CHỨC NĂNG cơ bản của GIA ĐÌNH THỰC TIỄN NGHIÊN cứu xã hội học GIA ĐÌNH đối với LĨNH vực PHÁP LUẬT

CHỨC NĂNG CƠ BẢN CỦA GIA
ĐÌNH THỰC TIỄN NGHIÊN CỨU XÃ
HỘI HỌC GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI LĨNH
VỰC PHÁP LUẬT

Gia đình là nơi “chôn rau cắt rốn”, là chốn dừng chân của mỗi cá nhân sau một ngày làm
việc mệt mỏi. Nơi ấy chứa đựng biết bao tình cảm thiêng liêng và sâu sắc mà chắc hẳn sẽ không
ai quên. “ Mỗi cây mỗi hoa mỗi nhà mỗi cảnh” tuy khác nhau nhưng gia đình là tế bào của xã
hội. Gia đình có vững mạnh thì xã hội mới văn minh. Không ai có thể phủ nhận được vai trò của
gia đình đối với cá nhân và xã hội. chính vì những lí do đó nên em xin chon đề tài: “phân tích
chức năng cơ bản của gia đình? Thực tiễn của việc nghiên cứu xã hội học gia đình đối
với lĩnh vực pháp luật?” cho bài học kỳ lần này.
Do thời gian và điều kiện không cho phép, kiến thức của em còn hạn chế nên bài làm
chắc hẳn sẽ còn thiếu sót. Vì vậy rất mong có sự đóng góp ý kiến từ quý thầy (cô) để bài làm
được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn!
I.

CHỨC NĂNG CƠ BẢN CỦA GIA ĐÌNH
1. KHÁI NIỆM GIA ĐÌNH.
Từ lâu người ta đã coi gia đình là tế bào của xã hội. Tế bào gia đình khỏe mạnh, xã hội sẽ
lành mạnh, mọi người đều có cơ hội phát triển và hưởng hạnh phúc. Tế bào gia đình lỏng nẻo,
không đảm đương tốt các vai trò và chức năng của mình, xã hội có nguy cơ xáo động ảnh hưởng
trực tiếp tới đời sống vật chất và tinh thần của mọi thành viên trong xã hội. Củng cố nền tảng gia
đình luôn là mối quan tâm của các quốc gia trên thế giới.
Vậy gia đình là gì?


Ngay từ thời nguyên thủy cho tới hiện nay, không phụ thuộc vào cách kiếm sống, gia đình
luôn tồn tại và là nơi để đáp ứng những nhu cầu cơ bản cho các thành viên trong gia đình. Song
để đưa ra được một cách xác định phù hợp với khái niệm gia đình, một số nhà nghiên cứu xã hội
học đã đưa ra sự so sánh giữa gia đình loài người với cuộc sống lứa đôi của động vật, gia đình loài

người luôn luôn bị ràng buộc theo các điều kiện văn hóa xã hội của đời sống gia đình ở con người.
Gia đình ở loài người luôn bị ràng buộc bởi các quy định, các chuẩn mực giá trị, sự kiểm tra và sự
tác động của xã hội; vì thế theo các nhà xã hội học, thuật ngữ gia đình chỉ nên dùng để nói về gia
đình loài người.
Thực tế, gia đình là một khái niệm phức hợp bao gồm các yếu tố sinh học, tâm lý, văn
hóa, kinh tế,... khiến cho nó không giống với bất kỳ một nhóm xã hội nào. Từ mỗi một góc độ
nghiên cứu hay mỗi một khoa học khi xem xét về gia đình đều có thể đưa ra một khái niệm gia
đình cụ thể, phù hợp với nội dung nghiên cứu phù hợp và chỉ có như vậy mới có cách tiếp cận phù
hợp đến với gia đình.
Đối với xã hội học, gia đình thuộc về phạm trù cộng đồng xã hội. Vì vậy, có thể xem xét
gia đình như một nhóm xã hội nhỏ, đồng thời như một thiết chế xã hội mà có vai trò đặc biệt
quan trọng trong quá trình xã hội hóa con người. Gia đình là một thiết chế xã hội đặc thù, một
nhóm xã hội nhỏ mà các thành viên của nó gắn bó với nhau bởi quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết
thống hoặc quan hệ con nuôi, bởi tính cộng đồng về sinh hoạt, trách nhiệm đạo đức với nhau
nhằm đáp ứng những nhu cầu riêng của mỗi thành viên cũng như để thực hiện tính tất yếu của
xã hội về tái sản xuất con người. (8.wikipedia)


Theo TS Ngọ Văn Nhân trong cuốn “tập bài giảng Xã hội học” cho biết:
Dưới góc độ là một thiết chế xã hội: “ Gia đình là thiết chế xã hội, trong đó những người
có quan hệ ruột thịt (hoặc đặc biệt cùng chung sống). Gia đình là phạm trù biến đổi mang tính
lịch sử và phản ánh văn hóa của dân tộc và thời đại. Gia đình là trường học đầu tiên có mối quan
hệ biện chứng với tổng thể xã hội”
Dưới góc độ là một nhóm xã hội nhỏ (đơn vị xã hội): “gia đình là hình thức tổ chức xã hội
quan trọng nhất của sinh hoạt cá nhân dựa trên hôn nhân và các quan hệ huyết thống, tức là
quan hệ vợ chồng, giữa cha và mẹ, giữa anh chị em và người thân thuộc khác cùng chung sống
và có kinh tế chung”
2. CHỨC NĂNG CỦA GIA ĐÌNH
Gia đình là yếu tố cấu thành cơ bản của cơ cấu xã hội tổng thể, gia đình phản ánh chân thực
mối quan hệ xã hội đa dạng và phức tạp. Gia đình lúc đầu như Mac và Ăng ghen nói, “ là quan hệ

xã hội duy nhất” gia đình là cộng đồng lao động và cộng đồng sinh hoạt, là khuôn khổ tồn tại và
là thế giới của con người. Nếu xem xét gia đình như một thiết chế xã hội thì cần hướng tới các
chức năng, việc định hướng giá trị và nghĩa vụ mà gia đình phải giải quyết với tư cách là một đơn
vị xã hội đặc biệt. gia đình được sinh ra tồn tại và phát triển chính là do nó sứ mệnh được đảm
đương những chức năng đặc biệt mà xã hội và tự nhiên đã trao cho, không thiết chế xã hội nào
có thể thay thế được. Gia đình có những chức năng cơ bản sau:
- Chức năng kinh tế: Gia đình là một đơn vị sản xuất ra của cải vật chất cho xã hội. Hơn
thế nữa nó cũng là đơn vị tiêu dùng chủ yếu các sản phẩm do nền kinh tế sản xuất ra, do vậy nó
là tác nhân quan trọng thúc đẩy sự phát triển của kinh tế.
Đặc điểm: Chức năng kinh tế của gia đình Việt Nam truyền thống có những đặc điểm sau:
+ Gia đình Việt Nam truyền thống là một đơn vị kinh tế độc lập, tự sản tự tiêu
+ Người chồng, người cha trong gia đình đóng vai trò là trụ cột kinh tế, họ đồng thời nắm toàn bộ
quyền kiểm soát về kinh tế gia đình
+ Sự trì trệ, máy móc và bảo thủ trong hoạt động kinh tế gia đình luôn biểu hiện cùng cơ chế tổ
chức và quản lý mang tính gia trưởng


- Chức năng sinh sản: Chức năng này vốn dĩ nó tồn tại một cách tự nhiên, vì xã hội chỉ
tồn tại được khi hành vi sinh sản vẫn còn được duy trì. Chức năng này được coi là một giá trị của
gia đình mà từ cổ chí kim loài người phải thừa nhận. Bản thân F. Engel, một nhà duy vật vĩ đại
cũng cho rằng theo quan điểm duy vật, nhân tố quyết định trong lịch sử suy cho cùng là... sự tái
sản xuất ra bản thân con người, là sự truyền nòi giống. Chức năng sinh sản của gia đình là một
giá trị trường tồn.
Đặc điểm: Chức năng tái sản xuất xã hội của gia đình Việt Nam truyền thống có đặc điểm
là
+ Đông con là một giá trị cơ bản của gia đình và xã hội truyền thống, Từ xa xưa, con người Việt
Nam đã đề cao việc duy trì nòi giống gia đình. “đông con hơn nhiều của”, “nhất nam viết hữu,
thập nữ viết vô”, “con gái là con người ta”. Con cái là thứ đáng giá hơn hết trong gia đình..

- Chức năng thỏa mãn tình cảm giữa các thành viên trong gia đình (chức năng
tình cảm):
Thoả mãn tình cảm tinh thần và thể xác giữa hai vợ chồng; thỏa mãn tình cảm giữa cha
mẹ và con cái (sống vì nhau), tình cảm giữa anh chị em trong gia đình (thương yêu, đùm bọc lẫn
nhau). Phần đông mọi người trong xã hội đều coi gia đình là “tổ ấm”, nơi người ta đi về, nơi người
ta chia sẻ với nhau về niềm vui, nỗi buồn, tức là nơi tình cảm của con người được thỏa mãn.
Đặc điểm: Chức năng tình cảm, tâm lí của gia đình Việt Nam truyền thống có đặc điểm:
+ Đề cao vai trò của các giá trị đạo đức và các giá trị đó chi phối hầu hết các mối quan hệ của gia
đình.
+ Sự thương yêu, chăm sóc con cái hết lòng của cha mẹ đối với con cái, sự hiếu thảo của con cái
với cha mẹ; sự gắn bó và yêu thương nhau giữa anh chị em, sự thuỷ chung, hoà thuận trong tình
nghĩa vợ chồng
+ Những tình cảm đối với gia đình cũng là cội nguồn của tình làng xóm quê hương và xa hơn là
tình yêu đất nước: "cáo chết ba năm quay đầu về núi". Gia đình là nơi sẻ chia, cảm nhận, của mỗi
thành viên trong gia đình. Là nơi dừng chân sau một ngày làm việc mệt mỏi. Là sự gắn kết yêu
thương của con người.


- Chức năng xã hội hóa – giáo dục:
+ Chức năng giáo dục: Theo lý thuyết gia đình là “tế bào của xã hội, là yếu tố đầu tiên và
cơ bản của quá trình giáo dục”. Gia đình là nơi đại bộ phận trẻ em được người lớn thường xuyên
giáo dục: “Dạy con từ thưở còn thơ”. Trong môi trường gia đình, trẻ bắt đầu hình thành nhân


cách, lối sống và đặc biệt là nhân sinh quan. Các bậc phụ huynh, nhất là các bà, các mẹ có ảnh
hưởng rất lớn tới tương lai của đứa trẻ: Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà.
+ Chức năng xã hội hoá: Có thể coi gia đình là một xã hội thu nhỏ. Mỗi thành viên là
một tính cách. Việc va chạm các tính cách khác nhau trong một gia đình là môi trường đầu tiên
để trẻ em học cách hoà hợp với cộng đồng.
Đặc điểm: Chức năng xã hội hóa - giáo dục của gia đình truyền thống Việt Nam có đặc

điểm sau:
+ Nhắc đến nhiều nhất trong nội dung giáo dục của gia đình là đạo đức và cách sống làm người
+ Sự đánh giá của xã hội với gia đình luôn lấy tiêu chí nhìn vào con cái
+ Mục đích giáo dục trong gia đình truyền thống khác nhau theo loại hình gia đình, những nhà
nghèo
khó
vẫn
cố
gắng
cho
con
học
đến
nơi
đến
chốn
+ Người cha thường giáo dục bằng sự nghiêm khắc, người mẹ thường giáo dục bằng sự nhân từ,
"thương
cho
roi
cho
vọt,
ghét
cho
ngọt
cho
bùi"
"con hư tại mẹ, cháu hư tại bà"

Có thể tóm lại rằng, gia đình có 2 chức năng cơ bản nhất, là 2 sứ mệnh lịch sử vĩnh hằng
được xã hội trao cho, đó là: sứ mệnh tái tạo ra một thế hệ mới (bao gồm chức năng sinh sản và
chức năng và giáo dục đào tạo của gia đình); sứ mệnh nuôi dưỡng, chăm sóc các thành viên
trong gia đình (bao gồm 2 chức năng: chức năng kinh tế,và chức năng thoả mãn những nhu cầu
tâm - sinh lý tình cảm). Hai sứ mệnh cũng là 2 chức năng cơ bản này chi phối toàn bộ các chức
năng khác của gia đình như: chức năng giao tiếp tinh thần; Chức năng tổ chức thời gian rỗi; Chức
năng thu nhận các phương tiện; Chức năng giáo dục bảo trợ; Chức năng đại d