Luận văn tốt nghiệp đại học sư phạm lịch sử

1

iiiiiiiiiiiiiii

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
i

i

i

i

i

i

i

i

VÕ THỊ NGỌC BÍCH
VÕ THỊ NGỌC HÂN
i

i

i

i

i

THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở CHƯƠNG III PHẦN I
SGK LỊCH SỬ 10 (CƠ BẢN) TRƯỜNG THPT

iiiiiiiii
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

ĐỒNG THÁP, NĂM 2010
i

i

i

LỜI CẢM ƠN
i

i

i

i

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
i

i

i

i


2

Để ihoàn ithành iluận ivăn inày, ingoài inhững icố igắng icủa inhóm ichúng itôi, itôi
icòn inhận iđược isự ichỉ ibảo itận itình, ichi iđáo icủa iThS. iPhạm iXuân iVũ i– ingười itrự
itiếp ihường idẫn ikháo iluận, isự igiảng idạy itận itình icủa iquý ithầy icô igiáo itrường iĐại
ihọc iĐồng iTháp, isự igiúp iđỡ icủa iBan igiám ihiệu itrường iTHPT iMai iThanh iThế, isự

iđộng iviên igiúp iđỡ icủa ibạn ibè, ithầy icô.
i i i i i i i i i i iCho iphép ichúng itôi igởi ilời ibiết iơn ichân itình ivà isâu isắc inhất, irất imong itiếp
inhận iđược isự igiúp iđỡ iđộng iviên inhiểu ihơn icủa imọi ingười.
iiiiiiiiiii

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

Võ iThị iNgọc iBích
i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i Võ iThị iNgọc iHân
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

MỤC LỤC
i


3

Trang iphụ ibìa i........................................................................................................i
Lời icảm iơn i i i i i.......................................................................................................ii
Mục ilục i.................................................................................................................1
Những ichữ iviết itắt itrong ikháo iluận i i.....................................................................4
Phần imở iđầu i.........................................................................................................5
Phần inội idung i.......................................................................................................8

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỂN CỦA VIỆC THIẾT
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

KẾ VÀ SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

LỊCH SỬ Ở CHƯƠNG III, PHẦN I SGK LỊCH SỬ 10( CƠ BẢN)

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

TRƯỜNG THPT...................................................................................9

i

i

1.1 iPhương ipháp itrực iquan itrong idạy ihọc ilịch isử................................ i............9

iiii

1.1.1 iKhái iniệm i..........................................................................................9
1.1.2 iVai itrò icủa iđồ idùng itrực iquan itrong iquá itrình idạy ihọc ilịch isử i.......10

iiii

iii

1.2 iVị itrí ivà iý inghĩa icủa iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan i.......................... i....10
1.2.1Vị itrí i.................................................................................................10

1.2.2 iY inghĩa icủa iđồ idùng itrực iquan i.......................................................11

iii

1.3 iCác iloại iđồ idùng itrực iquan itrong ilịch isử i..................................................13
1.3.1 iNhóm ithứ inhất i................................................................................13
1.3.2 iNhóm ithứ ihai i..................................................................................14 i
1.3.2.1 iMô ihình isa ibàn ivà icác iloại iphục ichế ikhác i..................................14
1.3.2.2 iHình iảnh ivà ihình ivẽ ilịch isử i i........................................................14
1.3.2.3 iPhim ihọc itập( igiáo ikhoa) iphim itruyện i........................................14
1.3.3 iNhóm ithứ iba i...................................................................................14
1.3.3.1 iBản iđồ i..........................................................................................15
1.3.3.2 iNiên ibiểu i......................................................................................15
1.3.3.3 iĐồ ithị i............................................................................................16
1.3.3.4 iHình ivẽ ibằng iphấn itrên ibảng iđen i.................................................16


4

1.3.3.5 iCác iphương itiện ikhác itrong idạy ihọc i............................................16
1.4 iThực itiển icủa iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong idạy ihọc ilịch isử iở

i i i

chương iIII, iphần iI,SGK ilịch isử i10( icơ ibản) itrường iTHPT i.......................... i i....17 i

i

iii
iiiiiiiii

1.4.1 iMục iđích iđiều itra ikhảo isát i.......................................................... i.....17
1.4.2 iNội idung iđiều itra i....................................................................... i.....18
1.4.3 iKết iquả iđiều itra........................................................................... i....18
iii

1.4.3.1 iNhận ithức icủa iGV ivề iviệc isử idụng idồ idùng itrực iquan itrong idạy

học ilịch isử iở itrường iTHPT i.......................................................................... i.... i18 i

i

iiiiiiiiiiiiiiiiiii
iii

1.4.3.2 iNhận ithức icủa iHS ivề iviệc isử idụng idồ idùng itrực iquan itrong idạy

học ilịch isử iở itrường iTHPT i.............................................................................. i i20

i

CHƯƠNG 2: NHỮNG NỘI DUNG TRONG CHƯƠNG III, PHẦN I
i

i

i

i

i

i

i

i

i

SGK LỊCH SỬ LỚP 10( CƠ BẢN) CẦN TRIỆT ĐỂ KHAI THÁC ĐỂ

i

i

i

THIẾT

i

KẾ

i

i

i

i

VÀ

i

i

SỬ

i

i

DỤNG

i

i

ĐỒ

i

i

DÙNG

i

i

TRỰC

i

i

i

i

QUAN

.............................................................................................................................2

i

2
2.1 iNhững inguyên itắt i....................................................................... i.......22
2.2 iCác inội ilịch isử itrong ichương iIII, iphần iI, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản)
trường iTHPT. i................................................................................................... i i27

i

CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG CÁC LOẠI ĐỒ DÙNG
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

TRỰC QUAN ĐỂ DẠY CHƯƠNG III, PHẦN I, SGK LICH SỬ 10

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

(CƠ BẢN) TRƯỜNG THPT. QUA TỪNG BÀI CỤ THỂ.

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

.............................................................................................................3

4
3.1 iNhững inguyên itắc ichung i............................................................. i.....34
iii

3.1.1 iđảm ibảo itính ikhoa ihọc i................................................................ i34

iii

3.1.2 iĐảm ibảo itính itrực iquan ihóa i........................................................ i34

iii

3.1.3 iĐảm ibào itính ithẩm imỹ i................................................................ i34


5
iii

3.1.4 iĐảm ibảo itính ikinh itế i.................................................................. i i35

3.2 iPhương ipháp ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong idạy ihọc ilịch
sử ichương iIII, iphần iI iSGK ilịch isử i10( icơ ibản) itrường iTHPT i...................... i....35

i

ii

3.2.1 iTrung iquốc ithời iphong ikiến i................................................... i..... i35

3.3 iThực inghiệm isư iphạm i..................................................................... i i i44
ii

3.3.1 iLựa ichọn iđối itượng ithực inghiệm i.......................................... i.......44

ii

3.3.2 iNội idung ithực inghiệm i...................................................................45

ii

3.3.3 iPhương ipháp itiến ihành ithực inghiệm i.............................................45

ii

3.3.4 iKết iquả ithực inghiệm i.....................................................................46

iii

Kết iluận i...........................................................................................................47

iii

Tài iliệu itham ikhảo i...........................................................................................49

iii

Phụ ilục i


6

NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG KHÓA LUẬN
i

i

i

i

i

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

GV i: i i i i i i i i i i i i i i i i iGiáo iviên

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

HS i i: i i i i i i i i i i i i i i i i iHọc isinh

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

DH: i i i i i i i i i i i i i i i i i i iDạy ihọc

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

SGK: i i i i i i i i i i i i i i i i iSách igiáo ikhoa

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

THPT: i i i i i i i i i i i i i i iTrung ihọc iphổ ithông

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

PL: i i i i i i i i i i i i i i i i i i i iPhụ ilục

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

[ ipl i1 i; i12] i i i i i i i i iPhụ ilục ihình i1 ihình i12

i


7

PHẦN MỞ ĐẦU
i

i

1. LÍ DO CHỌN ĐÊ TÀI
i

i

i

i i i i i i i i i i

i

i

Với ixu ithế iliên itục iđổi imới iphương ipháp iDH icho iphù ihợp ivới itinh ihình

phát itriển icủa ithời iđại itrong inhà itrường iphổ ithông ihiện inay ihơn ibao igiờ ihết igiáo

i

dục icó ivai itrò iquan itrọng ivới iviệc iphát itriển ikinh itê- ixa ihội, ivì ithế itư iđại ihội iVI

i

của iĐảng icác inghị iquyết icủa iban ichấp ihành itrung iương i2 ikháo iVIII iđa ixác

i

định:” iĐổi imới imạnh imẽ iphương ipháp igiáo idục- iđào itạo, ikhắc iphục ilối itruyền

i

thụ imột ichiều, irèn iluyện inếp itư iduy isáng itạo icủa ingười ihọc” i[ i15, i9] ichính ivì ile

i

đó, itrong inhững inăm igần iđây icó inhững ithay iđổi imạnh imẽ itheo ihướng iáp idụng

i

các iphương ipháp itiên itiến, iphương itiện ihiện iđại ivào iquá itrình iDH, iđam ibảo iđiều

i

kiện ithời igian itự ihọc ivà itự inghiên icứu icho iHS. iPhù ihợp ivới itưng imôn ihọc.

i

iiiiiiiiiii

Quán itriệt itư itưởng iđổi imới iđó itư inăm ihọc i2004- i2005 iBô igiáo idục ivà iđào

tạo iđa ithay iđổi iSGK ilịch isử i10, iSGK imới icó inhững ihình iảnh iminh ihọa ihay icâu

i

hỏi iđòi ihỏi ingười iGV icó inhững iphương ipháp iphù ihợp ihơn, iđội ingũ iGV iđa ibước

i

đầu ivận idụng icó ihiệu iquả inhững iphương ipháp iDH imới, iHS itỏ ithái iđộ itích icực

i

mạnh idạng itự itinh itrong ihọc itập iSGK imới. iTuy inhiên iđó ilà inhững ikết iquả ibước

i

đầu, inhưng ibên icạnh iđó icũng icó inhững ihạn ichế icần ikhắc iphục.

i

iiiiiiiiiii

Việc iđổi imới iphương ipháp iDH ilà ichặn iđường idài ivới inhiều ikhó ikhăn iVà

thử ithách itrong iđó ixóa ibỏ icách idạy itruyền ithống ithầy iđọc itrò ichép iđa ilạc ihậu iyêu

i

cầu ilà iphải iđồi imới. iTuy icó inhiều ithay iđổi iSGK inhững ingười ithầy ivẫn igữi itư

i

tưởng icũ ilà icách idạy imột ichiều, iđiều inày iđòi ihỏi ingành igiáo idục icần iphải inghiên

i

cứu ivà ivận idụng icác iphương ipháp itích icực itrong iDH. iChúng ita icần ikhẳng iđịnh

i

đây ilà iquá itrình ilâu idài ikhông ithể inóng ivội inhưng ilại ilà icông iviệc icấp ithiết iphải

i

làm ingai iở imức iđộ itốt inhất icó ithể itùy itheo iđiều ikiện icụ ithể ivà inâng ilực ikhông

i

chờ iđợi ihội iđủ iđiều ikiện imới itiến ihành.

i


8
iiiiiiiiiii

Đổi imới iphương ipháp iDH ilà iyêu icầu ibắt ibuộc iđối ivới ingành igiáo idục inói

chung ivà iGV inói iriêng, isong itrên ithực itế iviệc iđổi imới inày ichưa iđược iquan itâm

i

đúng imức. iGV iđược itham idự icác ilớp ivề iđổi imới iphương ipháp iDH. iSong inhưng

i

khi ivể iáp idụng ichỉ imang itính i“hình ithức” ihiệu iqảu ichua icao, ido iGV ichưa inắm

i

chắc ilý ithuyết ivà iđiều ikiên icơ isở ivật ichất icòn ithiếu ithốn. iTuy inhiên ibên icạnh iđó

i

có inhững iGV icó ihuyết itâm iđa ithực ihiện imột iphần iphương ipháp iđổi imới, iđạt

i

được imột isố ikết iqủa ibước iđầu.

i

iiiiiiiiiii

Đồng ithời ivới inhững itrở ingại iđó ithì ivề iphía iBộ igiáo idục imới ichỉ iđổi imới

phương ipháp iở idạng ithuyết itrình, itrên ilý ithuyết imang itính ichất ichung imà ichưa

i

có inghiên icứu icụ ithể inên iviệc iáp idụng icòn ibở ingỡ, iGV ichưa imạnh idạng iáp idụng.

i

Do iđó iviệc ixây idựng ivà isử idụng icụ ithể ivào imột ibài icụ ithể ilà iyêu icầu icấp ithiết

i

hiện inay. iNếu ikhông ithực ihiện iđược ivấn iđề inày ithì iviệc igiảng idạy itheo iphương

i

pháp itruyền ithống ivẫn iđược iduy itrì, ikhông iphát ihuy itính itích icực ichủ iđộng isáng

i

tạo icủa iHS.

i

iiiiiiiiiii

Có inhiều icon iđường iđể iphát ihuy itính itích icực, ichủ iđộng isáng itạo icủa iHS

nhằm inâng icao ichất ilượng igiáo idục ibộ imôn ilịch isử iở itrường iTHPT ihiện inay, ilà

i

GV itrước ivấn iđề iđổ imới icho inên inhóm ichúng itôi ichọn iđề itài” ithiết ikế ivà isử idụng

i

đồ idùng itrực iquan itrong idạy ihọc ilịch isử iở ichương iIII iphần iI iSGK ilịch isử i10( icơ

i

bản) itrường iTHPT.

i

2. LỊCH SỬ VẤN ĐÊ
i

iiiiiiiiiii

i

i

i

Do ichương itrình iSGK ilịch isử i10 imới iđược iáp idụng iđại itrà inăm i2005- i2006

nên ichưa icó icông itrình inghiên icứu icụ ithể inào ivề iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan

i

cho ichương itrình ilịch isử iTHPT imà ichỉ icó inhững icông itrình inghiên icứu ivà ibài

i

viết imang itính ilí iluận inhư,” iHệ ithống ithao itác isư iphạm itrong idạy ihọc ilịch isử iở

i

THPT icủa iKiều iThế iHưng; i“ iKênh ihình itrong idạy ihọc ilịch isử iở itrường itrung ihọc

i

phổ ithông” icủa iNguyễn iThị iCôi; iNguyễn iKy itrong icuốn i“ iPhương ipháp igiáo idục

i

tích icực ilấy ihọc isinh ilàm itrung itâm”.

i

iiiiiiiiiii

Các icông itrình inghiên icứu ivà ibài iviết inói itrên ichủ iyếu itrình ibài iquan iniệm

và isự icần ithiết icủa iviệc ithiết ikế ivà isử idùng iđồ idùng itrực iquan itrong idạy ihọc ilịch

i


9

sử iở itrường iphổ ithông. iTuy inhiên iviệc iáp idụng ivào ithực itế ivẫn icòn inhiều ibở ingỡ.

i

Các ibài iviết inày iít inhiều iđa igiúp itôi ixác iđịnh icách ithức icon iđường, inội idung ithiết

i

kế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH ilịch isử ichương iIII, iSGK ilịch isử

i

10( icơ ibản) ichưa icó icông itrình inào inghiên icứu itoàn idiện iđể iđi isâu ivào inội idung

i

cụ ithể, iđó ilà inhiệm ivụ imà iđề itài iphải inghiên icứu.

i

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
i

i

i

i

i

i

i

3.1 iĐối itượng inghiên icứu

iiii

Đối itượng inghiên icứu icủa iđề itài ilà iviệc” iThiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực

iiiiiiiiiii

quan itrong idạy ihọc ichương iIII, iphần iI iSGK ilịch isử i10( icơ ibản) itrường iTHPT iđể

i

phát ihuy itính itích icực ichủ iđộng isáng itạo icủa iHS.

i

3.2 iPhạm ivi inghiên icứu iva igiới ihạn icủa iđê itai

iiii

iiiiiiiiiii

Xác iđịnh iđối itượng inghiên icứu inói itrên, iđề itài ikhông itập itrung inghiên icứu

sâu ilí iluận ivề i“ iđồ idùng itrực iquan” imà isử idụng ithành itựu ilý iluận iDH icủa inội

i

dung itrên iđể ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan iđể iphục ivụ iphần igiảng idạy

i

chương iIII, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản) iphạm ivi ithực inghiệm isư iphạm iở icác itrường

i

THPT itrong ihuyện iNga iNăm itỉnh iSóc iTrăng.

i

4. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
i

i

i i i i i i i i i i i

i

i

Nghiên icứu inhững iphương ipháp, iquy itrình ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng

trực iquan iđể itổ ichức icho iHS itự ilực inghiên icứu itài iliệu ithông iqua icác igiờ idạy itrên

i

lớp, itổ ichức ikiểm itra iđánh igiá imức iđộ ilĩnh ihội ikiến ithức icủa iHS ithông iqua ibài

i

học ichương iIII, ilịch isử i10( icơ ibản) inhằm iáp iứng iyêu icầu iđổi imới iphương ipháp

i

DH

i

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

i

i

iiiiiiiiiii

i

i

Điều itra ixa ihội ihọc iđể iphát ihiện ithực itiển igiáo idục iphổ ithông ivề iviệc ithiết

kế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH ilịch isử.

i

iiiiiiiiiii

Phân itích icấu itrúc inội idung ichương iIII, iSGK ilịch isử i10 i( icơ ibản).

iiiiiiiiiii

Thiết ikế iđồ idùng itrực iquan inhằm iphát ihuy itính itích icực icủa iHS.


10
i i i i i i i i i i i i

Xác iđịnh iyêu icầu ichung ivà ibiện ipháp isư iphạm icụ ithể iđể ithiết ikế ivà isử

dụng iđồ idùng itrực iquan icho iGV ivà iHS.

i

iiiiiiiiiiii

Thực inghiệm isư iphạm itrường iTHPT iMai iThanh iThế inhằm ikiểm itra itính

khải ithi icủa iđề itài.

i

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
i

i

iiiiiiiiiiii

i

i

i

Nghiên icứu icơ isở ilý iluận ivề ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan. iTiến

hành idạy ithí inghiệm iđể iđánh igiá ihiệu iquả icủa iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan

i

khi iDH ilịch isử ichương iIII, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản)

i

7. GIẢ THIẾT KHOA HỌC
i

i

iiiiiiiiiiii

i

i

Nếu ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan iđể iphát ihuy itính itích icực icủa

HS itrong iDH ilịch isử ichương iIII, iSGK ilịch isử i10 i( icơ ibản) iphù ihợp isẽ igóp iphần

i

nâng icao ichất ilượng iDH ilịch isử, ihoàn ithiện ivốn ikiến ithức ilịch isử i itheo iyêu icầu

i

mục itiêu iđào itạo.

i

8. ĐÓNG GÓP CỦA KHÓA LUẬN
i

iiiiiiiiiiii

i

i

i

i

Thiết ikế ivà isử idùng iđồ idùng itrực iquan inhằm iphát ihuy itính itích icực, isáng

tạo icủa iHS itrong iDH ichương iIII, iphần iI, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản).

i

iiiiiiiiiiiii

Đồng ithời ilàm itài iliệu inghiên icứu ivà ihọc itập icủa iHS ivà icác iđồng inghiệp

nhằm iphát ihuy itính itích icực ichủ iđộng isáng itạo icủa iHS.

i

9. CẤU TẠO CỦA KHÓA LUẬN
i

i

i i i i i i i i i i i i i i

i

i

i

Ngoài iphần imở iđầu, ikết iluận, imục ilục ivà itài iliệu itham ikhảo inội idung

khóa iluận igồm icó iba ichương.

i

Chương i1. iCơ isở ilí iluận ivà ithực itiển icủa iviệc ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực
quan itrong iDH ilịch isử ichương iIII, iphần iI, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản) itrường iTHPT.

i

Chương i2. iNhững inội idung ilịch isử itrong ichương iIII iphần iI, iSGK ilịch isử i10( icơ
bản) itrường iTHPT. iCần itriệt iđể ikhai ithác iđể ithiết ikế, isử idụng iđồ idùng itrực iquan.

i

Chương i3. iThiết ikế ivà isử idụng icác iloại iđồ idùng itrực iquan iđể idạy ichương i3. iphần
I, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản) itrường iTHPT. iQua itưng ibài icụ ithể.

i

11

CHƯƠNG I
i

iiii

CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỂN CỦA VIỆC THIẾT
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

KẾ VÀ SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

LỊCH SỬ CHƯƠNG III, PHẦN I, SGK LỊCH SỬ 10( CƠ BẢN)
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

TRƯỜNG THPT
i

1.1 PHƯƠNG PHÁP TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ

i

iiiiii

i

i

i

i

i

i

i

i

i

1.1.1 iKhái iniệm

iiiiiiiiiii

Phương ipháp iDH itrực iquan ilà iphương ipháp iđược ixây idựng itrên icơ isở iquán

triệt inguyên itắc iđam ibảo itính itrực iquan itrong iquá itrình iDH. iTrong iquá itrình iDH

i

giáo iviên ihướng idẫn iHS ithực ihiện icác ibiện ipháp iquan isát isự ivật, ihiện itượng ihay

i

hình iảnh icủa ichúng iđể itrên icơ isở iđó imà ihình ithành ikhái iniệm, itạo ibiểu itượng, itư

i

đó igiúp iHS ilĩnh ihội icác ikhái iniệm, iđịnh iluật, ithuyết ikhao ihọc.v.v…

i

Phương ipháp itrực iquan ilà iphương ipháp igiảng idạy ikhông iphải ibằng isự igiới
thiệu ivà ilời inói imà ibằng ihình iảnh icụ ithể, ibằng icảm igiác itrực itiếp icủa ihọc isinh

i

bằng isự ihướng idẫn icủa iGV. iNhằm ihình ithành icác ikỹ inăng, ikỹ ixảo, iđam ibảo iviệc

i

giáo idục, iphục ivụ imục iđích iDH ivà igiáo idục.

i

Phương ipháp itrực iquan iđược isử idụng itrong idạy ihọc ilịch isử, iđược ixem ilà
một iphương ipháp idiễn itả inhững ihành iđộng ilịch isử ikhách iquan ivà imẫu imực iluôn

i

luôn igắn iliền ivới isự iphát itriển itư iduy itrưu itượng icủa iHS. i

i

iiiiiiiiii

Như ivậy icó ithể ihiểu: iĐồ idùng itrực iquan ilà ihệ ithống iđối itượng ivật ichất ivà

tất icả inhững iphương itiện ikỹ ithuật iđược iGV ivà iHS isử idụng itrong iquá itrình iDH.

i

iiiiiiiiiiii

Người ita iđa itổng ikết ivai itrò icủa icác igiác iquan itrong iquá itrình inhận ithức

như isau:

i

iiiiiiiiiiii

Kiến ithức ithu inhận iđược: iQua inếm; iqua isờ; iqua ingửi; iqua inghe; iqua inhìn

iiiiiiiiiiii

Ty ilệ ikiến ithức inhớ iđược isau ikhi ihọc:
Qua inhững igì imà ita inghe iđược i
Qua inhững igì imà ita inhìn iđược


12

Qua inhững igì imà ita inghe ivà inhìn iđược
Qua inhững igì imà ita inói iđược

Qua inhững igì imà ita inói ivà ilàm iđược
Qua iviệc itổng ikết itrên iđiều icho ithấy:
iiiiiiiiiiii

Để iquá itrình inhận ithức iđạt ihiệu iquả icao ithì icần iphải ithông iqua iquá itrình

nghe, inhìn ivà ithực ihành. iMuốn icó iđược iđiều iđó iđồ idùng itrực iquan igiúp icho iquá

i

trình inhận ithức icủa iHS ilà icực ikì iquan itrọng, ivì ivậy iđồ idùng itrực iquan ilà ikhông

i

thể ithiếu itrong iquá itrình iDH.

i

1.1.2 iVai itro icủa iđô idùng itrực iquan itrong iquá itrình idạy ihọc ilịch isử:

iiii

Trong iquá itrình iDH iđồ idùng itrực iquan ilà imột itrong inhững iyếu itố itham igia
tích icực ivào iquá itrình icung icấp ikiến ithức icho iHS, itrong iqúa itrình iDH ingười idạy

i

đưa ira inhững iđồ idùng itrực iquan ivà ihệ ithống icâu ihỏi ikhéo iléo idẫn idắt icho iHS

i

lĩnh ihội ikiến ithức imới, iđồ idùng iquan icó inhiều ivai itrò itrong iqúa itrình iDH, inói

i

giúp icho iGV ivà iHS iphát ihuy itối iđa itất icả icác igiác iquan icủa iHS itrong iquá itrình

i

DH, itư iđó igiúp iHS inhận ibiết iđược iquan ihệ igiữa icác ihiện itượng ivà itái ihiện iđược

i

các ikhái iniệm, iquy iluận ilàm icơ isở icho iviệc irút ikinh inghiệm ivà iáp idụng ikiến ithức

i

đa ihọc ivào ithực itế.

i

1.2 VỊ TRÍ VÀ Y NGHĨA CỦA VIỆC SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

TRỰC QUAN.
i

1.2.1 iVị itrí

iiii

Nhà igiáo idục ihọc iSée iJ.A. iKomensky ilà ingười iđầu itiên inêu ilên inhững
nguyên itắc iDH imột icách icó ihệ ithống ivà icó icơ isở ikhoa ihọc, itrong isố inhửng

i

nguyên itắc imà iông iđưa itính itrực iquan i( imà iông igọi ilà inguyên itắc ivàng ingọc)

i

được ixếp ilên ihàng iđầu. iSée iJ.A. iKomensky inói: i“ iKhông icó itrong itrí ituệ inhững

i

cái imà itrước iđó ikhông icó icảm igiác”. iÔng icho irằng i“ iđể icó itri ithức ivững ichắc,

i

nhất iđịnh iphải idùng iphương ipháp itrực iquan” i[13, i37] iluận iđiểm iquan itrọng icủa

i

V.Lê inin i“ iTư itrực iquan isinh iđộng iđến itư iduy itrù itượng ivà itư iđó itrở ithực itiển i–

i

đó ilà icon iđường ibiện ichứng icủa inhận ithức ichân ilí, inhận ithức ihiện ithực ikhách

i


13

quan” i[ i13, i37 i] iđa iđược itrích idẫn itrong inhiều icông itrình inghiên icứu ivà itâm ilý

i

học isư iphạm ivà ilý iluận iDH.

i

Trong iDH ilịch isử iphương ipháp itrực iquan ilại icàng icó ivị itrí iquan itrọng, i

i

việc inhận ithức ilịch isử icủa iHS icũng ibắt iđầu itư itrực iquan isinh iđộng iđến itư iduy

i

trưu itượng ivà itư iduy itrưu itượng iđến ithực itiển. iViệc itrực iquan isinh iđộng itrong

i

nhận ithức ilịch isử ikhông ithể ibắt iđầu itư icảm igiác itrực itiếp i ivề ihiện itượng ilịch isử

i

đa iqua, imà itư inhững ibiểu itượng iđược itạo inên itrên icơ isở icác isự iviệc icụ ithể, ivì ithế

i

trong iDH ilịch isử icần iphải isử idụng iđồ idùng itrực iquan ibên icạnh icác iphương ipháp,

i

phương itiện iDH iđể iquá itrình iDH iđạt ihiệu iquả icao inhất.

i

Nhưng ido inguyên inhân inào iđó, ilâu inay iviệc i“ idạy ichay” iđa idần ihình ithành
thói iquen iđáng iphê ibình ilà iGV irất ingại isử idụng icác iphương itiện iDH ikhác ingoài

i

SGK ivà ilời inói, ithói iquen inày iđa icản itrở irất inhiều itới iviệc ithực ihiện imục itiêu,

i

nhiệm ivụ ivà ichức inăng igiáo idục ibộ imôn. iHS ihọc ilịch isử inhưng inhận ithức ilịch isử

i

không isâu, idễ iquên.

i

Qua iviệc itrình ibày inhư itrên, imôn ilịch isử imuốn ikhông ingưng inâng icao ihiệu
quả igiáo idục ivà igiảng idạy, iđáp iứng iđược iyêu icầu ingày icàng icao icủa icông icuộc

i

đổi imới ithì iphải itiến ihành icải itiến iphương ipháp iDH ilịch isử, itrong iđó iviệc iquan

i

trọng ilà iphải ităng icường ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH ilịch isử.

i

iiiiii

1.2.2 iY inghĩa icũa iđô idùng itrực iquan
Trong ithời iky iđổi imới iđể iđưa iđất inước itư inền ikinh itế inông inghiệp isang

nền ikinh itế icông inghiệp icó ilực ilượng itiên itiến, icùng ivới isự ichuyển ibiến iđó ithì

i

nhân icách icủa icon ingười icũng icó inhiều ithay iđổi.

i

Nên ivấn iđề iđặt ira ilà inhân icách icần ihình ithành ivà iphát itriển inói ichung i,
THPT inói iriêng inhư ilòng itự itin, itính ibản ilĩnh, iham ihọc ihỏi, idám iđương iđầu ivới

i

thủ ithách, ituy inhiên imuốn igiáo idục inhân icách icho iHS iphải ichú iý iđến ibản isắc idân

i

tộc. i

i

Để ihình ithành inhững inhân icách inói itrên ithì ibộ imôn ilịch isử icó iưu ithế iso ivới
các imôn ikhác, ivì inội idung iở iphổ ithông ilà icung icấp icho iHS inhững ihiểu ibiết icơ

i

bản ivững ichắc ivề isự iphát itriển ixa ihội, ixa ihội iloài ingười ivà idân itộc iđa ichảy iqua,

i


14

tư iđó iHS irút ira inhững ibài ihọc ilịch isử ixa ihội iloài ingười isẽ igiúp iHS ihành iđộng

i

đúng iđắn ihơn. i

i

Nói icách ikhác ithông iqua iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan isẽ iphát ihuy itính
tích icực icủa iHS itư iđó idễ idàng ithực ihiện iba inhiệm ivụ icủa igiáo idục: iGiáo idục,

i

giáo idưỡng ivà iphát itriển iHS ithông iqua inhững ihình iảnh i“ itrực iquan isinh iđộng”

i

kết ihợp ivới ilời igiảng icủa iGV isẽ icó inhững ikhái iniệm, ibiểu itượng ichính ixác ivề

i

nghiên icứu ivà itìm ihiểu iSGK.

i

Ví idụ: iKhi itrình ibày ivề iTần iThủy iHoàng ithông iqua icâu ichữ ithì iHS ikhông
thể ihình idung ivề icuộc isống icủa iông, inhưng ikhi ithông iqua ihình i12 iSGK ivà iGV

i

kết ihợp imiêu itả ithì igiúp iHS inhớ ilâu ihơn ivề icuộc isống iquyền ilực inhà ivua ithời ibấy

i

giờ.

i

Đồ idùng itrực iquan ikhông ichỉ itạo ibiểu itượng imà icòn ilà ichổ idựa ivững ichắc
cho iviệc inắm iquá ikhứ ilịch isử, inhững inét ikhái iquát iđịnh ihình ihiểu isâu isắc isự ikiện

i

lịch isử. iNó ilà iphương itiện icó ihiệu iquả iđể ihình ithành ikhái iniệm ilịch isử ivà ilàm

i

cho iHS inắm iđược inhững iquy iluật icủa isự iphát itriển icủa iTrung iQuốc ithời iphong

i

kiến. i

i

Đồ idùng itrực iquan ikhông ichỉ itạo ibiểu itượng imà icòn ilà ichổ idựa ivững ichắc
cho iviệc inắm iquá ikhứ ilịch isử itrong inhững inét ikhái iquá iđịnh ihình, ihiểu isâu isắc isự

i

kiện ilịch isử, inó ilà iphương itiện ihiệu iquả iđể ihình ithành ikhái iniệm ilịch isử ivà ilàm

i

cho iHS inắm iđược inhững iquy iluật icủa isự iphát itriển ixa ihội. iSong isong ivới inó iđồ

i

dùng itrực iquan icòn igiúp icho icác iem irèn iluyện ikỹ inăng, iso isách iphán iđoán ivà

i

phẩm ichất iđạo iđức, icần icù, itrung ithực, icẩn ithận… i

i

Nhìn ichung ithông iqua iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan inâng icao ichất ilượng
hiệu iquả igiảng idạy ihọc itập ilịch isử iở itrường iphổ ithông, igây ihứng ithú icho iHS iđối

i

với iviệc itìm ihiểu iquá ikhứ, ilàm icho icác iem idễ ihiểu, igợi itrí itò imò ivà ióc itưởng

i

tượng icần ithiết icho isự itìm ihiểu ilịch isử iở ilứa ituổi iHS.

i

1.3 CÁC LOẠI ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC
i

i

i

i

i

i

i

i

i

LỊCH SỬ
i

Hiện inay icó inhiều iý ikiến ikhác inhau ivề iphân iloại iđồ idùng itrực iquan:

i


15

Một isố iphân iloại itheo iđặt itrưng ivề inội idung ivà itính ichất icủa ihình iảnh ilịch
sử ido iđồ idùng itrực iquan imang ilại.

i

Một isố iphân iloại itheo iđặt itrưng ibên ingoài inhư ihình idạng, ikỹ inăng ichế itạo,
phương ithức itạo ihình…. icủa iđồ idùng itrực iquan i

i

Có iý ikiến ichia iđồ idùng itrực iquan ira iba inhóm i1) iHiện ivật i2) iđồ idùng itạo
hình( itranh, iphim, iđồ idùng iphục ichế….) i3) iđồ idùng iquy iước i( ibản iđồ, iđồ ithị i…)

i

dù icó inhững iquan iniệm ikhác inhau itrong iviệc iphân iloại iđồ idùng itrực iquan isong

i

về icơ ibản ichúng ita icó ithể ichia ithành iba inhóm ilớn ithường iđược isử idụng itrong iDH

i

ở itrường iphổ ithông: i

i

Những ihiện ivật icòn ilại icủa iquá ikhứ ilịch isử
Đồ idùng itrực iquan itạo ihình i
Đồ idùng itrực iquan iquy iước ihay itượng itrưng i
1.3.1 iNhóm ithứ inhất: iĐồ idùng itrực iquan ihiện ivật ibao igồm inhững idi itích ilịch

iii

sử i( itượng ingười ibằng iđất inung itrong ikhu ilăng imộ iTần iThủy iHoàng, itoàn icảnh

i

Cố icung ibắc ikinh, iMột iđoạn ivạn ilí itrường ithành…)

i

i

Đồ idùng itrực iquan ihiện ivật ilà imột iloại itài iliêu igốc icó igiá itrị, icó iý inghĩa ito

lớn ivề imặt inhận ithức, ithông iqua iviệc itiếp ixúc ivới inhững idi itích, iHS isẽ icó inhững

i

hình iảnh icụ ithể, ichân ithực ivề iquá ikhứ, ivà itư iđó icó itư iduy ilịch isử iđúng iđắn.

i

Ví idụ: iĐể idạy ibài i5: i
Mục i1: iThì idùng itượng ingười ibằng iđất inung itrong ikhu ilăng imộ iTần
Thủy iHoàng i

i

HS iquan isát ihiện ivật iniêu itrên isẽ igiúp icho icác iem ibiết iđược iđời isống icủa
các ivị ivua ivà ilực ilượng iquân isự ivề ichế iđộ icai itrị icủa ithời iđó. iĐồng ithời igiúp iHS

i

hiểu ihiểu icông isức icủa icác inghệ inhân iđa ihuy isinh iđể icó inhững itượng ingười ihoàn

i

hảo.

i

Tuy inhiên iviệc isử idụng icòn ihạn ichế ido icó isẵn itrong itrường, imà iở idi itích
nói ikhông icòn inguyên ivẹn, ibị ihủy ihoại iqua ithời igian, ivì ivậy iviệc inghiên icứu ihiện

i

vật iHS iphải iphát ihuy itính isáng itạo ivà itưởng itựng itư iduy ilịch isử. iVì ivậy ikhi icó

i

16

điều ikiện iGV inên itổ ichứ idạy ingay itrong icác inhà ibảo itàng igay icác inơi idiễn ira icác

i

sự ikiện ilịch isử

i

iii

i

1.3.2 iNhóm ithứ ihai: iĐô idùng itrực iquan igôm inhững iloại imô ihình iphục ichê

sa iban, itranh iảnh ilịch isử….
Do ikhả inăng ikhôi iphục ilại ihình iảnh icủa inhững icon ingười, iđồ ivật ibiến icố,

hiện itượng iquá ikhứ imột icách isinh iđộng, icụ ithể ivà ikhả inăng ixát ithực ibằng icác

i

phương itiện icủa inghệ ithuật itạo ihình, iđồ idùng itrực iquan itạo ihình icó inhiều iloại.

i

iii

1.3.2.1 iMô ihình isa iban icác iloại iphục ichê ikhác: i

Là iđồ idùng itrực iquan itạo ihình ivưa icó itính inghệ ithuật, ivưa icó itính ikhao ihọc

trong imột imức iđộ inhất iđịnh, inói ilàm isống ilại ikhung icảnh ixa ihội, iGV ilàm ithế inào

i

hướng idẫn icho iHS ilàm icác imô ihình isa ibàn, iđồ iphục ichế ivề icông icụ ilao iđộng, iqua

i

đó irèn iluyện icho iHS ithói iquen ilao iđộng, ilàm iphong iphú ikiến ithức iHS.

i

iii

1.3.2.2 iHình iảnh iva ihình ive ilịch isử:
Là iđồ idùng itrực iquan itạo ihình icó ikhả inăng icung icấp icho iHS ihình iảnh

tương iđối ihoàn ichỉnh ivà ichân ithực ivề iquá ikhứ inhư ihình iảnh; imột iđoạn ivạn ilí

i

trường ithành iqua iđó inhằm ihệ ithống isự ikiện ilớn iquan itrọng ilàm iđề itài inhằm iminh

i

họa icụ ithể ikiến ithức icủa iHS.

i

iii

1.3.2.3 iPhim ihọc itập: i( igiáo ikhoa) iphim itruyện
Cũng ilà iloại iđồ idùng itrực iquan itạo ihình, ibằng ihình itượng inghệ ithuật inó iđa

khôi iphục ilại inhững ihình iảnh iđiển ihình, icụ ithể ivề imột isự ikiện ilịch isử. iNó igây

i

cho iHS inhững iấn itượng imạnh imẽ ivà isâu isắc ivê iquá ikhứ.

i

Phim itruyện ivà iphim ihọc itập icũng icó inhững itính ichất icủa inghệ ithuật ivà
tranh igiáo ikhoa inêu itrên, inhư ibằng isự iphối ihợp icủa iâm inhạc, idiễn ixuất, ilời inói,

i

màu isắc… inên icó itác iđộng imạnh imẽ iđến iHS. i i i

i

1.3.3 iNhóm ithứ iba: iĐồ idùng itrực iquan iquy iước ibao igồm icác iloại ibản iđồ ilịch isử,
đồ ithị, iđồ ihọa, iniên ibiểu…. iLoại iđồ idùng itrực iquan inày itạo icho iHS inhững iảnh

i

tượng itrưng, ikhi iphản iảnh inhững imặt ichất ilượng ivà isố ilượng icủa iquá itrình ilịch

i

sử, iđặc itrưng ikhuynh ihướng iphát itriển icủa ihiện itượng ikinh itế i– ichính itrị icủa iđời

i


17

sống. iNó ikhông ichỉ ilà iphương itiện iđể icụ ithể ihóa isự ikiện imà icòn ilà icơ isở iđể ihình

i

thành ikhái iniệm ilịch isử icho iHS.

i

Trong iDH ilịch isử iở itrường iTHPT iGV ithường isử idụng icác iloại iđồ idùng
trực iquan iquy iước isau:

i

iii

1.3.3.1 iBản iđô:
Lịch isử inhằm ixác iđịnh isự ikiện itrong ithời igian ivà ikhông igian inhất iđịnh.

i

Đồng ithời ibản iđồ ilịch isử icòn igiúp iHS isuy inghĩ ivà igiải ithích icác ihiện itượng ilịch

i

sử ivề imối iquan ihệ inhân iquả, ivề itính iquy iluật ivà itrình itự iphát itriển icủa iquá itrình

i

lịch isử, igiúp icho icác icủng icố inghi inhớ ikiến ithức iđa ihọc.

i

Vê ihình ithức, ibản iđồ ilịch isử ikhông icần icó inhiều ichi itiết ivề iđiều ikiện ithiên
nhiên imà icần icó inhững ikí ihiệu ivề ibiên igiới, ivà icác iquốc igia icủa, isự iphân ibố idân

i

cư.

i

Vê inội idung ibản iđồ ichia ithành ihai iloại ichính: ibản iđồ itổng ihợp ivà ibản iđồ
chuyên iđề i.

i

Bản iđồ itổng ihợp iphản iánh inhững isự ikiện ilịch isử iquan itrọng inhất icủa imột
nước ihay inhiều inước icó iliên iquan iở imột ithời ikì inhất iđịnh.

i

Bản iđô ichuyên iđê i: iNhằm idiển itả inhững isự ikiện iriêng ile ihay imột imặt icủa
quá itrình ilịch isử, inhư idiễn ibiến icủa imột itrận iđánh, isự iphát itriển ikinh itế icủa imột

i

nước itrong imột igiai iđoạn ilịch isử.

i

Trong ithực itế iDH ilịch isử icần icó isự ikết ihợp icủa ihai iloại ibản iđồ inêu itrên ikhi
trình ibày imột isự ikiện. iViệc isử idụng ibản iđồ itrong iDH ilà iđiều ikiện icần ithiết,

i

không ithể ithiếu iđược itrong iđiều ikiện inước ita ihiện inay. i

i

iii

1.3.3.2 iNiên ibiểu: iLà ihệ ithống ihóa icác isự ikiện itheo ithứ itự ithời igian, iđồng ithời

nêu imối iliên ihệ igiữa icác isự ikiện icơ ibản icủa imột inước itrong imột ithời ikì. iVề iniên

i

biểu icó ithể ichia ira imấy iloại ichính inhư isau:

i

Niên ibiểu itổng ihợp: iLà ibản ikê inhững isự ikiện ilớn ixảy ira itrong imột ithời
gian idài. iNiên ibiểu inày igiúp iHS ikhông inhững ighi inhớ inhững isự ikiện ichính, imà

i

còn inắm icác imốc ithời igian iđánh idấu imối iquan ihệ icủa icác isự ikiện iquan itrọng. i

i


18

Niên ibiểu ichuyên iđê: itrình ibày inhững ivấn iđề iquan itrọng inổi ibậc inào iđấy
của imột ithời ikì ilịch isử inhất iđịnh, inhờ iđó imà iHS ihiểu iđược ibản ichất isự ikiện imột

i

cách iđầy iđủ.

i

Niên ibiểu iso isánh: iDùng iđể iđối ichiếu iso isánh icác isự ikiện ixảy ira icùng imột
lúc itrong ilịch isử, inhằm ilàm inổi ibản ichất, iđặt itrưng icủa icác isự ikiện iấy, ihoặt iđể irút

i

ra imột ikết iluật ikhái iquát icó itính ichất inguyên ilí.

i

i i i

1.3.3.3 iĐô ithị: iDùng iđể idiễn itả iquá itrình iphát itriển, isự ivận iđộng icủa imột isự

kiện ilịch isử, itrên icơ isở isử idụng isố iliệu, itài iliệu ithống ikê itrong ibài ihọc, iđồ ithị icó

i

thể ibiểu idiễn ibằng imột imũi itên iđể ibiểu idiễn itrên icác itrục ihoành i( ighi ithời igian i)

i

và itrục itung i( ighi isự ikiện) i

i

iii

1.3.3.4 iHình ive ibằng ibấn iđen itrên ibảng: iMinh ihọa ingay inhững isự ikiện itrình

bày imiệng imà ikhông icần isử idụng imột iloại itrực iquan inào ikhác.

i

iii

1.3.3.5 iCác iphương itiện ikhác itrong idạy ihọc:
Do isự iphát itriển imạnh imẽ icủa ikhao ihọc ikỹ ithuật imà iviệc iáp idụng icác

phương itiện ikỹ ithuật ivào iDH ilịch isử ingày icàng ităng, inói iđến iphương itiện ikỹ

i

thuật igiáo idục ilà inói iđến itrước ihết ilà icác iphương itiện idùng itrong iviệc igiảng

i

dạynhư ikênh ihình, iphim iảnh imáy ighi iâm, imáy iphóng ihình... iTrong iDH ilịch isử

i

các iphương itiện ikỹ ithuật ithường iđược isử idụng ingày icàng inhiều itrong itrường

i

THPT iViệt iNam iđa icó iđiều ikiện ivà ikhả inăng isử idụng, i inhư imàn ihình inhỏ( itivi,

i

đèn ichiếu), iradio, imáy ighi iâm… inhững iphương itiện inày icần icó itrong iDH ilịch isử,

i

song ikhông ithể inào ithay ithế icho icác iđồ idùng itrực iquan iđa icó, icàng ikhông ithể ivai

i

trò icủa ingười iGV itrên ilớp. iVì ivậy ivấn iđề iđặt ira ilà iphối ihợp inhư ithế inào icác iđồ

i

dùng itrực iquan ivốn icó ivà icác iphương itiện ikỹ ithuật ihiện iđại itrong iDH ilịch isử ivà

i

vai itrò icủa iGV isẽ inhư ithế inào itrong iviệc itổ ichức iDH icó ihiệu iquả. iDĩ inhiên, itrong

i

khuôn ikhổ imột igiờ ihọc ikhông ithể isử idụng imọi iloại iđồ idùng itrực iquan imà icần

i

phải ilựa ichọn ivà ibiết icách isử idụng itùy itheo itình ihình icụ ithể ivà iđặc iđiểm icủa itưng

i

lớp ihọc.

i

Phim iđèn ichiêu: iLà iloại imàng iảnh iphổ ibiến, iđơn igiản, idễ isử idụng, iphù
hợp ivới iđiều ikiện icủa ichúng ita. iNội idung icủa iphim iđèn ichiếu iđược ixây idựng

i


19

trên icơ isở isự ikiện icơ ibản itrình ibày iquá itrình ilịch isử, ivới inhiều itài iliệu iminh ihọa

i

phong iphú ihấp idẫn.

i

Phim ivideo i( ibăng ighi ihình): iĐây ilà iloại iđồ idùng ivới inhiều inội idung
phong iphú ikết ihợp ichặt ichẽ ivới ihình iảnh ilời inói ivà iâm inhạc, itác iđộng ivào icác

i

giác iquan icủa iHS icung icấp imột ikhối ilương ithông itin ilớn, ihấp idẫn, ikhông imột

i

nguồn ikiến ithức inào isánh ikịp. iHình iảnh imàu isắc, iâm ithanh itạo icho iHS ibiểu

i

tượng isinh iđộng ivề iquá ikhứ, ilàm icho icác iem icó icảm igiác inhư iđang isống icùng isự

i

kiện isinh iđộng ivề iquá ikhứ, ilàm icho icác iem icó icảm igiác inhư iđang isống icùng isự

i

kiện. iĐiều inày igóp iphần ikhắc iphục iviệc i“ ihiện iđại ihóa” ilịch isử.

i

Việc isử idụng iphim iđèn ichiếu, iphim ivideo itrong iDH ilịch isử ikhông iđể igiải
trí, iminh ihọa ibài ihọc imà ichủ iyếu ilà ibổ isung ikiến ithức igiúp iHS ihiểu isâu ihơn ibài

i

học.

i

Tóm ilại: iViệc iphân iloại icác iđồ idùng itrực iquan ichỉ imang itính ichất itương
đối, ivì itrong ithực itế ilại icó inhững ivấn iđề icụ ithể icần iđược ixem ixét. iVí idụ: iẢnh

i

chụp ivề imột isự ikiện ilịch isử ilà imột itài iliệu itrực iquan i( itrước ihết ilà imột itư iliệu ilịch

i

sử icó igiá itrị) icó iý inghĩa irất ilớn itrong iviệc iDH isinh, isong ilại icó iảnh ichụp isự ikiện

i

đang idiễn ira ivà iloại iảnh iđang ichụp ilại ivì ilúc ibấy igiờ ikhông icó iđiều ikiện ichụp i.

i

Giá itrị iý inghĩa icủa inhững ibức itranh ilịch isử, iphim itruyện ivề iđề itài ilịch isử icũng

i

còn ibàn iluận inhiều idù icòn inhiều ivấn iđề icần inghiên icứu, isong iý inghĩa icủa iđồ

i

dùng itrực iquan itrong iDH ilịch isử ilà iđiều iđược ikhẳng iđịnh.

i

1.4 THỰC TIỂN CỦA VIỆC SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở CHƯƠNG III, PHẦN I SGK

i

LỊCH SỬ 10( CƠ BẢN) TRƯỜNG THPT.

i

ii

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

1.4.1 iMục iđích iđiêu itra, ikhảo isát
Mục iđích iđiều itra, ikhảo isát ilà ixem iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan icủa

thầy ivà itrò inhư ithế inào.

i

Quan isát isư iphạm, itrao iđổi ivới iGV ivà iHS itrường iTHPT iMai iThanh iThế ivề
tình ihình isử idụng iđồ idùng itrực iquan inhư ithế inào?

i


20

Qua iđó icó inhững inhận ixét, iđánh igiá iđể ilàm icơ isở icho iđề itài ithiết ikế ivà isử
dụng iđồ idùng itrực iquan itrong idạy ihọc ilịch isử ichương iIII, iphần iI, iSGK ilịch isử

i

10( icơ ibản) itrường iTHPT. iNhằm inâng icao ihiệu iquả iDH.

i

iii

1.4.2 iNội idung ikiểm itra:
Đối ivới iGV: iPhát iphiếu iđiều itra ivề iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong

dạy ihọc ilịch isử iở itrương iphổ ithông. iQua iđó iđể ibiết inhững ikhó ikhăn ivà ithuận ilợi

i

của iGV ikhi isử idụng iđồ idùng itrực iquan. iSau iđó ithu iphiếu iđiều itra ilại ivà iqua iđó iđể

i

làm ikết iquả iđánh igiá ivề iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan.

i

Đối ivới iHS: iQua iphát iphiếu iđiều itra itình ihình ihọc itập icủa iHS. iVà itrao iđổi
với iHS ivề iviệc ihọc iđối ivới iđồ idùng itrực iquan inhư ithế inào. iSau iđó ithu iphiếu iđiều

i

tra ilại iđể irút ira ikết iquả icủa iHS ivề iviệc ihọc ivới iđồ idùng itrực iquan. i

i

Thực itê ibằng ithực inghiệm isư iphạm: iMột ivài itiết, iđể iqua iđó ithấy iđược
thực itế icủa iviệc iDH icủa iGV ivà iHS ivới iđồ idùng itrực iquan.

i

iii

1.4.3 iKêt iquả iđiêu itra i
Để icó icơ isở icho iviệc inghiên icứu iđề itài, itôi itìm ihiểu ithực itrạng iDH imôn

lịch isử inói ichung ivà ichương iIII, iphần iI, iSGK ilịch isử i10( icơ ibản i) itrường iTHPT.

i

1.4.3.1 iNhận ithức icủa iGV ivê iviệc isử idụng iđô idùng itrực iquan itrong idạy

i i i

i

học ilịch isử iơ itrường iTHPT
Để icó icái inhìn itoàn iviện ivề ivấn iđề inày, ichúng itôi itiến ihành iphát iphiếu iđiều

tra icho iGV icó ikinh inghiệp itrong inghề i[ iphụ ilục i2]. iĐối itượng itìm ilà iGV itrường

i

THPT iMai iThanh iThế. iTất icả icác iphiếu ikhi iđược ihỏi ivề inhận ithức, i100% iđiều

i

nhất itrí ivề iý inghĩa ivà itầm iquan itrọng icủa iviệc ithiết ikế ivà isử idùng itrực iquan itrong

i

DH ilịch isử. iCác iý ikiến icủa icác ithầy icô iđiều icho irằng: isử idụng iđồ itrực iquan ikết

i

hợp ivới iphương ipháp isư iphạm ikhác iđiều icó itác idụng.

i

Kích ithích ikhả inăng itư iduy inăng iđộng icủa iHS
Khắc isâu ikiến ithức itrong iHS
Gây ihứng ithú ihọc itập, imang ilại ihiệu iquả icao itrong iquá itrình iDH
Giúp iHS itiếp icận ivới iphương ipháp itranh iluận ikhoa ihọc, iphát itriển inăng ilực
tư iduy ivà ingôn iluận icho iHS

i


21

Người ihọc inhận ithức isâu ibản ichất icủa ivấn iđề itư iđó ivận idụng ilinh ihoạt itri

thức ilịch isử ivào ithực itiễn.

i

Khắc iphục iđược inhững iphương ipháp iDH itruyền ithống.
Tổng ihợp icác iý ikiến inêu itrên icó ithể ithấy imột isự ithống inhất itrong iviệc isử
dụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH isẽ igóp iphần inâng icao ihiệu iquả ivà iphát ihuy

i

tính itích icực ichủ iđộng isáng itạo icủa iHS. iMang ilại ihiệu iquả icao itrong iquá itrình

i

DH i.

i

Về imức iđộ isử idụng iđồ idùng itrực iquan: iTrong i10 iGV iđược iphỏng ivấn icó
ba iý ikiến itrả ilời ithường ixuyên isử idụng iđồ idùng itrực iquan; icó i4 iGV isử idụng iở

i

mức iđộ ivưa iphải; isố icòn ilại itrả ilời ikhông ithường ixuyên; ichỉ isử idụng iở imột isố

i

bài. iTìm ihiểu inguyên inhân icủa ithực itrạng inêu itrên icho ithấy:

i

Số iGV ithường ixuyên isử idụng iđồ idùng itrực iquan iphần ilớn ilà iGV icó ithời
gian icông itác ilâu inăm itrong inghề, icó iý ithức iđổi imới iphương ipháp iDH itư irất isớm

i

nên icó ikinh inghiệm itrong ithiết ikế icũng inhư isử idụng i.

i

Số iGV isử idụng iđồ idùng itrực iquan iở imức iđộ ivưa iphải ilà inhững iGV icó iý
thức iđổi imới inhưng icòn ithiếu ikinh inghiệm itrong ithiết ikế icũng inhư isử idụng i.

i

Số iGV ikhông isử idụng ithường ixuyên, inêu ilên irất inhiều ikhó inhưng itập
trung ilại iđiều icho ithấy ihọ ikhông icó ikinh inghiệm ithiếu itài iliệu itham ikhảo ivà ido

i

đó iviệc ithiết ikế imất inhiểu ithời igian ivà icông isức inhưng ihiệu iquả ikhông icao.

i

Tư itình ihình inêu itrên icó ithể ithấy, icác iGV iở itrường iTHPT iđều inhận ithức
được iý inghĩa, itác idụng icủa iviệc ithiết ikế, isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrọng iDH

i

lịch isử. iHọ iđều inhận ithấy iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH ilịch isử ilà

i

một itrong inhững ibiện ipháp iquan itrọng inhằm iđổi imới iphương ipháp iDH. iHọ icũng

i

mong imuốn icó itài iliệu iđể ihọc itập, itham ikhảo ivà ivận idụng.

i

iii

i

1.4.3.2 iNhận ithức icủa iHS ivê iviệc isử idụng iđô idùng itrực iquan itrong iDH ilịch

sử iơ itrường iphổ ithông.
Thông iqua iđiều itra, itrao iđổi ivề itác idụng icủa isử idụng idồ idùng itrực iquan

trong iDH iịch isử ivới i60 iem iHS[ iphụ ilục i1], ikết iquả ithu iđược inhư isau:

i


22

Vê itâm ili ihọc itập: iĐa isố icác iem icho irằng iviệc isử idụng iđồ idùng itrực iquan
trong iDH iđa ilàm icho i igiờ ihọc itrở inên ihứng ithú ivà ibổ iích, i iphần ilớn iHS icho irằng

i

giờ ihọc ilịch isử ivà igiờ ihọc ibình ithường, isố icòn ilại icho iđó ilà igiờ ihọc icưỡng ibức.

i

Vê imúc iđộ isư idụng iva ichất ilượng icủa iđô idùng itrực iquan: iTìm ihiểu inguyên
nhân iHS iích ihứng ithú ikhi itham igia igiờ ihọc ilịch isử icó ithể ithấy ingoài iviệc iGV iích

i

sử idụng icác ibiện ipháp ikích ithích inăng ilực itư iduy icủa iHS icòn icó inguyên inhân ilà

i

câu ihỏi icủa iđồ idùng itrực iquan iđặc ira ikhông ivưa isức iđối ivới iHS ikhiến icác iem

i

chán inản, ikhông igây ihứng ithú ihọc itập.

i

Khi itrao iđổi ivới iHS isau ikhi ihọc igiờ ithực inghiệm, ivới icách idạy inày icác iem
không icòn icảm ithấy i“ isợ” imôn ilịch isử inữa, itrái ilại iđa icó ihiện itượng itranh iluận

i

với inhau ivề imột ivấn iđề ilịch isử imà icác iem icho ilà igiải iquyết ichua ithỏa iđáng. iTiếp

i

xúc ivới imột isố ihọc isinh icó itrình iđộ itrung ibình icác iem itâm isự.

i

“ iTrước iđây iem irất ighét imôn ilịch isử ivì iviệc ighi inhớ icác isự ikiện, ihiện
tượng ilịch isử ilàm iem imất inhiều ithời igian ihọc ithuộc ilòng; iqua itiết ivưa irồi ivới

i

việc iđược ixem iđồ idùng itrực iquan ivà itrả ilời icác icâu ihỏi ido iGV iđặt ira ivà itranh

i

luận ivới icác ibạn ibuộc iem iphải itìm ikiếm icác isự ikiện, ihiện itượng iđể ilập iluận ivà

i

thế ilà ikhông icần ihọc ithuộc ilòng iem iđa inắm ibắt inội idung imột icách itự inhiên

i

không icần igò ibó igì icả” i

i

Một iHS ikhác iphát ibiểu i“ iem ithích inhững igiờ i ihọc inhư ithế ivì inó ikhiến
chúng iem itập itrung ihơn, ituy inhiên icác iem iHS iyếu ivẫn ichưa ithật isự ihội inhập.

i

Theo iem icần icó inhiều iđồ idùng itrực iquan ivà icâu ihỏi iđi itư ikhó iđến idể inhiều ihơn

i

nửa ithì igiờ ihọc imới ithoải imái”

i

Như ivậy, iqua iđiều itra iGV ivà iHS iở icác itrường iTHPT itrong ihuyện iNga
Năm, ichúng itôi irút ira ikết iluận ichung inhư isau:

i

Một ila, iViệc ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan iđể iphát ihuy itính itích
cực itrong iDH ilịch isử inói ichung ivà itrong ichương iIII, iphần iI iSGK ilịch isử ilớp

i

10( icơ ibản) itrường iTHPT, inói iriêng iđa idược inhiều iGV iquan itâm, ichưa iáp idụng

i

có ihiệu iquả itrong ithực itiển, ido iđó ichưa itạo inên ihứng ithú icho iHS.

i


23

Hai ila, icần iphải iđổi imới iphương ipháp iDH ilịch isử icả itrong inhận ithức ivà
hành iđộng icủa ingười idạy, iGV icần ibiết inghiên icứu, itìm itòi, ihọc ihỏi iđể inâng icao

i

chất ilượng igiờ ihọc inhất ilà iviệc ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH

i

lịch isử.

i

Ba ila: iViệc ithiết ikế ivà isử idụng iđồ idùng itrực iquan itrong iDH ilịch isử iphải
được itiến ihành iđồng ibộ, itoàn iviệc ivà icó ihiệu iquả iro irệt.

i

Bốn ila: iGV icần icung icấp inguồn itài iliệu itham ikhảo, iđược itham igia icác ilớp
tập ihuấn ichuyên iđề, itrao iđổi ithông itin ivới inhau... iĐối ivới iHS icần irèn iluyện iý

i

thức itự ihọc, itự inghiên icứu, ilàm iquen ivới icách ihọc imới inhằm iphát itriển itư iduy

i

độc ilập isáng itạo icủa iHS.

i

CHƯƠNG 2
i

NHỮNG NỘI DUNG TRONG CHƯƠNG III, PHẦN I SGK
i

i

i

i

i

i

i

i

i

LỊCH SỬ LỚP 10( CƠ BẢN) CẦN TRIỆT ĐỂ KHAI
i

i

i

i

i

i

i

i

i


24
i

THÁC ĐỂ THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

QUAN

2.1 NHỮNG NGUYÊN TẮC KHI THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG ĐỒ
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

DÙNG TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở CHƯƠNG

i

III, PHẦN I SGK LỊCH SỬ 10( CƠ BẢN)

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

DH ilịch isử icần isử idụng iđồ idùng itrực iquan, inhưng isử idụng itùy itiện isẽ
không iđem ilại ihiệu iquả isư iphạm, imà icòn iảnh ihưởng ikhông itốt iđế ichất ilượng iDH.

i

Vì ivậy, icần ichú iý inhững inguên itắc isử idụng iđồ idùng itrực iquan iđược isử
dụng itrong iDH ilịch isử.

i

Nội idung iyêu icầu igiáo idục i– igiáo idưỡng icủa ibài ihọc iquy iđịnh iviệc isử
dụng inhững iloại iđồ idùng itrực iquan itương iứng ivà ithích ihợp. iBài inày isử idụng ibản

i

đồ, ibài ikhác ilại isử idụng itranh iảnh ihay isa ibàn, imô ihình. iĐôi ikhi itrong imột ibài

i

giảng ilại ikết ihợp isử idụng imột ivài iloại iđồ idùng itrực iquan ikhác inhau. iThật ilà ite

i

nhạt inếu itrong ibất icứ ibài ihọc ilịch isử inào, iGV icũng ichỉ isử idụng imột ivài iđồ idùng

i

trực iquan icó isẵn.

i

Để ixây idựng imột ihệ ithống iđồ idùng itrực iquan iphong iphú, iphù ihợp ivới itưng
bài, iGV icần itìm ihiểu icơ isở inhận ithức ivà iyêu icầu isư iphạm icủa icông itác inày ikhi

i

chuẩn ibị icho imột ibài igiảng ilịch isử. i i

i

Trước ihết iDH ilịch isử iphải icho iHS ibiểu itượng: iBiểu itượng ilịch isử ilà inhững
hình iảnh icủa isự ikiện, inhân ivật iđược iphản iánh itrong ióc iHS ivới inhững inét iđiển

i

hình inhất. iCác iphương ipháp iDH, icác iloại iđồ idùng iDH iđiều iđóng igóp ivào itạo

i

biểu itượng icho iHS. iNhững iđồ idùng itrực iquan igiữ ivai itrò iquan itrọng itrong iviệc

i

tạo ibiểu itượng icho iHS iở iTHPT.

i

Có inhiều iloại ibiểu itượng icụ ithể ikhác inhau imà iHS icần iphải inắm, iở iđây
chúng itôi ichỉ itrình ibày imột isố ibiểu itượng ilịch isử itrong iDH ilịch isử iở iTHPT ido iđồ

i

trực iquan iđa igóp iphần itạo inên inhư ithế inào.

i

Biểu itượng ivề iđiều ikiện itự inhiên icủa iquá itrình ilịch isử: iLà iloại ibiểu itượng
tạo icho iHS ibởi ivì imột isự ikiện ilịch isử ibao igiờ icũng igắn iliền ivới ikhông igian ivà

i


25

thời igian. iTrong ibất iky ixa ihội inào ibao igiờ ihoạt iđộng icủa icon ingười icũng igắn iliền

i

với iđiều ikiện itự inhiên ivà ichịu isự itác iđộng icủa itự inhiên, icho inên iloại ibiểu itượng

i

này igiúp iHS ithấy iđược imối iquan ihệ ichặt ichẽ icon ingười ivới itự inhiên ivà ichính

i

điều ikiện inhư ithế iquy iđịnh ilối isống icủa icon ingười.

i

Biểu itượng ivề inền ivăn ihóa ivật ichất: iĐó ilà inhững isản iphẩm itrong iquá itrình
sống, ilao iđộng icủa icon ingười iđa isáng itạo ira ivề imặt ivật ichất icũng inhư itinh ithần.

i

Để itạo ibiểu itượng inày iGV isử idụng itranh iảnh iminh ihọa itrên igiấy ihoặc ibảng iđen,

i

cùng ivới iviệc icung icấp icác ibiểu itượng ilà ilời imiêu itả icủa iGV ivề ihình itượng ibên

i

ngoài, icấu itạo ibên itrong ivà itính inăng icủa inó, iđể iHS ithấy iđược itinh ithần isáng itạo

i

để icó inhững icông itrình ikiến itrúc iđộc iđáo.

i

Ví idụ: iKhi iGV icho iHS ixem itượng ingười ibằng iđất inung itrong ikhu ilăng imộ
Tần iThủy iHoàng ikèm ivới iviệc itrình ibày ivề inội idung icủa inó, iHS irút ira iđược inét

i

độc iđáo, ithể ihiện inghệ ithuật itinh ixảo icủa ingười iTrung iQuốc ithời ixưa, ibiết iđược

i

sự ixa ihoa, itàn ibạo icủa iTần iThủy iHoàng, icũng inhư isức imạnh iquân isự icủa inhà

i

Tần inhư ithế inào, itư iđó irút ira iđược iđặt itrưng icủa icác isự ivật ihiện itượng itrong ithế

i

giới ikhách iquan ivà ikhông igian inhất iđịnh.

i

Biểu itượng ivề icon ingười: iĐược itạo inên itư ihình iảnh, itranh ivẽ icác iloại iđồ
dùng itrực iquan itrên icơ isở itiến ihành imiêu itả ivà inêu iđặc iđiểm icủa ihình itượng, i

i

Lịch isử ilà ido icon ingười isáng itạo ivì ivậy ikhong ithể icó ilịch isử imà ithiếu iyếu itố icon

i

người, imặt ikhác ihoạt iđộng icủa icác inhân ivật ilịch isử irắng iliền ivới ivai itrò iquần

i

chúng inhân idân ivà inó iphản iánh iở imức iđộ ilịch isử.

i

Trên icơ isở itạo ibiểu itượng isẽ ihình ithành icác ikhái iniệm ilịch isử. iĐồ idùng
trực iquan igóp iphần iniêu ilên ihiện itượng icủa isự ivật ikhi iGV ihướng idẫn iHS inêu ilên

i

những iđặt itrưng icơ ibản ivà inhững ibộ iphận iquan itrọng inhất icấu ithành icác ihiện

i

tượng ihay isự ivật.

i

i

Các inguyên itắc isử idụng iđô idùng itrực iquan

Sử idụng iphương itiện iDH iđúng ilúc: iChỉ iđưa iphương itiện iDH ilúc icần

thiết, ikhông iđưa itrước ilàm iphân itán isự ichú iý icủa iHS, icũng ikhông inên iđể iquá ilâu

i

khi iđa isử idụng ixong ithì iđem icất ingay. iĐây ilà inguyên itắc inhiều iGV imắt iphải.

i