Thực trạng và định hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân cư trên địa bàn huyện lộc hà, tỉnh hà tĩnh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THỊ HUỆ

THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG
QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG
ĐIỂM DÂN CƯ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LỘC
HÀ - TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

THÁI NGUYÊN - 2014


ﾧ


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN THỊ HUỆ

THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG
QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG
ĐIỂM DÂN CƯ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LỘC
HÀ - TỈNH HÀ TĨNH
Chuyên ngành: Quản lý đất
đai Mã số: 60.85.01.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THẾ HUẤN

THÁI NGUYÊN - 2014


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng
để bảo vệ một học vị nào.
Tôi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ
nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày…. tháng …. năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Huệ


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được
sự giúp đỡ, những ý kiến đóng góp, chỉ bảo quý báu của các thầy cô giáo
trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên.
Để có được kết quả nghiên cứu này, ngoài sự cố gắng và nỗ lực của bản
thân, tôi còn nhận được sự hướng dẫn chu đáo, tận tình của TS Nguyễn Thế
Huấn, là người hướng dẫn trực tiếp tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài
và viết luận văn.
Tôi cũng nhận được sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Phòng Tài nguyên &

Môi Trường huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh, Hội đồng bồi thường hỗ trợ tái định
cư huyện Lộc Hà, các anh chị em và bạn bè đồng nghiệp, sự động viên, tạo
mọi điều kiện về vật chất, tinh thần của gia đình và người thân.
Với tấm lòng chân thành, tôi xin cảm ơn mọi sự giúp đỡ quý báu đó!
Thái Nguyên, ngày…. tháng…. năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Huệ


3

MỤC LỤC


4

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................ii
MỤC LỤC...........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................vi
DANH MỤC CÁC HÌNH......................................................................................vii
MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1
2. Mục tiêu tổng quát........................................................................................ 2
3. Mục tiêu cụ thể..............................................................................................3
4

.......................................................................................................... 3

5. Ý nghĩa........................................................................................................... 3
Chương 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU..............................................................5
1.1.Cơ sở lý luận và pháp lý của phát triển hệ thống điểm dân cư...................5
1.1.1. Khái niệm và tiêu chí phân loại điểm dân cư...........................................5
1.1.2. Những quy định về quản lý, quy hoạch xây dựng và phát triển
khu dân cư.........................................................................................................7
1.2. Thực trạng và xu thế phát triển hệ thống điểm dân cư một số nước
trên thế giới.......................................................................................................8
1.2.1. Các nước châu Âu....................................................................................8
1.2.2. Khu vực Châu Á......................................................................................10
1.3. Tổng quan về phát triển khu dân cư ở Việt Nam......................................11
1.3.1. Khái quát chung.....................................................................................11
1.3.2. Quá trình hình thành các quần cư - điểm dân cư nông thôn................11


5
1.3.3. Phân bố không gian các điểm dân cư truyền thống..............................12
1.3.4. Một số hình thức bố cục của các điểm dân cư truyền thống................16
1.3.5. Thực trạng kiến trúc cảnh quan khu dân cư nông thôn........................16
1.3.6. Một số định hướng phát triển điểm dân cư..........................................18
Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..............................21
2.1. Đối tượng , phạm vi và thời gian nghiên cứu........................................... 21
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................21
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 21
2.1.3. Thời gian nghiên cứu..............................................................................21
2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 21
2.3. Phương pháp nghiên cứu......................................................................... 22
2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu..................................................22
2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu.....................................................................23
2.3.3. Phương pháp phân loại điểm dân cư....................................................23

2.3.4. Phương pháp chuyên gia.......................................................................29
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................................31
3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Lộc Hà...................................... 31
3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 31
3.1.1.3. Các nguồn tài nguyên.........................................................................32
3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội.................................................... 32
................................................ 34
3.2.1. Tình hình quản lý sử dụng đất của huyện Lộc Hà..................................34
3.2.2. Hiện trạng sử dụng đất huyện Lộc Hà năm 2012.................................. 34
3.2.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triển kinh tế xã hội tác động
đến việc hình thành và phát triển các điểm dân cư........................................36
3.3. Thực trạng phát triển hệ thống điểm dân cư trên địa bàn huyện............39


6
3.3.1. Thực trạng điểm dân cư huyện Lộc Hà..................................................39
3.3.2. Phân loại hệ thống điểm dân cư............................................................46
3.3.3. Thực trạng kiến trúc, cảnh quan trong xây dựng và phát triển
điểm dân cư.....................................................................................................56
3.4. Định hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân cư huyện
Lộc Hà đến năm 2020.....................................................................................61
3.4.1. Các dự báo cho định hướng phát triển quy hoạch hệ thống điểm
dân cư..............................................................................................................61
3.4.2. Định hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân cư.....................67
3.4.3. Giải pháp................................................................................................82
3.4.3.1. Giải pháp về chủ trương, chính sách..................................................82
3.4.3.2. Giải pháp về quy hoạch......................................................................83
3.4.3.3. Biện pháp huy động vốn đầu tư.........................................................84
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.................................................................................... 85
1. Kết luận........................................................................................................85

2. Đề nghị.........................................................................................................86
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................87
PHỤ LỤC...........................................................................................................93


4


5
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Định mức sử dụng đất trong khu dân cư.........................................7
Bảng 2.1. Phân cấp một số tiêu chí đánh giá điểm dân cư............................24
Bảng 2.2. Tổng hợp chỉ tiêu phân loại điểm dân cư.......................................28
Bảng 3.1. Hiện trạng và biến động đất đai qua các thời kỳ của huyện..........35
Bảng 3.2. Hiện trạng hệ thống điểm dân cư huyện Lộc Hà năm 2012...........40
Bảng 3.3. Hiện trạng sử dụng đất khu dân cư năm 2012 huyện Lộc Hà........42
Bảng 3.4. Cơ cấu diện tích đất trong khu dân cư...........................................45
Bảng 3.5. So sánh hiện trạng mức độ sử dụng đất trong khu dân cư
của huyện.....................................................................................46
Bảng 3.6. Kết quả phân loại một số tiêu chí đánh giá điểm dân cư...............47
Bảng 3.7. Kết quả phân loại hệ thống điểm dân cư năm 2012......................53
Bảng 3.8. Phân vùng phát triển huyện Lộc Hà...............................................62
Bảng 3.9. Định hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân cư đến
năm 2020.......................................................................................78
Bảng 3.10. Cơ cấu sử dụng đất trong khu dân cư trước và sau định hướng.....80


vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1.

Biểu đồ so sánh số lượng các cụm dân cư tại các khu vực trên địa
bàn huyện Lộc hà........................................................................41

Hình 3.2.

Bản đồ hệ thống điểm dân cư trên địa bàn huyện Lộc Hà..........52

Hình 3.3.

Sơ đồ hệ thống quy hoạch khu trung tâm đô thị........................70

Hình 3.4.

Kiến trúc nhà ở nông thôn tại Thôn Ích Mỹ, xã Ích Hậu..............89

Hình 3.5.

Kiến trúc nhà ở khu vực thôn Xuân Mỹ, xã Thạch Bằng..............90

Hình 3.6.

Kiến trúc công trình giáo dục trên địa bàn huyện.......................91

Hình 3.7.

Kiến trúc công trình bưu điện huyện, bưu điện văn hóa xã........92

Hình 3.8.

Hệ thống giao thông trong huyện và đường liên xã....................92


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là sản phẩm của tự nhiên, là tài nguyên quốc gia vô cùng quý
giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt không có gì thay thế được, là thành phần quan
trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây
dựng các công trình kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng. Đất đai là
yếu tố cấu thành lãnh thổ của mỗi quốc gia nhưng bị giới hạn về số lượng nên
nếu con người sử dụng đất một cách hợp lý thì đất đai lại là nguồn tài
nguyên vô hạn về thời gian sử dụng.

, mục tiêu của quy
hoạch sử dụng đất.
Đất khu dân cư có vai trò rất quan trọng trong đời sống con người. Đó
là nơi ăn ở, sinh sống, vui chơi, giải trí, nghỉ ngơi phục hồi sức lao động của
con người. Đất khu dân cư còn gắn liền với các hoạt động sản xuất kinh
doanh tạo ra của cải vật chất cho xã hội.
Tổ chức hợp lý mạng lưới khu dân cư sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho
công tác quản lý Nhà nước về đất đai, đáp ứng yêu cầu tổ chức và phát
triển sản xuất của các ngành kinh tế, thoả mãn tốt nhất nhu cầu của nhân
dân về việc làm, nhà ở, giao tiếp cũng như các nhu cầu về vật chất, văn hoá


tinh thần

2

và nghỉ ngơi, giải trí… tạo sự đa dạng cảnh quan và bảo vệ môi trường.


3
Lộc Hà là một huyện đồng bằng ven biển của tỉnh Hà Tĩnh với diện
tích 11.853,06 ha, dân số trên 8,7 vạn người. Huyện có 13 xã với 103 thôn,
huyện Lộc Hà có điều kiện trỏ thành cầu nối phát triển du lịch sinh thái biển,
du lịch các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử của Hà Tĩnh và là đầu mối
giao thông quan trọng trên trục hành lang nối thành phố Hà Tĩnh ra biển,
với các tuyến giao thông huyết mạch đi qua như: Quốc lộ 1A, đường sắt,
đường biển (trục giao thông Bắc Nam) .... Nghề nghiệp chính của nhân
dân trong huyện là trồng trọt, nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản. Trong
những năm tới cơ cấu nền kinh tế của huyện sẽ chuyển dịch theo hướng
công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn, khai thác tiềm năng
du lịch của các xã ven biển hình thành khu du lịch thuộc huyện Lộc Hà,
nhiều dự án quan trọng của tỉnh được đầu tư tại huyện Lộc Hà nên công tác
thu hồi đất thực hiện giải phóng mặt bằng xây dựng các khu tái định cư cho
nhân dân là hết sức quan trọng. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ kinh tế xã hội, huyện Lộc Hà cần có những quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân
cư đô thị, dân cư nông thôn hợp lý với mục tiêu là nâng cao chất lượng cuộc
sống của người dân.
Xuất phát từ những thực trạng trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề
tài:"Thực trạng và định hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân
cư trên địa bàn huyện Lộc Hà - tỉnh Hà Tĩnh”.
2. Mục tiêu tổng quát
+ Đánh giá thực trạng việc quy hoạch sử dụng đất, xây dựng và phát
triển hệ thống điểm dân cư trên địa bàn huyện Lộc Hà - tỉnh Hà Tĩnh từ đó đề
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4
xuất định hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân cư đáp ứng yêu
cầu phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5
3. Mục tiêu cụ thể
+ Đánh giá tình hình quản lý SDĐ và nghiên cứu thực trạng phát triển
kinh tế xã hội tác động đến việc hình thành và phát triển các điểm dân cư
+ Thực trạng phát triển hệ thống điểm dân cư trên địa bàn huyện
+ Định hướng quy hoạch phát triển điểm dân cư đến năm 2020
4
-

.
- Xác định chính xác được thực trạng để từ đó đề xuất được định
hướng quy hoạch phát triển hệ thống điểm dân cư đáp ứng yêu cầu phát
triển kinh tế xã hội bền vững.
.

5. Ý nghĩa
Qua quá trình tìm hiểu: “Thực trạng và định hướng quy hoạch
phát triển hệ thống điểm dân cư trên địa bàn huyện Lộc Hà - tỉnh Hà Tĩnh”.
Tác giả rút ra được ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài, hiểu thêm
được các quy định của pháp luật về quy hoạch đất xây dựng nông thôn mới
trong khu dân cư nông thôn, để đạt được các tiêu chí phân loại theo tiêu

chí nông thôn mới là một việc khó khăn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa
các cơ quan chức năng, các cấp trong địa phương và sự nỗ lực, đồng hành
của người dân.
Ý nghĩa khoa học: Việc nghiên cứu các văn bản Pháp luật liên quan đến
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6
quy hoạch đất xây dựng nông thôn mới trong khu dân cư nông thôn tạo
điều kiện cho bản thân tìm hiểu các quy định trong áp dụng thực tế để
đánh giá

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7
được việc đạt hay chưa đạt theo các tiêu chí để phân loại, làm tăng thêm
việc nghiên cứu, xây dựng những kiến thức cơ bản cho bản thân, cũng
như cho việc học. Ngoài ra, luận văn này còn cung cấp một vấn đề cho tất
cả cá nhân, tổ chức quan tâm đến vấn đề này.
Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài đi sâu nghiên cứu các quy định của Pháp luật
về quy hoạch xây dựng đất khu dân cư theo tiêu nông thôn mới nhằm đưa
ra các giải pháp hoàn thiện vấn đề này. Bên cạnh đó, luận văn còn là một tài
liệu tham khảo, mong muốn góp phần nâng cao việc quy hoạch sử dụng
đất của tỉnh Hà Tĩnh nói chung, huyện Lộc Hà nói riêng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

8

Chương 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở lý luận và pháp lý của phát triển hệ thống điểm dân cư
1.1.1. Khái niệm và tiêu chí phân loại điểm dân cư
Điểm dân cư nông thôn là nơi cư trú tập trung của nhiều hộ gia đình
gắn kết với nhau trong sản xuất, sinh hoạt và các hoạt động xã hội khác
trong phạm vi một khu vực nhất định bao gồm trung tâm xã, ấp, bản,
buôn, phum, sóc (có tên gọi chung là thôn) được hình thành do điều kiện
tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, văn hoá, phong tục, tập quán và các
yếu tố khác [9].
Khi phân loại điểm dân cư cần căn cứ vào những đặc điểm cơ bản sau
đây: điều kiện sống và lao động của dân cư; chức năng của điểm dân cư; quy
mô dân số, quy mô đất đai trong điểm dân cư; vị trí điểm dân cư trong cơ
cấu cư dân; cơ cấu lao động theo các ngành kinh tế....
Trên cơ sở các tiêu chí phân loại trên, hệ thống mạng lưới dân cư nước
ta được phân ra thành các loại sau:
1/ Đô thị rất lớn: là thủ đô, thủ phủ của một miền lãnh thổ. Các đô
thị này là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá xã hội, khoa học kỹ thuật, dịch
vụ du lịch, giao thông, giao dịch quốc tế... của quốc gia, có vai trò thúc đẩy
sự phát triển của cả nước.
2/ Đô thị lớn: là loại trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, sản
xuất công nghiệp, dịch vụ, du lịch, giao thông, giao dịch quốc tế... của nhiều
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9
tỉnh hay một tỉnh, có vai trò thúc đẩy sự phát triển của một vùng lãnh thổ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

10
3/ Đô thị trung bình: là các trung tâm chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá,
sản xuất công nghiệp, dịch vụ, du lịch của một tỉnh hay nhiều huyện, có vai
trò thúc đẩy sự phát triển của tỉnh hay một vùng lãnh thổ của tỉnh.
4/ Đô thị nhỏ: là các trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, sản
xuất... của một huyện hay liên xã, có vai trò thúc đẩy sự phát triển của
một huyện hay một vùng trong huyện.
5/ Làng lớn: là trung tâm hành chính - chính trị, văn hoá, xã hội, dịch
vụ kinh tế của một xã, có vai trò thúc đẩy sự phát triển của một xã hay
nhiều điểm dân cư.
6/ Làng nhỏ: là nơi ở, nơi sản xuất tiểu thủ công nghiệp, nông lâm
nghiệp... của nhân dân trong một xã.
7/ Các xóm, ấp, trại: là các điểm dân cư nhỏ nhất, với các điều kiện
sống rất thấp kém. Trong tương lai các điểm dân cư này cần xoá bỏ, sát nhập
thành các điểm dân cư lớn hơn [12].
Trong Nghị định số 42/2009/NĐ-CP ngày 7 tháng 5 năm 2009 của Chính
phủ quy định cụ thể về việc phân loại đô thị. Đô thị được phân thành 6 loại:
- Đô thị loại đặc biệt là thành phố trực thuộc Trung ương có các quận
nội thành, huyện ngoại thành và các đô thị trực thuộc.
- Đô thị loại I, loại II là thành phố trực thuộc Trung ương có các quận
nội thành, huyện ngoại thành và có thể có các đô thị trực thuộc; đô thị loại
I, loại II là thành phố thuộc tỉnh có các phường nội thành và các xã ngoại
thành.

- Đô thị loại III là thành phố hoặc thị xã thuộc tỉnh có các phường nội
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11
thành, nội thị và các xã ngoại thành, ngoại thị.
- Đô thị loại IV là thị xã thuộc tỉnh có các phường nội thị và các xã
ngoại thị.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

12
- Đô thị loại V là thị trấn thuộc huyện có các khu phố xây dựng tập
trung và có thể có các điểm dân cư nông thôn [11].
1.1.2. Những quy định về quản lý, quy hoạch xây dựng và phát triển khu dân cư
1.1.2.1. Những quy định về định mức sử dụng đất
Theo điều 6 Quyết định 22/UBND tỉnh, ngày 10/04/2006 thì hạn mức
giao đất cho hộ gia đình cá nhân tại khu dân cư nông thôn do UBND cấp tỉnh
quyết định theo quy định sau:
2

+ Các xã đồng bằng không quá 300 m .
2

+ Các xã trung du miền núi, hải đảo không quá 400 m .
Theo công văn số 5763/BTNMT - ĐKTK ngày 25/12/2006 của Bộ Tài
nguyên và Môi trường thì đối với định mức sử dụng đất trong khu dân cư

được quy định như sau:
Bảng 1.1. Định mức sử dụng đất trong khu dân cư
núi

Khu vực đồng bằng
ven biển
Loại đất

Tỷ lệ

Tỷ lệ

Diện tích

(m /người)

(%)

(m /người)

(%)

- Tổng số

74 - 97

100,00

91 - 117

100,00

- Đất ở

55 - 70

64 - 82

70 - 90

67 - 87

- Đất xây dựng các công trình công
cộng
- Đất làm đường giao thông

2-3

2-4

2-3

2-3

6-9

7 - 11

9 10

- Đất cây xanh

3-4

4-6

9 - 10
2-3

- Đất tiểu thủ công nghiệp

8 -11

9 - 13

8- 11
-

8 11

Diện tích
2

2

(Nguồn: công văn số 5763/BTNMT - ĐKTK ngày 25/12/2006
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
2-3

13
của Bộ Tài nguyên và Môi trường) [6].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>