử dụng các chỉ tiêu đánh giá nào?
(2) Công tác quản lý ngân sách cấp xã, phường tại địa bàn thành phố Bắc
Giang những năm qua như thế nào? Những kết quả đạt được, những tồn tại là
gì? (3) Để tăng cường quản lý ngân sách cấp xã, phường tại thành phố Bắc
Giang cần có những giải pháp gì?
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là các hoạt động quản lý thu, chi ngân sách cấp xã,
phường theo Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn, được thông qua các đối
tượng khảo sát sau:

- Các khoản thu NS xã: Thuế, trợ cấp cân đối, Phí, lệ phí, Thu khác;

5


- Các khoản chi NS cấp xã: Chi thường xuyên, chi sự nghiệp kinh tế, chi
đầu tư phát triển;

6


- Đối tượng thu, chi của ngân sách cấp xã: Các doanh nghiệp Nhà
nước, doanh nghiệp tư nhân, hộ cá thể, các tổ chức, cá nhân trên địa bàn
thành phố Bắc
Giang;
- Các đơn vị tham gia quản lý ngân sách xã: Các tổ chức chính trị, cơ quan
quản lý Nhà nước;
- Cơ chế chính sách: Các văn bản liên quan tới quản lý thu, chi ngân sách
xã.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
a. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng các khoản thu chi NSX được phép
sử dụng trên địa bàn thành phố Bắc Giang; Những hạn chế cần tăng cường
các giải pháp ngân sách cấp xã, phường tại địa bàn thành phố Bắc Giang.
b. Về không gian nghiên cứu
Đề tài được thực hiện trên phạm vi 16

xã, phường trên địa bàn

thành phố Bắc Giang và các đơn vị tham gia quản lý ngân sách cấp xã, phường

như Phòng Tài chính Kế hoạch thành phố Bắc Giang; Chi Cục thuế thành phố Bắc
Giang và Phòng Giao dịch Kho bạc Nhà nước Bắc Giang.
c. Về thời gian nghiên cứu
- Dữ liệu thứ cấp về quản lý ngân sách cấp xã, phường

trên địa

bàn thành phố Bắc Giang được thu thập trong 3 năm (từ năm 2013-2015).
- Dữ liệu sơ cấp phục vụ cho nghiên cứu này được khảo sát năm 2015.
- Các giải pháp đề xuất cho đến năm 2020.

7


PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ
2.1.1. Các khái niệm
2.1.1.1. Ngân sách
Ngân sách là một quỹ tền tệ tập trung của một tổ chức, phản ánh các mối
quan hệ kinh tế được nêu trong các điều khoản tiền tệ (Quốc Hội, 2002).
2.1.1.2. Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu chi của Nhà nước đã được cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm
để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước (Quốc Hội, 2002).
2.1.1.3. Ngân sách xã
Ngân sách xã là cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống NSNN, là quỹ tiền tệ
tập trung phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa một bên là chính quyền xã với
một bên là các chủ thể khác thông qua sự vận động của các nguồn tài chính
nhằm đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền xã trên mọi
lĩnh vực kinh tế, chính trị, an ninh trật tự và văn hoá, xã hội trên địa bàn theo

phân cấp.
Nói một cách cụ thể: Ngân sách xã là toàn bộ các khoản thu, chi được quy
định trong dự toán một năm do Hội đồng nhân cấp xã quyết định và giao cho uỷ
ban nhân dân cấp xã thực hiện nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ
của chính quyền cấp xã (Quốc Hội, 2003).
2.1.2.4. Quản lý
Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý, theo thầy Nguyễn Hữu Ngoan
nguyên Phó Hiệu trưởng Học viện Nông nghiệp Việt Nam là cách thức tổ chức,
điều khiển và theo dõi việc thực hiện công việc nào đó. Theo quan điểm của thầy
Nguyễn Hữu Ngoan thì quản lý về cơ bản và trước hết là tác động đến con người
để họ thực hiện, hoàn thành những công việc được giao để họ làm những điều bổ
ích, có lợi. Điều đó đòi hỏi phải hiểu rõ và sâu sắc về con người như: Cấu tạo thể
chất, những nhu cầu, các yếu tố năng lực, các qui luật tham gia hoạt động (tch
cực, tiêu cực).
8


Quản lý là thực hiện những công việc có tác dụng định hướng, điều
tết phối hợp các hoạt động của cấp dưới, của những người dưới quyền. Biểu
hiện cụ

9