Kết quả, ý nghĩa, nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Tám năm 1945

I. Bối cảnh lịch sử và sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng:
* Tình hình thế giới:
Ngày 1 – 9 – 1939, chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ, Pháp là nước tham chiến.

Hình ảnh xe tăng Pháp trên đường ra tiền tuyến ngày 25/5/1940


Sau khi Pháp ký Hiệp ước đình chiến với Đức, chính phủ Anh bắt tay vào công cuộc
chuẩn bị trận chiến mới với Quốc xã, bước đầu phá hủy tàu chiến của Pháp, tránh Đức
trưng dụng.

22 – 6 – 1941 phát xít Đức tấn công Liên Xô



Binh sĩ Đức với sự hỗ trợ của xe thiết giáp chở quân, tiến vào một ngôi làng
Nga vào ngày 26/6/1941


Quân Đức Quốc xã nằm ẩn mình dưới mặt đất trong cuộc chiến ở Kiev ,
Ukraine năm 1941
* Tình hình ở Đông Dương
-

9/1940 Nhật tiến vào Đông Dương, Pháp đầu hàng Nhật.

-

Nhật – Pháp cùng áp bức bóc lột nhân dân ta.

Quân nhật tiến vào Hải Phòng ngày 24/11/1940
- Mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc ta với Pháp – Nhật càng sâu
sắc.
1 số hình ảnh nạn đói 1945


Những người chết đói ở trại Giáp Bát được cải táng về nghĩa trang Hợp Thiện
(Hà Nội)



Thực dân Pháp vơ vét sức người, sức của phục vụ chiến tranh, bắt lính sang
Pháp làm bia đỡ đạn.



II. Phong trào giải phóng dân tộc từ tháng 9 – 1939 đến tháng 3 – 1945:
Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo nhiều cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp, như Khởi
nghĩa Nam Kỳ, Khởi nghĩa Bắc Sơn . Nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu .
1. Khởi nghĩa Bắc Sơn ( 27/09/1940)
* Hoàn cảnh lịch sử.
Nhật đánh vào Lạng Sơn, Pháp thua chạy rút qua Bắc Sơn.
* Diễn biến
Ngày 27/09/1940, Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo nhân dân nổi dậy, tước vũ khí quân Pháp, giải
tán chính quyền địch thành lập chính quyền cách mạng.Nhưng sau đó Nhật câu kết với Pháp
đàn áp cuộc KN.


* Kết quả:
Tuy khởi nghĩa thất bại, nhưng đội du kích Bắc Sơn đã ra đời

Lược đồ khởi nghĩa Bắc Sơn.


Hình ảnh cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn ngày 27/9/1940

2. Khởi nghĩa Nam kì ( 23/11/1940)
* Nguyên nhân
- Thực dân Pháp bắt binh lính Việt Nam đi làm bia đỡ đạn chống quân phiệt Xiêm.
* Diễn biến
- Đêm 22 rạng ngày 23/11/1940 khởi nghĩa nổ ra ở hầu hết các tỉnh Nam Kì. Chính quyền nhân
dân và tòa án cách mạng được thành lập, cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên xuất hiện.
* Kết quả:
Khởi nghĩa bị đàn áp đẫm máu.


Lược đồ khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940
3. Binh biến Đô Lương (13 – 1 – 1941)

* Nguyên nhân
là cuộc nổi dậy chống lại thực dân Pháp của những binh lính người Việt bị Pháp bắt lính tại đồn Đô
Lương, Nghệ An
* Diễn biến
Ngày 13-1-1941, dưới sự chỉ huy của Đội Cung, binh lính đồn Chợ Rạng (Thanh Chương-Nghệ An)
đã nổi dậy. Tối hôm đó, họ đánh chiếm đồn Đô Lương rồi lên ôtô kéo về Vinh, định cùng binh lính
người Việt ở đây tấn công quân Pháp để chiếm thành.
* Kết quả:
Kế hoạch không thành. Đội Cung bị Pháp bắt và bị xử tử cùng với 10 đồng chí của ông tại Vinh
ngày 24/4/1941. Nhiều người khác bị kết án khổ sai và đưa đi đày.

Lược đồ binh biến đô lương

Thảo luận
Vì sao các cuộc khởi nghĩa thất bại? Các cuộc khởi nghĩa có ý nghĩa, bài học như thế nào?
Nguyên nhân thất bại: Các cuộc khởi nghĩa chưa có sự chuẩn bị kĩ, mới chỉ nổ ra ở một phạm vi nhỏ, thời
cơ chưa đến, thực dân Pháp còn mạnh.
Ý nghĩa: Các cuộc khởi nghĩa đã thể hiện tinh thần yêu nước, tinh thần bất khuất về độc lập tự do.
Giáng một đòn mạnh vào thực dân Pháp, là đòn cảnh cáo đối với phát xít Nhật.
Là tiếng súng đầu tiên báo hiệu một thời kỳ đấu tranh mới- thời kỳ khởi nghĩa vũ trang cướp chính
quyền của nhân dân ta.
Bài học: Về khởi nghĩa vũ trang, xây dựng lực lượng vũ trang, thời cơ khởi nghĩa và chiến tranh du kích.
4. Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng :
28 – 1 – 1941, Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng.
Người là chủ trì Hội nghị Trung ương lần thứ 8 ( 10 - 19/5/1941) tại Pác Bó
Trung ương Đảng quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh)


Bác Hồ về Pác Bó, Cao Bằng (28/1/1941).


Lán Khuổi Nậm – nơi họp hội nghị Trung ương lần thứ 8
5. Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền :
a. Xây dựng lực lượng cho cuộc khởi nghĩa vũ trang:
- Xây dựng lực lượng chính trị
- Xây dựng lực lượng vũ trang
- Xây dựng cứ địa


Khẩu hiệu của Việt Minh kêu gọi đồng bào gia nhập Việt Minh và đoàn kết đánh đuổi Nhật - Pháp.

Khu giải phóng Việt Bắc trong cuộc kháng chiến chống Pháp
b. Chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền:
Từ đầu năm 1943, hồng quân Liên Xô chuyển sang phản công quân Đức.

Hồng quân Xô-viết tổ chức phản công phát-xít Đức ở mặt trận phía Tây Mát-xcơ-va


Trong nước, các đoàn thể Việt Minh, các hội cứu quốc được thành lập và phát triển mạnh ở nhiều nơi
7 – 5 – 1944 tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị cho các cấp “sửa soạn khởi nghĩa”
10 – 8 – 1944, Trung ương Đảng kêu gọi nhân dân “sắm sửa vũ khí đuổi thù chung”

Ngày 22/12/1944, tại Cao Bằng, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân làm lễ thành lập với 34
chiến sĩ, do Đại tướng Võ Nguyên Giáp trực tiếp chỉ huy
III. Khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền:

1. Khởi nghĩa từng phần (từ tháng 3 đến giữa tháng 8 – 1945)
9 – 3 – 1945, Nhật nổ súng lật đổ Pháp trên toàn cõi Đông Dương
12 – 3 – 1945, Ban Thường vụ Trung ương ra chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”
* Phát động Cao trào kháng Nhật cứu nước khủng hoảng chính trị sâu sắc “đánh đuổi phát xít Nhật”
tuyên truyền, cổ động, biểu tình, phá kho thóc,…


Khí thế ngày Tổng khởi nghĩa 25-8-1945 tại Sài Gòn

*Đẩy mạnh khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền:
3 – 1945 tù chính trị tại nhà giam Ba Tơ khởi nghĩa, dội du kích Ba Tơ ra đời

Đội du kích Ba Tơ tuyên thệ “Hy sinh vì tổ quốc!”

Lời tuyên thệ của đội du kích Ba Tơ
5 – 1945, Hồ Chí Minh về Tân Trào, Tuyên Quang. Ngày 4 – 6 – 1945 theo chỉ thị của Người “Khu giải
phóng” được thành lập gồm Cao-Bắc-Lạng-Thái-Tuyên-Hà và một số vùng phụ cận .
IV. Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước :
* Chiến tranh thế giới thứ II kết thúc, thắng lợi thuộc về phe Đồng minh, phát xít Đức đầu hàng Đồng
minh không điều kiện


Binh sĩ quân đội phát xít Đức đầu hàng lực lượng Đồng minh tại một ngôi làng nhỏ ở nước Pháp hồi
tháng 12/1944

Các chiến sĩ Hồng quân Liên Xô vẫy cờ thể hiện chiến thắng tại Berlin, Đức ngày 30/4/1945, đây cũng là
ngày Adolf Hitler tự tử


* Phát xít Nhật đi gần đến chỗ thất bại hoàn toàn, chính phủ thân Nhật Trần Trọng Kim trở nên hoang
mang cực độ.

Bên cạnh đó quân đội các nước đế quốc với danh nghĩa đồng minh chuẩn bị vào Đông Dương tước vũ
khí quân Nhật.
Vấn đề giành chính quyền được đặt ra như một cuộc chạy đua nước rút với quân Đồng minh.
Ngày 13 – 8 – 1945 Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào quyết định
tổng khởi nghĩa

Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào từ ngày 13 đến ngày 15/8/1945 quyết định phát động tổng khởi
nghĩa giành chính quyền trong cả nước

Diễn biến cuộc Tổng khởi nghĩa:

Lực lượng vũ trang bảo vệ quần chúng Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 tại Hà Nội

Quần chúng cách mạng đánh chiếm Bắc Bộ Phủ ngày 19 – 8 – 1945


Ngày 23 – 8: Khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế.

Ngày 25 – 8: Quân Nhật ở Sài Gòn thất thủ.
Ngày 28 – 8: Ta giành chính quyền trong cả nước
Chiều ngày 30 – 8: vua Bảo Đại thoái vị và giao nộp ấn, kiếm, áo bào cho đại diện Chính phủ Lâm thời
nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.