Giáo án Sinh học 12 bài 43: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

GV: Lê Văn Thật

Sinh học 12

Bài 43. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
- Kiến thức: Nêu được khái niệm chuỗi, lưới thức ăn và các bậc dinh dưỡng, lấy ví dụ
minh họa. Nêu được nguyên tắc thiết lập các bậc dinh dưỡng. Lấy ví dụ minh họa.
- Kĩ năng: Phân tích, suy luận logic và vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống.
- Thái độ:Nâng cao ý thức bảo vệ, khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên.
II. CHUẨN BỊ.
- Giáo viên: Hình 43.1 – 3 SGK và 1 số hình ảnh sưu tầm từ Internet.
- Học sinh: SGK, đọc bài học trước ở nhà.
III. TRỌNG TÂM BÀI HỌC: Các khái niêm chuỗi thức ăn, lưới thức ăn, bậc dinh
dưỡng, tháp sinh thái.
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY-HỌC.
1. Ổn định tổ chức lớp: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ
- Tại sao nói hệ sinh thái biểu hiện chức năng của một tổ chức sống?
- Hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo có gì giống và khác nhau?
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
* Hoạt động 1: Tìm hiểu về trao đổi vật
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG
chất trong quần xã sinh.
QUẦN XÃ SINH VẬT.
1. Chuỗi thức ăn
GV: Cho VD về 2 chuỗi thức ăn ở địa
- Chuỗi thức ăn gồm nhiều loài sinh vật có
phương? Đặc điểm của mỗi loài trong chuỗi quan hệ dinh dưỡng, mỗi loài là một mắt

thức ăn? Quan hệ của các loài sinh vật
xích sử dụng mắt xích phía trước làm thức
trong chuỗi thức ăn?
ăn và là thức ăn của mắt xích phía sau.
VD:
→ Chuỗi thức ăn là gì?
+ Lúa → Sâu ăn lá → Nhái → Rắn → Diều
HS: Nghiên cứu thông tin SGK và liên hệ
hâu
thực tế để trả lời.
+ Chất mùn bã → Giun đất → Gà → Cáo
- Các loại chuỗi thức ăn
GV: Có mấy loại chuỗi thức ăn? VD minh + Chuỗi thức ăn mở đầu bằng SVSX: Sinh
họa? Thành phần loài trong mỗi loại chuỗi
vật tự dưỡng → động vật ăn sinh vật tự
thức ăn? Tại sao chuỗi TĂ không quá dài?
dưỡng → động vật ăn động vật.
+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật phân
HS: Nghiên cứu thông tin SGK để trả lời.
giải: Sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ →
ĐV ăn sinh vật phân giải → ĐV ăn động
GV: Nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiến
vật.
thức.
2. Lưới thức ăn
- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có
GV: Yêu cầu học sinh viết các chuỗi thức
ăn có trong quần xã ở hình 43.1-trang 192.? các mắt xích chung.

GV: Lê Văn Thật
- Xác định các loài sinh vật có trong nhiều
chuỗi TĂ? - Thế nào là lưới thức ăn?
HS: Quan sát hình và thảo luận để thống
nhất ý kiến trả lời.
GV: - Thế nào là bậc dinh dưỡng?
- Phân biệt các bậc dinh dưỡng trong lưới
TĂ?
- HS:Nghiên cứu hình 43.2, thảo luận trả
lời.
* Hoạt động 2: Tìm hiểu về tháp sinh thái.
- So sánh độ lớn của các bậc dinh dưỡng?
- Tại sao độ lớn các bậc dinh dưỡng lại
không bằng nhau?
- Nguyên tắc và ý nghĩa của việc xây dựng
các tháp sinh thái?
- Có mấy loại tháp sinh thái? Phân biệt các
loại tháp sinh thái?

Sinh học 12
- QXSV càng đa dạng về thành phần loài →
lưới thức ăn càng phức tạp.
3. Bậc dinh dưỡng
- Bậc dinh dưỡng: Tập hợp các loài sinh vật
có cùng mức dinh dưỡng trong lưới TĂ.
- Trong lưới thức ăn có nhiều bậc dinh
dưỡng:
Cấp 1 (SVSX) → cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1)
→ cấp 3 (SV tiêu thụ bậc 2) → ... → cấp n.
II. THÁP SINH THÁI.

- Độ lớn các bậc dinh dưỡng không bằng
nhau. Độ lớn của các bậc dinh dưỡng được
xác định bằng số cá thể, sinh khối hoặc
năng lượng.
- Tháp sinh thái gồm nhiều hình chữ nhật
xếp chồng lên nhau (mỗi hình là 1 bậc dinh
dưỡng), các hình chữ nhật có chiều cao
bằng nhau, chiều rộng khác nhau biểu thị
độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.
- Có ba loại tháp sinh thái: Tháp số lượng,
sinh khối và năng lượng (SGK).

4. Củng cố:
- Kể tên các loài sinh vật trên đồng ruộng? Thiết lập chuỗi, lưới thức ăn từ VD?
- Cho ví dụ về các bậc dinh dưỡng của 1 QX tự nhiên và 1 QX nhân tạo?
5. Dặn dò:
- Đọc phần in nghiêng cuối bài. Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK.
- Tìm hiểu, chuẩn bị nội dung bài “Chu trình sinh địa hóa và sinh quyển”.