Quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở trường trung cấp luật thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐOÀN THỊ HẢO

QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH
ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP
LUẬT THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐOÀN THỊ HẢO

QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH
ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP
LUẬT THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN THỊ MINH HẰNG

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu
và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho
phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn

Đoàn Thị Hảo

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

i

tnu.edu.vn/


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các
thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên và đặc biệt
là PGS.TS Trần Thị Minh Hằng đã tận tình hướng dẫn tác giả trong suốt quá
trình lập đề cương nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của Khoa tâm lý giáo

dục, Phòng Đào tạo (Bộ phận Quản lý đào tạo sau đại học), lãnh đạo trường
Đại học Sư phạm Thái Nguyên, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn
thành luận văn.
Tác giả cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện của Lãnh đạo Nhà trường, các
đơn vị, phòng, khoa, các cán bộ quản lý, giáo viên, chuyên viên, các em học
sinh Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên đã nhiệt tình cung cấp số liệu và
tham gia đóng góp ý kiến thông qua phiếu điều tra, qua trao đổi trực tiếp những
nội dung mà đề tài nghiên cứu.
Mặc dù đã được nghiên cứu kỹ và bản thân đã có nhiều cố gắng, song
luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, mong được những ý kiến chỉ
dẫn, đóng góp của các thầy cô giáo và bạn bè đồng nghiệp để bổ sung, góp
phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc quản lý thực hiện chương trình đào tạo
ở Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

2

tnu.edu.vn/


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT ...................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4
6. Giới hạn nghiên cứu ........................................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG
TRÌNH ĐÀO TẠO TRONG TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP
........6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................. 9
1.2.1. Quản lý................................................................................................... 9
1.2.2. Quản lý giáo dục (QLGD) ................................................................... 10
1.2.3. Quản lý nhà trường .............................................................................. 11
1.2.4. Chương trình, đào tạo, chương trình đào tạo....................................... 12
1.2.5. Quản lý chương trình đào tạo .............................................................. 15
1.2.6. Quản lý thực hiện chương trình đào tạo .............................................. 15
1.3. Cấu trúc chương trình đào tạo của trường trung cấp .................................. 16
1.3.1. Khối lượng kiến thức, kỹ năng và thời gian đào tạo trung cấp
chuyên nghiệp ................................................................................................ 16
1.3.2. Nội dung chương trình đào tạo ............................................................ 16
3
tnu.edu.vn/
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

1.4. Nội dung quản lý hoạt động đào tạo ở trường trung cấp............................ 18
1.4.1. Quản lý mục tiêu đào tạo ..................................................................... 19
1.4.2. Quản lý chương trình đào tạo .............................................................. 19
1.4.3. Quản lý việc điều chỉnh chương trình đào tạo .................................... 20
1.4.4. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên .................................................. 20
1.4.5. Quản lý hoạt động học tập của học sinh.............................................. 23
1.4.6. Quản lý cơ sở vật chất - thiết bị dạy học phục vụ đào tạo .................. 24
1.4.7. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ................................................. 26
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thực hiện chương trình đào tạo........... 27
1.5.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................... 27
1.5.2. Yếu tố khách quan ............................................................................... 28
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH
ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP LUẬT THÁI NGUYÊN...................
31
2.1. Khái quát về Trung cấp Luật Thái Nguyên ................................................ 31
2.2. Thực trạng chương trình đào tạo và thực hiện chương trình đào tạo ở
Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên ............................................................... 35
2.3. Quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở Trường Trung cấp Luật
Thái Nguyên ...................................................................................................... 37
2.3.1. Khái quát quá trình khảo sát ................................................................ 37
2.3.2. Thực trạng quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở Trường
Trung cấp Luật Thái Nguyên......................................................................... 39
2.4. Đánh giá thực trạng về quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở
Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên............................................................. 55
2.4.1. Ưu điểm .............................................................................................. 55
2.4.2. Nhược điểm và nguyên nhân............................................................... 56
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/
iv


Chương 3. ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP LUẬT
THÁI NGUYÊN............................................................................................... 58
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 58
3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở
Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên ............................................................... 60
3.2.1. Biện pháp 1: Điều chỉnh nội dung chương trình cho phù hợp với
mục tiêu đào tạo, quy định của pháp luật và yêu cầu thực tiễn ........................
60
3.2.2. Biện pháp thứ 2: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học hiện đại cho dạy học ........................................................................ 64
3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường quản lý hoạt động giảng dạy của đội
ngũ giáo viên.................................................................................................. 67
3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ số lượng, mạnh
về chất lượng ................................................................................................ 69
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường quản lý hoạt động học của học sinh........... 71
3.2.6. Biện pháp thứ 6: Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của
học sinh và chất lượng dạy học ..................................................................... 73
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 76
3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ..................... 77
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 84
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học

liệu

v

tnu.edu.vn/


DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT
1.

CBQL

Cán bộ quản lý

2.

CSVC

Cơ sở vật chất

3.

CV

Chuyên viên

4.

GV

Giáo viên

5.

HS

Học sinh

6.

NXB

Nhà xuất bản

7.

QLGD

Quản lý giáo dục

8.

SL

Số lượng

9.

TB

Trung bình

10.

TBDH

Thiết bị dạy học

11.

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

12.

UBND

Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

4

tnu.edu.vn/


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1.

Cấu trúc kiến thức của chương trình đào tạo niên khóa
2011 - 2013 .......................................................................... .35

Bảng 2.2.

Cấu trúc kiến thức của chương trình đào tạo niên khóa
2014 - 2016................................................................................... 36

Bảng 2.3.

Kết quả quản lý mục tiêu đào tạo .................................................. 39

Bảng 2.4.

Kết quả thực hiện chương trình đào tạo ........................................ 41

Bảng 2.5.

Kết quả quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ..................... 44

Bảng 2.6.

Kết quả quản lý hoạt động học tập của HS ................................... 48

Bảng 2.7.

Kết quả quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo ..... 50

Bảng 2.8.

Kết quả kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS ...................... 52

Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ................. 78

Bảng 3.2.

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp.................... 79

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Mối liên hệ giữa các biện pháp ........................................................ 77

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

5

tnu.edu.vn/


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt
Nam chỉ rõ nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục và đào tạo: “Phát triển, nâng cao
chất lượng giáo dục và đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực; phát triển khoa học,
công nghệ và kinh tế tri thức ...”.[25]

Trong những năm qua, nền giáo dục nước ta đã có bước phát triển mới
về quy mô và các điều kiện bảo đảm chất lượng, góp phần quan trọng vào công
cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bên cạnh đó, trong giáo dục cũng
bộc lộ những bất cập, yếu kém. Một trong những nguyên nhân đó là công tác
quản lý giáo dục còn hạn chế, chưa theo kịp yêu cầu đổi mới mạnh mẽ sự
nghiệp giáo dục.
Như vậy, đào tạo hệ trung cấp chuyên nghiệp đóng vai trò quan trọng
trong việc thực hiện thắng lợi mục tiêu của chiến lược phát triển giáo dục đến
năm 2020 của đất nước. Thực hiện chủ trương phát triển đào tạo nguồn nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài đáp ứng yêu cầu của xã hội. Nhưng cùng với sự tăng
trưởng các loại hình đào tạo đã dẫn đến những bất cập về chất lượng, trong đó
chất lượng đào hệ trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) giảm sút nghiêm trọng do
nhiều lý do: Chất lượng đầu vào, nội dung, chương trình, phương pháp giảng
dạy, công tác quản lý, cơ sở vật chất.... đặc biệt, công tác quản lý giáo dục được
xem là vấn đề cấp thiết.
Trước yêu cầu cải cách hành chính, cải cách tư pháp và nâng cao trình độ
Pháp luật, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều văn bản yêu cầu phải xây dựng đội
ngũ cán bộ, công chức cơ sở đủ về số lượng và đáp ứng yêu cầu về chất lượng,
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

1

tnu.edu.vn/


có trình độ hiểu biết pháp luật và thành thạo kỹ năng nghề nghiệp theo từng
chức trách đảm nhiệm. Do vậy, Bộ Tư pháp nghiên cứu, xây dựng, thành lập
Trường Trung cấp Luật đặt tại tỉnh Thái Nguyên nhằm đào tạo cán bộ có trình
độ trung cấp luật đủ về số lượng và đáp ứng yêu cầu về chất lượng cho các tỉnh

thuộc khu vực miền núi phía Bắc, khắc phục tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”
đang diễn ra rất bức xúc hiện nay, phù hợp với chiến lược phát triển giáo dục
và chiến lược phát triển nhân lực của ngành Tư pháp.
Hiện nay, nhu cầu đào tạo trình độ trung cấp luật cho đội ngũ cán bộ Tư
pháp - Hộ tịch cấp xã, đội ngũ cán bộ Tư pháp cấp huyện, đội ngũ công chức thi
hành án địa phương, đội ngũ giúp việc các chức danh tư pháp khác và nhu cầu
đào tạo các nhóm đối tượng khác trong xã hội là rất lớn và khẩn trương. Trong
khi đó, với các cơ sở đào tạo trung cấp luật hiện nay nhưng công tác đào tạo đội
ngũ cán bộ pháp lý có trình độ trung cấp còn nhiều bất cập, hạn chế về tuyển
sinh, về chương trình, giáo trình, về đội ngũ giảng viên, về hình thức và phương
thức đào tạo, về cơ sở vật chất, chưa đáp ứng được yêu cầu về số lượng và chất
lượng cán bộ cho các cơ quan, doanh nghiệp.
Ngày 31 tháng 5 năm 2011, Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên được
thành lập theo Quyết định số 869/QĐ-BTP của Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Sau hơn
3 năm đi vào hoạt động, công tác đào tạo của Nhà trường đã đạt được một số
kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, do là một trường mới, cán bộ đa phần trẻ, ít
kinh nghiệm nên mặc dù Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên đã chú trọng,
chủ động quan tâm đến việc duy nâng cao chất lượng công tác quản lý đào tạo
nhưng công tác đào tạo TCCN của Nhà trường còn tồn tại một số vấn đề bất
cập, hạn chế. Trong đó có những hạn chế về chương trình đào tạo.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

2

tnu.edu.vn/


Chương trình đào tạo đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong công
việc đảm bảo chất lượng đào tạo ở mọi cấp học, ngành học. Bất kỳ một chương

trình đào tạo nào cũng phải đảm bảo thực hiện được mục tiêu đào tạo phù hợp
với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, yêu cầu một chương trình đào
tạo mới phù hợp với sự phát triển của thực tế xã hội, một chương trình đào tạo
mới tăng tính chuyên sâu về môn học và một chương trình đào tạo mới đảm
bảo sự cân đối giữa lý thuyết với thực nghiệm và gắn với thực tế xã hội Việt
Nam là vô cùng cần thiết.
Nhận thấy tầm quan trọng của chương trình đào tạo, tôi đã lựa chọn đề
tài nghiên cứu: “Quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở Trường Trung
cấp Luật Thái Nguyên’’.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận về chương trình đào tạo và thực
trạng việc thực hiện chương trình đào tạo của Trường Trung cấp Luật Thái
Nguyên để đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng chương trình đào tạo
của Nhà trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Chương trình đào tạo của Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Việc thực hiện chương trình đào tạo ở Trường Trung cấp Luật Thái
Nguyên.
4. Giả thuyết khoa học
Sau hơn 3 năm Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên đi vào hoạt động,
qua các thông tin phản hồi từ giáo viên, người học và người sử dụng lao động
Số hóa bởi Trung tâm Học
tnu.edu.vn/
3
liệu


nhận thấy chương trình đào tạo của Nhà trường vẫn còn một số bất cập, hạn

chế. Nếu xây dựng và thực hiện được chương trình đào tạo phù hợp, sẽ góp
phần nâng cao chất lượng hoạt động đào tạo của Nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống các cơ sở lý luận về chương trình đào tạo ở trường trung
cấp chuyên nghiệp.
5.2. Phân tích thực trạng thực hiện chương trình đào tạo ở Trường Trung
cấp Luật Thái Nguyên.
5.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao việc thực hiện chương
trình đào tạo của Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên.
6. Giới hạn nghiên cứu
Nghiên cứu, xây dựng chương trình đào tạo trung cấp chuyên nghiệp theo
quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Nghiên cứu tại Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng các phương pháp
phân tích, tổng hợp, phân loại tài liệu nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài
nghiên cứu.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, phỏng vấn, quan
sát, lấy ý kiến chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm...nhằm khảo sát, đánh giá công
tác quản lý đào tạo và thu thập thêm các thông tin có liên quan đến vấn đề
nghiên cứu.
7.3. Các phương pháp thống kê: Sử dụng công cụ vi tính với các phần
mềm nhằm xử lý kết quả nghiên cứu.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

4

tnu.edu.vn/

8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, ngoài phần mở đầu,
phần kết luận và khuyến nghị, Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thực hiện chương trình đào tạo trong
trường trung cấp chuyên nghiệp.
Chương 2: Thực trạng quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở Trường
Trung cấp Luật Thái Nguyên.
Chương 3: Đề xuất biện pháp quản lý thực hiện chương trình đào tạo ở
Trường Trung cấp Luật Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

5

tnu.edu.vn/


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ THỰC HIỆN
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRONG TRƯỜNG TRUNG CẤP
CHUYÊN NGHIỆP
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Đào tạo theo hệ Trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) có ý nghĩa thực hiện
triết lý của giáo dục thế kỷ XXI được xây dựng trên nền tảng “học tập thường
xuyên, học tập suốt đời”, đang thực sự trở thành kim chỉ nam cho mọi hoạt
động giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) ở nước ta nói riêng và nhiều nước trên thế
giới nói chung với thông điệp của UNESCO khi đi vào thiên niên kỷ mới có

nói đến con người phải có bốn trụ cột của giáo dục là: “học để biết, học để làm
(hành động), học để tồn tại, học để cùng chung sống” gắn với lý tưởng “tiến
tới xã hội học tập” (UNESCO - 1996).
Đỗ Huy Thịnh, Giám đốc Trung tâm Đào tạo khu vực của Tổ chức Bộ
trưởng Giáo dục các nước Đông Nam Á (SEAMEO) Việt Nam khẳng định:
“Hai quan điểm giáo dục chủ đạo của thế giới trong thế kỷ 21 là giáo dục cho
mọi người và học tập suốt đời. Do đó, ở các nước, đặc biệt là các nước phát
triển, ngày càng có nhiều hình thức học để thỏa mãn điều kiện học tập của tất
cả người dân” [23].
Ở nước ta, đào tạo hệ TCCN là một chủ trương của Đảng nhằm nhanh
chóng đào tạo được đội ngũ cán bộ có trình độ đáp ứng nhu cầu của xã hội. Mặc
dù ở từng giai đoạn, từng thời điểm vẫn còn có một số điểm bất cập, hạn chế
cần được khắc phục nhưng nhìn chung hệ đào tạo này đã đạt được những thành
tựu lớn, ngày càng khẳng định vai trò của nó mà Đảng và Nhà nước đã xác định.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

6

/>

Đó là, đào tạo hệ TCCN góp phần quan trọng trong việc nâng cao dân trí và đào
tạo

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

7

tnu.edu.vn/


nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đặc
biệt là ở vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn.
Hình thức đào tạo này đã và đang trở thành sự lựa chọn ưu tiên của rất nhiều địa
phương trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực cho địa phương.
Ngoài các văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đào tạo hệ
trung cấp chuyên nghiệp, đã xuất hiện một số công trình, luận văn thạc sỹ
nghiên cứu về quản lý hoạt động đào tạo ở các trường trung cấp, chẳng hạn như:
Tác giả Ngô Thị Huệ (2007) nghiên cứu các biện pháp quản lý quá trình
đào tạo hệ TCCN ở trường Trung cấp Chính trị tỉnh Bắc Giang
[13].
Nguyễn Thị Thu Hiền (2007) nghiên cứu các biện pháp quản lý quá
trình đào tạo hệ TCCN tại Trung tâm Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ thuộc trường
Đại học Hải Phòng [11].
Nguyễn Ngọc Hiếu (2010) nghiên cứu biện pháp quản lý đào tạo nghề ở
trường trung cấp Uông bí Quảng Ninh [12].
Trần Hữu San (2011) nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động đào tạo ở
trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch Lào Cai [22].
Bên cạnh các bài viết, công trình nghiên cứu về hoạt động đào tạo, ở Việt
nam có nhiều nghiên cứu, bài viết về chương trình đào tạo, như:
Năm 2013, tác giả Đặng Văn Tám phó trưởng phòng XDLL Trường Đại
học cảnh sát nhân dân đã đưa ra một tham luận về “Một số vấn đề về chương
trình giáo dục và phát triển chương trình giáo dục bậc đại học”. Trong tham
luận này, tác giả đề cập đến các cách tiếp cận chương trình đào tạo, quy trình
phát triển chương trình đào tạo.
Năm 2012, tác giả Phạm Văn Nam, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí
Minh có bài viết “Phát triển chương trình đào tạo nhằm nâng cao chất lượng
Số hóa bởi Trung tâm Học

liệu

8

tnu.edu.vn/


đào tạo đại học ở Việt Nam”. Bài viết tiếp cận lý thuyết về phát triển chương
trình đào tạo đại học hiện đại; phân tích các xu thế trên thế giới trong việc nâng
cao chất lượng đào tạo đại học đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế tri thức; cách
tiếp cận xây dựng và phát triển chương trình đào tạo; đánh giá khái quát những
tồn tại trong việc xây dựng chương trình đào tạo ở các trường đại học nước ta
hiện nay [19].
Tác giả Trần Khánh Đức, Đại học quốc gia Hà Nội có bài “ Phát triển
chương trình đào tạo”. Bài viết đã đề cập đến khái niệm và cách tiếp cận xây
dựng chương trình đào tạo; mục tiêu và hệ mục tiêu giáo dục; phân loại chương
trình giáo dục; quy trình phát triển chương trình đào tạo; một số vấn đề phát
triển chương trình nghề nghiệp và một số vấn đề phát triển chương trình, giáo
trình, sách giáo khoa.
Theo nguồn Luận văn “Tác động của việc
đổi mới chương trình giảng dạy môn tiếng anh đến hoạt động giảng dạy và hoạt
động học tập ở trường Cao đẳng sư phạm qua nghiên cứu trường hợp tại Cao
đẳng sư phạm Bắc Giang”. Luận văn đã nghiên cứu những tác động của việc
đổi mới chương trình giảng dạy môn tiếng anh đến hoạt động dạy và hoạt động
học ở Trường Cao đẳng sư phạm Bắc Giang.
...
Tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu này chỉ dừng lại nghiên cứu những cơ
sở lý luận chung về hoạt động đào tạo ở trường TCCN, xây dựng và phát triển
chương trình đào tạo bậc đại học; tác động của việc đổi mới chương trình giảng
dạy đến hoạt động dạy và hoạt động học ở bậc cao đẳng mà chưa có nghiên cứu

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

8

tnu.edu.vn/


nào về việc thực hiện chương trình đào tạo ở bậc TCCN.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
C.Mác đã chỉ rõ: “Bất cứ lao động xã hội của một cộng đồng nào, được
tiến hành trên quy mô lớn, cũng cần có sự quản lý, nó làm hài hòa mối quan hệ
giữa các công việc riêng rẽ và thực hiện những chức năng chung nhất, xuất phát
từ sự vận động của toàn bộ cơ cấu lao động, khác với sự vận động của từng bộ
phận riêng lẻ. Một nghệ sỹ chơi đàn chỉ phải điều khiển chính mình, nhưng một
dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”[ 4,tr.342].
Có thể nói rằng: Quản lý là một hiện tượng xã hội, là yếu tố cấu thành
của sự tồn tại và phát triển của loài người. Quản lý là thuộc tính bất biến nội tại
của mọi quá trình lao động xã hội.
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là tác
động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong
một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ
chức.”[ 5, tr. 9]
Như vậy, khái niệm quản lý được các nhà nghiên cứu định nghĩa đều
thống nhất ở bản chất của hoạt động quản lý: Đó là coi quản lý là hoạt động
có tổ chức, có mục đích nhằm đạt tới mục tiêu xác định. Lao động quản lý là
điều kiện quan trọng để làm cho xã hội loài người tồn tại, vận hành và phát
triển. Trong quản lý bao giờ cũng có chủ thể quản lý và khách thể quản lý,
chúng quan hệ với nhau bằng những tác động quản lý, trong đó chủ thể quản

lý là tác nhân tạo ra tác động (cá nhân hoặc tổ chức có nhiệm vụ quản lý, điều
khiển hoạt động), đối tượng quản lý là bộ phận chịu sự tác động của quản lý

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

9

tnu.edu.vn/


(khách thể của quản lý). Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm về
quản lý như sau:
“Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng
quản lý thông qua việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động
của hệ thống nhằm đạt được mục tiêu đã định phù hợp với quy luật khách
quan”.
1.2.2. Quản lý giáo dục (QLGD)
Theo tác giả Trần Kiểm: “ QLGD là hoạt động tự giác của chủ thể quản
lý nhằm huy động tổ chức điều phối, điều chỉnh, giám sát… một cách có hiệu
quả nguồn lực giáo dục (nhân lực, tài lực, vật lực) phục vụ cho mục tiêu phát
triển giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội” [16, tr.37].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục là hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý, làm cho
hệ thống vận hành theo đường lối, nguyên lý của Đảng, thực hiện được các tính
chất của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học,
giáo dục thế hệ trẻ, đưa thế hệ giáo dục đến mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới
về chất” [20,tr.12].
Từ những khái niệm trên có thể hiểu quản lý giáo dục như sau:
QLGD là quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý giáo dục

trong việc vận dụng nguyên lý, phương pháp chung nhất của khoa học nhằm
đạt được những mục tiêu đề ra. Những tác động đó thực chất là những tác động
khoa học đến nhà trường, làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa học có kế
hoạch, quá trình dạy và học theo mục tiêu đào tạo.
Như vậy ta hiểu rằng: QLGD là hệ thống những tác động có mục đích,
có kế hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý trong lĩnh vực giáo dục
nhằm đạt mục tiêu giáo dục đề ra, hợp với quy luật phát triển xã hội.
Số hóa bởi Trung tâm Học
tnu.edu.vn/
10
liệu


1.2.3. Quản lý nhà trường
Theo tác giả Phạm Minh Hạc “Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối chính sách của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà
trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo
dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh”[10, tr.61].
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc “Quản lý nhà trường là hệ thống
những tác động có hướng đích của chủ thể quản lý đến con người (giáo viên,
cán bộ nhân viên và học sinh) đến các nguồn lực (cơ sở vật chất, tài chính,
thông tin) hợp quy luật nhằm đạt mục tiêu giáo dục”[17, tr.11].
Bản chất quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy và học, làm sao đưa
hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần tới mục tiêu giáo dục.
Quản lý nhà trường là một hoạt động thực hiện trên cơ sở những quy luật
chung của quản lý, đồng thời có những nét riêng mang tính đặc thù của giáo dục.
Quản lý nhà trường khác với quản lý xã hội khác, nó được quy định với
bản chất lao động sư phạm của người giáo viên, bản chất của quá trình dạy học
và quá trình giáo dục, trong đó mọi thành viên của nhà trường vừa là chủ thể
sáng tạo chủ động vừa là đối tượng quản lý. Sản phẩm của các hoạt động trong

nhà trường là nhân cách người học sinh được hình thành trong quá trình học
tập, tu dưỡng và rèn luyện, phát triển theo yêu cầu phát triển của xã hội.
Quản lý nhà trường là toàn diện với mục đích là để hình thành nhân cách
học sinh.
Như vậy có thể hiểu: Quản lý nhà trường là một hệ thống những tác
động sư phạm hợp lý và có tính hướng đích của chủ thể quản lý đến tập thể
giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm
làm cho nhà trường vận hành theo đúng đương lối giáo dục - đào tạo của
Đảng, biến đường lối đó trở thành hiện thực.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

11

tnu.edu.vn/


Đối tượng của quản lý giáo dục:
Dưới góc độ giáo dục học, hoạt động dạy học được xem là hoạt động
trung tâm trong bất kỳ một nhà trường nào. Quá trình dạy học của nhà trường là
quá trình trong đó diễn ra hai hoạt động cơ bản là dạy và học; người ta gọi đó là
hai mặt của quá trình dạy học. Đó là quá trình hoạt động của cả thầy lẫn trò
nhằm thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ dạy học đề ra. Đồng thời hai hoạt
động này gắn bó và thống nhất với nhau, phản ánh tính chất hai mặt của quá
trình dạy học và tạo ra chất lượng dạy học. Trong khi đó quá trình dạy học là
quá trình bao hàm nhiều yếu tố như mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương
tiện, hình thức tổ chức dạy học, kết quả dạy học... Do vậy quản lý nhà trường
chính là quản lý tất cả các mặt, các yếu tố liên quan đến hoạt động dạy và học,
quá trình dạy học mà chủ yếu là quản lý hoạt động dạy của giáo viên và hoạt
động học của học sinh nhằm tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo, hoàn

thiện và phát triển nhân cách thế hệ trẻ một cách khoa học, toàn diện và hiệu
quả.
1.2.4. Chương trình, đào tạo, chương trình đào tạo
1.2.4.1. Chương trình
Ta có thể định nghĩa chương trình theo những cách sau:
Chương trình là: Các mục, các vấn đề, các nhiệm vụ đề ra và được sắp
xếp theo trình tự thực hiện trong một thời gian.
Chương trình là: Nội dung kiến thức về một môn học ấn định cho từng
lớp, từng cấp, từng năm.
Chương trình như là một phần của khối kiến thức được chuyển hoá qua
khâu thiết kế.
Chương trình như là kết quả chắc chắn đạt được của người học vào cuối
khoá học - sản phẩm đào tạo.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

12

/>

Chương trình là một quá trình (Tổ chức thực hiện).

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

13

tnu.edu.vn/

1.2.4.2. Đào tạo
Đào tạo đề cập đến việc dạy các kỹ năng thực hành, nghề nghiệp hay
kiến thức liên quan đến một lĩnh vực cụ thể, để người học lĩnh hội và nắm vững
những tri thức, kĩ năng, nghề nghiệp một cách có hệ thống để chuẩn bị cho
người đó thích nghi với cuộc sống và khả năng đảm nhận được một công việc
nhất định.
Khái niệm đào tạo thường có nghĩa hẹp hơn khái niệm giáo dục, thường
đào tạo đề cập đến giai đoạn sau, khi một người đã đạt đến một độ tuổi nhất
định, có một trình độ nhất định.
1.2.4.3. Chương trình đào tạo
Theo từ điển Giáo dục học - NXB Từ điển bách khoa 2001, khái niệm
chương trình đào tạo được hiểu là “Văn bản chính thức quy định mục đích, mục
tiêu, yêu cầu, nội dung kiến thức và kỹ năng, cấu trúc tổng thể các bộ môn, kế
hoạch lên lớp và thực tập theo từng năm học, tỷ lệ giữa các bộ môn, giữa lý
thuyết và thực hành, quy định phương thức, phương pháp, phương tiện, cơ sở vật
chất, chứng chỉ và văn bằng tốt nghiệp của cơ sở giáo dục và đào tạo” [24].
Theo Wentling (1993): "Chương trình đào tạo (Program of Training) là
một bản thiết kế tổng thể cho một hoạt động đào tạo (khoá đào tạo) cho biết
toàn bộ nội dung cần đào tạo, chỉ rõ những gì có thể trông đợi ở ngưòi học sau
khoá đào tạo, phác thảo ra quy trình cần thiết để thực hiện nội dung đào tạo,
các phương pháp đào tạo và cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và tất
cả những cái đó được sắp xếp theo một thời gian biểu chặt chẽ."
Theo Luật giáo dục sửa đổi năm 2009, chương trình giáo dục được quy
định theo điều 6 Chương I là: "Chương trình giáo dục thể hiện mục tiêu giáo
dục, quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục,
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

14

/>

phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết
quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp học hay trình độ đào tạo.”

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

15

tnu.edu.vn/