Giáo án Sinh học 12 bài 5: Nhiễm sắc thể và đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

BÀI 5 : NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
I.Mục tiêu
- mô tả được hình thái cấu trúc và chức năng của NST
- nêu được các đặc điểm bộ NST đặc trưng của mỗi loài
- trình bày khái niệm và nguyên nhân phát sinh đột biến cấu trúc NST, mô tả được
các loại đột biến cấu trúc NST và hậu quả , ý nghĩa của dạng đột biến này trong
tiến hoá
- rèn luyện kỹ năng phân tích ,khái quát thông qua phân tích nguyên nhân, ý nghĩa
của đột biến cấu trúc NST
II. Thiết bị dạy học
- bảng số lượng NST ( 2n) của 1 số loài sinh vật
- sơ đồ biến đổi hình thái của NST qua các kì của quá trình nguyên phân
- sơ đồ cấu trúc NST
- Sơ đồ sự sắp xếp cua ADN trong NST của sinh vật nhân chuẩn
III. Tiến trình tổ chức bài học
1. kiểm tra bài cũ
- Đột biến gen là gì? đột biến gen được phát sinh như thế nào? hậu quả của đột
biến gen
bài mới
hoạt động của thầy và trò
nội dung
Gv thông báo : ở sinh vật có nhân chính
thức,VCDT ở cấp độ tế bào là NST
*Hoạt động 1: tìm hiểu hình thái ,cấu
I. Nhiễm sắc thể
trúc NST
? VCDT ở vi rut và sv nhân sơ là gì ?( ở 1. hình thái và cấu trúc hiển vi của
vr là ADN kép hoặc down hoặc ARN. Ở NST
sv nhân sở là ADN mạch kếp dạng
vòng.
Gv thông báo: chúng ta tìm hiểu về vcdt

ở sv nhân thực đó là NST
* HS đọc mục I.3.a tìm hiểu về vật chất
cấu tạo nên NST, tính đặc trưng của bộ
NST mỗi loài, trạng thái tồn tại của các
NST trong tế bào xôma
* gv yêu cầu hs nhớ lại kiến thức cũ về
phân bào? Hình thái NST qua các kì
phân bào và đưa ra nhận xét
( yêu cầu nêu dc :hình dạng đặc trưng
cho từng loài và nhin rõ nhất ở kì giữa


của np)
bộ NST ở các loài khác nhau có khác
nhau ko?
** quan sát hình 5.1 sgk hãy mô tả cấu
trúc hiển vi của NST ??
? tâm động có chức năng gì
( gv bổ sung thêm kiến thức sgk)
*
hoạt động 2: tìm hiểu về cấu trúc
siêu hiển vi của NST
- GV cho hs quan sát tranh hình 5.2 sgk
* hình vẽ thể hiện điều gi?( mức độ
xoắn)
Gv đặt vấn đề: trong nhân mỗi tế bào
đơn bội chứa 1m ADN, bằng cách nào
lượng ADN khổng lồ này có thể xếp gọn
trong nhân
Hs:ADN được xếp vào 23 NST và được

gói gọn theo các mức độ xoắn cuộn
khác nhau làm chiều dài co ngắn lại
hàng nghìn lần
? NST được cấu tạo từ những thành
phần nào?
?trật tự sắp xếp của pt ADN và các khối
cầu prôtêin
? cấu tạo của 1 nuclêoxôm
? chuỗi poli nuclêôxôm
? đường kính của sợi cơ bản ,sợi nhiễm
sắc
??dựa vào cấu trúc hãy nêu chức năng
của NST: ?
-lưu giữ ,bảo quản vf truyền đạt TTDT
( lưu giữ nhờ mang gen, bảo quản vì
ADN liên kết với histon và các mức độ
xoắn khác nhau. truyền đạt vì có khả
năng tự nhân đôi, phân li ,tổ hợp )
*hoạt đông 3 : tìm hiểu đột biến cấu
trúc NST
* GV yêu cầu hs đọc thông tin sgk nêu

2. Cấu trúc siêu hiển vi
Thành phần : ADN và prôtêin hi ston
* các mức cấu trúc:
+ sợi cơ bản( mức xoắn 1)
+ sợi chất nhiễm sắc( mức xoắn 2)
+ crômatit ( mức xoăn 3)
* mỗi NST có 3 bộ phận chủ yếu
+ tâm động:

+đầu mút
+trình tự khởi đầu nhân đôi ADN

3. chức năng của NST
-lưu giữ , bảo quản và truyền đạt thông
tin di truyền

II. Đột biến cấu trúc NST
1. Khái niệm


khái niệm đột biến cấu trúc nst
Là những biến đổi trong cấu trúc của
? có thể phát hiện đột biến cấu trúc NST NST, có thể làm thay đổi hình dạng và
cấu trúc NST
bằng cách nào
Pp tế bào vì NST là vcdt ở cấp độ tế
bào)
• gv phát PHT cho hs yêu cầu hoàn
2. các dạng đột biến cấu trúc NST và
thành pht
hậu quả của chúng
• từ sơ đồ ABCDE. FGHIK
? Đoạn bị mất có thể là E. FG dc ko? * nguyên nhân:
tại sao đb dạng này thường gây chết ( - tác nhân vật lí, hoá học , sinh học
do mất cân bằng hệ gen)
*tại sao dang đột biến đảo đoạn ít hoặc
ko ảnh hưởng đến sức sống
( ko tăng,ko giảm VCDT ,chỉ làm tăng
sự sai khác giữa các NST)

*tại sao dạng đb chuyển đoạn thường
gây hậu quả nghiêm trọng?
( do sự chuyển đoạn có thay đổi lớn
trong cấu trúc,khiến cho các NST trong
cặp mất trạng thái tương đồng → khó
khăn trong phát sinh giao tử )
Đáp án phiếu học tập
dạng
Khái niệm
hậu quả
Ví dụ
đột biến
1. mất
sự rơi rụng từng đoạn
thường gây chết, mất
mất đoạn NST 22
NST,làm giảm số lưọng đoạn nhỏ không ảnh
ở người gây ung
đoạn
gen trên đó
hưởng
thư máu
2. lặp
1 đoạn NST bị lặp lại 1
Làm tăng hoặc giảm
lặp đoạn ở ruồi
lần hay nhiều lần làm
cường độ biểu hiện của giấm gây hiện
đoạn
tăng số lưọng gen trên

tính trạng
tượng mắt lồi ,
đó
mắt dẹt
3. đảo
1 đoạn NST bị đứt ra rồi Có thể ảnh hưởng hoặc ở ruồi giấm thấy
đoạn
quay ngược 1800 làm
không ảnh hưởng đến
có 12 dạng đảo
thay đổi trình tự gen trên sức sống
đoạn liên quan đến
đó
khả năng thích
ứng nhiệt độ khác
nhau của môi
trường
4.
Là sự trao đổi đoạn giữa - chuyển đoạn lớn


chuyển
đoạn

các NST không tương
thường gây chết hoặc
đồng ( sự chuyển đổi gen mất khả năng sinh sản.
giữa các nhóm liên kết ) đôi khi có sự hợp nhất
các NST làm giảm số
lượng NST của loài, là

cơ chế quan trọng hình
thành loài mới
- chuyển đoạn nhỏ ko
ảnh hưởng gì

IV.Củng cố
- cấu trúc phù hợp với chức năng của NST
- 1 NST bị đứt thành nhiều đoạn sau đó nối lại nhưng ko giống cấu trúc cũ, đó
có thể là dạng đột biến nào
Bài tâp.
Trong 1 quần thể ruồi giấm người ta phát hiện NST số III có các gen phân bố theo
những trình tự khác nhau như sau
1. ABCGFEDHI
2. ABCGFIHDE
3. ABHIFGCDE
Cho biết đây la những đột biên đảo đoạn NST. Hãy gạch dưới những đoạn bị đảo
và thử xác định mối liên hệ trong qt phát sinh các dạng bị đảo đó